PRAWO

Prawo to zbór norm (reguł postępowania) ustanowionych przez państwo i należycie ogłoszonych.

Przestrzeganie prawa gwarantują organy wymiaru sprawiedliwości, które mogą posługiwać się przymusem państwowym (prawo w znaczeniu przedmiotowym)

prawo stanowione, prawo pozytywne, "prawo w książkach", prawo obowiązujące tu i teraz na terytorium konkretnego państwa

Przymus państwowy

Tylko państwo dysponuje odpowiednimi organami i środkami (np. system sądów, prokuratura, policja), które umożliwiają egzekwowanie prawa pozytywnego)

Może to być także użycie przewagi fizycznej przez funkcjonariuszy - zatrzymanie przez policję, umieszczenie
w zakładzie karnym)

Prawo jest nierozłącznym elementem państwa, jego geneza łączy się z genezą państwa.

Istnieją poglądy wywodzące istnienie prawa z formacji przedpaństwowych.

ubi societas - ibi ius - gdzie społeczność, tam prawo

Prawo w znaczeniu podmiotowym - możliwości dowolnego zachowania się i uprawnienia (korzyści), jakie wynikają dla określonych osób z poszczególnych przepisów prawnych (z prawa przedmiotowego)

Przykłady:

Art. 95. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków
w ustawie przewidzianych
albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.

Art. 198. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Różny bywa zakres praw podmiotowych.

Skuteczne tylko wobec określonych osób (prawa podmiotowe względne)

Przykład:

Art. 780. § 1. Na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list przewozowy zawierający dane wymienione w artykule poprzedzającym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.

§ 2. Wysyłający MOŻE ŻĄDAĆ od przewoźnika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego poświadczenia przyjęcia przesyłki do przewozu.

Skuteczne wobec wszystkich (prawa podmiotowe bezwzględne)

NP. PRAWA RZECZOWE - PRAWA OSOBISTE, DOTYCZĄCE FIRMY, PATENTÓW, ZNAKÓW TOWAROWYCH

Art. 24. § 1.  Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków,
w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Ktoś policzył, że mamy 35 milionów praw na papierze po to, by wyegzekwować dziesięć przykazań Bert Masterson

KSZTAŁTOWANIE SIĘ PRAWA

- oddziaływanie szeregu czynników na ustalanie treści przyszłego prawa

PODSTAWOWE CZYNNIKI PROCESU KSZTAŁTOWANIA SIĘ PRAWA:

- polityczno-ekonomiczne

- ideologiczne

- socjotechniczne

Kształtowanie się treści rozwiązań prawnych dokonuje się w toku interakcji pomiędzy różnymi podmiotami społecznymi:

partiami politycznymi, grupami nacisku, organizacjami społecznymi, instytucjami, organami państwowymi.

PROCES PRAWOTWÓRCZY

- odpowiednio zorganizowany, sformalizowany proces wydawania aktów normatywnych przez odpowiednie organy państwowe, oraz instytucje, organizacje społeczne.

W tradycji anglosaskiej prawo tworzone jest także przez sądy w drodze precedensów - orzeczeń rozstrzygających nowy problem, które następnie wykorzystują w swoich rozstrzygnięciach inne sądy.

W Polsce - podobnie jak w większości państw europejskich, przyjęło się, że prawo tworzy PARLAMENT.

Obok prawa pozytywnego występują także inne systemy norm wpływających na nasze życie:

moralność

religia

obyczaj

Prawo pozytywne ocenia tylko zachowania zewnętrzne, nie ocenia naszych myśli.

Ocenie moralnej (czyli uznaniu, co jest dobre a co złe) mogą podlegać także nasze intencje, zamiary.

W przypadku obyczaju w grę wchodzą utrwalone schematy zachowań określające co wypada, a czego nie wypada robić.

Często ta sama norma wynika z kilku "regulatorów zachowań". np. "nie kradnij"

Różnice pomiędzy normami prawnymi
a moralnymi

1. stopień formalizacji
i instytucjonalizacji

prawo jest systemem bardziej sformalizowanym niż moralność

2. obowiązywanie norm

- źródłem obowiązywania prawa jest akt władzy kompetentnego organu państwowego

- obowiązywanie norm moralnych ma uzasadnienie aksjologiczne

(norma moralna zaczyna obowiązywać, gdy
w społeczeństwie upowszechnia się przekonanie, że zachowywanie się w określony sposób jest czymś dobrym (złym), słusznym (niesłusznym);

źródłem obowiązywania norm moralnych nie są akty władzy, lecz spontanicznie rozwijające się oceny, pod warunkiem, że moją one społeczne oparcie

3. sankcje

- prawo operuje sankacjami sformalizowanymi i zinstytucjonalizowanymi (sankcje skupione)

- sankcje moralne mają charakter niesproceduralizowany, wyczerpują się

w aktach społecznego potępienie, dezaprobaty (sankcje rozsiane)

4. przedmiot regulacji

- przedmiot regulacji prawnej - zachowania zewnętrzne

5. podmioty

- podmiotem prawa mogą być osoby fizyczne (ludzie), jak i różnego rodzaju organizacje, instytucje

- podmiotem moralności są wyłącznie osoby fizyczne

PRAWO PUBLICZNE	PRAWO PRYWATNE
Z prawa publicznego wyrasta wiele gałęzi (dziedzin prawa), np.: prawo konstytucyjne prawo administracyjne prawo karne prawo finansowe	Z prawa prywatnego wyrasta np: prawo cywilne prawo rodzinne prawo handlowe prawo pracy
reguluje stosunki pomiędzy organami państwowymi oraz między państwem a obywatelem	dotyczy podmiotów równoprawnych, obywateli i innych podmiotów prawa, jak np. spółki
charakteryzuje się nierówną pozycją stron (państwo występuje tu w pozycji władzy)	charakteryzuje się równością stron (np. od nas zależy czy kupimy rower górski czy wyścigowy, na jakich warunkach, wiele zależy tu od nas samych)

PRAWO MATERIALNE	PRAWO PROCESOWE
określa uprawnienia i obowiązki podmiotów w relacjach prawnych (czasem sankcję) np. kodeks cywilny, kodeks karny	mówi o procedurach dochodzenia praw, realizacji obowiązków np. kodeks postępowania cywilnego kodeks postępowania karnego
z prawa materialnego wynikają określone np. w kodeksie cywilnym uprawnienia właściciela np. właściciela roweru. Może on swój rower sprzedać, wypożyczyć komuś, rozebrać na części	prawo procesowe pomoże w sytuacji, gdy sąsiad jadący samochodem zniszczy stojący przed domem rower i trzeba będzie udać się do sądu ze skargą i wnioskiem o odszkodowanie

Jakie zadania ma spełniać prawo?

1. Prawo ma zapewniać i ochraniać prawa i wolności człowieka i obywatela

2. Dobrze sformułowane prawo pomaga w rozwoju jednostki - przewiduje instytucje prawne, dzięki którym można realizować swoje cele, udziela ochrony przed niepożądaną ingerencją osób trzecich

3. Prawo jest instrumentem władzy, oddziałuje na życie społeczne

4. Prawo organizuje i porządkuje wiele dziedzin życia

5. Pomaga rozstrzygnąć konflikty, spory

6. Prawo ogranicza (zakazuje określonych zachowań), np. zakaz kradzieży, fałszowania pieniędzy, znieważania symboli państwowych

NASZA WOLNOŚĆ LUB PRAWO KOŃCZY SIĘ TAM, GDZIE ZACZYNA SIĘ WOLNOŚĆ LUB PRAWO INNYCH

Co to znaczy DOBRE PRAWO?

1. powinno być należycie stanowione

ważne jest , aby tworzono je odwołując się do wartości uznawanych przez społeczeństwo, przy poszanowaniu praw mniejszości

2. powinno być uchwalane w odpowiedniej procedurze

(przez kompetentne organy, w sposób przewidziany przez prawo)

3. powinno być należycie ogłoszone oraz dostępne

Ignorantia iuris nocet; ignorantia iuris non exculpat

- nieznajomość prawa szkodzi, nie usprawiedliwia

(np. od odpowiedzialności karnej na przykład na dzwonienie na cudzy rachunek poprzez kradzież impulsów nie zwalnia fakt, że oskarżony nie wiedział iż taki czyn jest karalny

Art. 285. § 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy telefoniczne,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

4. przepisy prawne powinny być formułowane w sposób zrozumiały

5. reguły prawne powinny być "generalne i abstrkcyjne"

generalność

Adresat normy prawnej powinien być wskazany generalnie - rodzajowo

np. nie Jan Kowalski, ale: "dłużnik", "dzierżawca", "ten, kto zataja dowody"

prawo powinno być bezstronne, wolne od dyskryminacji, powinno traktować wszystkich równo

abstrakcyjność

okoliczności, sprawa, której przepis dotyczy ma być określona abstrakcyjnie tzn. ma służyć w przyszłości w nieokreślonej z góry ilości przypadków

np. nie "kto ukradnie rower Józefa Z., podlega karze ..." ale: "kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, ..."

6. Prawo nie może być zbyt kazuistyczne (szczegółowo regulujące niezliczoną liczbę przypadków)

nie: kto zabiera w celu przywłaszczenia telewizor, kto zabiera w celu przywłaszczenia bizuterię, kto zabiera
w celu przywłaszczenia obrazy

7. Prawodawca powinien zwracać uwagę na to, aby prawo nie było ze sobą sprzeczne

jedna norma nie może zezwalać na coś, czego zabrania druga

jeśli się tak zdarzy, to moża stosować tzw. reguły kolizyjne

np. lex posterior derogat legi priori - prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze

8. Prawo nie może nakładać obowiązków niemożliwych do wykonania

9. Fundamentalna zasada prawa - Lex retro non agit - prawo nie działa wstecz

10. Prawo powinno być względnie trwałe, nie powinno się zbyt często zmieniać

11. Z drugiej strony prawo powinno być dynamiczne, musi odpowiadać na zmiany sytuacji społecznej

12. Prawodawca powinien być "ustawodawcą racjonalnym"

- jeśli postawił sobie jakieś cele, to musi znaleźć odpowiednie środki służące ich realizacji

SYSTEM PRAWNY

całokształt obowiązujących w danym państwie norm prawnych

- obowiązujących w określonym czasie, uporządkowany w oparciu o przyjęte kryteria

- uporządkowana całość, której wszystkie części są ze sobą wzajemnie powiązane, tworząc pewnego rodzaju jedność

Gałąź prawa

ukształtowany historycznie kompleks norm prawnych, regulujących określoną kategorię stosunków społecznych.

np.

Prawo konstytucyjne - reguluje podstawy ustroju politycznego państwa, zasady organizacji i funkcjonowania aparatu państwowego, podstawowe wolności, uprawnienia i obowiązki obywateli.

Prawo administracyjne - reguluje organizację i działalność organów administracji rządowej i samorządowej, to także przespisy prawa wodnego, budowlanego, o służbie wojskowej

Prawo cywilne - reguluje stosunki majątkowe pomiędzy podmiotami prawa oraz związane z nimi stosunki niemajątkowe

Język prawny

- język tekstów normatywnych, język prawodawcy, w którym formułuje teksty aktów normatywnych (ustaw, rozporządzeń)

- język sztuczny, oparty na języku etnicznym, charakteryzujący się różnym od języka naturalnego słownictwem, zasadami stylistyki, specyficznym użyciem czasu teraźniejszego;

Język potoczny pełen jest wieloznaczności, nieostrości występujących w nim zwrotów językowych. Prawodawca musi uściślić znaczenie zwrotów językowych w tekście prawnym, w przeciwnym razie powodowałoby to szereg nieporozumień.

W języku prawnym występują:

1. zwroty mające to samo znaczenie, co w języku potocznym, np.

człowiek, brat, siostra;

2. zwroty mające odmienne znaczenie niż w języku potocznym np. zbrodnia

Kodeks Karny Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. § 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. § 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych,karą ograniczenia wolności albo karą pozbawieniawolności przekraczającą miesiąc.

3. nowe pojęcia, które nie występują w języku potocznym, np. zachowek

Kodeks Cywilny Tytuł IV. ZACHOWEK Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

Wymogi redagowania aktu prawnego:

- oszczędność tekstu, precyzja sformułowań

DEFINICJE LEGALNE - definicje znajdujące się w tekście prawnym, zawierające reguły znaczeniowe, wiążące dla interpretatorów, nakazujące tak a nie inaczej rozumieć dane słowo czy zwrot językowy występujące w tekście prawnym. Pozwalają wyeliminować wieloznaczność
i nieostrość sformułowań zaczerpniętych z języka potocznego do języka prawnego, wprowadzają też nowe terminy.

np.

Kodeks Karny

Rozdział XIV

Objaśnienie wyrażeń ustawowych

art. 115.

§ 14. Dokumentem jest każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji,
z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Język prawniczy

- język, w którym formułowane są różnego rodzaju wypowiedzi o obowiązującym prawie. Dokonywane są w nim m. in. rozstrzygnięcia w procesie stosowania prawa, interpretacja przepisów, opis i ocena poszczególnych instytucji prawnych, systematyzowanie prawa, naukowa refleksja nad prawem.

Język prawniczy jest dziełem prawników.

np. SN - uchwała z 30.07.2002, I KZP 19/02 (OSNKW2002/9-10/67) Miejscem dokonania czynności sprawczychprzestępstwa określonego w art. 42 ust. 1 ustawy z dnia24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii(Dz.U. Nr 75, poz. 468 ze zm.), w formie "przywozu zzagranicy", "wywozu za granicę" i "przewożenia wtranzycie" środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej, jest odpowiednio granica i terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Norma prawna - konstrukacja myślowa, utworzona z elementów zakodowanych
w przepisach prawnych.

Norma prawna to najmniejszy stanowiący strukturalną całość element prawa.

Przepis prawny - forma, w której prawodawca wyraża normy prawne.

Najmniejsza redakcyjna jednostka aktu normatywnego zaopatrzona przez prawodawcę wskaźnikiem identyfikacyjnym (numer, litera).

Normy prawne wyrażają TREŚĆ obowiązującego prawa, przepisy prawne są FORMĄ wyrażenia tej treści.

Norma prawna może być zbudowana:

- w całości na podstawie jednego przepisu

(sytuacja rzadka)

- na podstawie kilku (nawet wielu) przepisów prawnych (sytuacja typowa)

BUDOWA NORMY PRAWNEJ

Norma prawna składa się z:

HIPOTEZY

DYSPOZYCJI

SANKCJI

HIPOTEZA

określa adresata oraz warunki,
lub okoliczności, w których temu adresatowi jest coś nakazane, zakazane lub dozwolone czynić.

DYSPOZYCJA

określa wzór powinnego zachowania, czyli rodzaj zachowania nakazanego, zakazanego lub dozwolonego, wymaganego do adresata, jeśli spełnią się warunki i okoliczności określone w hipotezie tej normy.

SANKCJA

określa rodzaj dolegliwości, jaki powinien dotknąć adresata normy, jeżeli mimo spełnienia się warunków określonych w hipotezie, nie zastosował się do treści dyspozycji danej normy.

Hipoteza jest jedną z najbardziej rozbudowanych części normy prawnej.

Wyznacza sytuację, w której norma prawna znajduje zastosowanie

Na tę sytuację składają się elementy podmiotowe dotyczące adresata (wiek, zawód, stan rodzinny, majątkowy itp.),

jak również elementy podmiotowe odnoszące się do stanów, zjawisk lub okoliczności zewnętrznych
w stosunku do adresata.

Elementy hipotezy są czasami rozproszone w tekstach aktów normatywnych.

np. część ogólna Kodeksu Cywilnego zawiera elementy hipotez wielu norm, których dyspozycje zamieszczone są
w części szczegółowej.

Przykłady hipotez:

Art. 664. § 1. Jeżeli rzecz najęta ma wady, które ograniczają jej przydatność do umówionego użytku, najemca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad.

Art. 70. § 1. Dziecko po dojściu do pełnoletności może wytoczyć powództwo
o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.

Art. 68. W razie zawieszenia postępowania sąd na żądanie powoda cywilnego przekazuje wytoczone powództwo sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych.

Prawidłowa rekonstrukcja hipotezy pozwala na ustalenie zakresu zastosowania normy.

Dyspozycja normy wyznacza treść powinnego zachowania.

Zachowanie może być:

zakazane - zakaz określa jakie typy zachowan są przez prawodawcę uznane za niedopuszczalne

nakazane - nakaz może przybrać dwie formy:

A. nakaz obejmuje jeden typ zachowań, od którego adresat nie może się uchylić bez narażenia się na ujemne konsekwencje prawne

B. nakaz obejmuje jeden podstawowy typ zachowania i drugi (inne zachowanie), który w określonych okolicznościach może być wybrany przez adresata zamiast zachowania podstawowego (w prawie cywilnym)

dozwolone -

zasada:

TO , CO NIE JEST OBYWATELOM NAKAZANE LUB ZAKAZANE PRZEZ PRAWOM JEST IM DOZWOLONE.

Zasada ta nie dotyczy organów władzy publicznej. Organy te mogą działać wyłącznie na podstawie prawa
i w granicach określonych kompetencji przyznanych przez prawo, mogą czynić tylko to, co jest im przez przepisy nakazane lub wyraźnie dozwolone (dozwolenie mocne).

Pewne zachowania dozwolone (nienakazane i niezakazane) są z punktu widzenia prawa obojętne np. sposób ubierania się, kontakty towarzyskie (dozwolenia słabe - nie rodzące żadnych skutków prawnych).

Często zachowania dozwolone są określane przez prawo - dozwolenia mocne - są one prawnie uregulowane
i rodzą skutki prawne. Z takich dozwoleń podmiot może, ale nie musi skorzystać. Jeżeli zdecyduje się na dozwolone zachowanie, nie może przekraczać jego granic, w przeciwnym razie naraża się na sankcję prawną.

np.

wierzyciel może, ale ni musi, domagać się od dłużnika zwrotu długu, ale nie może odebrać pieniędzy siłą czy też zabrać przedmiot należący do dłużnika. Gdy dłużnik nie chce oddać długu, wierzycielowi pozostaje droga sądowa.

W tekstach prawnych dozwolenia ustanawiane są za pomocą zwrotów:

może, ma prawo, jest uprawniony, wolno

Rodzaje sankcji:

1. represyjna

2. egekucjyjna

3. nieważności

Sankcja represyjna

kara, pozbawienie człowieka cennych wartości: np. wolności, dóbr majątkowych, prawa wykonywania zawodu.

Sankcja egzekucyjna

polega na przymusowej realizacji obowiązków wyznaczonych adresatowi przez normy prawne w razie uchylania się od ich dobrowolnego wykonania.

Zmusza się adresata do zachowań zgodnych z nakazem np. do opuszczenia bezprawnie zajmowanego lokalu, do wydania rzeczy osobie uprawnionej, ściągnięcie przez komornika zasądzonych alimentów z wynagrodzenia za pracę.

W ramach sankcji egzekucyjnej zmusza się także adresata do usunięcia skutków zachowań podjętych wbrew nakazowi, np. wyburzenie budynku wzniesionego bez pozwolenia budowlanego.

Sankcja nieważności

polega na uznaniu za nieważną czynności prawnej dokonanej niezgodnie z obowiązującym prawem. Czynność nie wywołuje skutków prawnych.

KONCEPCJE BUDOWY NORMY PRAWNEJ

KONCEPCJE DWUCZŁONOWE

H → D

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie, to adresat normy powinien zachować się tak, jak mówi dyspozycja.

np.

Art. 430 KC: Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

H → S

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie, to organ państwowy powinien wymierzyć podmiotowi wskazanemu
w hipotezie przewidzianą sankcję, np.:

Art. 192 KK:  Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

KONCEPCJA TRÓJCZŁONOWA

H → D/S

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie, to adresat powinien zachować się tak, jak mówi dyspozycja bądź zostanie mu wymierzona sankcja, np.:

Art. 206 KK: Kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Jeżeli ktoś pozostaje w związku małżeńskim (H), to nie powinien zawierać powtórnego małżeństwa (D), bądź zostanie mu wymierzona grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

KONCEPCJA DWUCZŁONOWA NORM SPRZĘŻONYCH

H 1→ D/H 2 → S

Każda z norma prawna składa się z dwóch reguł: reguły sankcjonowanej (H 1→ D)
i reguły sankcjonującej (H 2 → S).

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie normy sankcjonowanej (H 1), to adresat tej reguły powinien się zachować tak, jak mówi dyspozycja bądź jeżeli naruszy dyspozycję (H 2), to zostanie mu wymierzona sankcja.

Jeżeli ktoś jest zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby (H1), to nie powinien wyrządzać jej szkody majątkowej (D), bądź jeżeli ktoś będąc zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby wyrządził jej krzywdę majątkową (H2), to podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. (S)

Przeciwko koncepcji trójczłonowej przemawia fakt, że istnieją normy prawne, które nie posiadają sankcji, lub bardzo trudno ją ustalić, np. w normach prawa konstytucyjnego, prawa międzynarodowego.

AKT NORMATYWNY

DOKUMENT ORGANU PAŃSTWOWEGO ZAWIERAJĄCY ZAKODOWANE W PRZEPISACH PRAWNYCH NORMY PRAWNE REGULUJĄCE JAKIŚ OBSZAR STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH.

AKTY NORMATYWNE POWSTAJA W WYNIKY STANOWIENIA PRAWA PRZEZ ORGANY PAŃSTWOWE A TAKŻE ORGANY SAMORZADU TERYTORILANEGO.

TEKST AUTENTYCZNY - TEKST AKTU NORMATYWNEGO OGŁOSZONY W DZIENNIKU URZĘDOWYM NP. DZIENNIKU USTAW, MONITORZE POLSKIM.

Tekst autentyczny stanowi wzór, z którym w razie wątpliwości porównuje się teksty opublikowane w inny sposób np. w książkach.

NOWELIZACJA

MODYFIKACJA AKTU NORMATYWNEGO POPRZEZ WYDANIE NOWEGO AKTU NORMATYWNEGO O TEJ SAMEJ LUB WYŻSZEJ MOCY PRAWNEJ, CO AKT ULEGAJĄCY ZMIANIE

TEKST JEDNOLITY

TEKST PIERWOTNY AKTU NORMATYWNEGO WRAZ Z NANIESIONYMI NAŃ WSZYSTKIMI POPRAWKAMI

BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO

1. NAZWA RODZAJOWA AKTU NORMATYWNEGO (USTAWA, ROZPORZĄDZENIE)

2. DATA USTANOWIENIA

3. TYTUŁ OKREŚLAJĄCY ZAKRES PRZEDMIOTOWY NP.
O SZKOLNICTIWE WYŻSZYM,
O POMOCY SPOŁECZNEJ, KODEKS CYWILNY

4. PREAMBUŁA

(arenga)

uroczysty wstęp, w którym ustawodawca przedstawia motywy wydania aktu normatywnego, zamierzone cele, podstawowe wartości.

Preambuła jest wyodrębniona przed pierwszymi przepisami aktu normatywnego. Obecnie występuje sporadycznie.

Postanowienia preambuły są wykorzystywane w procesie wykładni prawa.

5. CZĘŚĆ OGÓLNA

6. CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA

7. PRZEPISY KOŃCOWE

(przepisy przejściowe, derogacyjne i określające termin wejścia w życie danego aktu)

8. PODPIS OSOBY UPRAWNIONEJ (W PRZYPADKU USTAW - PREZYDENT)

Przykład struktury (systematyzacji) aktu normatywnego:

KODEKS CYWILNY DZIELI SIĘ NA:

CZĘŚCI

KSIĘGI

TYTUŁY

DZIAŁY

ROZDZIAŁY

ARTYKUŁY

PARAGRAFY

USTĘPY

PUNKTY

RODZAJE PRZEPISÓW PRAWNYCH

1. MATERIALNE, FORMALNE (treść)

2. KONKRETNE, BLANKIETOWE, ODSYŁAJĄCE

(sposób sformułowania)

konkretne

wyznaczają wprost powinne zachowanie

blankietowe

zawierają upoważnienie dla jakiegoś organu, aby w przyszłości ustanowił regułę postępowania

odsyłające

wskazują adresatowi w jakim innym przepisie lub przepisach istniejących w systemie prawa ta dyspozycja lub dyspozycje zostały sformułowane

3. bezwzględnie wiążące (ius cogens)

względnie wiążące (ius dispisitivum)

/moc stosowania/

4. ogólne (lex generalis)
i szczególne (lex specialis)

5. dotyczące obowiązywania innych przepisów

- derogacyjne

- kolizyjne

- przejściowe (intertemporalne)

- wprowadzające

(wspólna nazwa przepisów derogacyjnych i przejściowych)

9

---