Pyt. 14 (ogólne) Koncepcja wychowania liberalnego
System liberalny wychowania zrodził się na przełomie XIX w i XX stulecia. Początkiem jego realizacji była reforma szkoły pod głośną nazwą „szkoły nowej” lub „nowego wychowania”. Była to reakcja przeciwko dotychczasowej, przestarzałej szkole herbatowskiej XIX w., której podstawę stanowiło wyłącznie nauczanie przez podawanie masy wiadomości do wykucia na pamięć. Posłuszeństwo stara szkoła próbowała osiągnąć zaostrzającymi się ciągle nakazami, sankcjami i karami. W 1895 r. psycholog John Dewey wykazał, że ani rygoryzm w szkole, ani hedonizm w domu nie pobudzają woli w sposób właściwy. Nauka powinna opierać się na zainteresowaniu dziecka, ponieważ ono dopiero dopinguje wolę do największego wysiłku. Dewey prowadził uniwersytecką Eksperymentalną Szkołę Ćwiczeń w Chicago, w której opracował nowy sposób nauczania nie przez podawanie wiadomości, lecz przez samo działanie dziecka. Szkoła, jego zdaniem, miała być dalszym ciągiem nabywania doświadczeń z własnego zainteresowania nauczyciela. Zamiast więc biernej i pamięciowej szkoły herbatyzmu powstała nowa szkoła oparta na aktywności i samodzielności dziecka.
Na zjeździe pedagogów w Hadze w 1912 roku stworzono Ligę Nowego Wychowania. Obowiązywało tu bezwzględne odrzucenie kar fizycznych i psychicznych, chodziło bowiem w pierwszym rzędzie o „oswobodzenie wewnętrznych sił dziecka”. Z nowych założeń wypływał program sprzecznej z tradycją europejską koedukacji czyli wychowawczego zrównania płci, nie tylko przez wspólną naukę, ale także wychowanie prowadzące do maskulinizacji dziewcząt i feminizacji chłopców jako wpływów „niezmiernie pożądanych”. Istota więc systemu liberalnego wychowania, jak wskazuje nazwa, wciąż pozostaje sama swoboda dziecka, uzasadniona teorią ekspresji i przeciwstawiania praktyce represyjnej starej szkoły.
Główne założenia systemu liberalnego (wg Kunowskiego):
zaspokajanie potrzeb i zainteresowań dziecka dla obecnego życia,
umożliwienie dziecku spontanicznego wyrażania siebie,
rozwijanie własnego doświadczenia dziecka,
budzenie niezadowolenia z istniejącego porządku społecznego,
dyscyplinowanie dzieci przez pozwalanie na robienie tego, co im się podoba, a nienarzucanie karności zewnętrznej.
Czapów podaje następujące założenia wychowania liberalnego:
zorientowana na dziecko,
partnerstwo, godność wychowanka,
miłość, dialog, wzajemne bezpieczeństwo,
wolność optymalna - rezygnacja z dyscypliny, pouczania, kierowania i sugerowania, etycznych i religijnych wskazań.
Rodzice wychowujący liberalnie swe dziecko zostawiają mu całkowitą swobodę. Dziecko właściwie samo kieruje swym zachowaniem. Rodzice zgadzają się na spełniania wszystkich jego zachcianek. Dziecko wychowywane liberalnie nie potrafi samo określić zasad postępowania i reguł moralnych obowiązujących w społeczeństwie, a także nie potrafi się często dostosować do wymagań i praw innej grupy.
LITERATURA:
Czapów Cz.: Rodzina a wychowanie.
Kunowski: Podstawy pedagogiki ogólnej.