4. Badania sondażowe

• badania na dużych próbach

• badania typu survey

• narzędzia muzsa być dobrze zbudowane: pytanie proste, zamknięte, rozsztrzygnięcia, rzadziej dopełnienia

• to nie jest technika badawcza (mimo że Babbie tak twierdzi) tylko typ badań

• typ badań stosowany kiedy chcemy poznać opinie, poglądy, postawy dużych zbiorowości społecznych

• możemy wykorzystać następujące narządzia: ankieta audytoryjna / pocztowa / kwestionariusz ankiety pilotowanej

• może być jednorazowe lub powtarzalne - dokonać pomiaru zmiany postaw, opinii, w pewnych odstępach czasu; badania powtarzalne są robione na tej samej zbiorowości ale nie na tej samej próbie - możemy tylko zbadać jakie są tendencje do zmian

1. Co wpływa na samo badanie:

• osoba prowadząca badanie

• ośrodek przeprowadzający badanie (techniki wykorzystywane) - w zależności od tego jak jest usytuowany ośrodek, struktura ośrodka badawczego

• kto zleca badanie (za tym kryją się jakieś motywy, ozcekiwania, intencje)

• opinia dominująca w danym społ. (może skazić wyniki badań - np. przy badaniu akceptacji polityków), wartości dominujące tam (poparcie może odbiegać od opinii respondentów)

• budowa kwestionariusza - np. gdy pytania dotyczą spraw rzadko spotykanych na codzień; gdy są pytania zamknięte (wygodne ale bywają zdradliwe) - często nieprzemyślane wskaźniki; narzucanie respondentowi własnej wizji rzeczywistości; najpierw więc musimy mieć zebrane wiadomości na temat danej zbiorowości żeby wiedzieć jakie są mozliwości wyboru

2. Nowak - lata 70 - tez - w społ. polskim to co jest najbliższe jendostce (jej środowisko) wpływa na opinię jednostki, a jednocześnie mocno identyfikuje się z szerszym otoczeniem - „narodem”, „ojczyzną”

• próżnia socjologiczna - brak identyfikacji z instytucjami, które tworzą „świat i reguły funkcjonowania w rzeczywistości” (np. zakład pracy itp); to może znaleźć odzwierciedlenie w wynikach badań sondażowych

3. Kraśko - błędy - mogą wynikać z:

1. problemu doboru wskaźników

2. bezrefleksyjnego przyjmowania tego co jest możliwe do mierzenia; jakimi metodami matematycznymi / statystycznymi; problem: co można mierzyć? jakie są możliwości?

3. jaka jest określona psychologiczna sylwetka respondentów

4. w jaki sposób definiujemy spoleczeństwo

5. czy i na ile to co jest przedmiotem znajduje się w obrębie życia codziennego respondnentów

6. jeżli są to badania zlecane - jaki mają praktyczny cel?? praktyczność będzie się wyrażała w wykorzystaniu ich do tworzenia opinii, potwierdzeania wartości czegoś; ta praktyczność zabija wartość elementów poznawczych

7. trudno porównywać badania, weryfikować ich wyniki z hipotezy

4. Internet

• analiza języka, który jest używany na różnych czatach, forach etc.

• czym jest ta rozmowa - dialogiem, dyskusją?

• wytwarza się w internecie zupełnie inny typ kultury; należy to wziąć pod uwagę

• problem reprezentatywności - ważne w sondażach!!!!!!!!

• internet jako środek prowadzenia wywiadów

• jak zidentyfikować tę jednostkę - na ile osoby które odpowiedziały na pytanie są tymi które się do badań zgosiły

• internet daje nowy sposób komunikacji, możliwość nawiązywania interakcji poza granicami

BADANIA TYPU PANELOWEGO

• na tej samej próbie - powtarzalność i nieanonimowość

• chcemy zbadać jak sie dokonują przepływy - zmiany poglądów

• quasi eksperymentalne badanie

• jeśli chcemy porównywać wyniki - muszą być te same pytania; jeśli rozbudujemy narzędzie, nie podlega ono porównaniu

Geneza surveyów

1. Ruch surveyowy - XIX - XX wiek badanie określonego zagadnienia na określonym terenie, survey lustracja, survey podejmowany był w celach praktycznych, reformatorskich, przez ludzi nie związanych z nauką, obiektywne rozeznanie sytuacji w celu podjęcia reformy było możliwe przez survey;

• Cel praktyczny;

• Badania prowadzone w sposób bardzo dokładny z dużą inwencją;

• Stworzenie rudymentów badań surveyowych;

2. Stany Zjednoczone: sondaże społeczne społeczności lokalnych;

• Tematyka badawcza wynikała z problemów dnia codziennego ;

• W tych sondażach brali udział naukowcy; pojawiło się zainteresowanie badaniami ze strony badaczy akademickich;

• System praktyczny USA wymagał stworzenia metod badań preferencji poglądów i opinii społeczeństwa;

3. Lata `30 - pojawiły się pierwsze pollingowe badania opinii publicznej; rozwinęła się metoda reprezentatywna;

• 1935r. Instytut Badania Opinii Publicznej Gallupa;

• W tych latach wykształciła się rola społeczna respondenta, która była traktowana przez ludzi jako część składowa roli obywatela;

4. Konieczność opisania zachowań konsumenckich, oraz konieczność konstruowania skutecznych kampanii reklamowych; aktywnie włączyli się w te badania naukowcy - Lazarsfeld;

5. Filozofia neopozytywistyczna, której założenia ugruntowały miejsce surveyów jako metody socjologii empirycznej;

W Polsce

Po roku 1956 nastąpiła ekspansja badań surveyowych, przejęte zostały wzory badań amerykańskich.

OBOP

Pierwsza instytucja badania opinii publicznej - 1958 - '59; powstał on z inicjatywy osób skupionych wokół osoby Anny Pawełczyńskiej; opierał się na społecznej sieci ankieterów; nie miał na początku własnej siedziby i urzędował w GUS-ie;

• W 1965 roku OBOP została połączony z redakcją studiów programowych - miał prowadzić pomiary wielkości audytoriów;

• Na początku lat '70 OBOP stworzyła własną, profesjonalną sieć ankieterską, oraz bazę techniczną i informatyczną;

• Po 1974 roku badania audytoriów prowadzone są w sposób systematyczny - tzw. telemetria;

• Obecnie raz w miesiącu OBOP organizuje omnibusy - całościowe badania odnośnie preferencji medialnych; OBOP prowadzi także badania rynku, oraz badania po-wyborcze „exit poll”

CBOS

Powstał w stanie wojennym. Założył go płk. prof. Kwiatkowski.

• Początkowo działał w oparciu o próby kwotowe, a jego wyniki okazywały się być odmienne od badań socjologów akademickich; różnice wypływały ze złego doboru próby (wysoki udział ludzi z PZPR);

• Obecnie CBOS ma własną profesjonalną sieć ankieterską;

• Przynajmniej raz w miesiącu przeprowadza się omnibus badający nastroje społeczne;

• Zdecydowana większość badań, to badania opinii publicznej, badania rynkowe; duży dostęp do wyników badań;

Sopocka Pracownia Badań Społecznych

• Wykonuje prace na zlecenia „Rzeczpospolitej”;

• Duża trafność badań przedwyborczych, posiada specyficzną sieć ankieterską - ośrodek ma bezpośredni kontakt z ankieterami - nauczycielami;

Pentor

Prowadzi głównie badania rynkowe, oraz badania opinii publicznej dla „Wprost”;

• Badania wyborcze; nastroje społeczne;

• Operuje na próbach losowych - 1000 osób;

• Organizuje badania telefoniczne - CATI, CAPI (badania osobiste);

SMG/KRC

Specjalizuje się w badaniach rynkowych. Stworzona „na zamówienie” Balcerowicza. Potrzebna do realizacji FGI.

• Badanie oglądalności telewizji;

• Posiada profesjonalną sieć ankieterską, oraz bardzo silny system kontroli ankieterów;

GFK Polonia

Część międzynarodowej sieci instytutów badawczych. Ma austriackie korzenie; funkcjonuje w wielu krajach;

• Prowadzi głównie badania rynkowe, oraz badania mediów;

• Własna sieć ankieterska oraz silna kontrola ankieterów;

Polski Generalny Sondaż Społeczny

Realizowany przez UW od 1992 roku.

• Realizowany na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej liczącej 2000 osób;

• Realizowany co rok, na przełomie maja i czerwca; realizowany przez profesjonalnych ankieterów;

• Zbiór danych z wywiadów nagrany jest na dyskietki w sposób, który może być poddany opracowaniom SPSS;

• Dane wraz z instrukcją są dostępne dla każdego;

• Jest to program badawczy, którego celem jest dostarczenie informacji o polskim społeczeństwie, oraz dający możliwość śledzenia zmian;

• Jest on elementem badań porównawczych międzykrajowych;

Rodzaje zmiennych w PGSS

• Społeczno-demograficzne;

• Opisujące strukturę społeczną i systemy nierówności społecznych w wymiarze obiektywnym i subiektywnym;

• Charakteryzujące preferencje i zachowania polityczne;

• Charakteryzujące religię i religijność;

• Wskaźniki moralności społecznej;

• „Wkładka - ankieta” dotycząca tematyki bieżącej;

Program ten umożliwia socjologom przeprowadzenie badań na nurtujące ich tematy;

Krytyka badań surveyowych (nurty)

1. Metoda surveyowa spotkała się z krytyką badaczy ze szkoły humanistycznej:

• Zwracano uwagę na to, że survey powinien być uzupełniany metodami humanistycznymi - np. empatia, retrospekcja;

• S. Nowak postulował badanie wskaźnikowe jako procedurę rozumienia;

2. Krytyka ze strony twórców surveyów:

Koncentrowała się na krytyce założeń metody:

• Praktyka badawcza poddana określonym rygorom metodologicznym wyprowadzonym z teorii;

• Uniwersalny sposób badania w minimalnym stopniu zależny od kontekstów społeczno - kulturowych;

• Praktyka badawcza społecznie neutralna; abstrahująca od systemu wartości badacza i nie zakłócająca sposobu widzenia świata przez badanych;

• Pewien sposób uzyskiwania danych ilościowych dotyczących opinii i zachowań społeczeństwa, który w drodze przekształceń i uogólnień umożliwia tworzenie teorii na różnym poziomie ogólności;

3. Krytyka ze strony przedstawicieli paradygmatu interpretatywnego:

• W modelu badań surveyowych zakłada się pewną jednorodność języka naturalnego;

• Zakłada się posługiwanie się rolą ankietera i rolą respondenta;

• Zakłada się standaryzację bodźców;

Krytycy twierdzą, że badanie ankietowe jest antymodelem naturalne sytuacji rozmowy, gdyż podczas rozmowy ludzie negocjują sensy znaczeń;

Socjolingwiści widzą inną rolę języka w myśleniu o świecie społecznym:

• Kwestionowanie założenia o standaryzacji kwalifikacji językowych i zdolności komunikacyjnych ankietera i respondenta;

• Kwestionowanie założenia, że ludzie dysponują mechaniczną, niezmienną i uporządkowaną zdolnością ewokowania swoich przeżyć na hasła, na żądanie;

• Kwestionowanie założenia, że wywiad jest „normalną rozmową”;

4. Krytyka wynikająca z zaproponowanego przez Galtunga podejścia dialogowego:

• Chodzi tu o zniesienie asymetrii kontaktu między ankieterem, a respondentem przez upodmiotowienie badanego;

• Stosowanie otwartych sposobów interrogacji;

• Analizy wyników powinny zawierać analizy socjolingwistyczne (zróżnicowanie języka respondenta);

Ankieter musi być prawdomówny, musi szanować godność respondenta;

---