3.2. PROBLEMY TERMINOLOGICZNE

W polskiej literaturze psychologicznej do określania specyficznych zabu­rzeń czytania stosuje się bardzo popularny termin dysleksja (Bogdanowicz 1987; 1989; Jaklewicz 1982; Kołtuska 1989; Sawa 1980; Spionek 1965, 1985), jednak znaczenie tego terminu bywa różnie inteipretowane. Wielu autorów, takich jak M. Bogdanowicz (1987, 1989), H. Jaklewicz (1982) czy B. Koł­tuska (1989) powołuje się na definicję tego zaburzenia zaproponowaną przez Światową Federację Neurologów w Dallas w roku 1968, określającą dysleksję jako: i„niemożność opanowania umiejętności czytania pomimo: typowej me­tody nauczania, prawidłowego poziomu inteligencji i sprzyjających warunków socjoekonomicznych. Jest ona spowodowana zaburzeniami podstawowych pro­cesów poznawczych, często o podłożu konstytucjonalnym" (za: Critchleyem 1978, s. 7). Critchley dodaje także, że dysleksja jest to zaburzenie występu­jące u dzieci, które pomimo stosowania konwencjonalnych metod nauczania, nie mogą opanować umiejętności językowych: czytania, pisania i ortografii, stosownie do swoich możliwości intelektualnych (Critchley 1970).

Najnowsze definicje wyraźnie akcentują zaburzenia językowe jako przy­czynę oraz objawy dysleksji rozwojowej. Na przykład British Dyslexia Asso-ciation w roku 1989 podało, że dysleksję należy definiować jako specyficzne trudności o podłożu konstytucjonalnym, w uczeniu się jednej lub kilku umiejęt­ności: czytania, pisania, ortografii i innych form komunikacji pisemnej, którym mogą towarzyszyć trudności w wielu innych dziedzinach. Dysleksja jest szcze­gólnie powiązana ze sprawnością w posługiwaniu się kodami językowym i nie-językowymi (w tym alfabetycznym, numerycznym, muzyczno-nutowym itp.), co także powiązane jest do pewnego stopnia z komunikacją słowną (Miles 1995, s. 40).

Najnowsza definicja zaproponowana przez prestiżowe amerykańskie sto­warzyszenie Orton Dyslexia Society w roku 1994 zakłada, że „dysleksja jest jednym z wielu różnych typów trudności w uczeniu się. Jest to specyficzne za­burzenie o podłożu językowym i konstytucjonalnej etiologii, charakteryzujące się trudnościami w kodowaniu pojedynczych wyrazów, zwykle odzwierciedla­jące niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Owe trudności w kodowaniu pojedynczych słów są nieoczekiwane w relacji do wieku oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych. Nie są one rezultatem ogólnego opóźnienia rozwoju czy osłabienia wrażliwości zmysłowej. Dysleksja manifestuje się zróżnicowanymi trudnościami w różnych formach komunikacji, często przejawiając się, obok problemów z czytaniem, także wyraźnymi pro­blemami z osiągnięciem biegłości w pisaniu i ortografii" (Perspectives, 20,5, 1994).

46

---