Ostre zapalenie oskrzeli:

Etiologia:

• Wirusy i mikroplazmy będące przyczyną „banalnego przeziębienia” dzieci są to najczęściej wirusy i RS, Adnowirusy, Coxsackie, ECHO. U dorosłych najczęstrze są mykowirusy (grypa i paragrypa), także mikroplazmy,

• W przebiegu innej choroby (krztusiec, odra, bruceloza, dur brzuszny),

• Grzyby np. pleśniakowe - zapalenie oskrzeli,

• Substancje drażniące (gazy, płyny).

Patogeneza:

• Postacie: nieżytowa, włuknikowo-ropna, krwotoczno-zmartwiająca i wrzodziejąca.

• W zapaleniu tchawicy wywołanym grypą dochodzi do rzekomobłoniastego zmartwiającego zapalenia.

• W zakażeniach innymi wirusami (np. w odrze) spotyka się „olbrzymiokomórkowe zapalenie oskrzeli”.

Klinika:

• Objawy ostrego zapalenia oskrzeli:

• Pobudzenie kaszlowe, bóle za mostkiem podczas kaszlu,

• Ciągnąca się skąpa wydzielina (ropna przy nadkażeniu bakteryjnym),

• Gorączka, bóle głowy, mogą wystąpić bóle kończyn i innych mięśni.

Osłuchiwanie: mogą występować suche rzężenia, światy i furczenia, a w nacieczeniach okołooskrzelowych - rzężenia dżwięczne, drobnobańkowe.

Badania laboratoryjne: leukopenia lub nieznaczna leukocytoza, OB. Nieco przyspieszony.

• Objawy zwykłego przeziębienia: nieżyt nosa, kichanie, piekące bóle gardła,

Powikłania:

• Odoskrzelowe zapalenie płuc,

• Wtórne zakażenie bakteryjne (Haemophilus influencie, pnełmokoki, gronkowce i inne),

• Rzadko poważne rokowniczo zapalenie oskrzelików (dotyczące oskrzelików o średnicy <1mm) z zagrożeniem ich zatkania (broncholitis obliterans).

Występowanie: szczególnie zakażenie wirusowe RS (respiratory syncytial) u niemowląt.

Klinika: podwyższona gorączka, przyspieszony oddech, świst oddechowy i inne.

Uwaga: toksyczne zapalenie oskrzelików może rozwinąć się również po oddychaniu gazami drażniącymi (np. fosgen).

Przewlekłe zapalenie oskrzeli.

Definicja WHO: rozpoznaje się wtedy, gdy u chorego w dwóch po sobie następujących latach wystąpił przez co najmniej 3 miesiące w roku kaszel z odksztuszaniem (kaszel produktywny).

Częstość: jest to najczęstsza choroba płuc; M:K = 3:1

Etiologia:

• Czynniki zewnątrzpochodne:

• Palenie papierosów: 90% wszystkich cierpiących na zapalenie oskrzeli to palacze lub byli palacze. Co drugi palacz w wieku >40 roku życia choruje na przewlekłe zapalenie oskrzeli. Przewlekłe zaporowe zapalenie oskrzeli jest przeważnie skutkiem wieloletniego nadużywania nikotyny,

• Zanieczyszczenie powietrza (np. SO₂, kurz), środowisko bytowe i środowisko pracy, klimat wilgotny i chłodny,

• Zespół zapalenia zatok i oskrzeli: zapalenie zatok przynosowych z zakażeniem oskrzelowo-płucnym,

• Czynnik wewnątrzpochodne:

• Zespół niedoboru przeciwciał (np. niedobór IgA), niedobór inhibitorów α₁-proteazy, pierwotna diskineza rzęsek i inne.

Patologia: na początku choroby dochodzi do niewydolności rzęsek nabłonka z ich porażeniem, a w dalszym przebiegu choroby do zniszczenia nabłonka migawkowego. Występuje nieprawidłowe i zwiększone wydzielanie śluzu, zwłaszcza w większych oskrzelach przerost gruczołów śluzowych, metopazja nabłonka płaskiego.

Klinika: choroba rozwija się w trzech etapach:

• Przewlekłe, proste zapalenie oskrzeli: jest to przewlekłe zapalenie oskrzeli z kaszlem i odksztuszaniem (odwracalne). Przeważnie poranne odksztuszanie wydzieliny, która w zakażeniach bakteryjnych jest ropna (jeśli ilość wydzieliny jest duża należy myśleć o rozstrzeniach oskrzeli).

• Przewlekłe zapalenie z dusznością wysiłkową i zmniejszonym wydzielaniem,

• Późne powikłania: rozedma z zatkaniem, niewydolność oddechowa, serce płucne.

Rozedma płuc.

Definicja: nieodwracalne rozszerzenie przestrzeni powietrznych obwodowo od oskrzelików końcowych w skutek destrukcji ich ścian.

Astma (dychawica) oskrzelowa.

Definicja: duszność napadowa spowodowana zatkaniem dróg oddechowych rozwijających się na podłożu nadwrażliwości układu oskrzelowego, wywołane bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi.

Występowanie:

• Zapadalność u dzieci 7-10%

• Zapadalność u dorosłych 5%

• M:K = 2:1.

Etiologia:

• Astma alergiczna - uczulenie dróg oddechowych przez alergeny środowiska osobników atopowych, predysponowanych alergicznie,

• Astma nie alergiczna:

• Spowodowana zatruciem,

• Wywołana przez czynniki chemiczne lub fizyczne (np. kurz, zimne powietrze),

• Związana z wysiłkiem (szczególnie u dzieci lub młodzieży),

• Odczyny rzekomo alergiczne po lekach przeciwbólowych (nietolerancja alergetyków).

• Postacie mieszane.

Czynniki genetyczne: choroby tzw. atopowe (astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, neurodemitis) występuje rodzinnie odznaczają się dominacją autosomalną dziedziczenia, skłonność do tworzenia w nadmiarze IgE.

Klinika:

• Napadowa występująca duszność ze świstem wydechowym (różnicowanie: świst wdechowy występuje w zatkaniu górnych dróg oddechowych),

• Męczące pobudzenie kaszlowe,

• Chory w czasie napadu siedzi prosto, ma duszności (ortopnoe) z aktywnym udziałem pomocniczych mięśni oddechowych,

• Przy wyczerpaniu chorego ewentualnie zmienia się tor oddechowy pomiędzy torem piersiowym i brzusznym,

• Występuje częstoskurcz,

• Osłuchiwanie: rzężenie suche, świsty, furczenie. Przy znacznej spastyczności i przy rozdęciu płuc można prawie nic nie wysłuchać - cicha klatka piersiowa,

• Opukiwanie: odgłos opukowy „pudłowy”; niskie ustawienie przepony,

• Badanie laboratoryjne: w astmie alergicznej ewentualna eozynofilia, w astmie infekcyjnej leukocytoza i przyspieszone OB.,

• Plwocina ciągnąca się, szklista, skąpa, a w astmie infekcyjnej ewentualnie zielono-żółta,

• Badanie RTG: nadmierne powietrze w płucach, niskie ustawienie przepony, wąska sylwetka serca.

Objawy astmy u dorosłych:

• Objawy ciężkiego ostrego ataku astmy:

• Niemożność wypowiedzenia całego zdania,

• Tętno >110,

• Oddech >25/min,

• Szczytowy przepływ wydechowy <50% przewidywanego lub najlepszego,

• Objawy ataku astmy zagrażającej życiu:

• Cisza w klatce piersiowej,

• Sinica,

• Bradykardia,

• Wyczerpanie,

• Szczytowy przepływ wydechu <35% przewidywanego lub najlepszego.

Powikłania:

• Stan asmatyczny (ciężki napad astmy oskrzelowej, utrzymujący się godzinami lub dniami),

• Rozedma płuc z zatkaniem. Oprócz opisywanego zatkania wewnątrzoskrzelowego może dojść do dodatkowego zapadnięcia się oskrzeli wskutek zapadnięcia się ich ścian,

• Nadciśnienie płucne w sercu płucnym,

• Niewydolność oddechowa.

CHOROBY WEWNĘTRZNE W5 29.10.03