Główne cele programu to: - podniesienie rangi zagadnień zdrowia w miastach, - wspieranie rozwoju kompleksowych strategii i planów w zakresie promocji zdrowia, oraz - promowanie współpracy pomiędzy miastami w Europie. Do Polski Program Zdrowych Miast trafił na początku lat 90. W 1991 roku powstała Polska Sieć Zdrowych Miast. Dwa lata później Sieć przekształciła się w Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich. Siedziba Stowarzyszenia mieści się w Łodzi.
1) budowanie polityki zdrowia publicznego 2) tworzenie środowisk wspierających 3) rozwój umiejętności indywidualnych 4) wzmacnianie działań społecznych 5) reorientacja systemu opieki zdrowotnej
|
poprzez siedliska i sektory w których żyją np. miasta, szkoły, zoz-y, miejsca pracy
-Edukacji zdrowotnej -Zapobiegania chorobom (profilaktyki) -Ochrony zdrowia
Tradycyjna edukacja zdrowotna dostarczała wiedzy, dążyła do zmiany postaw oraz zachowań. Nowe podejście - polega nie tylko na dostarczaniu wiedzy, ale także na uczestniczeniu we wspólnym działaniu, dwukierunkowym porozumiewaniu się oraz na podkreśleniu znaczenia czynników: społecznych, ekonomicznych, fizycznych i politycznych, których podstawą jest dokonywanie wolnego wyboru.
W życiu człowieka istnieje kontinuum, jakby linia ciągła rozpięta pomiędzy zdrowiem a chorobą i każdy znajduje się w jakimś punkcie tego kontinuum. Zasadniczym czynnikiem, wg Antonovsky'ego, sprzyjającym zdrowiu jest poczucie koherencji (spoistości, spójności, zgodności myśli, sądów).
A) bodźce, które docierają do człowieka w ciągu |
życia (ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego) są przewidywalne i dają się wyjaśnić B) człowiek dysponuje zasobami „obronnymi”, które pozwalają sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce C) wymagania stanowią wyzwanie, które warte jest zaangażowania i podjęcia działania.
Model interakcyjny radzenia sobie ze stresem wyróżnia trzy kategorie: 1. Styl - radzenia sobie ze stresem, to trwała osobowościowa dyspozycja jednostki do określonego zmagania się z różnymi sytuacjami stresowymi 2. Strategia - radzenia sobie ze stresem, to poznawcze i behawioralne wysiłki, jakie jednostka podejmuje w konkretnej sytuacji stresowej. 3. Proces - radzenia sobie ze stresem, to ciąg zmieniających się w czasie strategii, związanych ze zmianami cech sytuacji i zmianami stanu psychofizycznego jednostki.
Wskaźnik Rozwoju Społecznego (Human Development Index - HDI): Opiera się na ocenie: -podziału dochodów, -pomiarze długości ludzkiego życia -poziomie osiągnięć edukacyjnych
K - wiek reprodukcyjny (20 - 44 lata):Nieplanowana ciąża (często jako wynik przemocy), zagrożenie poronieniem, komplikacje ciążowe, choroby przenoszone drogą płciową, AIDS M - wiek reprodukcyjny (20 - 44 lata): nowotwory narządów płciowych, choroby ukł. sercowo-naczyniowego, wypadki, urazy i zatrucia (samobójstwa), uzależnienia, HIV/AIDS
- W wieku 15 - 24 lata wypadki, samobójstwa i urazy doznane w wyniku przemocy. 23. Co to jest geriatria - Geriatria (medycyna starości) - to gałąź medycyny ogólnej zajmująca się klinicznymi, prewencyjnymi, leczniczymi i społecznymi aspektami zdrowia ludzi w wieku podeszłym,
|
starczym i sędziwym.
Do wtórnej profilaktyki geriatrycznej należy - zapobieganie utracie sprawności po przebytych chorobach. Ma ono przywrócić człowiekowi staremu: wydolność, sprawność, niezależność
- poczucie zdrowia (pozytywnego) - rezerwa zdrowia (pozytywnego) - poczucie niedoboru zdrowia (pozytywnego) - poczucie choroby, i/lub - poczucie niepełnosprawności
- odpowiednio dużym materiale, w - odpowiednio długim czasie, - przez profesjonalistów.
Ocena subiektywna będzie zależna od: - wieku osoby - poziom wykształcenia - inteligencja - świadczenia itp.
WHO i Bank Światowy w celu oceny globalnego obciążenia chorobami opracowały i rozwinęły wskaźniki wyrażające: - utratę lat życia skorygowanych niepełnosprawnością (DALY), - długość życia korygowaną jakością (QALY) - jakość życia związaną ze zdrowiem i chorobą (HRQL).
Są to wskaźniki, które łączą w sobie czynniki wcześniej monitorowane i oceniane oddzielnie, takie jak: - umieralność, - niepełnosprawność, - jakość życia, - długość życia - a także niektóre czynniki sprawcze takie jak np. wykształcenie.
Disability Adjusted Life Years - utracona długość życia skorygowana niepełnosprawnością - jest wskaźnikiem służącym do pomiaru obciążenia chorobami w badanej populacji.
|
Łączy w sobie: ługość życia i bniżenie się jakości życia związanego z niepełnosprawnością i inwalidztwem Koncepcję DALY opracowali: CH. Murray oraz A. Lopez. DALY jest wskaźnikiem przydatnym do identyfikacji głównych przyczyn obciążenia chorobami i alokacji środków na zwalczanie tych przyczyn. Pozwala na ocenę skuteczności podejmowanych działań w procesie monitorowania zmian w obciążeniu chorobami Jeden DALY = utrata jednego roku życia w zdrowiu. Może ona być wynikiem przedwczesnej umieralności lub obecnością inwalidztwa. Wg badań przeprowadzonych przez WHO w 1990 r.: Przyczyną 66% utraconych lat była przedwczesna umieralność, Przyczyną 34% utraconych lat było różnego rodzaju inwalidztwo
Proces tworzenia programu ZM można podzielić na trzy fazy:
Cały projekt wg rekomendacji WHO, powinien obejmować łącznie 20 kroków a etap przygotowań zawiera następujące kroki: 1) powstanie grupy wsparcia, 2) pogłębienie wiedzy na temat idei ZM 3) poznanie potrzeb i możliwości miasta, 4) uzyskanie wsparcia finansowego, 5) zlokalizowanie miejsca prowadzenia, działalności w hierarchii urzędu miasta, 6) przygotowanie propozycji działań, 7) uzyskanie aprobaty rady miejskiej
Składa się z następujących kroków: 8) ustanowienia zespołu kierującego, 9) analiza środowiska projektu, 10) zdefiniowanie zadań, 11) utworzenie biura, 12) planowanie strategii działania 13) rozbudowanie zasięgu projektu, 14) ustanowienie mechanizmów rozliczania działań projektu. III. Etap podejmowania działań. Obejmuje następujące kroki: 15) zwiększenie świadomości zdrowotnej, 16) wspieranie planowania strategicznego, 17) mobilizowanie działań międzysektorowych 18) zachęcanie społeczności lokalnej do uczestnictwa w pracach projektu,
|
19) promowanie innowacji, 20)ochronę polityki zdrowia publicznego.
- podniesienie rangi zagadnień zdrowia w miastach, wspieranie rozwoju kompleksowych strategii i powiatowi informacji o realizowanych programach zdrowotnych; 3) inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych zmierzających do zaznajamiania mieszkańców z czynnikami planów w zakresie promocji zdrowia, - promowanie współpracy pomiędzy miastami w Europie.
Podstawowe źródła finansowania działań promocji zdrowia są wskazane w: - w. ustawach samorządowych (dot. gmin, powiatów i województw), - ustawie Narodowym Programie Zdrowia - ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dyrektywach i decyzjach Unii Europejskiej W ostatnich latach finansowanie programów z zakresu promocji zdrowia pochodziło głównie ze środków NFZ, Ministerstwa Zdrowia oraz coraz częściej z samorządów gminnych i powiatowych. W finansowanie niektórych programów edukacyjnych włączają się niekiedy firmy farmaceutyczne.
Finansowanie programów promocji zdrowia w EU: Decyzja Nr 645/96/WE - dotycząca promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia finansowanie w wysokości 35 mln ECU Decyzja Nr 1 400/97/WE - monitorowanie zdrowia - 13,8 mln ECU Decyzja Nr 1295/1999/WE - choroby rzadkie - 6,5 mln ECU Decyzja Nr 1296/1999/WE - choroby związane z zanieczyszczeniem - 3,9 mln ECU
Do zadań ministra właściwego do spraw zdrowia (…) należy w szczególności: 1) prowadzenie oraz współuczestniczenie w prowadzeniu edukacji w zakresie zapobiegania i rozwiązywania problemów związanych z negatywnym wpływem na zdrowie czynników środowiskowych i społecznych;
3) opracowywanie i finansowanie oraz ocena efektów programów zdrowotnych, a także nadzór nad ich realizacją; Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności: 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy; 2) przekazywanie szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami; 4) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy. Do zadań własnych (…) realizowanych przez powiat należy w szczególności: 1) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu - po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami; 2) przekazywanie marszałkowi województwa informacji o realizowanych na terenie powiatu programach zdrowotnych; 3) inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie powiatu; 4) pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia; 5) podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych.
Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Art. 15. 1. Świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie. Art. 15. 2. Świadczeniobiorcy zapewnia się i finansuje ze środków publicznych na zasadach i w zakresie określonych w ustawie: 2) świadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób, w tym obowiązkowe szczepienia ochronne; |