28. Obwodowy układ nerwowy

Zwoje:

1. nerwów czaszkowych

2. rdzeniowe

Nerwy: czaszkowe i rdzeniowe

Zakończenia nerwowe.

Zwoje rdzeniowe:

Zwój rdzeniowe otoczony jest torebką łącznotkankową (tk. łączna właść. luźna)

• komórki zwojowe (rzekomojednobiegunowe) - leżą w części obwodowej zwoju, gdzie tworzą skupienia

• w częście środkowej zwoju przebiegają włókna nerwowe (rdzenne i bezrdzenne)

• ciała komórek zwojowych otoczone są przez dwuwarstwową torebkę przy czym:

1. warstwę wewnętrzną tworzą komórki płaszczowe pochodzenia neuroektodermalnego

2. warstwę zewnętrzną stanowi tkanka łączna luźna

Komórki zwojowe:

• duże - przewodzą czucie dotyku, temperatury, impulsów proprioreceptywnych

• średnie - przewodzą impulsy z narządów wewnętrznych

• Małe - przewodzą impulsy bólowe

Zwój rdzeniowy

Pomiędzy komórkami zwojowymi otoczonymi torebką występuje tkanka łączna stanowiąca odpowiednik śródnerwia (zawiera fibroblasty, włókna kolagenowe, srebrochłonne, oraz naczynia krwionośne).

Nerwy:

1. czaszkowe (12 par)

2. rdzeniowe (31 par)

Nerwy obwodowe są nagromadzeniem włókien nerwowych łączących ośrodkowy układ nerwowy z narządami efektorowymi i receptorami czuciowymi.

Nerwy rdzeniowe:

• powstają z połączenia korzenia grzbietowego i brzusznego rdzenia kręgowego

• korzenie brzuszne zawierają eferentne wlókna układu somatycznego i trzewnego (autonomicznego)

• korzenie grzbietowe zawierają włókna aferentne (dośrodkowe), proprioreceptywne, eksteroreceptywne, interoreceptywne.

Nerwy obwodowe są pęczkami włókien nerwowych podtrzymywanych przez tkankę łączną właściwą

-ruchowe

-czuciowe

-mieszane

Zrąb nerwów stanowi tkanka łączna właściwa, która otacza cały nerw i pęczki włókien nerwowych.

Tkanka łączna wchodząca w skład nerwu

• przynerwie - tkanka łączna właściwa w okolicy nerwu. Stabilizuje przestrzenne położenie nerwu.

• Nanerwie - stanowi 30-70% powierzchni nerwu. Jest tkanką łączną włóknistą otaczającą cały nerw.

Zawiera: włókna kolagenowe, sprężyste, fibroblasty, naczynia krwionośne, limfatyczne.

• Onerwie - otoczka pokrywająca pęczki włókien nerwowych. Zawiera kilka warstw spłaszczonych fibroblastów i nieliczne włókna kolagenowe i sprężyste.

• Śródnerwie - śródpęczkowa tkanka łączna. Jest delikatną tkanką łączną właściwą zawierającą włókna siateczkowe, otaczającą pojedyncze włókna nerwowe.

Czucie:

Pobudzenie receptorów wywołuje nie tylko przewodzenie najkrótszą drogą przez łuk odruchowy do efektorów, lecz również przewodzenie do ośrodków, w których skupione są neurony czuciowe wyższego rzędu.

Czucie - jest to proste wrażenie zmysłowe polegające na subiektywnej ocenie bodźców pobudzających odpowiednie receptory.

Pobudzenie receptorów wywołuje przewodzenie impulsów do ośrodków.

W zależności od typu energii odbieranej:

• Chemoreceptory - smak, węch

• Mechanoreceptory

• Termoreceptory

• Fotoreceptory

• Nociceptory

Podział czucia:

W zależności od receptorów wyspecjalizowanych w odbieraniu określonych bodźców czucie dzieli się na:

• Teleceptywne; jest odbierane przez narządu zmysłów

• Eksteroceptywne: z powierzchni skóry, czycie dotyku, ucisku, bólu

• Proprioceptywne: proprioceptory wysyłają informacje do ośrodkowego układu nerwowego o stanie układu kostno-stawowo-mięśniowego oraz ruchu całego ciała

Interoceptywne: czucie trzewne jest odbierane przez interoreceptory znajdujące się w narządach wewnętrznych, które pobudzane są przez bodźce:

W skórze występują różne rodzaje receptorów:

Ciałka Meissnera posiadają małe pólka recepcyjne i odbierają bodźce o niskiej częstotliwości (np. łaskotanie)

Ciałka Pacciniego znajdują się w tkance podskórnej i posiadają duże pólka recepcyjne. Odpowiadają na bodźce o wysokiej częstotliwości

Dyski Merkla - wrażenia dotyku i ucisku

Ciałka Ruffiniego - j/w

Wolne zakończenia nerwowe odbiera bodźce bólu i temperatury

Czucie skórne

Receptory dotyku (w niezrogowaciałych warstwach naskórka) - nagie dendryty neuronów czuciowych

Czuciowe zakończenia nerwowe korzeni włosów otaczają korzeń włosa i wnikają aż do pochewek wewnętrznych.

Wolne zakończenia nerwowe odpowiadają na:

- bodźce mechaniczne

- ciepło

- zimno

- uszkadzający poziom informacji (nocyceptory).

Ciałka Merkla

• Receptory wrażliwe na ucisk (słaby) - ciałka Merkla - składają się z nabłonkowej komórki naskórka warstwy kolczystej, do której przylega zakończenie nagiego dendrytu.

• Komórki Merkla wydzielają neurotransmitery polipeptydowe:

VIP - aktywny polipeptyd jelitowy

Enkefalinę

Pankreostatynę

Ciałka Meissnera

• Położone w brodawkach skóry właściwej, w nieowłosionej skórze palców, dłoni i podeszwy, sutków, warg, w spojówce.

• Receptory wrażliwe na wibracje o małej częstotliwości

• Składają się z zazębiających się lemocytów otoczonych tkanką łączną

• Na jednym biegunie ciałka wnikają włókna nerowwe zmielinizowane i bezrdzenne

• Włókna zmielinizowane tracą osłonkę i biegną razem z włóknami bezrdzennymi ku drugiemu biegunowi

Ciałka Meissnera wyczuwają brzegi obiektów i nieregularności na powierzchni.

Ciałko Vatera-Pacciniego

• Receptor wrażliwe na wibracje o większej częstotliwości - ciałka baldaszkowate = ciałka Vatera-Pacciniego

• Występują w tkance podskórnej, krezce, torebce stawowej i narządach wewn.

• Duże, owalne twory 0,5-2 mm

• Ciałko składa się z kilku równolegle ułożonych blaszek - blaszki z płaskich fibroblastów onerwia, nielicznych włókien kolagenowych

• Do ciałka wnika jedno lub dwa włókna nerwowe, które tracą tu osłonki i kończą się wewnątrz kolbkami

• Ciałko jest mechanoreceptorem.

Kolbki Krausego

• Receptory wrażliwe na wibracje i położenie przestrzenne sygnału

• Znajdują się w skórze właściwej i tkance podskórnej, w błonach śluzowych, torebkach stawowych

• Średnica do 50 mm

• Otoczone torebką tkanki łacznej

• Włókna nerwowe wewnątrz kolbki mają prosty przebieg.

Mechanoreceptory C:

• Receptory wrażliwe na bodźce określane jako świąd - mechanoreceptory C

• - znajdują się na pograniczu naskórka i skóry właściwej

Termoreceptory

• receptory odbierające zimno i ciepło

• Nagie, bezosłonkowe zakończenia dendrytów.

• Najliczniej występują między komórkami naskórka, między naskórkiem a skórą właściwą oraz w tkance łącznej różnych narządów.

Nocyceptory

• Receptory bólu

• Nagie, bezosłonkowe zakończenia dendrytów.

• Najliczniej występują między komórkami naskórka, między naskórkiem a skórą właściwą oraz w tkance łącznej różnych narządów.

Proprioreceptory

• Wysyłają do OUN informacje o stanie układu kostno-stawo-mięśniowego oraz ruchu całego

• Przekazywanie inf. Dot. Napięcia mięśni

• Znajdują się we wrzecionkach nerwowo-mięśniowcyh w postaci: zakończeń pierścieniowato-spiralnych, ciałek zmysłowych Ruffiniego

• W ścięgnach jako ciałka buławkowate Goldiego

Wrzecionko nerwowo-mięśniowe

• Receptory komórkowy czucia głębokiego mięśni szkieletowych

• Szczególnie są liczne w mięśniach wykonujących precyzyjne ruchy np. mięśnie rąk oraz okoruchowe

• Pojedyncze wrzecionko ma osłonkę łącznotkankową otaczającą włókna mięśniowe śródwrzecionkowe

Wrzecionko nerwowo-ścięgnowe

• Jest receptorem czucia głębokiego znajdującym się na pograniczu mięśni i ścięgien

• Ma osłonkę łącznotkankową

• W jego wnętrzu znajdują się głównie pęczki włókien kolagenowych i fibroblasty ścięgna

1

---