ZŁAMANIA KOŚCI PRZEDRAMIENIA
Złamania trzonów kości przedramienia:
1 Załamanie Galeazzi:
złamanie trzonu kości promieniowej ze zwichnięciem w stawie promieniowo-łokciowym dalszym
-klasyczne
-specyficzne- złamanie obu kości przedramienia ze zwichnięciem 2w stawie łokciowo-promieniowym
leczenie- zazwyczaj pierwotnie leczenie operacyjne ze względu na dużą niestabilność
2 Złamanie Monteggio:
złamanie 1/3 bliższej trzonu kości łokciowej ze zwichnięciem głowy kości promieniowej
-wyprostne (80%) tzw złamanie gladiatorów- mechanizm bezpośredni z uderzenia
-zgięciowe -mechanizm pośredni-upadek na zgiętą kończynę w łokciu
Postępowanie- repozycja najpierw głowy kości promieniowej, następnie złamania, opatrunek gipsowy ramienno-dłoniowy na 10-12 tyg (dorośli), 6-8 (dzieci) Często wskazane jest leczenie operacyjne ze względu na dużą niestabilność
Jest niemal regułą, że złamaniom trzonów kości przedramienia z przemieszczeniem kątowym towarzyszy zwichnięcie w jednym ze stawów promieniowo-łokciowych
Złamanie kości łokciowej- zazwyczaj mechanizm bezpośredni
Złamanie kości promieniowej - mechanizm pośredni i bezpośredni, zazwyczaj przemieszczone
Złamanie obu kości przedramienia- głównie mechanizm bezpośredni, zazwyczaj znacznie przemieszczone
Przemieszczenia odłamów przy złamaniach obu kości przedramienia w zależności od miejsca złamania:
powyżej przyczepu mięśnia nawrotnego obłego- odłam bliższy w odwróceniu, odłam dalszy w nawróceniu
Unieruchomienie w odwróceniu
poniżej przyczepu mięśnia nawrotnego obłego- odłam bliższy pośrednio, odłam dalszy w nawróceniu
Unieruchomienie w pozycji pośredniej
złamania 1/3 dalszej- odłam bliższy pełne nawrócenie, odłam dalszy półnawrócenie
Unieruchomienie w nawróceniu
Powikłania:
-porażenie nerwu promieniowego
-zrost opóźniony
-stawy rzekome
Leczenie: złamania jednej z kości przedramienia są na ogół stabilne o ile nie towarzyszy im zwichnięcie w jednym ze stawów promieniowo-łokciowych
Opatrunek gipsowy ramienno-dłoniowy na 12 tyg
Złamania z przemieszczeniem wymagają wcześniejszej repozycji
Leczenie operacyjne:
Otwarta repozycja i zespolenie płytkami AO, zespolenie śródszpikowe, stabilizatory zewnętrzne
ZŁAMANIA DALSZEJ NASADY KOŚCI PROMIENIOWEJ (ZŁAMANIA W MIEJSCU TYPOWYM)
Zwykle z mechanizmu pośredniego- upadek na rękę
-wyprostne -złamanie Collesa
-zgięciowe- złamanie Smitha
Przemieszczenia odłamów:
-zł. Collesa: odłam dalszy przemieszcza się w stronę grzbietową, promieniową, ulega odwróceniu i kompresji
-zł. Smitha: odłam dalszy przemieszcza się w stronę dłoniową, łokciową, ulega niewielkiemu nawróceniu i kompresji
Postępowanie: repozcja (odwrócenie mechanizmu złamania) w znieczuleniu (miejscowe-rzadko, krótkotrwałe ogólne, przewodowe), opatrunek gipsowy dłoniowo-przedramienny w przypadku izolowanego złamania Collesa z niewielkim przemieszczeniem. Gips ramienno-dłoniowy w przypadku dużych przemieszczeń, złamania Smitha, złamania dodatkowo kości łokciowej, złamań wieloodłamowych i śródstawowych. Kontrolne zdjęcie tuż po założeniu gipsu oraz po 7-10 dniach.
URAZY RĘKI
Zwichnięcia: najczęściej dotyczą stawów nadgarstkowo-śródręcznych I i V, śródręczno-paliczkowych I, II i V, częste zwichnięcia stawów międzypaliczkowych. Objawy jak przy zwichnięciach. Diagnostyka RTG w dwóch projekcjach. Repozycja i unieruchomienie w szynie gipsowej na 2-3 tygodnie. Leczenie operacyjne- niestabilność stawu i zwichnięcia niemożliwe do nastawienia.
Złamania kości śródręcza
Złamanie I kości śródręcza
Złamanie Bennetta- złamanie podstawy I kości śródręcza śródstawowe ze zwichnięciem.(odłam dalszy podwicha się grzbietowo i promieniowo)
Złamanie Rolanda- złamanie podstawy I kości śródręcza śródstawowe ze szczeliną w kształcie litery Y
Postępowanie- repozycja, unieruchomienie w opatrunku gipsowym na 6-8 tyg.
Leczenie operacyjne- złamania niemożliwe do nastawienia oraz po wtórnych przemieszczeniech
Złamania pozostałych kości śródręcza
Mechanizm gł. bezpośredni rzadziej pośredni
Podział:
-Złamanie podgłowowe -IV i V kości śródręcza (tzw. złamanie bokserskie)
-Złamanie trzonu
-Złamanie podstawy
Repozycja, unieruchomienie w szynie gipsowej ( palce w pozycji czynnościowej) na 6-8 tyg.
Leczenie operacyjne- wskazania j.w.
Złamania paliczków
-zł. trzonów
-zł. w pobliżu powierzchni stawowych
-śródstawowe
Leczenie-repozycja i unieruchomienie w szynie gipsowej 3-4 tyg.
(stawy MCP w zgięciu 70°, stawy PIP i DIP w zgięciu 10-20°)
Złamanie awulsyjne podstawy paliczka obwodowego (oderwanie przez ścięgno mięśnia prostownika)
Uszkodzenia ścięgien
Mogą powstać zarówno w otwartych jak i w zamkniętych obrażeniach ręki. W wielu wypadkach towarzyszą ranom. Jeżeli pierwotny szew nie jest możliwy do wykonania należy wykonać rekonstrukcję odroczoną.
Badanie czynności:
1 uszkodzenie zginacza głębokiego palca- brak czynnego zginania paliczka obwodowego przy ustabilizowanym paliczku środkowym
2 uszkodzenie zginacza powierzchownego- przy wyprostowaniu pozostałych palców i ustaleniu paliczka obwodowego brak czynnego zgięcia stawu PIP
3 przerwanie rozcięgna prostownika nad stawami MCP- osłabienie czynnego wyprostu
4 przerwanie prostownika nad stawem PIP - palec butonierkowaty- zgięcie w stawie PIP przeprost w stawie DIP
5 przerwanie prostownika nad stawem DIP lub awulsyjne oderwanie przyczepu prostownika- deformacja typu łabędzia szyjka- zgięcie w stawie DIP i brak czynnego wyprostu.
Znieczulenie palców ręki- metoda Obresta (ostrzyknięcie środkiem znieczulającym nerwów palcowych u podstawy palca w przestrzeniach międzypalcowych)
USZKODZENIA MIEDNICY
I ZŁAMANIA LUB USZKODZENIA W KTÓRYCH NIE DOCHODZI DO PRZERWANIA CIĄGŁOŚCI PIERŚCIENIA MIEDNICY
1 Złamania awulsyjne
kolca biodrowego przedniego górnego
kolca biodrowego przedniego dolnego
guza kulszowego
2 Uszkodzenia powstałe w wyniku urazy bezpośredniego
-izolowane złamanie jednej gałęzi kości łonowej
-izolowane złamanie jednej gałęzi kości kulszowej
-złamanie talerza kości biodrowej (zł. Duverneya)
-poprzeczne złamanie kości krzyżowej w obwodowej części lub guzicznej
II ZŁAMANIA LUB USZKODZENIA Z PRZERWANIEM CIĄGŁOŚCI OBRĘCZY KOŃCZYNY DOLNEJ
1 Pojedyncze przerwanie ciągłości obręczy miednicznej
rozejście spojenia łonowego z lub bez zł kości łonowej
jednostronne złamanie górnej gałęzi kości łonowej i dolnej kości kulszowej
jednostronne zwichnięcie stawu krzyżowo-biodrowego
jednostronne pionowe złamanie talerza kości biodrowej w pobliżu stawu krzyżowo-biodrowego
2 Podwójne przerwanie ciągłości obręczy miednicznej
podwójne obustronne złamanie kości łonowych (zł. typu motyla)
podwójne pionowe złamanie miednicy (złamanie Malgaigne'a - po tej samej stronie, zł Malgaigne'a skrzyżowane- po dwóch stronach)
złamania mnogie
III ZŁAMANIA PRZEZPANEWKOWE
Powikłania:
Przerwanie pierścienia miednicy
Znaczna utrata krwi, wstrząs krwotoczny
Zatory i zakrzepy, zatory tłuszczowe
Uszkodzenia narządów moczowo-płciowych (pęcherza moczowego, cewki moczowej, macicy, pochwy)
Uszkodzenia nerwów (splot lędźwiowo-krzyżowy, n. zasłonowy, n. kulszowy)
Uszkodzenia naczyń (t. biodrowa wewnętrzna)
Zgon
Schemat badania pacjenta po urazie miednicy:
ocena stanu ogólnego, wykluczenie wstrząsu
wstępna ocena stanu miejscowego (kształt miednicy, rany, zasinienia)
sprawdzić czy nie ma krwawienia z cewki moczowej oraz czy pacjent samodzielnie oddaje mocz (zacewnikowanie)
badanie brzucha, obj. otrzewnowe
badanie narządów płciowych
ocena ruchomości stawów biodrowych
ocena unerwienia i unaczynienia na obwodzie kończyn dolnych
Leczenie: niepowikłane stabilne złamania- leżenie w łóżku 4-6 tyg
Złamania niestabilne, powikłane- leczenie operacyjne
ZŁAMANIA PANEWKI STAWU BIODROWEGO
tylnej kolumny panewki -
przedniej kolumny panewki -powstałe w wyniku zwichnięcia biodra
poprzeczne panewki
dna panewki
bez przemieszczenia głowy kości udowej
z wgłobieniem głowy mniej niż po równik
z całkowitym przemieszczeniem głowy
Powikłania:
Uszkodzenie n. kulszowego
Martwica głowy kości udowej
Zmiany zwyrodnieniowe stawu
Zwapnienia i skostnienia okołostawowe
Zesztywnienie stawu biodrowego
Zakrzepy i zatory
Protruzja panewki
Leczenie: zależy od typu złamania, przemieszczone - wyciąg bezpośredni, złamania dna panewki- wyciąg dwukierunkowy (wzdłuż osi kości udowej i wzdłuż szyjki kości udowej)
Leczenie operacyjne: złamania powikłane, niemożliwe do nastawienia, niestabilność stawu biodrowego
ZWICHNIĘCIA STAWU BIODROWEGO
W następstwie działania dużej siły. Często towarzysza wypadkom komunikacyjnym (uraz typu deski rozdzielczej)
Podział:
-tylno-górne
-tylno-dolne
-przednio-górne
-przednio-dolne
Ustawienie kończyny TYLNE- lekkie zgięcie i rotacja wewnętrzna
PRZEDNIE- zgięcie i rotacja zewnętrzna
Przed i po nastawieniu badamy tętno na t. grzbietowej stopy, piszczelowej tylnej i podkolanowej
Przy zw. tylnych ocenić stan n. kulszowego- zdolność zgięcia stawu kolanowego i wyprostu stopy; przy przednich n. udowego- czynność m czowrogłowego uda
Repozycja zamknięta w znieczuleniu i zwiotczeniu chorego następnie wyciąg bezpośredni nadkłykciowy, przy braku możliwości leczenia na wyciągu gips biodrowy
ZŁAMANIA BLIŻSZEGO KOŃCA KOŚCI UDOWEJ.
1 Złamania głowy kości udowej
2 Złamania szyjki kości udowej
3 Złamania krętarzy
4 Złamania podkrętarzowe
Unieruchomienie transportowe chorego ze złamaniem bliższej nasady kości udowej- szyna derotująca, ew. unieruchomienie kończyny poprzez przybandażowanie do zdrowej.
Złamanie szyjki kości udowej
Częste u osób starszych, zaliczane do złamań osteoporotycznych. Mechanizm pośredni najczęściej (upadek), rzadziej bezpośredni (uderzenie). Bardzo często dochodzi do braku zrostu. Złamania te są rzadkie u osób młodych.
Podział ze względu na lokalizację:
-podgłowowe
-przezszyjkowe
-u podstawy szyjki
Charakterystyczne ustawienie kończyny: w biodrze przywiedziona, zrotowana na zewnątrz; skrócona w wymiarze względnym
Objawy jak przy złamaniu, ból w pachwinie, dodatni obj. bólu przeniesionego.
Diagnostyka: RTG stawu biodrowego w dwóch płaszczyznach AP i osiowa (AX)
Leczenie: zachowawcze- rzadko, w złamaniach zaklinowanych, szybka pionizacja, powstaje zazwyczaj staw rzekomy
Leczenie operacyjne- postępowanie z wyboru (tzw operacja ze wskazań życiowych u osób starszych). U osób młodych gdzie jest szansa na zrost odłamów- zespolenie. U osób starszych endoprotezoplastyka (powyżej 75 roku życia endoproteza częściowa).
Złamania krętarzy
przezkrętarzowe
międzykrętarzowe
Obraz kliniczny podobny jak w złamaniach szyjki ale większa rotacja i skrócenie kończyny.
Leczenie- nieoperacyjne wyciąg bezpośredni za guzowatość kości piszczelowej lub nadkostkowy, u osób młodych złamania te można leczyć w gipsie biodrowym. U starszych osób u których są przeciwwskazania do zabiegu - but derotujący.
Leczenie operacyjne- zespolenie: pręty Endera, płytka kątowa, gwóźdź Gamma, DHS.
12