Rodzaje opatrunków gipsowych:
Gips chirurgiczny szybkowiążący i wolnowiążący.
Po zanurzeniu opaski gipsowej w wodzie można go stosować w postaci opatrunków okrężnych lub podłużników. Gips można zakładać na gołą skórę (rzadko) - opatrunki bezpodściółkowe, lub na bandaż lub watę- opatrunki podściółkowe.
Zasady zakładania: odciążyć wypukłe elementy kostne (krętarze, rzepkę, piętę, okolicę krzyżową, kłykcie kości udowej i piszczelowej, kostki goleni, łokieć), a także naczynia i pnie nerwowe gł. nerw strzałkowy. Opatrunek nie spełnia swojej funkcji gdy jest zbyt luźny lub zbyt ciasny. Po założeniu konieczna jest kontrola tętna i unerwienia na obwodzie kończyny. Gdy po założeniu opatrunku wystąpi duży obrzęk należy opatrunek przeciąć wzdłuż i rozchylić, a jeśli to konieczne zmienić na nowy.
Opatrunki syntetyczne:
Zalety- lżejsze od tradycyjnych, lepiej tolerowane przez chorego, bardziej wytrzymałe, całkowicie przenikliwe dla promieni rentgenowskich
Wady- nie można stosować na świeże urazy ze względu na małą plastyczność, nie wchłaniają opróżniających się krwiaków, duży koszt (nie są refundowane)
Tutor- opatrunek gipsowy unieruchamiający jeden staw (może być szyna lub pełen gips)
Orteza- aparat ortopedyczny lub inny przedmiot (obuwie, wkładki) dopasowany do powierzchni kończyny i tułowia, który wspomaga lub zastępuje funkcje statyczne, ruchowe oraz zabezpiecza przed powstaniem zniekształceń.
Aparaty ortopedyczne: stabilizujące, unieruchamiające, odciążające, korekcyjne
Gorset- służy do unieruchomienia, odciążenia lub korekcji krzywizn kręgosłupa
Zwichnięcie w stawie obojczykowo-barkowym
Mechanizm najczęściej pośredni- upadek na bark (rzadziej bezpośredni)
Często nierozpoznawane
Podział
Ist.- naciągnięcie i częściowe przerwanie pasm więzadłowych, nie obserwuje się przemieszczenia obojczyka
IIst.- niecałkowite przerwanie więzadeł stabilizujących i torebki stawowej, zdjęcie rtg czynnościowe. Obojczyk przemieszcza się ku górze o ½ grubości w stosunku do wyrostka barkowego.
IIIst.- całkowite przerwanie więzadeł i torby stawowej, obojczyk przemieszczony o całą szerokość kości w stosunku do wyrostka barkowego.
Objawy: jak przy zwichnięciach, objaw klawisza (możliwość wciśnięcia przemieszczonego obojczyka na swoje miejsce, po zwolnieniu ucisku ponowne uniesienie obojczyka)
Diagnostyka: rtg czynnościowe, usg
Leczenie: I i II st nieoperacyjne- opatrunek typu Desaulta z pelotą lub opatrunek przylepcowy Stimsona 4-6 tyg
IIIst leczenie operacyjne- różne metody stabilizacji (popręg Webera, stabilizacja drutem Kirschnera, operacja sp. Bunnela.
Złamania obojczyka:
Częste u dzieci (złamania typu zielonej gałązki) Mechanizm głównie pośredni- upadek na bark lub odwiedzioną kończynę górną, rzadziej mechanizm bezpośredni.
Powikłania: uszkodzenie splotu ramiennego, tętnicy lub żyły podobojczykowej lub opłucnej
Podział
1/3 środkowa- najczęściej- część bliższa przemieszczona ku górze, dalsza do dołu
1/3 dalsza- wysoce niestabilne
1/3 bliższej
Objawy jak przy złamaniu
Diagnostyka- rtg AP i styczne
Leczenie- niepowikłane złamania- repozycja zamknięta w znieczuleniu miejscowym, opatrunek ósemkowy, ewentualnie opatrunek Desaulata 4-6 tyg. u dorosłych, 2-4 u dzieci
Złamania otwarte, powikłane, złamania z uszkodzniem stawu barkowo-obojczykowego, współistnienie złamań w obrębie kończyny górnej, stawy rzekome- leczenie operacyjne zespolenie płytką, drutem Kirschnera.
Złamania łopatki
Mechanizm głównie bezpośredni- uderzenie, czasem pośredni (złamania awulsyjne- kąt górny i dolny)
Złamania trzonu, szyjki, panewki (złamania śródstawowe), wyrostków (barkowego i kruczego)
Leczenie nieoperacyjne- opatrunek Desaulta do ustąpienia dolegliwości (2-3 tyg) następnie rehabilitacja.
Zwichnięcia stawu ramienno-łopatkowego
Najczęstsze zwichnięcie w obrębie układu ruchu
Mechanizm najczęściej pośredni (upadek na wyprostowane ramię) rzadziej bezpośredni
Zwichnięcie nawykowe- pojawia się co pewien okres czasu, związane jest z patologią występującą w stawie, może pojawić się nawet po błahym urazie. Uszkodzenia towarzyszące: złamanie guzka większego, szyjki chirurgicznej i anatomicznej kości ramiennej
Podział: przednie, tylne, dolne- pachowe, piersiowe
Objawy jak przy zwichnięciu, pusta panewka (brak wyczuwalnej głowy w panewce)
Powikłania wczesne: uszkodzenie nerwu pachowego, uszkodzenie tętnicy pachowej, splotu barkowego, uszkodzenie pierścienia rotatorów
Leczenie: repozycja zamknięta w znieczuleniu (najlepsze ogólne)
Metoda Hipokratesa, Kochera, Unieruchomienie w opatrunku Desaulta
Zwichnięcia zastarzałe- leczenie operacyjne
W przypadku zwichnięć nawykowych leczenie operacyjne jeżeli w wywiadzie więcej niż 3 zwichnięcia
Złamania szyjki chirurgicznej kości ramiennej
Często u osób w podeszłym wieku, zaliczane do złamań osteoporotycznych, na ogół z mechanizmu pośredniego- upadek na kończynę górną
Podział: odwiedzeniowe, przywiedzeniowe
Objawy jak przy złamaniu
Powikłania: zwichnięcie stawu ramienno-łopatkowego, porażenie splotu ramiennego, porażenie nerwu pachowego
Leczenie: nieprzemieszczone złamania zaklinowane- opatrunek Desaulta na 2-4 tyg. Przemieszczone odwiedzeniowe- repozycja (wyciąg w osi i przywiedzenie) i opatrunek Desaulta; przywiedzeniowe- repozycja (wyciąg i odwiedzenie) i opatrunek gipsowy odwodzący lub szyna odwodząca 4-6 tyg. U osób w podeszłym wieku można stosować leczenie czynnościowe- temblak lub chusta trójkątna i ćwiczenia stawu ramiennego w miarę ustępowania dolegliwości bólowych
Złamania trzonu kości ramiennej
Mechanizm głównie bezpośredni (wieloodłamowe) rzadziej pośredni (skośne i spiralne). Może dojść do uszkodzenia nerwu promieniowego lub tętnicy ramiennej- zawsze zbadać unerwienie i tętno na obwodzie!
Objawy jak przy złamaniu
Leczenie głównie nieoperacyjne
Opatrunek Desaulta, gips odwodzący, gips wiszący typu Caldwella, szyna U. Wyciąg za wyrostek łokciowy (Zeno)
Wskazania do leczenia operacyjnego- złamania otwarte, powikłane, niemożliwe do nastawienia (interpozycja tkanek miękkich), stawy rzekome, otyłość
Złamania nadkłykciowe kości ramiennej
Stosunkowo częste u dzieci, mechanizm pośredni- upadek na łokieć, złamania zgięciowe i wyprostne
Objawy jak przy złamaniu, może dojść do uszkodzenia tętnicy ramiennej.
Leczenie nieoperacyjne- złamania wyprostne repozycja i gips ramienno-dłoniowy ze zgiętym łokciem 90-100 st , zgięciowe gips z łokciem wyprostowanym początkowo. Później zmiana na zgięty.
Wyciąg bezpośredni za wyrostek łokciowy
Zwichnięcia stawu łokciowego
Mechanizm pośredni, rzadziej bezpośredni. Może towarzyszyć niektórym złamaniom kości przedramienia.
Podział: tylne (najczęściej tylno-boczne), przednie, boczne, przyśrodkowe, rozbieżne; izolowane zwichnięcia kości promieniowej
Objawy jak przy zwichnięciu.
Leczenie: repozycja w znieczuleniu przewodowym lub ogólnym i unieruchomienie (3 tyg)
Leczenie operacyjne w przypadku uszkodzenie więzadeł pobocznych i niestabilności stawu lub zwichnięciach powikłanych.
8