Światową Federacje Neurologów, gdzie mówi się o zaburzeniach procesów poznawczych na bazie konstytucjonalnej, krytykowana bywa za to, że jest zbyt ogólnikowa i wymaga bliższego określenia (por. Bogdanowicz 1987; Kołtuska 1989).
Definicje objawowe mają szerszy zakres, uwzględniają rzeczywistą wielo-przyczynowość trudności w czytaniu i są otwarte wobec nowych badań i teorii etiologicznych. Stwarzają one ponadto możliwości powiązania obserwowanych problemów ze specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami czytania przez uwzględnienie rozwoju intelektualnego dziecka (iloraz inteligencji w normie lub powyżej normy), metody kształcenia i warunków socjoekonomicznych (Cawley 1977; Jorm 1985; Malmąuist 1982; Rutter i Yule 1977).
A oto kilka przykładów objawowych definicji trudności w czytaniu;
1) „rozbieżność miedzy potencjalnymi możliwościami (poziom rozwoju odpowiadający stosunkowi inteligencji jednostki do jej wieku życia) a rzeczywistym poziomem osiągnięć (uzyskane w danej dziedzinie wyniki mierzone testem osiągnięć)" (Cawley 1977, s. 253),
2) o specyficznych trudnościach w czytaniu u dziecka można mówić, „jeżeli ma ono słabą umiejętność czytania (poniżej jednego odchylenia standardowego według standardowej próby czytania), lecz jednocześnie odznacza się przeciętną lub ponadprzeciętną inteligencją, mierzoną konwencjonalnym testem inteligencji i dojrzałości" (Malmąuist 1982, s. 231). Zbliżone definicje podają też M. Rutter i wsp. (1975) oraz A. Jorm (1985).
Na szczególną uwagę zasługuje stanowisko K. Stanovich i wsp. (Fletcher 1992; Stanovich 1988), którzy proponują odejście od tradycyjnego sposobu definiowania dysleksji rozwojowej. Twierdzą oni — w świetle rezultatów obecnych badań — że dysleksja może nie być zaburzeniem, tylko jednym z poziomów przejawiania się zdolności czytania, którą można przedstawić na kontinuum odpowiadającym krzywej rozkładu normalnego.
W niniejszej pracy używam też bardziej precyzyjnego terminu: specyficzne rozwojowe zaburzenia czytania, który wszakże ma charakter opisowy i stąd jest nieco niewygodny w użyciu.
3.3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA TRUDNOŚCI W PRZYSWAJANIU CZYTANIA
Niezależnie od rozbieżności w nazewnictwie i ocenie powszechności występowania trudności w czytaniu oraz w sposobie ich definiowania, zachodzi znaczna zgodność dotycząca symptomów oraz zasad pojawiania się tego zjawiska.
48