Budżet państwa - to zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków, uchwalane co roku przez parlament w formie ustawy budżetowej.

Polityka gospodarcza - to działalność państwa ( rządu)za pomocą odpowiednich narzędzi ekonomicznych ( podatki, cła, kurs walutowy, zamówienia rządowe i inne ). Z tego wynika, że polityka gospodarcza rządu obejmuje całą politykę fiskalną i dochodowa oraz politykę pieniężną mające na celu ograniczenie lub zahamowanie inflacji, zmniejszanie lub likwidację bezrobocia, zrównoważenie budżetu państwa, zrównoważenie bilansu płatniczego kraju, przesunięcie środków finansowych z jednych regionów kraju do drugich. Każda polityka gospodarcza

Polityka fiskalna-została skonstruowana przez J.M. Keynesa, którego zdaniem państwo powinno aktywnie oddziaływać na przebieg procesów gospodarczych. Dla tego autora stanem normalnym w gospodarce jest nierównowaga, stan równowagi jest zaś celem, do którego gospodarka powinna zmierzać. Osiągnięcie tego celu jest według Keynesa możliwe tylko w warunkach ingerencji państwa w gospodarkę. W teorii ekonomii koncepcja ta nosi miano interwencjonizmu państwowego.

Polityka fiskalna, stanowiąc integralny element interwencjonizmu państwowego, powinna zapewnić realizację następujących celów:
1. pełne zatrudnienie - walka z bezrobociem stanowi kluczowy cel polityki fiskalnej,
2. stabilizacja cen i walka z inflacją,
3. wzrost gospodarczy,
4. równowaga bilansu płatniczego,
5. sprawiedliwość społeczna i eliminacja ubóstwa,
6. efektywny podział zasobów ekonomicznych i ochrony środowiska.
Realizacja wymienionych celów wymaga użycia określonych instrumentów. Ogólnie rzecz biorąc, instrumentarium polityki fiskalnej stanowią podatki i wydatki rządowe.
Najważniejszymi jednak instrumentami polityki fiskalnej są: 1. polityka kredytowa (inwestycyjna). W okresie kryzysu zadaniem państwa jest stymulowanie popytu, co można osiągnąć przez wzrost inwestycji. Inwestycje będą wzrastały wtedy, gdy przedsiębiorcy uzyskają w bankach kredyty na korzystnych warunkach. Sprzyjać temu może określona polityka państwa, polegająca

2. polityka podatkowa i zasada przyspieszonej amortyzacji. W okresie kryzysu państwo obniża stopę podatkową, by w rękach przedsiębiorców pozostawić większą ilość środków pieniężnych, którą mogliby oni przeznaczyć na inwestycje. Zasada przyspieszonej amortyzacji polega na tym, że państwo skraca okres amortyzacji, co w efekcie oznacza sztuczne zwiększenie kosztów i zmniejszenie zysków przedsiębiorców. Zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz dodatkowo zmniejszanie stopy podatkowej powoduje, iż przedsiębiorcy dysponują większymi zasobami pieniężnymi, które mogą przeznaczyć na inwestycje. W okresie rozkwitu państwo postępuje w tej sprawie wręcz odwrotnie;

3. polityka pieniężna. Ma na celu wzmocnienie działania trzech wymienionych instrumentów. Polega ona na sterowaniu poziomem emisji pieniądza papierowego. W okresie kryzysu państwo, dążąc do zwiększenia popytu, który jest za niski w stosunku do podaży towarów i usług na rynku, stara się zwiększyć emisję pieniądza. Manewr ten grozi niebezpieczeństwem pojawienia się inflacji. Oznacza to, iż zwiększenie emisji pieniądza spowodowałoby tylko wzrost cen, gospodarka zaś nadal pozostałaby w stanie kryzysu. W fazie rozkwitu państwo hamuje emisję pieniądza papierowego;

4. planowanie gospodarcze. W gospodarce rynkowej planowanie gospodarcze ma charakter indykatywny (nie dyrektywny). Specjalne służby planistyczne, opracowując krótko- i długoterminowe plany, wskazują przedsiębiorstwom i organom państwowym warunki niezbędne do utrzymania równowagi gospodarczej. Planowanie to ma najczęściej charakter wieloletnich programów, np.4-, 5- czy 6-letnich, z wyraźnie określonymi priorytetami gospodarczymi. Najbardziej rozwinięte planowanie gospodarcze o takim charakterze występuje we Francji;

5. tworzenie silnego sektora publicznego. Sektor publiczny obejmuje urzędy oraz przedsiębiorstwa państwowe, federalne, stanowe, wojewódzkie, miejskie (municypalne) itd. Przedsiębiorstwa państwowe najczęściej tworzono wtedy, gdy prywatny business nie chciał inwestować w określone dziedziny życia gospodarczego ze względu na niską rentowność. Ponieważ chodziło tutaj o kolej, wodociągi, telefony, pocztę i telegraf czy o gazociągi, tj. dziedziny gospodarki niezbędne do normalnego funkcjonowania społeczeństwa, więc musiało wkroczyć państwo bądź władze regionalne czy municypalne, tworząc własne przedsiębiorstwa użyteczności publicznej. Sektor publiczny to nie tylko przedsiębiorstwa publiczne, ale i potężne centrum polityczno-gospodarcze, które może określać politykę makroekonomiczną, koordynując tym samym funkcjonowanie gospodarki.

Współczesne gospodarki rynkowe są nękane przez cztery plagi: inflację, bezrobocie, deficyt budżetowy i recesję (brak wzrostu gospodarczego). Te wzajemnie powiązane zjawiska nie omijają i naszej gospodarki. Według ocen międzynarodowych kół finansowych i gospodarczych, Polska jest wprawdzie najbardziej zaawansowana w procesie przekształcania ustroju gospodarczego i ma najbardziej prężną gospodarkę spośród krajów wychodzących z systemu planowo-nakazowego, jednak nadal ma kłopoty z deficytem budżetowym i inflacją.

Produkt krajowy brutto (PKB) - to miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze (ziemia, kapitał, praca i przedsiębiorcy), zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Majątek, będący własnością publiczną można podzielić na cztery kategorie :
Służący organom władzy i administracji; służący publicznym instytucjom usługowym (szkoły, szpitale, domy pomocy społecznej itp.); stanowiący infrastrukturę techniczną kraju (mosty, drogi, lotniska, kanały, porty, radiostacje itp.); zaangażowany w zarobkowej działalności gospodarczej (przedsiębiorstwa państwowe, akcje, a także obligacje krajowych i zagranicznych przedsiębiorstw oraz instytucji finansowych, np. PKO).

Podatki spełniają trzy podstawowe funkcje: fiskalną (zapewniają państwu dochody), stymulacyjną (umożliwiają prowadzenie polityki budżetowej, co zdaniem niektórych ekonomistów może stymulować wzrost gospodarczy), redystrybucyjną (zmniejszają nierówności społeczne). Pomiędzy tymi funkcjami może wystąpić konflikt. Funkcja fiskalna wymaga maksymalizowania podatków. To jednak może zahamować wzrost gospodarczy. XVIII- wieczny filozof ekonomista Adam Smith w swym dziele „Bogactwo narodów” przedstawił cztery zasady dobrego opodatkowania.

Podatek powinien być precyzyjnie określony, a nie arbitralny

Zasady Smitha, choć znacznie przez dwa stulecia udoskonalane, są aktualne do dziś. Ekonomiści uważają, że dobry system podatkowy to taki, w którym podatki są:
¨ Proste, a zatem łatwe do obliczenia i ściągnięcia
¨ Pewne - urzędnik podatkowy nie może decydować o ich wielkości
¨ Niezbyt wysokie - by nie skłaniać do uchylania się od nich
¨ Neutralne - a więc nie zniekształcające zjawisk zachodzących na rynku.

Podatek - jest to przymusowe, bezzwrotne, powszechne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazywane przez podatnika na rzecz budżetu państwa. Podstawą pobierania podatku są obowiązujące na terenie danego kraju przepisy prawa.
Podatnikiem - jest osoba fizyczna lub osoba prawna, która płacąc podatek zwiększa ponoszone przez siebie koszty lub pomniejsza swoje przychody. Obok pojęcia podatnik występuje pojęcie płatnik, które oznacza osobę fizyczną lub osobę prawną, która przekazuje kwotę podatku do budżetu.
Podatki mogą być nakładane na:
¨ Dochód, czyli podatki pobierane od płac, odsetek, rent, zysków,
¨ Wydatki, czyli podatki nakładane na dobra i usługi, które ludzie kupują,
¨ Majątek, czyli podatki przenoszące część wartości majątku posiadanego przez ludzi na rząd.

W Polsce stopa podatkowa 20%, 30% i 40% została przyjęta w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. O podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podatki regresywne są przeciwieństwem podatków progresywnych: wraz ze wzrostem dochodu, nakładane są coraz niższe procentowe stawki podatkowe. Ludzie o wyższych dochodach płacą mniejszy procent swoich dochodów jako podatki niż ludzie o niższych dochodach. Każdy płaci taką samą sumę podatku (akcyzy), kiedy kupuje benzynę, papierosy, napoje alkoholowe. Ale suma ta ma większy udział w dochodach ludzi nisko uposażonych niż w dochodach ludzi bogatych.

PODATKI ZASILAJĄCE BUDŻET CENTRALNY, czyli podatki dochodowe, VAT i akcyza. PODATKI ZASILAJĄCE BUDŻETY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (GMIN I POWIATÓW), czyli podatek rolny, leśny, podatek od nieruchomości, spadków i darowizn, podatek od środków transportu oraz podatek od psów. Od dwóch lat podatek od środków transportu, zasilający budżety gmin (tzw. podatek drogowy), wliczony jest w cenę paliwa. W ten sposób stał się podatkiem pośrednim, a jeszcze niedawno

Makro - całość

• państwo

• bezrobocie

• polityka fiskalna

• polityka pieniężna

• inflacja

• polityka makroekonomiczna (oddziaływanie państwa na gospodarkę jako całość np. wzrost gosp. , inflacja, bezrobocie)

1929 r. - krach na giełdzie * Początek nauki makroekonomicznej.

John Maynard Keynes (1883-1946) Anglik

Podaż produkcji (poziom wytworzonego dochodu narodowego, a zatem i stan zatrudnienia) zależy od poziomu globalnego popytu.

FUNKCJE MAKROEKONOMII

1.Poznawcza (teoria poznawcza)

Makroekonomia stara się wyjaśnić, określić procesy gospodarcze.

2.Aplikacyjna

Sformułowanie wskazówek, rozważań pod adresem polityki ekonomicznej państwa.

3.Dydaktyczno - Wychowawcza

Podnoszenie wiedzy ludzi na temat problemów gospodarczych i metod ich rozwiązywania.

4.Prognostyczna

Próbuje znaleźć rozwiązanie pewnych zjawisk w przyszłości.

Czynniki produkcji:

• Praca, Ziemia, Kapitał

• Wiedza

• Technologia

• Informacja

• Pomysłowość

• Przedsiębiorczość

Dochody z czynników produkcji :Płaca Czynsz renta gruntowa Dywidenda, zyski

Trzy sposoby mierzenia skali działalności gospodarczej:

1. Wartość wytworzonych dóbr i usług

2. Wartość wydatków na dobra i usługi

3. Poziom dochodów czynników produkcji, która reprezentuje wartość dostarczonych przez nie usług.

PKB

Jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju nie zależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

Dobra finalne - przeznaczone do ostatecznej konsumpcji np. samochód

Dobra pośrednie - będą dalej przetwarzane w procesie produkcji np. stal

Inwestycje - zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa

Oszczędności - część dochodu, która nie została wydana na konsumpcję.

Dochody:

1. Podatki T

1. Bezpośrednie T_d ( PIT, CIT) od dochodów.(płace, czynsze, odsetki i zyski)

2. Pośrednie T_e ( VAT, akcyza) wliczone w cenę dóbr i usług.

Wydatki:

1. Płatności transferowe B ( zasiłki, zapomogi, renty, stypendia)

2. Dobra i usługi G ( szkolnictwo publiczne, budowa dróg urzędników szpitali, płace urzędników państwowych i żołnierzy, zakupy maszyn do pisania, czołgów i samolotów bojowych)

PKB - w cenach rynkowych

To miara produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB - w cenach czynników produkcji

To miara produkcji krajowej z pomniejszeniem podatków pośrednich.

FUNKCJE EKONOMICZNE PAŃSTWA

1. Legislacyjna

Tworzenie prawa, utrzymywanie reguł gry na rynku w odniesieniu do podmiotów gospodarczych.

2. Stabilizacyjna

Zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych (wzrost bezrobocia, inflacji)

3. Alokacyjna

Strefy ekonomiczne, przebieg autostrad, przesuwanie środków finansowych.

4. Redystrybucyjna

Ponowna dystrybucja dochodów państwa. Podział dochodów państwa.

1. Teoria monetarna - Milion Friedman

Przyczyną inflacji jest zbyt duża ilość pieniądza w obiegu, zła polityka BC.

2. Teoria popytowa J.M.Keynes

Zakłada wystąpienie „luki inflacyjnej” - różnica pomiędzy tym, co przedsiębiorstwa mogą wyprodukować, a tym, co konsumenci chcą kupić.

„wąskie gardła” - brak technologii, fachowców

3. Teoria kosztowa

Wzrost kosztów produkcji niezależny od zagregowanego popytu na towary.

(np.. inflacja placowa, rosnące koszty, ceny surowców, ceny energii)

1

---