„Radość tworzenia”

-program zajęć z zakresu arteterapii

dla gimnazjum

Program skierowany jest do uczniów doświadczających niepowodzeń szkolnych, z niską samooceną, mających trudności w relacjach z rówieśnikami, stwarzających problemy wychowawcze.

Cel programu:

• zaspokojenie potrzeby samorealizacji dziecka,

• przeżywanie radości tworzenia,

• umacnianie poczucia własnej wartości.

Cele szczegółowe:

• pobudzenie wszechstronnego rozwoju dziecka,

• rozwijanie zainteresowań i uzdolnień plastycznych,

• umożliwienie wyrażenia uczuć w sposób społecznie akceptowany,

• rozładowywanie negatywnych emocji,

• odreagowanie wewnętrznych napięć, niepowodzeń, frustracji i agresji,

• podniesienie poziomu samoakceptacji,

• uaktywnienie i otwarcie się ucznia mającego problemy w relacjach z rówieśnikami,

• rozwijanie wrażliwości i empatii,

• zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji, współuczestnictwa,

• umożliwienie osiągnięcia sukcesu, bycia zauważonym i docenionym.

Spodziewane efekty:

Uczeń:

• wyraża swoje myśli, emocje, przeżycia w sposób społecznie akceptowany,

• pozbywa się lęków i zahamowań,

• rozładowuje napięcie, frustrację i agresję w pozytywny sposób,

• czuje się zauważony i doceniany,

• przeżywa sukces,

• umacnia poczucie własnej wartości,

• nawiązuje prawidłowe kontakty rówieśnicze,

• potrafi pracować w grupie,

• jest wrażliwy na potrzeby innych,

• czuje się bezpieczny i akceptowany,

• zmienia na lepszą swoją pozycję w klasie,

• zaczyna wierzyć we własne możliwości,

• rozwija własną wrażliwość estetyczną,

• zna różnorodne techniki plastyczne,

• przeżywa radość tworzenia.

Organizacja zajęć:

• zajęcia odbywają się raz w tygodniu w wymiarze 60 min

• prowadzone są przez nauczyciela posiadającego kwalifikacje z zakresu terapii pedagogicznej,

• grupa terapeutyczna liczy 6 - 10 uczniów z klas I - III gimnazjum, u których stwierdzono problemy w kontaktach interpersonalnych, niską samoocenę, zaburzenia w zachowaniu, którzy doświadczają ciągłych niepowodzeń szkolnych,

• każde zajęcia rozpoczynają się krótką zabawą integracyjną,

• uczestnictwo w zajęciach jest dobrowolne, uczeń może odmówić wykonywania któregoś ćwiczenia,

• ważny jest sam proces tworzenia a nie końcowy efekt,

• prace nie podlegają ocenie ani porównywaniu, każda jest niepowtarzalna, jedyna w swoim rodzaju a przez to wartościowa.

Ewaluacja:

• rozmowy z dziećmi, wychowawcami, rodzicami

• testy socjometryczne na początku, w połowie terapii, na zakończenie

• arkusze obserwacyjne,

• wystawa prac uczniów

Plan pracy:

L.p.	Temat zajęć	Ilość godz.	Materiały i narzędzia
1.	Portret grupy.	1	Kilka dużych kartonów, owalna forma, pastele,
		Dzieci siedzą przy stole naprzeciwko siebie, przed nimi leży duży arkusz papieru. Każdy obrysowuje przed sobą owalny szablon. Obrysowany owal, to głowa osoby siedzącej naprzeciwko. Dziecko maluje wokół głowy aurę tej osoby, używając barw, które mu się z nią kojarzą, które do niej pasują. Następnie dzieci omawiają w parach swoje prace, mówią, dlaczego takich kolorów użyły i co one miały symbolizować. Na zakończenie szukamy podobnych w kolorystyce aur i łączymy je ze sobą.
	2.	Mandala.	1	Papier, forma mandali, kredki, pastele, farby, pędzelki
		Wyjaśniamy dzieciom, co to jest mandala. Dzieci obrysowują na kartce szablon mandali. Mają za zadanie kierując się intuicją i własnym poczuciem estetyki wypełnić szablon kolorem. Następnie prezentujemy kilka mandal, a pozostałe dzieci mówią, jak ich zdaniem czuje się twórca pracy, jakie uczucia go przepełniają. Autor może, ale nie musi odnieść się do ich wypowiedzi. Na zakończenie zapoznajemy dzieci z symboliką kolorów i kształtów w mandali.
	3.	Jesienne drzewo - grafika	1	Duży arkusz papieru z narysowanym konturem drzewa, farby, jesienne liście, łyżki stołowe
		Uczniowie pokrywają farbą liście a następnie przy pomocy łyżki odbijają je na konturze drzewa.
	4.	Kwiaty z jesiennych liści	1	Jesienne kolorowe liście, drut ozdobny, cienki drucik, brązowa bibuła
		Nauczyciel demonstruje sposób wykonania kwiatów z jesiennych liści. Uczniowie pracują wg jego wskazówek.
	5.	Świnka - skarbonka	3	Baloniki, miękkie gazety lub szary papier, klajster, biała farba emulsyjna, farby plakatowe, pędzelki, wytłaczanki do jajek
		Pompujemy balonik do takiej wielkości, jak dużą chcemy mieć świnkę. Oklejamy go kilkoma warstwami miękkiego papieru. Doklejamy nóżki, uszka i ryjek z elementów wytłaczanki do jajek. Doklejamy ogonek ze skręconego w spiralkę rulonika papieru. Po wyschnięciu malujemy farbą emulsyjną. Ostatni etap pracy to pokolorowanie świnki farbami, dorysowanie jej oczu i wycięcie otworka na monetę.
	6.	Powrót do dzieciństwa - kolaż	1	Tekturowe pudełko dla każdego uczestnika, stare kolorowe gazety ze zdjęciami, klej, nożyczki
		Każdy uczeń otrzymuje tekturowe pudełko. Prosimy uczniów, żeby wrócili myślami do wspomnień z wczesnego dzieciństwa, przypomnieli sobie, co wtedy było dla nich ważne. Następnie uczniowie wybierają ze starych gazet odpowiednie ilustracje i oklejają pudełko kierując się kluczem: przód pudełka - to co było dla mnie najważniejsze, najbliższe, tył - coś, co mnie niepokoiło, o czym wolałbym zapomnieć, prawa i lewa strona - to, co mnie otaczało, góra - to, co było nade mną, dół - to, co było pode mną Chętni uczniowie prezentują i omawiają swoje prace.
	7.	Aniołki z masy solnej	2	Mąka pszenna i ziemniaczana, sól, woda, farby plakatowe, koraliki, brylanciki, brokat do dekoracji
		Z mąki (pół pszennej, pół ziemniaczanej), soli i wody zagniatamy masę solną. Z masy lepimy aniołki, zdobimy wg uznania koralikami lub brylancikami. Suszymy. Malujemy farbami plakatowymi. Zdobimy brokatem.
	8.	Butelkowe anioły.	3	Plastykowe butelki po napojach, miękkie gazety, klajster, sznurek konopny, biała farba emulsyjna, farby plakatowe, pędzelki, brokat do dekoracji
		Z papieru formujemy główkę, wkładamy w otwór butelki. Główkę z korpusem oklejamy kilkoma warstwami papieru. Doklejamy ręce i skrzydła. Po wyschnięciu malujemy farbą emulsyjną. Kolorujemy plakatówkami, zdobimy brokatem.
	9.	Zaczarowana nitka	1	Kartki papieru, grubsze nici, farby
		Każde dziecko otrzymuje kawałek nitki, maluje nitkę farbami na kilka kolorów. Nitkę wkłada w środek złożonej kartki, tak żeby suchy koniec wystawał. Kartkę z nitką wkłada do grubej książki. Chwyta za koniec nitki i wyciąga ją. Wyjmuje kartkę z książki, rozkłada.
	10.	Szkolne graffiti	1	Kilka dużych arkuszy papieru, markery, taśma klejąca
		Duże arkusze sklejamy ze sobą, a następnie mocujemy na ścianie. Uczniowie wykonują graffiti wg własnej inwencji.
	11.	Bałwanki z siana	1	Siano, mocne nici, kolorowy papier, czarna i kolorowa bibuła, nożyczki, klej, patyczki do szaszłyków, zapałki
		Z siana kształtujemy trzy kule o różnych wielkościach, mocno obwiązujemy je nitką. Kule ustawiamy jedną na drugiej, związujemy, modelujemy sylwetkę bałwanka. Z czarnej bibuły formujemy kulki na oczy i guziki, przyklejamy. Z czerwonego papieru wykonujemy nos (mały rożek), mocujemy go na zapałce. Wykonujemy kapelusz, zakładamy bałwanowi na głowę. Z bibuły wycinamy pasek i zawiązujemy jako szalik. Z pociętej na frędzelki brązowej bibuły i patyczka od szaszłyków wykonujemy miotłę, mocujemy ją w odpowiednim miejscu.
	12.	Malujemy muzykę. Action painting z wykorzystaniem drippingu	1	Nagranie muzyki klasycznej lub innej wybranej przez dzieci, odtwarzacz CD, kartki z bloku, farby plakatowe, pędzelki różnej grubości., duże arkusze szrego papieru na podkładki
		Wyjaśniamy dzieciom, co to jest action painting (malarstwo działania, nurt abstrakcji spontanicznej, polegający na instynktownym, żywiołowym działaniu twórczym, wykorzystującym dripping) i dripping (technika malarska, polegająca na pokrywaniu leżącego poziomo płótna farbami skapującymi z podziurawionej puszki, pędzla, kijka, itp.). Proponujemy wykonać w ten sposób ilustrację muzyki. Włączamy nagranie. Uczniowie dobierają tło swojej pracy i dużym pędzlem zamalowują całą powierzchnię kartki. Przy ponownym odtwarzaniu nagrania stosują dripping.
	13.	Kosz z pisankami	2	Kartki papieru, szablon jajka, farby, plastelina, bibuła, klej, nożyczki, wycięty z brązowego brystolu duży koszyk
		Każdy uczeń obrysowuje na kartce szablon pisanki. Dekoruje ją wg własnej inwencji plasteliną, kulkami bibułowymi, maluje farbami itp. Gotowe pisanki przypinamy w koszyku z brystolu na gazetce.
	14.	Palma wielkanocna	1	Bibuła, cienki drucik, cienkie kijki
		Nauczyciel prezentuje sposób wykonania poszczególnych kwiatów, uczniowie pracują wg jego wskazówek. Gotowe kwiaty mocujemy za pomocą drucika na kijku, przedzielając zieloną pociętą na frędzelki bibułą.
	15.	Koszyczek wielkanocny Z papierowej wikliny	1	Miękkie gazety, klej, nożyczki, bejca
		Złożoną gazetę tniemy w poprzek na paski o szerokości ok. 6 cm . Paski gazet zwijamy od prawego górnego rogu, po przekątnej, nawijając je na patyczek do szaszłyków. Końcówkę rurki sklejamy, aby się nie rozwinęła. Wyplatanie zaczynamy krzyżując ze sobą cztery na pięć rurek. Pierwszą z pięciu rurek zaczynamy oplatać całość dookoła - raz pod, a raz nad rurką.. Kolejne rurki łączymy ze sobą za pomocą kleju w sztyfcie. Smarujemy cieńszy koniec kolejnej rurki i wkładamy ją do środka tej, która się kończy.  Kiedy uznamy, że wielkość dna jest wystarczająca, zaginamy wszystkie wystające rurki w dół i zaczynamy oplatanie na ściankach doniczki. . Kiedy osiągniemy pożądaną wysokość koszyka, zabieramy się do jego wykończenia. Końcówkę rurki, którą wyplataliśmy, zaginamy za kolejnym z żeber i wkładamy ją od środka koszyka pod wcześniejsze sploty. Dwie rurki łączymy z leżącymi naprzeciw nich i oplatamy. W ten sposób powstaje ucho.
	16.	Wazonik z masy papierowej	2	Szklana butelka (najlepiej po „Frugo”), papier toaletowy, mąka pszenna, woda, ewentualnie koraliki do ozdoby, lakier bezbarwny
		Z podartego na małe kawałki papieru toaletowego, mąki pszennej i wody wykonujemy masę papierową. Butelkę oklejamy warstwą masy papierowej, modelujemy kształt wazonika. Zdobimy koralikami. Po wyschnięciu malujemy farbami. Lakierujemy bezbarwnym lakierem.
	17.	Talerz na ścianę z papieru	2	Talerz, miękkie gazety, klajster, farby plakatowe, lakier bezbarwny, nożyczki
		Talerz zwilżamy wodą, nakładamy pierwszą warstwę, papierowych kawałków. Smarujemy klajstrem i naklejamy jeszcze przynajmniej trzy warstwy papieru. Po wyschnięciu, wyrównujemy nożyczkami brzegi, malujemy talerz farbami plakatowymi i lakierujemy.
	18.	Gdybym był zwierzęciem - rzeźba z papieru	3	Miękkie gazety, klajster, szeroka taśma klejąca, farba emulsyjna, farby plakatowe, plastelina, żyłka, sznurek
		Z papieru modelujemy sylwetkę zwierzęcia, pomagając sobie taśmą klejącą. Oklejamy wszystko kilkoma warstwami papieru, dorabiamy detale. Po wyschnięciu malujemy zwierzę farbą emulsyjną, następnie plakatówką. Z plasteliny dorabiamy oczy, z żyłki wąsy, ze sznurka ogon albo grzywę.
	19.	Dom moich marzeń	1	Uszkodzone płyty kompaktowe, granatowy brystol, klej Vikol, plastelina
		Płyty kompaktowe łamiemy na małe kawałki. Z kawałków projektujemy dom swoich marzeń. Miejsca między płytkami wypełniamy plasteliną. Gotowe domy przyklejamy na brystolu. Dorysowujemy u góry gwiazdy albo padające płatki śniegu.
	20.	Szkatułka na skarby - technika serwetkowa	1	Plastykowe pudełka po „Rafaello”, serwetki z różnymi motywami, uniwersalny grunt akrylowy (gesso), lakier bezbarwny akrylowy do drewna, pędzelki
		Powierzchnię pudełka odtłuszczamy. Gruntujemy dwa razy cienką warstwą ( Pierwsza warstwa w pionie, druga w poziomie). Nakładamy cienką warstwę lakieru. Na lakier nakładamy wycięte z serwetki wybrane motywy. Wyrównujemy pędzelkiem zanurzonym w lakierze. Po wyschnięciu jeszcze raz lakierujemy.

Opracowanie: Grażyna Pietrzak

---