14. Model dedukcyjnego wyjaśniania indywidualnego aktu wyborczego (ze szczególnym uwzględnieniem kwestii racjonalności wyborcy) w ujęciu W. Sitka
Model dedukcyjnego wyjaśnienia indywidualnego aktu wyborczego (model formułowania prognozy dotyczącej zachowań odbiorców):
a) charakterystyka celów uważanych przez wyborcę za zasługujące na realizację (z odpowiednią hierarchią i wyłonieniem celów dominujących)
b) dokonywana przez wyborcę charakterystyka rzeczywistości społeczno - politycznej w kategoriach różnic pomiędzy celami oczekiwanymi a celami aktualnie realizowanymi
c) uświadamiana przez wyborcę charakterystyka poszczególnych partii w kategoriach celów, jakie będą przez nie realizowane po dojściu do władzy, bądź celów, z jakimi ogólnie rzecz biorąc są związane
d) akceptacja przez wyborcę systemu parlamentarnego polegająca na akceptacji przekonania, iż sposobem na realizację preferowanych celów jest oddanie głosu na te partie, które w oczach wyborcy są związane z preferowanymi przezeń celami
e) założenie o racjonalności wyborcy
→ zachowanie wyborców jest racjonalne, ponieważ głosując, wyborca dokonuje celowego, świadomego wyboru - udziela poparcia kandydatowi lub partii, która przyniesie mu najwięcej korzyści
→ kalkulacja osobistych interesów i potrzeb
→ potrafią uszeregować alternatywy
→ maksymalizacja użyteczności wyboru
→ hipoteza racjonalności - wyborca, który rozpoznaje jakąś partię (kandydata) jako podmioty reprezentujące i realizujące jego interesy, podejmie działania zmierzające do wyboru tych partii (odda na nich swój głos).
→ racjonalny wyborca może traktować partie (bądź kandydatów) jako reprezentantów różnie rozumianego interesu wyborców. Postępują wtedy następująco:
opisują partie na wybranej skali interesów
opisują społeczeństwo wyborców w tej samej skali
grupują partie (kandydatów) o tych samych interesach i wyborców o tych samych interesach
grupa wyborców o interesach składających się na interesy reprezentowane przez poszczególne partie stanowi potencjalnych wyborców danej partii
uwzględniają przewidywaną frekwencję w poszczególnych grupach wyborców
w sposób maksymalnie dokładny wyznaczą zbiory wyborców połączone z wspólnym celem
w sposób maksymalnie dokładny odpowiadać będzie istniejącej mapie partii (bądź kandydatów)