Prawo finansowe i finansowe publiczne
Definicja -
Prawo finansowe jest to jeden z działów prawa, który funkcjonuje obok prawa administracyjnego, cywilnego, karnego, konstytucyjnego.
Pod pojęciem prawa fin. należy rozumieć zespół norm prawnych które dotyczą finansów. W literaturze przedmioty pojęcie finansów rozumiane jest w dwojaki sposób: albo w ujęciu wąskim - sensu stricte albo w szerokim sensy largo.
Sensu stricto - finanse należy rozumieć jako środki pieniężne które w ramach regulacji prawa finansowego przyjmują postać m. innymi : środków publicznych, dochodów publicznych, podatków, wartości dewizowych.
Sensu largo - pod pojęciem finansów należy rozumieć określenie zasad pozyskiwania i wydatkowania wyżej wskazanych środków pieniężnych. To ujęcie dominuje i przyjmowane jest jako definicja pojęcia pr. finansowego.
Cechy pr. finansowego
Prawu finansowemu można przypisać pewne swoiste cechy:
1) należy do publiczno-prawnych gałęzi prawa.
2)regulacje pr. finansowego są oparte o tzw. władztwo finansowe państwa
3)pr. fin. Współdziała z innymi gałęziami prawa
4)pr. fin. nie jest samodzielną gałęzią prawa
Ad 1) o publiczno-prawności pr. fin. decyduje fakt że regulacje pr. fin. normują stosunki prawne charakteryzujące się nie równorzędnością podmiotów : państwo-obywatel.
Ad2) regulacje pr. fin. Opierają się o tzw. władztwo finansowe państwa, co należy tłumaczyć tym że państwo chroniąc swój interes finansowy ( dbając o pozyskiwanie środków pieniężnych na realizację zadań publicznych) może wprowadzać takie unormowania które zagwarantują pozyskiwanie środków pieniężnych.
Ad3) pr. fin. współdziała z innymi gałęziami praw poprzez wykorzystywanie pojęć instytucji wprowadzanych w ramach tych gałęzi praw.
Prawo finansowe współdziała z pr. admin. cywilnym, konstytucyjnym, i karnym.
Ad4)pr. fin. nie jest samodzielną gałęzią prawa gdyż regulacją prawa finansowego objęte są takie działy jak:
- pr. fin. publiczne
- pr. podatkowe
- pr. budowlane
- pr. dewizowe
- pr. celne
Cechą wspólną tych działów prawa jest to że regulacje każdej z nich związane są ze środkami pieniężnymi czyli publicznymi - podatkami, cłami.
I dział prawa finansowego
- FINANSE PUBLICZNE -
Historia -
Ustawa o prawie budżetowym z 1958r
Ustawa prawo budżetowe z 1991r.
Ustawa prawo budżetowe z 1998r.
Ustawa o finansach publicznych z 2005r.
Ustawa o finansach publicznych z 2009r.
Pojęcie finansów publicznych wprowadziła Konstytucja RP a zdefiniowała ustawa o finansach publicznych.
Zgodnie z przyjętą tam definicją pod pojęciem
finansów publicznych należy rozumieć procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywania. Ustawa o finansach publicznych definiuje także pojęcie środków publicznych
Środki publiczne są to takie środki pieniężne które występują m.innymi w postaci:
1)dochodów publicznych (podatki, opłaty, składki)
dochodów uzyskiwanych przez sektory finansów publicznych
2)środków pochodzących z budżetu UE
3)ze źródeł zagranicznych nie podlegających zwrotowi
4)przychodów budżetu państwa samorządowego z tytułu zagranicznych pożyczek i kredytów, prywatyzacji majątków skarbu państwa lub samorządowego , ze sprzedaży papierów wartościowych.
Tak gromadzone środki pieniężne będąc środkami publicznymi mają być przeznaczone na wydatki publiczne (określone w budżecie państwa i samorządowym)
Na rozchody czyli spłatę zaciągniętych pożyczek i kredytów , wykup papierów wartościowych
Podmiotami uprawnionymi do gromadzenia i wydatkowania środków publicznych są jednostki należące do sektora finansów publicznych.
W myśl przepisów ustawy sektor ten tworzą m. Innymi:
1)organy władzy publicznej
organy admin. Rządowej
organy kontroli i ochrony prawa
sądy i trybunały
2)jednostki samorządu terytorialnego i ich związki
3)jednostki budżetowe
4)samorządowe zakłady budżetowe
5)agencje wykonawcze
6)instytucje gospodarki budżetowej
7)państwowe fundusze celowe
8)ZUS, KRUS,NFZ
9)publiczne uczelnie
10)państwowe i samorządowe osoby prawne wykonujące zadania publiczne za wyjątkiem przedsiębiorstw , spółek prawa handlowego, banków i jednostek badawczo rozwojowych.
Wymienione jednostki sektora finansów publicznych gromadzą i wydatkują środki publiczne na podstawie planu finansowego, który może przyjmować postać budżetu państwa lub budżetu samorządowego.
Źródła prawa finansowego publicznego
- Konstytucja jest podstawowym źródłem prawa finansowego poprzez wprowadzenie rozdziału dotyczącego finansów publicznych a także regulacji odnośnie obowiązku podatkowego obywateli a także charakterystyki dochodów samorządowych. Następne źródła to - ustawa podatkowa
- ratyfikowane umowy międzynarodowe
- rozporządzenia
- akty prawa miejscowego
WYKŁADY Z 25 X 2009
W świetle obowiązujących regulacji prawnych można wskazać takie unormowania które cyklicznie powtarzają się w zakresie finansowania budżetu państwa i budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Ta cykliczność pozwala przyjąć że te powtarzające się regulacje prawne przyjmują postać zasad budżetowych.
Pod pojęciem zasad budżetowych literatura uznaje pewne reguły, czasem postulaty, które powinny być spełnione aby budżet państwa i samorządowy były właściwie planowane, uchwalane i realizowane.
Zasady budżetowe nie mają charakteru bezwzględnie wiążącego bowiem ustawodawca dopuszcza możliwość odstępowania od tych zasad i stosowania wyjątków. W literaturze podmiotu można wyróżnić 8 podstawowych zasad budżetowych do których należą:
1) zasada uprzedniości budżetu
2) - roczności budżetu
3) - równowagi budżetu
4) - szczegółowości budżetu
5) - powszechności budżetu
6) - jedności formalnej budżetu
7) - jedności materialnej budżetu
8) - jawności budżetu
AD 1). Zasada uprzedniości budżetu oznacza regułę zgodnie z którą budżet państwa i budżet jednostki samorządu terytorialnego powinien być zaplanowany odpowiednio wcześniej, po to aby mógł obowiązywać od 1-go stycznia danego roku. W przypadku budżetu państwa uprzedniość oznacza że minister finansów przygotowuje założenia do przyszłorocznego budżetu a także projekt ustawy budżetowej w połowie roku poprzedzającego rok budżetowy.
Następnie projekt trafia do Rady Ministrów która jest zobowiązana do jego uchwalenia i przedłożenia sejmowi najpóźniej do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.
3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego mają wystarczyć sejmowi, senatowi i prezydentowi na podjęcie decyzji odnośnie przyszłorocznego budżetu
Przejawem zasady uprzedniości na szczeblu samorządowym jest to że organ wykonawczy musi przygotować projekt budżetu samorządowego i przełożyć go organowi stanowiącemu w celu uchwalenia oraz regionalnej izbie obrachunkowej w celu zaopiniowania w terminie do 15 XI roku poprzedzającego rok budżetowy.
Organ stanowiący po zapoznaniu się z opinią RIO powinien uchwalić budżet do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. W stosunku do tak rozumianej zasady uprzedniości ustawodawca dopuszcza wystąpienie wyjątków (odstępstw od tej zasady) polega ono na tym że w szczególnie uzasadnionych przypadkach organ stanowiący może uchwalić budżet w trakcie roku budżetowego jednakże nie później niż do dnia 31 stycznia, w razie naruszenia tego terminu RIO ustala budżet w zakresie obowiązujących zadań własnych i zleconych do końca lutego.
Także w przypadku budżetu państwa przewidziana została sytuacja uchwalenia budżetu państwa w terminie późniejszym niż do dnia 31 XII. W odróżnieniu jednak od budżetu samorządowego, ustawa o finansach publicznych nie określa terminu w którym budżet państwa ma być ogłoszony, ani konsekwencji wynikających z naruszenia zasady uprzedniości. Regulacje w tym zakresie można znaleźć jedynie w Konstytucji. Konstytucja wprowadza możliwość przedłużenia projektu ustawy budżetowej przez RM sejmowi w terminie późniejszym niż do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.
W takim wypadku istnieje możliwość ogłoszenia ustawy budżetowej dopiero w trakcie roku budżetowego. Do momentu uchwalenia właściwego budżetu podstawą gospodarki finansowej państwa jest projekt przygotowany przez ministrów.
Konstytucja nie wskazuje ostatecznego terminu do którego ustawa budżetowa musi być ogłoszona. Termin ten uzależniony jest od daty złożenia projektu ustawy budżetowej przez RM. Zgodnie bowiem z Konstytucją jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu ustawy budżetowej sejmowi nie zostanie przedłożona prezydentowi do podpisu, może on zarządzić skrócenie kadencji sejmu.
AD 2). Zasada rocznośći budżetu oznacza określenie czasu obowiązywania budżetu państwa i b.samorządu. zgodnie z obowiązującą regulacją zarówno budżet państwa jak i budżet jednostek samorządu terytorialnego jest uchwalany na okres roku budżetowego który jest równoznaczny z rokiem kalendarzowym. Tak rozumiana roczność budżetów wynika z konieczności wieloletniego planowania w odniesieniu zarówno do budżetu państwa jak i samorządowych. Zgodnie bowiem a ustawą o finansach publicznych, budżet państwa na dany rok budżetowy jest przygotowywany w oparciu o wieloletni plan finansowy państwa na okres 4 lat, podobnie w przypadku rocznego budżetu samorządowego podstawą do jego przygotowania jest 3 letnia prognoza finansowa.
W stosunku do zasady roczności budżetu Konstytucja RP i ustawa o finansach publicznych przewidują obok wieloletniości planowania także możliwość planowania krótszego niż rok w postaci prowizorium budżetowego. Zgodnie z przepisami prowizorium budżetowe jest to plan finansowy który może być przygotowywany w wyjątkowych przypadkach na okres krótszy niż rok budżetowy - zazwyczaj kwartał.
Prowizorium budżetowe w odróżnieniu od budżetu obejmuje tylko dochody i wydatki. Prowizorium b. Może występować także na szczeblu samorządowym w przypadku gdy państwo działa na podstawie prowizorium b. wówczas organ stanowiący może na wniosek organu wykonawczego podjąć uchwałę o prowizorium b. Tak ustawa jak i uchwala o prowizorium b. mają charakter tymczasowy, bowiem na 3 m-ce przed zakończeniem ich obowiązywania odpowiednio RM i zarząd muszą przedstawić projekt ustawy lub uchwały budżetowej.
AD 3) Zasada równowagi budżetowej oznacza równoważenie się dochodów i wydatków budżetowych. W obowiązującym stanie prawnym ustawodawca wprowadza możliwość odstąpienia od tej reguły polegającego na tym że może wystąpić różnica między dochodami a wydatkami w postaci deficytu lub nadwyżki budżetowej. Z uwagi na przyjętą regulację należy przyjąć że obecnie zasada równowagi budżetowej to jedynie postulat umowny.
Deficyt budżetowy to sytuacja w której wydatki budżetu przekraczają jego dochody. Ustawa o finansach publicznych wskazuje sposoby pokrywania tego deficytu środkami pieniężnymi pozyskiwanymi w ramach przychodów , pochodzące z prywatyzacji majątku skarbu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, sprzedaż papierów wartościowych a także nadwyżek budżetu z lat ubiegłych.
AD 4) Szczegółowość budżetu oznacza konieczność takiego uszczegółowienia , uporządkowania środków finansowych w budżecie aby każda jednostka sektora finansów publicznych znała wysokość środków finansowych oddanych do dyspozycji w danym roku budżetowym. Przejawami zasady szczegółowości budżetu są następujące instytucje przewidziane w ustawie o finansach publicznych, części budżetowe, działy, rozdziały, paragrafy klasyfikacji budżetowej. Zgodnie z zasadą szczegółowośći budżetu państwa składa się z części budżetowych które odpowiadają organom władzy publicznej, organom kontroli, ochrony prawa. Na czele każdej części budżetowej stoją tzw. dysponenci części budżetowej czyli podmioty uprawnione do gromadzenia i rozdysponowywania środków budżetowych w ramach swojej części. Dysponentami części budżetowych są m.innymi właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie.
PRAWO FINANSOWE - WYKŁAD Z 12-12-2009 r.
Zasada powszechności budżetu nazywana inaczej zasadą zupełności lub budżetowania brutto - to zasada określająca sposób finansowania (budżetowania) działalności jednostek należących do sektora finansów publicznych. Zgodnie z zasadą powszechności, jednostki należące do sektora finansów publicznych wykonują swoje zadania na podstawie środków finansowych zawartych w budżecie.
Te jednostki sektora finansów publicznych które działają na podstawie budżetu państwa lub samorządowego przyjmują postać odpowiednio państwowych lub samorządowych jednostek budżetowych. zgodnie z definicją
jednostki budżetowej ich wydatki są przekazywane bezpośrednio z budżetu a uzyskane dochody odprowadzane do budżetu. Działają zatem w oparciu o metodę budżetowania brutto polegającej na bezpośrednim związku z budżetem.
Na podstawie przepisów o fin. publicz. jednostki sektora fin. publicz. mogą także funkcjonować w postaci innej formy organizacyjno-prawnej niż jednostka budżetowa. Przyjmując to inną formę organizacyjno-prawną jednostka jest związana z budżetem jedynie pośrednio ( działa w oparciu o metodę budżetowania netto) oznacza to że wykonuje odpłatnie zadania publiczne a koszty swojej działalności pokrywa z własnych przychodów.
Jednakże będąc jednostką sektora fin. pubilicz. Może otrzymywać dotacje z budżetu a gdy wypracuje nadwyżkę odprowadzi ją do budżetu (nie działa w celu uzyskania zysku lecz w celu wykonania zadania publicznego)
Od 01.01. 2010r. te jednostki sektora finansów publicznych mogą przyjmować jedną z następujących form organizacyjno- prawnych
- samorządowy zakład budżetowy
- agencje wykonawcze
- instytucje gospodarki budżetowej
- państwowa lub samorządowa osoba prawna
- państwowy fundusz celowy
Zasada jedności formalnej budżetu - to reguła zgodnie z którą kwestie związane z budżetem realizowanym w danym roku budżetowym powinny być zamieszczone w jednym akcie prawnym.
Przepisy ustawy o finansach publicznych przestrzegają zasady jedności formalnej, wskazują, iż budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej. Ta ustawa budżetowa jest to akt prawny, który zawiera:
budżet państwa
załączniki określające min. plany finansowe instytucji gospodarki budżetowej, agencji wykonawczych
a także inne postanowienia związane z realizacją ustawy budżetowej, np. odnośnie rezerw budżetowych, przenoszenia planowanych wydatków.
Podobnie także w przypadku budżetu samorządowego jedność formalna oznacza, że budżet samorządowy przyjmuje postać uchwały budżetowej, w której obok budżetu państwa będą znajdować się także załączniki zawierające np. plany finansowe działalności samorządowych zakładów budżetowych.
Zasada jedności materialnej - nazywana inaczej zasadą niefunduszowania, oznacza, że budżet państwa i budżet jednostki samorządu terytorialnego należy traktować jako jedną pulę środków finansowych, w której całość dochodów jest przeznaczona na całość wydatków. Zgodnie z zasadą jedności materialnej w ramach budżetu nie jest zasadą powiązania źródeł pozyskiwania dochodów ze sposobem ich wykorzystywania. Jednakże przepisy ustawy o finansach publicznych jako odstępstwo od zasady jedności materialnej budżetu dopuszczają możliwość, że jednostki należące do sektora finansów publicznych mogą przyjmować postać Państwowych Funduszy Celowych.
Zasada jawności budżetu - oznacza, że informacje dotyczące budżetu państwa lub budżetu samorządowego mają być jawne, a zatem każdy ma prawo zapoznać się z tymi informacjami. Zasada jawności budżetu wynika z tych przepisów ustawy o funduszach publicznych, które postulują jawność i przejrzystość finansów publicznych.
Jawność finansów publicznych to ujawnianie informacji związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych. Z kolei przejrzystość oznacza uporządkowanie środków publicznych zgodnie z zasadami klasyfikacji budżetowej.
Ustawa przewiduje możliwość wyłączania jawności w przypadku gdy źródła pochodzenia środków publicznych, albo sposób ich wykorzystywania został objęty informacją niejawną na podstawie przepisów odrębnych lub umów międzynarodowych.
TRYB OPRACOWYWANIA I UCHWALANIA BUDŻETU PAŃSTWA
Obok zasad budżetowych ustawy o finansach publicznych wprowadza także takie regulacje prawne, które tworzą tzw. Procedurę budżetową nazywana też procesem budżetowym.
Proces budżetowy - są to pewne etapy, które decydują o kształcie i sposobie realizacji każdorocznego budżetu.
Na gruncie ustawy o finansach publicznych proces budżetowy można podzielić na 4 etapy:
etap planowania budżetu - nazywany też jego projektowaniem
etap uchwalania budżetu - nazywany też jego zatwierdzaniem
etap wykonywania budżetu, czyli jego realizacji
etap sprawozdawczości budżetowej, czyli kontroli wykonania budżetu.
Ad. 1.
Faza planowania budżetu państwa rozpoczyna się w roku poprzedzającym rok budżetowy. W fazie tej Minister Finansów przygotowuje założenia do przyszłorocznego budżetu państwa, kierując się wieloletnim planem finansowym określającym dochody i wydatki oraz przychody i rozchody państwa na 4 kolejne lata. Przygotowując projekt ustawy budżetowej Minister Finansów kieruje do dysponentów części budżetowych tzw. Notę budżetową na podstawie której dysponenci przygotowują materiały do projektu ustawy budżetowej odrębnie dla każdej części budżetowej. Następnie Minister Finansów przedkłada projekt ustawy budżetowej Radzie Ministrów, która uchwala go i przedkłada Sejmowi w terminie do 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.
Ad. 2
W tym momencie rozpoczyna się etap uchwalania ustawy budżetowej w ramach którego Sejm uchwala w trzech czytaniach tę ustawę, a następnie przedkłada ją Senatowi. Następnie trafia do Senatu, który może zaproponować poprawki albo przyjąć tę ustawę w całości w terminie 14 dni od dnia przedłożenia przez Marszałka Sejmu. Następnie ustawa budżetowa trafia do Prezydenta, który podpisuje ja w ciągu 7 dni i zarządza jej ogłoszenia.
Po uchwaleniu ustawy budżetowej następuje etap jej realizacji.
Ad. 3
Wykonywanie ustawy budżetowej rozpoczyna się od tego, że dysponenci części budżetowych na podstawie danych wynikających z ustawy budżetowej przekazują jednostkom podległym informacje o kwotach dochodów i wydatków. Na tej podstawie kierownicy jednostek podległych przygotowują plany finansowe swojej działalności.
Ponadto w celu terminowego realizowania dochodów i wydatków Minister Finansów w porozumieniu z dysponentami części budżetowych przygotowuje harmonogram realizacji budżetu państwa. Harmonogram ten określa prognozowane dochody w poszczególnych miesiącach roku budżetowego oraz wysokość wydatków, które będą finansowane w poszczególnych miesiącach.
Ustawa o finansach publicznych odnosząc się do etapu wykonywania budżetu państwa wprowadza pewne regulacje prawne, które stoja na straży właściwej realizacji budżetu państwa. Regulacje te przyjmują postać tzw. zasad gospodarki finansowej.
Należą do nich:
ustalenie i gromadzenie dochodów budżetu państwa następuje w zgodzie z terminami wynikającymi z odrębnych przepisów
konieczna jest pełna realizacja zadań zgodnie z harmonogramem
wydatkowanie środków finansowych powinno następować w zgodzie z tym co zapisano w planie finansowym z możliwością wprowadzenia jednak do niego zmian
zlecanie zadań powinno zastępować przy przestrzeganiu wyboru najlepszej oferty.
Wykłady z 20.12 2009
W oparciu o obowiązujące przepisy istnieje możliwość wprowadzenia zmian do ustawy budżetowej w trakcie roku budżetowego. Dopuszczalne zmiany dotyczą jedynie wydatków zawartych w ustawie budżetowej. Ustawa o finansach publicznych dopuszcza możliwość wprowadzenia 3 zmian:
1) przeniesienie planowanych wydatków
2) zablokowanie planowanych wydatków
3)uruchomienie rezerw budżetowych
Ad 1)przeniesienie planowanych wydatków oznacza przesunięcie planowanych kwot wydatków na gruncie obowiązujących przepisów prawa.
Można wyróżnić 2 rodzaje przeniesienia planowanych wydatków:
- zwykłe
- nadzwyczajne
Przeniesienia zwykłego dokonuje dysponent części budżetowej w obrębie swojej części budżetowej, poprzez przesunięcie planowanych kwot wydatków z jednego rodzaju działalności na drugi. Dysponent może również upoważnić kierowników jednostek mu podległych do dokonania przeniesienia zwykłego w obrębie ich działalności;
Przeniesienie nadzwyczajne to przeniesienie planowanych kwot wydatków między częściami budżetowymi i działami, dokonuje go Rada Ministrów w przypadku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego na terytorium kraju.
Ad 2)zablokowanie art. 177
Jeśli chodzi o zablokowanie planowanych wydatków oznacza to wstrzymanie możliwości wydatkowania środków finansowych. Zablokowanie planowanych wydatków może mieć charakter zablokowania zwykłego i nadzwyczajnego.
Decyzja o zablokowaniu planowanych wydatków zwykłych może być podjęta w przypadku gdy występuje jedna z ustawowych przesłanek.
- niegospodarność
- opóźnienie realizacji zadań
- naruszenie zasad gospodarki finansowej
- nadmiar środków finansowych
Decyzje w spawie zablokowania zwykłego podejmuje Minister Finansów odnośnie całego budżetu, albo dysponenci części budżetowych w zakresie poszczególnych części budżetowych.
Zablokowanie nadzwyczajne natomiast może być wprowadzone przez Radę Ministrów w przypadku gdy dojdzie do stwierdzenia że wystąpiło zagrożenie realizacji ustawy budżetowej.
Trzecim rodzajem zmian które mogą wystąpić w trakcie realizacji ustawy budżetowej jest ad3)uruchamianie rezerw budżetowych.
Ustawa o finansach publicznych przewiduje 2 rodzaje rezerw budżetowych
-rezerwę ogólną
- rezerwę celową
Rezerwa ogólna ma charakter obligatoryjny co oznacza że musi wystąpić w każdorocznej ustawie budżetowej a jej wysokość jest uzależniona od kwoty wydatków. Rezerwa ogólna nie może być wyższa niż 0,2 ogólnych wydatków budżetu państwa.
Rezerwy celowe mają charakter fakultatywny co oznacza że mogą być tworzone na takie wydatki które nie mogły być sklasyfikowane na etapie planowania budżetowego, albo na takie których realizacja jest uzależniona od zaciągnięcia kredytu. Suma rezerw celowych nie może być wyższa niż 3% wydatków budżetu państwa. Art. 155
O przeniesieniu rezerwy ogólnej decyduje Rada Ministrów, która może jednakże upoważnić prezesa Rada Ministrów oraz M-er finasów do dysponowania rezerwą ogólną , jednakże tylko do wysokości określonych kwot, natomiast podziału rezerw celowych dokonuje M-er Finansów za wyjątkiem rezerw celowych przeznaczonych na wzrost wynagrodzeń w państwowych jednostkach budżetowych, których podziału dokonuje R-erM.
Dla wykonywania ustawy budżetowej istotnym jest określenie podmiotów odpowiedzialnych za całe czuwanie nad właściwą realizacją tej ustawy w trakcie roku. Ustawa o fin.publicznych wskazuje na szereg podmiotów które posiadają kompetencje w tym zakresie.kierownik każdej jednostki sektora fin. publ.jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej prowadzonej w tej jednostce. Z kolei dysponenci części budżetowych sprawują nadzór i kontrolę nad całością gospodarki finansowej prowadzonej w podległych im jednostkom. Dodatkowo Minister Finansów sprawuje ogólną kontrolę realizacji dochodów i wydatków orza przychodów i rozchodów państwa.
Rada Ministrów kieruje wykonywaniem budżetu państwa a sejm kontroluje wykonanie ustawy budżetowej art.183
Ostatnią fazą procedury budżetowej jest tzw, faza SPRAWOZDAWCZOŚCI , króra polega na tym że określone przepisami prawa podmioty dokonują rozliczenia realizacji ustawy budżetowej. Fazę sprawozdawczości można można podzielić na 2 części
- półroczną
- roczną
W ramach półrocznej sprawozdawczości Minister Finansów kontroluje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody budżetu państwa, przedkłada komisji sejmowej właściwej do spraw budżetu oraz Najwyższej Izbie Kontroli informacje z przebiegu wykonania budżetu w terminie do dnia 10 IX roku budżetowego.
Natomiast w ramach sprawozdawczości rocznej Rada Ministrów przedkłada sejmowi i najwyższej izbie kontroli sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej w terminie do dnia 31 V po upływie roku budżetowego. Sprawozdanie to jest podstawą do udzielenia lub odmowy udzielenia rządowi absolutorium z tytułu realizacji ustawy budżetowej,
dział V. Ustawy o fin.pub.
Uchwałę budżetową określa art. 212
Drugim rodzajem budżetu drugim rodzajem budżetu wprowadzonym ustawą o fin.publ. jest budżet jednostki samorządu terytorialnego. Pod pojęciem budżetu jednostki samorządu terytorialnego należy rozumieć roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów danej jednostki. Budżet terytorialny przyjmuje postać uchwały budżetowej nazywanej także uchwałą w sprawie budżetu.
W ramach uchwały budżetowej muszą być określone planowane dochody, wydatki, deficyt i sposoby jego pokrywania. Planowane przychody i rozchody. Ponadto w uchwale budżetowej może znajdować się upoważnienia dla organu wykonawczego do zaciągnięcia pożyczek, kredytów, emitowania papierów wartościowych a także wprowadzania zmian w takcie roku budżetowego.
Uchwala budżetowa przygotowywana na dany rok budżetowy jest konsekwencją ustaleń poczynionych w tzw.wieloletniej prognozie finansowej która zakłada zasady realizacji gospodarki finansowej na szczeblu samorządowym w okresie 3 lat.
Ustawa o finansach publicznych definiując pojęcie budżetu.........nie definiuje pojęcia dochodów w tym zakresie następuje odesłanie do przepisów odrębnej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Zgodnie z przyjętą tam regulacją dochody samorządowe można dzielić na obligatoryjne i fakultatywne.
Do dochodów obligatoryjnych ustawa zalicza dochody własne, subwencje ogólne i dotacje celowe.
Dochody fakultatywne jednostka samorządowa może uzyskiwać :
1)ze źródeł zagranicznych nie podlegających zwrotowi
2)z budżetu UE
3)na podstawie przepisów odrębnych
Zgodnie z przepisami konstytucji i ustawy o dochodach JST dochody samorządowe obligatoryjne można podzielić na 2 rodzaje:
Tzw. dochody własne które JST uzyskuje samodzielnie bez udziału państwa (za wyjątkiem udziału w podatkach dochodowych).
Oraz dochody które pochodzą z budżetu państwa
Ustawa o dochodach JTS precyzuje katalog źródeł dochodów własnych odrębnie dla gmin, powiatów i województw. Na gruncie obowiązujących przepisów można je podzielić na dochody podatkowe i nie podatkowe.
Do podatkowych dochodów własnych gmin należą wpływy a tzw. podatków i opłat samorządowych.m.inn. podatku od nieruchomości, środków transportowych, rolnego, leśnego, opłaty targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, to także udział w podatkach dochodowych tzn. w podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 39,34%w stosunku do osób zamieszkałych na terenie gminy i w wysokości 6,71% podatku dochodowego od osób prawnych mających siedzibę na terenie gminy.
Na nie podatkowe dochody własne gminy składają się m.inn. dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe , opłaty gminnych zakładów budżetowych, dochody z majątku gminy , spadku, zapisu darowizny, kary pieniężne, grzywny, mandaty.
Podatkowe dochody własne powiatu to:
- wpływy z podatków dochodowych w wysokości 10,25% w podatku dochodowym od osób fizycznych zamieszkujących teren powiatu i 1,40 % z podatku dochodowego od osób prawnych .
Nie podatkowe dochody powiatu analogicznie jak w gminach.
Województwa - na dochody własne składają się udziały w podatkach dochodowych od osób fizycznych 1,60% i 14% w podatkach od osób prawnych. Nie podatkowe analogicznie jak w gminach i powiatach.
Inaczej jak dochody własne - subwencje ogólne i dotacje celowe(dofinansowywanie) należy traktować jako rodzaj dofinansowywania działalności JST.
Choć jest to rodzaj dofinansowania to na gruncie obowiązujących przepisów można wskazać pewne cechy które pozwalają odróżnić te instytucje:
1) subwencja ogólna to rodzaj dofinansowania ogólnego co oznacza że przyznanie subwencji nie jest związane z określeniem sposobu wykorzystania, o przeznaczeniu subwencji ogólnej decyduje samodzielny organ stanowiący. W przypadku dofinansowania w postaci dotacji celowej przyznanie dotacji związane jest z koniecznością realizacji celu.