„Dziecko, które popełniło przestępstwo, wymaga nie kary, lecz wychowania, opieki i pomocy. Jesteśmy świadkami zasadniczego przewrotu kwestii przestępczości dzieci”(Mogolnicki)
Do zakładu poprawczego trafiają młodzi ludzie, którzy po ukończeniu 13. roku życia, a przed ukończeniem lat 17. popełnili czyn karalny ( w odniesieniu do nieletnich nie używa się pojęcia przestępstwo). Sąd rodzinny wydając wyrok nie określa jak długo ma trwać pobyt w poprawczaku. Jednym z warunków zwolnienia
wychowanka z Zakładu jest ukończe-nie co najmniej gimnazjum oraz przygotowanie do wykonywania zawodu.
Jest to uzależnoine od czynu popełnionego przez nieletenigo oraz jego zachowania, które w zakładzie poprawczym jest wnikliwie obserwowane. Pobyt jednak nie może być krótszy niż pół roku i nie dłuższy niż do ukończenia 21. roku życia.
Ważnym elementem pracy jest opieka następcza, tj. przygotowanie środowiska do przyjęcia wychowanka po opuszczeniu zakładu. Wcześniej wychowanek był wyposażony w tzw. wyprawkę, /środki finansowe na zagospodarowanie/, pochodzącą z funduszu postpenitencjarnego. W tej chwili rolę tę przejęły Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. W regulaminie tej instytucji jest zapis o pomocy wychowankowi opuszczającemu zakład resocjalizacyjny w znalezieniu pracy, przydziału mieszkania i wyposażenia w odpowiednią kwotę pieniędzy na zagospodarowanie.
Formy pomocy postpenitencjarnej można podzielić na dwa rodzaje:
1.materalna- udzialana w formie rzeczowej np. § 2 pkt.5 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 22 kwiecień 2005 w sprawie funduszu pomocy postpenitencralnej
2. niematerialną-wyrażająca się dla osoby, której jest udzielana w sposób nienamacalny, niefizyczny. Będą to chociażby działania wyrażone w § 2 pkt.5 rozporządzenia
Przykładem związku pomiędzy udzeleniem owej pomocy a środkami oddziaływań resocjalizacyjnych jest nauczanie, zwłaszacza kursowe szkolenia zawodowe. Rozporządzenie stanowi o organizowaniu i finansowaniu kursów przygotowania zawodowego. Wielu nieletnich nie ma ani wykształcenia ani wyuczonego zawodu. Ich edukacja kończy się zazwyczaj na etapie szkoły podstawowej, wobec czego nie mają oni szans zaistnienia w obecnej dobie na rynku pracy.
By osiągnąć odpowiednie rezulataty trzeba o tym pamietać, że udzielenie pomocy nie może mieć charakteru jednorazowego. W wielu przypadkach jej świadczenie winno być rozciągnięte w czasie. Stąd potrzeba wspołdziałanai administracji jednostek penitencjarnych z organami administracji rządowej, samorządów terytorialnych, kuratorami sądowymi oraz innymi podmiotami.
Rodzina zawsze miała i mieć będzie znaczący wkład w wychowanie młodego pokolenia. Zdrowa moralnie rodzina daje podstawy zdrowego moralnie społeczeństwa. Rodzina patologiczna zaś jest miejscem rozwoju tych postaw i zachowań, które wpływają destruktywnie na najbliższe środowisko. Nieletni potrzebuje wsparcia ze strony tego środowiska, z którego wyrasta i do którego powraca. Jest więc konieczne nie tylko poddawać procesowi resocjalizacji nieletniego, ale także potrzeba odpowiednich działań na rzecz jego rodziny. Biorąc to pod uwagę, w procesie rescjalizacji nieletnich kontakt z rodziną ma podstawowe znaczenie. Zapobiega wykorzenieniu, wzmacnia świadomość bycia kochanym i potrzebnym, zwiększa chęć do życia i daje siły do przetrwania. Pozytywny kontakt z rodziną jest ważny, jeszcze dlatego, że nie pozwala zwątpić w wartość swego człowieczeństwa i w możliwość rozpoczęcia życia na nowo pod odbyciu kary.
Jeżeli natomiast środowisko rodzinne wywiera na nieletniego negatywny i demoralizujący wpływ wtedy odpowiednią pieczę sprawuje kurator. Zazwyczaj nie może liczyć na pomoc zdemoralizowanej lub nieporadnej rodziny podopiecznego i staje przed koniecznością udzielenia nieletniemu pomocu w usamodzielnieniu się przez umieszczenie w szkole z internatem, w ochotniczym hufcu pracy, czy w zakładzie pracy z hotelem robotniczym. W trakcie sprawowania nazdoru kurator w sądzie rodzinnym jest zobowiązany tak samo jak przy sprawowaniu opieki nad dorosłymi podopiecznymi, składać raz na 3 miesiące sprawozdania i wnioski w sprawach nieletnich.Wnioski mogą dotyczyć między innymi uchylenia nadzoru, jeśli podopieczny jest już ustabilizowany życiowo, albo też, jeśli kurator uzna, że wyczerpał wszystkie środki, a nieletni nie rokuje poprawy lub co gorsza ulega dalszej demoralizacji, może on wystąpić o zmianę środka wychowawczego przez umieszczenie nieletniego ponownie w zakładzie poprawczym.
Ważnym elementem we właściwym przebiegu procesu resocjalizacji po opuszczeniu zakładu poprawczego jest wypełnienie wolnego czasu. Zarówno praca jak i sport odgrywają tutaj ważnaą rolę. Praca bowiem jest naturalną potrzebą człowieka, umożliwia rozwój jego możliwości psychicznych, intelektualnych i fizycznych, nadaje sens życiu, sprawia, że czlowiek czuje się potrzebny i użyteczny dla innych. Osoby nieletnie poprzez pracę uczą się obowiązkowości, odpowiedzialności oraz umiejętności pracy w zespole. Wdrażają się do racjonalnej organizacji swojego czasu, ponadto zwiększają swoje kwalifikacje zadowowe. Poza tym mogę także gromadzić oszczędności, które zapewnią lepsze perspektywy na przyszłość.
Jeśli chodzi zaś o zajęcia sportowe to mogę one bardzo pozytywnie wpływać na resocjalizacje osób nieletnich, umożliwiając im zachowanie zdrowia, rozładowanie napięć psychicznych i agresji, nauczenie się wspólpracy w zespole oraz przyswojenie sobie zasad uczciwej gry.
Powrót nieletniego do społeczeństwa po okresie izolacji w zakładzie poprawczym jest wyzwaniem zarówno dla niego jak i dla otoczenia. Na nowo muszą zostać uruchomiome mechanizmy asymilacji i akodomacji. Podmiot procesu powrótnej socjalizacji otrzymuje od społ. Kredyt zaufania, pod warunkiem, że przyjmie zasady obowiązujące w otoczeniu. Droga od bycia przestępcom, przez stygmatyzujący status do jednostki społecznie poprawnej zmienia sposób postrzegania rzeczwystości zarówno z punktu widzenia nielteniego, jak i otoczenia. Opieka postpenitencjarna w swoim fundametalnym założeniu zorientowana jest na ułatwieniu procesu adaptacji społecznej, jednak przekroczenie progu placówki to radykalna zmiana sytuacji psychospołecznej byłego wychowanka.
Negatywny stosunek środowiska i żyjących w nim ludzi do nieletniego może utrudnić mu zarówno proces resocjalizacji jak i socjalizacji w społeczeństwie.
Może to objawiać się m.in. w steoretypowym spotrzeagniu tych osób, stygmatyzacji oraz braku integracji. Dośc częstym obserwowalnym tu zjawiskiem jest wykluczenie społeczne, a nawet całkowite odrzucenie nieletniego, co tym samym osłabia jego wewnętrzny system psychoemocjonalny i zniechęca go do pracy nad sobą.
Reasumując udzielając osobie zwalnianej z zakładu poprawczego pomocy, musimy mieć na uwadze aspekt dydaktyczny dawania. Otóż owo dawanie ma stwarzać i podnośić szansę, motywować oraz utrwiedzać. Ale nie może zatracić się w dawaniu, bo pomoc bliźniemu zamieni się w demoralizację. Może dojść do wyrobienia u pomocobiorcy postaw „bo mi się należy” , „ od tego są, żeby dawali.” Pomoc musi być świadczona w sposób zorganizowany, przemyślany i racjonalny, w pełną świadomością specyfiki grupy, do której jest kierowana. Z tych też powodów w ostatnich latach obserwuje się tendencje do zmiejszania pomocy materialnej na rzecz pomocy niematerialnej. Pomoc nie może przerodzić się „główne i podstawowe źdródło utrzymania”, nie może zatracić swojego charakteru sporadyczności, tymczasowości na rzez ciągłości. Przy takim podejściu do zagadnienia pomocy minimalizowane są skutki i stosowana jest profilaktyka powstawania syndromu wyuczonej bezradności.