Piasek luźny (pl) obserwowany i wyczuwalny tylko piasek, cząstek drobnych minimalna ilość lub brak. Sypki, szorstki, nie tworzy agregatów, w głębszych warstwach profilu wykazuje niekiedy niewielką cementację. Bardzo łatwo przesiąka przez niego woda (jak przez sito), nasycony wodą tworzy płynną masę. Nie brudzi ręki, jest nieplastyczny. Nie daje się wałeczkować.
Piasek słabo gliniasty (ps) obserwowany i wyczuwalny tylko piasek, cząstek drobnych bardzo mało, możemy je jednak dostrzec podczas rozcierania w porach skórnych. Sypki, szorstki, nie tworzy trwałych agregatów. Nieliczne grudki są tak nietrwałe, że trudno je wziąć w palce. Bardzo łatwo przesiąka przez niego woda (jak przez sito), nasycony wodą tworzy płynną masę, minimalnie brudzi, jest nieplastyczny. Nie daje się wałeczkować.
Piasek gliniasty lekki (pgl) obserwowany i wyczuwalny głównie piasek, cząstek drobnych mało, jednak są dobrze widoczne. Na ogół tworzy pewną ilość mało trwałych agregatów, które rozpadają się przy lekkim naciśnięciu. Woda łatwo przez niego przesiąka. Wyraźnie brudzi, jest nieplastyczny, jakkolwiek cząstki wykazują pewną tendencję do sklejania się. Nie daje się wałeczkować.
Piasek gliniasty mocny (pgm) przewaga piasku, chociaż łatwo stwierdzić znaczny udział cząstek drobniejszych. Tworzy znaczną ilość agregatów które przy naciśnięciu łatwo dają się rozkruszyć. Woda łatwo przez niego przesiąka, chociaż można obserwować wchłanianie jej części przez agregaty, brudzi, wykazuje nieznaczną plastyczność. Z trudem daje się wałeczkować. Możliwe do wykorzystania grube wałeczki (>5mm), które są bardzo kruche.
Glina lekka (gl) utwór różnoziarnisty o dużym udziale cząstek piaszczystych wyczuwalna znaczna szorstkość, rozciera się dość łatwo. tworzy trwałe agregaty, której jednak dość łatwo dają się rozkruszyć, przełam szorstki. Dość dobrze chłonie wodę, jej nadmiar bez trudu przesiąka, brudzi, wykazuje niewielką plastyczność. Tworzy grube wałeczki, które kruszą się przy naciśnięciu lub zginaniu.
Glina średnia (gs) utwór różnoziarnisty cząstki drobniejsze na ogół dominują chociaż ziarna piasku są widoczne i wyczuwalne, rozciera się dość trudno. Tworzy twarde agregaty które z trudem dają się rozkruszyć w palcach, przełam szorstki. Mocno chłonie wodę silnie brudzi wykazuje dobrą plastyczność. Tworzy wałeczki 2-4mm które jednak dość łatwo łamią się przy zginaniu.
Glina ciężka (gc) rozciera się trudno piasek słabo widoczny chociaż wyczuwalna jest niewielka szorstkość. Tworzy twarde agregaty które nie zawsze można rozkruszyć w palcach, przełam szorstki. Wolniej chłoną wodę za to w dużych ilościach wykazuję małą plastyczność. Tworzy cienkie wałeczki której wykazują także znaczną plastyczność przy zginaniu.
Pył zwykły (płz) łatwo się rozciera wrażenie suchej mąki, cząstek piaszczystych nie wyczuwa się. Tworzy niezbyt trwałe i kruche agregaty, podczas kruszenia widoczne zjawisko pylenia. Nasycone wodą rozpływają się, wykazują małą plastyczność. Z trudem dają się wałeczkować przy czym wałeczki są grube i kruche.
Pył ilasty (płi) na ogół rozciera się dość łatwo dając wrażenie mąki (nieco bardziej „śliskiej” niż płz). Tworzy dość twarde agregaty, które jednak można rozkruszyć w palcach (zjawisko pylenia). Wykazują niewielką lub średnią plastyczność. Tworzy wałeczki średniej grubości (3-5mm) jednak kruche łamią się przy zgniataniu i zginaniu.
Utwory szkieletowe utwór gruboziarnisty, cząstki luźne (niespojone), głównie frakcja kamieni i żwiru.
Piaski rozcierają się bardzo łatwo, szorstkie w dotyku, wyczuwalna różnoziarnistość szorstkie w dotyku. Gliny ciężkie twarde, lżejsze bardziej kruche, przełam szorstki. Mocno chłoną wodę, słabo pęcznieją przywierają dość zwięzłe i plastyczne, gliny ciężkie lepkie. Tworzy wałeczki na ogół niezbyt cienkie łamią się przy zginaniu.
Gliny rozcierają się dość trudno z wyjątkiem glin lekkich wyczuwalna różnoziarnistość szorstkie w dotyku. Gliny ciężkie twarde lżejsze bardziej kruche przełam szorstki. Mocno chłoną wodę słabo pęcznieją, dość zwięzłe i plastyczne, gliny ciężkie lepkie. Tworzą wałeczki, na ogół niezbyt cienkie, łamią się przy zginaniu.
Iły trudno rozetrzeć, nie wyczuwa się piaski, tłuste w dotyku, mocno przywierają do ręki, zdecydowana przewaga cząstek b. drobnych. Zbite tworzą bardzo twarde grudki (jakby kamyki), dają rysę polerowaną. Powoli chłoną wodę bardzo zwięzłe, przywierają mocno do przedmiotów, bardzo plastyczne, pęcznieją. Łatwo uformować bardzo cienkie wałeczki (nawet do ok. 0,5 mm), wałeczki nie łamią się przy zginaniu.
Pyły łatwo się rozcierają w dotyku sypkie jak sucha mąka, cząstek grubszych nie wyczuwa się. Na ogół miękkie, kruche i sypkie, łatwo się rozpylają. Mała zwięzłość i plastyczność w wodzie rozpływają się. Z trudem dają się wałeczkować (nie dotyczy pyłów ilastych) wałki grube które łatwo się rozpadają przy zginaniu i rozgniataniu.
SZKIELETOWE kamienie >20mm - grube >200 średnie 200-100 drobne 100-20 żwir 20-1 gruby 20-10 drobny 10-1 ZIEMISTE piasek 1,0-0,1 gruby 1,0-0,5 średni 0,5-0,25 drobny 0,25-0,1 pył 0,1-0,02 gruby drobny IŁ <0,02 pyłowy gruby pyłowy drobny koloidalny
Frakcja, frakcja granulometryczna - populacja ziaren (cząstek) o określonej wielkości (średnicy zastępczej) występująca w osadzie lub skale osadowej (gruncie).
Grupa granulometryczna - utwór glebowy o określonym udziale procentowym poszczególnych frakcji.