Termin II

1. Wpływ odczyny na różne rodzaje sorpcji glebowej
2. Substancja organiczna gleby - przemiany, charakterystyka swoistych związków próchnicznych , wpływ próchnicy na inne właściwości gleby.
3. Podaj systematykę oraz porównaj budowę, właściwości i żyzność czarnoziemów i czarnych ziem.
a) wypisz przyswajalne przez rośliny formy azotu, wapnia i siarki
b) sód i potas w glebie - znaczenie dla roślin oraz określ współzależność
c) od czego zależą właściwości cieplne gleby
d) podaj wydajność i skład florystyczny dla II klasy bonitacyjnej użytków zielonych

1.Wpływ odczynu na różne rodzaje sorpcji glebowej

Sorpcja wymienna kationów- pojemność sorpcyjna zwiększa się wraz ze wzrostem pH (ładunek nietrwały)

Sorpcja wymienna anionów- najsilniejsza występuje w odczynie kwaśnym

Sorpcja chemiczna- intensywność przebiegu tej sorpcji zależy głownie od odczynu. Szczególne znaczenie (negatywne) ma sorpcja chemiczna anionów fosforanowych, zachodząca w odczynie kwaśnym i zasadowym oraz kationów Fe³⁺ i Mn²⁺ w odczynie zasadowym.

2 . Substancja organiczna gleby - przemiany, charakterystyka swoistych związków próchnicznych, wpływ próchnicy na stosunki wodno powietrzne gleb lekkich i ciężkich

W skłąd substancji organicznej wchodzą szczątki roślin, zwierząt i innych organizmów glebowych oraz ich wydzieliny ( w przypadku użytków rolnych także nawozy organiczne), w różnym stopniu przetworzone, znajdujące się zarówno w glebie, jak i na jej powierzchni.

Organizmy glebowe na ogół nie są zaliczane do substancji organicznej, jakkolwiek z czasem się nią staną, ich masa jest równoważna 10-15% całkowitej zawartości materii organicznej zanajdującej się w glebie (materię tę tworzy substancja organiczna i organizmy glebowe).

Substancja organiczna gleby ma różnorodny i złożony skład, występują w niej zarówno mało zmienione szczątki roślinne i zwierzęce, jak również substancja na różnych etapach rozkładu i resyntezy.

Substancja organiczna w glebie stanowi układ dynamiczny, zależny od wielku czynników, ulega ona rozlicznym, wielokierunkowym przemianom, głównie o charakterze biochemicznym.

Można wyróżnić dwa zasadnicze kierunki tych przemian:

Proces mineralizacji- całkowity rozkład substancji organicznej do prostych związków mineralnych

Proces humifikacji- częściowy rozkład substancji organicznej a następnie synteza (resynteza) do jakościowo nowych, specyficznych substancji organicznych, zwanych swoistymi związkami próchnicznymi (próchnicą właściwą, humusem)

Swoiste substancje próchniczne, zwane także próchnicą właściwą lub humusem, tworzą się w procesie częściowego rozkładu „wyjściowych” substancji organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz wtórnej syntezy (resyntezy) produktów tego rozkładu do nowych jakościowo substancji. Proces ten nosi nazwę humifikacji i jest skutkiem działalności życiowej mikroorganizmów glebowych. Nie można mówić o pojedynczym, konkretnym związku humusowym, wydziela się natomiast ich grupy (frakcje) chemiczne, charakteryzujące się zbliżonymi właściwościami.

Wyróżnia się następujące grupy i podgrupy swoistych związkó próchnicznych:

-kwasy fulwowe

Kwasy krenowe

Kwasy apokrenowe

-kwasy huminowe:

Kwasy hymatomelanowe

Kwasy huminowe brunatne

Kwasy kuminowe szare

-huminy

Głównymi kryteriami wydzelenia poszczególnych grup i podgrup swoistych związków próchnicznych są: rozpuszczalność w różnych ekstraktorach, strącanie się w kwasach i barwa.

Kwasy fulwowe (fulwokwasy)

Wyróżnia się wśród nich jasnożółte kwasy krenowe i żółtobrunatne kwasy apokrenowem te ostatnie są uważane z utlenioną formę pierwszych. Fulwokwasy są substancjami łatwo rozpuszczalnymi we wszystkich stosowanych do ekstrakcji związków humusowych rozpuszczalnikach- kwasach, zasadach, alkoholach a nawet w wodzie. Lasy fulwowe wykazują duża heterogoniczność, mają prostszą od pozostałych związkó humusowych monomeryczną budowę (niekiedy są polimerami o krótkim łańcuchu). Wolne i pod postacią soli są rozpuszczalne w wodzie. Posiadają silnie kwaśny charakter. Dzięcki tym cechom są w glebie bardzo ruchliwe i wywierają duży wpływ na proces jej tworzenia się i rozwoju. Większe ich ilości powstają w w arunkach małej aktywności biologicznej gleby. Wchodzą także w połączemoia z Fe i Al., co ma duże znaczenie w procesie bielicowania. Kwasy fulwowe mają słaniej niż huminowe wykształcone jądro, dlatego określa się je niekiedy mianem niedojrzałych. Dużym udziałem kwasów fulwowych charakteryzuje się próhnica gleb bielicowych (do 70%) i brunatnych kwaśnych.

Kwasy huminowe

Wykazują dużą różnorodność, posiadają podobną, chociaż bardziej złożoną niż kwasy fulwowe, budowę. Są to substancje koloidalne, składające się z polimerów, które z kolei zbudowane są z monomerów, w skład których wchodzą:

-jądro aromatyczne

-mostek łańcuchowy

-grupy funkcjonalne

Jądro jest podstawą strukturalnej osnowy tych kwasów. Tworzą go związki aromatyczne typu fenoli, związki cykliczne zawierające Azot (indol, pirymidyna, puryna), a także aminokwasy alifatyczne. Jako mostki występują najczęściej oddzielne atomy tlenu i azotu (-O-, -N=) lub grupy atomów (=NH, =CH₂). Najczęśćiej spotykanymi grupami funkcjonalnymi są: karboksylowa (-COOH), hydroksylowa (-OH), metoksylowi (-OCH₃), aminowa (-NH₂) i inne. Dzięki dysoscjajcji jonu H+ z tych grup substancje te wykazują duże zdolności sorpcyjne. Monomery cechuje zdolność łączenia się w polimery, w postaci łańcuchów.

Dzięki swej budowie kwasy huminowe oprócz dużych zdolności sorpcji wymiennej charakteryzują się wysoką chłonnością w stosunku do wody. Kwasy huminowe wyodrębnia się z gleby przez ekstrakcję roztworem NaOH, a następnie wytrąceniem kwasami. Kwasy huminowe różnych gleb różnią się między sobą, np. w glebach bielicowych są bardziej hydrofil Ne niż w czarnoziemach, łatwiej ulegają peptyzacju i wykazują wiekszą ruchliwość w profilu glebowym. Kwasy huminowe mogą tworzyć z wielowartościowymi kationami (metalami) związki wewnątrzkompleksowe, tzw chelaty.

W obrębie kwasów huminowyh wyróżna się: kwasy hymatomelanowe, kwasy huminowe brunatne, kwasyn huminowe szare.

Kwasy hymatomelanowe są uważane za uproszczoną formę kwasów huminowych, charakteryzują się barwą brunatną, są w rozpuszczalne w NaOH i alkoholu. Posiadają słabszy charakter kwaśny od fulwokwasów, ale silniejszy od huminowych brunatnych. Stanowią prawdopodobnie ogniwo pośrednie w syntezie kwasów huminowych., Kwasy hymatomelanowe, podobnie jak pozostałe kwasy próchniczne, są niejednorodne. Ich obecność wskazuje na genezę i warunku powstawania próchnicy.

Kwasy huminowe brunatne są bogatsze w N niż kwasy hymatomelanowe, bardziej wrażliwe na koagulujące działanie elektrolitów, nie rozpuszczają się w alkoholu, posiadają barwę ciemnobrunatną, Pozostałe właściwości kształtują się na ogół pośrednio pomiędzy kwasami hymatomelanowymi a kwasami huminowymi szarymi. Kwasy huminowe brunatne są najbardziej charakterystyczne dla gleb brunatnych, płowych, bielicowych a także kwaśnych gleb zabagnionych i bagiennych.

Kwasy huminowe szare są bogate w N, wrażliwe na koagulujące dzialanie elektrolitów, mają barwę ciemnoszarą (czarną) lub szarobrunatną, słaby charak,ter kwaśnt i największą, wśród kwasów humusowych, masę cząsteczkową. Wykazują wysokie zdolności sorpcyjne 350-700 cmol(+)/kg, zatem około 4 krotnie wyższe niż montmorylonit, mają także duże znaczenie strukturotwórcze. Między kwasami huminowymi szarymi i brunatnymi zachodzą stopniowe, obustronne przejścia.

Huminy

Składają się ze stosunkowo mało zmienionej oraz częściowo tylko shumifikowanej, trudno rozkładalnej, pierwotnej substancji organicznej. Należą do najmniej zbadanych swoistych związków próchnicznych,. Na ogół są nieaktywne i nie biorą bezpośredniego udziału w procesach glebowych. Nie rozpisz czajką się w roztworach alkalicznych i alkoholu. Mogą tworzyć kompleksy organiczno- mineralne (huminowo- iłowe) odgrywającą duża rolę strukturotwórczą.

Wpływ:

-wpływa korzystnie na tworzenie się wodoodpornej struktury gleby, dzięki czemu ulegają poprawie jej stosunki wodno- powietrzne. Głownie jest to zasługą kwasów huminowych (także humin)- tworzą się humiany wapnia i żelaza sklejające cząstki glebowe

-zwiększa retencję wodną gleby. Substancja organiczna może zatrzymać 3-5 krotnie więcej wody w stosunku do swojej waghi. Ma to szczególne znaczenie dla gleb piaszczystych

-próchnica wydatnie zwiększa zdolności sorpcyjne i zasobność gleb. Przyjmuje się, że organiczna część kompleksu sorpcyjnego może zatrzymać, w sposób wymienny, 4-12 razy więcej kationów niż raka sama ilośc koloidów mineralnych. W glebach lekkich, pozbawionych mineralnych cząsteczek koloidalnych (lub o minimalnej ilości) praktycznie tylko próchnica ma zdolności sorpcji wymiennej. Ponadto kationy zabsorbowane przez próchnicą są łatwiej wypierane do roztworu glebowego niż z mineralnej części kompleksu, są zatem ruchliwsze i łatwiej przyswajane przez rośliny.

Próchnica glebowa, a zwłaszcza swoiste związki humusowe, jest najcenniejszą i niezastąpioną substancją glebową, należy do głównych wskaźników żyzności gleby. Oddziałuje korzystnie na wszystkie właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby:\

-wpływa korzystanie na tworzenie się wodoodpornej struktury gleby, dzięki czemu ulegają poprawie jej stosunki wodno powietrzne.

-zwiększa retencję wodną gleby

-ciemne zabarwienie próchnicy sprzyja pochłanianiu promieni słonecznych i ogrzewaniu gleby

-próchnica wydatnie zwiększa zdolności sorpcyjne i zasobność gleb.

-zwiększa zdolności buforowe gleby

-substancja organiczna stanowi źródło energii i składników pokarmowych dla mikroorganizmów odpowiedzialnych za zdecydowaną większość procesów glebotwórczych

-fizjologicznie aktywne związki próchniczne mają duży wpływ stymulujący na wiele procesów zachodzących w roślinach wyższych

-substancja organiczna gleby oddziałuje fitosanitarnie

-próchnica, w tym szczególnie związki humusowe, osłabia negatywne dla roślin skutki skażenia odprzemysłowego gleb oraz nadmiernej chemizacji w rolnictwie

3. Podaj systematykę oraz porównaj budowę, właściwości i żyzność czarnoziemów i czarnych ziem.

Oba należą do rzędu 7. Gleby czarnoziemne.

7.1. Czarnoziemy

Czarnoziemy zajmują na terenie Polski niewielkie obszary (około 0,75 % powierzchni gleb) w południowo-wschodniej i południowej części Polski (okolice Hrubieszowa, Przemyśla, Sandomierza, Proszowic). Czarnoziemy te są określane mianem reliktowych, gdyż są pozostałością po okresach klimatycznych borealnym i subborealnym, w których to zachodził proces ich powstawania pod wpływem roślinności leśno-stepowej i łąkowo-stepowej. Aktualnie panujący klimat (chłodniejszy i wilgotniejszy) nie tylko nie stwarza warunków do ich tworzenia się, ale wręcz przeciwnie sprzyja ich degradacji. Czarnoziemy na terenie Polski wytworzyły się z lessów - utworów pyłowych zasobnych w CaCO₃. Charakteryzują się poziomem próchnicznym miąższości ponad 30 cm, barwy ciemnoszarej do czarnej i zawartością próchnicy 2-4 %. Odczyn poziomów przypowierzchniowych jest obojętny lub lekko kwaśny, w głąb profilu pH nieco wzrasta, podobnie jak wzrasta zawartość CaCO₃.

Czarnoziemy w naszym kraju należą do stosunkowo mało próchnicznych i mniej żyznych od czarnoziemów właściwych występujących np. na Ukrainie, a to z powodu aktualnie panującego klimatu, który sprzyja procesom ich degradacji. Ogólnie można mówić o trojakich skutkach i zarazem morfologicznie widocznych symptomach tych procesów:

• przemieszczenie się związków zasadowych, a szczególnie węglanów wapnia w głąb profilu, najczęściej na głębokość 60 do 120 cm. Za sprawą umiarkowanie wilgotnego klimatu występuje przewaga przesiąkania wody w głąb, nad jej podsiąkiem, a to powoduje przemieszczanie się składników w dół profilu,

• zmniejszenie się miąższości poziomu próchnicznego i zawartości w nim próchnicy na skutek procesów erozyjnych i braku sprzyjających warunków do intensywnej akumulacji substancji organicznej,

• nałożenie się procesu brunatnienia - procesu glebotwórczego typowego dla naszego klimatu.

Wyróżnia się pięć podtypów, z których obowiązują trzy:

7.1.1. Czrnoziemy typowe (dawniej czarnoziemy zdegradowane) A-AC-Ck lub A-(Bw)-Ck

Poziom próchniczny miąższości 30-60 cm, zawartość próchnicy zwykle 2-3%. Odczyn zwykle lekko kwaśny, pH wzrasta w głąb profilu. Stopień wysycenia zasadami co najmniej 50 %. Czarnoziemy typowe są glebami bardzo dobrymi lub dobrymi, należą do II lub IIIa klasy bonitacyjnej oraz 1 lub 2 kompleksu przydatności rolniczej. Czarnoziemy charakteryzują się na ogół dobrymi stosunkami wodno-powietrznymi, w tym szczególnie dużym podsiąkiem użytecznym. Są glebami o dużej aktywności biologicznej, można na nich uprawiać, z bardzo dobrymi efektami, wszystkie rośliny.

7.1.2. Czrnoziemy kumulacyjne A-AC-Ck

(dawniej niezdegradowane lub namyte- wystepują w b. małych ilościach).

Poziom próchniczny miąższości ponad 60cm, wykazuje trwałą strukturę gruzełkowatą, zawiera 3 do 4 % próchnicy typu mull wysyconej kationami wapnia. Charakteryzuje się najczęściej odczynem obojętnym i brakiem CaCO₃ oraz stopniem wysycenia zasadami kompleksu sorpcyjnego na poziomie 90 %. Próchnica charakteryzuje się zwykle większym udziałem kwasów huminowych niż fulwowych oraz znacznym udziałem humin. Poziom AC zawiera około 1 % próchnicy i niekiedy niewielką zawartość CaCO₃. Na głębokości do 100cm zalega skała macierzysta (less), nie zmieniona procesami glebotwórczymi, zawierająca węglany wapnia najczęściej w postaci wytrąceń rozproszkowanych lub większych rozmiarów konkrecji (laleczki kalcytowe). Czarnoziemy kumulacyjne należą do najlepszych gleb w naszym kraju, są zaliczane do I lub II klasy bonitacyjnej i kompleksu pszennego bardzo dobrego -1.

7.1.3. Czarnoziemy z poziomem cambik (z poziomem brunatnienia)

- dawniej cz. zdegradowane.

Od czarnoziemów typowych różnią się występowaniem dość dobrze wykształconego poziomu brunatnienia A-Bw-Ck.

7.2. Czarne ziemie

Czarne ziemie powstały z różnych skał macierzystych (z wyłączeniem utworów bardzo lekkich), jednak zasobnych w składniki alkaliczne, w warunkach dużego uwilgotnienia sprzyjającego wytwarzaniu i akumulacji materii organicznej. Skały macierzyste tych gleb mogą posiadać skład granulometryczny glin, pyłów i iłów, rzadziej piasków gliniastych. Czarne ziemie występują małymi kompleksami na terenie całej Polski (ponad 2% wszystkich gleb), głównie na obszarach płaskich obniżeń, w warunkach długotrwałego oddziaływania wysokiego poziomu eutroficznych wód gruntowych, dla zwiększenia żyzności często wymagają regulacji stosunków wodnych. Czarne ziemie charakteryzują się poziomem próchnicznym znacznej miąższości - 30 do 60cm (niekiedy ponad 60 cm - czarne ziemie kumulacyjne), zawierającym 2 - 6 % próchnicy wysyconej zasadami, o wąskim stosunku C:N (6-9). Posiadają odczyn obojętny rzadziej lekko alkaliczny lub lekko kwaśny oraz kilku- lub kilkunasto-procentową zawartość CaCO₃ w głębszych warstwach profilu. Akumulacja substancji organicznej w tych glebach jest w dużym stopniu związana z procesem darniowym, przy czym w warunkach nadmiernego uwilgotnienia górnej części profilu rozkład substancji organicznej może być spowolniony i mogą powstawać utwory torfiaste. Dolna, niekiedy także środkowa, część profilu wykazuje oglejenie. Ogólny zapis profilu czarnej ziemi: O-A-Ckg, O-A-AC-Ck-Cg. Czarne ziemie najczęściej są glebami dobrymi i średniej jakości, jeżeli są pod gruntami ornymi to zwykle należą do klas bonitacyjnych od II do V i kompleksów 2, 4, lub 8, jeżeli pod użytkami zielonymi to lokują się w klasach od II do IV i kompleksach 1z lub 2z, w przypadku występowania pod lasami tworzą siedliska lasu wilgotnego.

a) wypisz przyswajalne przez rośliny formy azotu, wapnia i siarki

Azot: NH₄⁺ (odczyn obojętny i alkaliczny), NO₃^- (odczyn kwaśny), mocznik, chelaty (związki kompleksowe substancji próchnicznej i metalu), niektóre aminokwasy

Wapń: Ca⁺⁺

Siarka: SO₄^2-, może też być przyswajana przez liście w postaci SO₂.

b) sód i potas w glebie - znaczenie dla roślin oraz określ współzależność

Sód: jego niezbędność dla większośc gatunków roślin nie została dowiedziona (niezbędny dla słonorośli), chociaż coraz częściej przeważa pogląda, że minimalne jego ilośc jest konieczna dla wszystkich roślin.Sód jest natomiast konieczny, i to w znacznych ilościach, dla zwierząt. Z tego też względu pobranie przez rośliny odpowiedniej ilości Na jest niezbędne i stanowi o wartości odżywczej produktów pochodzenia roślinnego. Stąd równoważnikowy stosunek K:Na w paszy jest jednym z kryterium oceny jej jakości.

Sód wpływa na fizykochemiczne właściwości plazmy oraz na gospodarkę wodną roślin. Przy niedoborach potasu w glebie sód może w pewnym zakresie go zastępować. Gleby Polski zawierają 0,18-0,37% sodu. Podwyższona zawartość Na w glebie pogarsza jej właściwości sorpcyjne i strukturę (działa dyspergująco na agregaty glebowe), powoduje zaskorupianie się gleb, ponadto na większośc roślin oddziałuje szkodliwie.

Potas: Nie stanowi materiału budulcowego roślin jak N i P, spełnia jednak bardzo istotną rolę jako jako regulator ich gospodarki wodnej, bierze także udział w procesach fotosyntezy i oddychania, zmniejsza negatywne skutki przeazotowanie gleby (wpływa na powstwanie reduktazy azotanowej0 enzymu obniżającego zawartość w roślinie azotu niebiałkowego). Potas jest ponadto aktywatorem około 60 różnych enzymów, wpływa na metabolizm węglowodanowy. Zwiększa odporność roślin na choroby i na Suzę. Polepsza smak owodów, zwiększając w nich zawartość cukróe i kwasów organicznych.

Gleby Polski zawierają od 0,01 (gleby torfowe) do 2% (mady ciężkie) potasu (300-60000 kg K/ha)./ Prawie cały potas występuje w glebie w postaci mineralnej, dlatego gleby mineralne są znacznie zasobniejsze w potas od organicznych. Głownym źródłem tego pierwiastka są: ortoklaz, miki, wtórne minerały ilaste, zwłaszcza illit.

Dostępne dla roślin formy K występują w glebach w małych ilościach:\

-około 1% potasu całkowitego w roztwrze glebowym

-1,5-5% to potas zatrzymant w sposób wymienny na powierzchni koloidow mineralnych i organicznych- sorpcja wymienna.

Potas może być także sorbowany niewymiennie w przestrzeniach międzypakietowych niektórych minerałów ilastych (illit, wermikulit), ulegając uwstecznieniu (fiksacji, retrogradacji). W takiej postaci tylko w bardzo nieznacznej częśći może być pobrany prze rośliny, mimo to jest to dość korzystna forma jego magazynowanie, zapobiegająca intensywnemu jego wymywaniu, zmniejsza jednak efektywność nawożenia.

Przy dużej zasobności gleby w przyswajalny potas rośliny mogą go pobierać w nadmiarze w stosunku do swoich potrzeb (pobieranie „luksusowe”), co może być szkodliwe, zwłaszcza dla konsumentów produktów roślinnych. Pobierania K przez rośliny jest ograniczane przez dużą koncentrację w roztworze glebowym H,. Ca, Mg i Na, dlatego gleby silnie kwaśne i alkaliczne odznaczają się niską zawartością w przyswajalne formy K, natomiast aniony NO₃^-.Cl^- i OH^- sprzyjają pobieraniu potasu. Potas jest łatwo wymywany z gleby i na tej drodze notuje się największe jego straty,

100. od czego zależą właściwości cieplne gleby

Gleba, jako ożywiony twór przyrody, potrzebuje do swojego funkcjonowania i zapewnienia roślinom wyższym warunków i rozwoju odpowiedniej ilości ciepła. Źródłem ciepła w glebie jest przede wszystkim energia promieni słonecznych, w niewielkim stopniu także zachodzące w niej procesy egzotermiczne. Gleba ulega również ochładzaniu w wyniku wypromieniowania ciepła (Zwłaszcza w nocy)oraz napływu zimnych mas powietrza (adwekcji) i parowania wody glebowej. Dopływ i odpływ ciepłą z gleby zależą od klimatu i właściwości gleby, natomiast dynamika nagrzewania się gleby- głownie od jakość fazy stałej, porowatości i uwilgotnienia.

Głównymi parametrami odzwierciedlającymi właściwości cieplne gleby są:

-ciepło właściwe

=przewodnictwo cieplne

Ciepło właściwe gleby jest to ilośc ciepła wyrażona w dżulach potrzebna do ogrzania 1 g fazy stałej gleby (wagowa pojemność cieplna) lub 1 cm³ gleby o nienaruszonej strukturze (objętościowa pojemność cieplna) o 1K. Ciepło właściwe fazy stałej gleby wynosi średnio 0,8-1,0J/g*K. Objętościowa pojemniość cieplna glebt jesr w warunkach naturalnych wielkością zmienną, zależną głownie od jej uwilgotnienia.

Przewodnictwo cieplne, czyli zdolność do przemieszczania się ciepła wewnątrz glebym odzwierciedla dynamikę nagrzewania lub ochładzania się głębszych jej warstw. Jego miarą jesf współczynnik przewodnictwa cieolnego λ, oznaczający ilośc ciepła, jaka przenika w ciągu 1 s pomięrzy przeciwległymi ścianami sześciennej kostki gleby o boku 1 cm, przy założenieu, że różnica obu ścian wynosi 1K. λ=J/(cm*s*K). Spośród składników gleby najlepiej przewodzą ciepło cząstki mineralne, około 5-10 razy gorzej woda, jeszcze słabiej substancja organiczna a najsłabiej powietrze (około 100 razy słabiej od cząstek mineralnych). Szczególnie małą przewodnością będzie się charakteryzować zatem gleba sucha o luźnym ułożeniu cząstej]

Przemieszczanie ciepła w glebie odbywa się głownie w kierunku piniowym, w wyniku przede wszystkim przewodnictwa oraz ruchów wody i powietrza (przesiąkanie, podsiąkanie, ruchy związane z różnicą temperaturyi wilgotności), w mniejszym stopniu także poprzez zmiany stanu skupienia wody ( zamarzanie, odmarzanie).

Właściwości cieplne gleby, w warunkach klimatu umiarkowanego, mają szczególnie duże znaczenie w okresie wiosennym, kiedy od szybkości nagrzewania się gleb zależy moment rozpoczęcie wegetacji i przystąpnienia do prac polowych w rolnictwie. Gleby porowate, suchsze, o małej pojemności cieplnej (np. piaszczyste) nagrzewają się szybciej i nazywa się je ciepłymi, natomiast zwięzłe, silniej uwilgotnione0 zimnymi,

Dobowe i sezonowe zmiany w dopływie energi słonecznej oraz ciepłych bądź zimnych mas powietrza powodują różnicowanie się temperatury w czasie i w raz z głębokością,. Największa amplituda dobowych wahań temperatury dotyczy warstwy przypowierzchniowej, wraz z gł,ębokością zmniejsza się i wygasa kilkadziesiąt centymetrów pod powierzchnią,. Duże znaczenie dla warunków termicznych gleby ma s zata roślina, która ogranicza nadmierne nagrzewanie się powierzchni gleby, a dzięki temu zmniejsza bezproduktywne wyparowanie wody glebowej (ewaporacje) związane ze zwiększonym podsiąkiem wody z warstw głszych do silnie nagrzanej i intensywnie wysychającej warstwy przypowierzchniowej.

500. podaj wydajność i skład florystyczny dla II klasy bonitacyjnej użytków zielonych

W glebie kwaśnej lub alkalicznej łatwo ulegają wiązaniu z metalami 2 i 3 wartościowymi i wytrąceniu w postaci nierozpuszczalnych soli, stając się niedostępnymi dla roślin. W odczynie kwaśnym tworzą się głownie fosforany glinu i żelaza, zaś w alkaliczny,- wapnia i magnezu. Zjawisko to nosi nazwę uwsteczniania lub retrogradacji fosforu (sorpcja chemiczna).

---