Złamania trzonu kości udowej
Jedne z częstszych uszkodzeń układu ruchu. Spowodowane jest mechanizmem bezpośrednim lub pośrednim. Wielokrotnie ulega przemieszczeniu. Towarzyszą mu z reguły: duża utrata krwi (ok. 1,5l), oraz silne dolegliwości bólowe. Niekiedy dochodzi do powikłania zakrzepowo-zatorowych oraz do zatorów tłuszczowych. Po urazach bezpośrednich stwierdza się rozległe uszkodzenia tkanek miękkich w okolicy złamania.
Inne powikłania: zwichnięcie stawu biodrowego, złamania panewki, uszkodzenie tętnicy udowej, uszkodzenie nerwu kulszowego.
Objawy jak przy złamaniu, należy ocenić stan ogólny (możliwość wstrząsu) i miejscowy (uszkodzenia towarzyszące).
Konieczne zdjęcie RTG AP i L obejmujące staw biodrowy i kolanowy.
Leczenie nieoperacyjne dotyczy w zasadzie tylko dzieci ze względu na duże siły mięśniowe prowadzące do przemieszczeń. Leczenie czynnościowe- wyciąg nadkostkowy (3 tyg ćwiczenia izometryczne mięśni, następnie bierne ruchy w stawach kolanowym i biodrowym, po kolejnych 3-4 tyg ćwiczenia z oporem. Zrost po 10-12 tygodniach.
Leczenie operacyjne- wskazania bezwzględne: złamania otwarte, uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów oraz interpozycją, niemożliwe do nastawienia zachowawczego. Wskazania względne: złamania grożące wtórnym przemieszczeniem oraz wielomiejscowe
Techniki operacyjne: gwoździowanie śródszpikowe, zespolenie płytką, zespolenie i przeszczep kostny, stabilizator zewnętrzny
Złamania rzepki
Po urazach bezpośrednich przy zgiętym kolanie powstają złamania otwarte lub wielofragmentowe. Po urazach pośrednich dochodzi zwykle do złamań poprzecznych i uszkodzenia aparatu wyprostnego kolana. Wewnątrz stawu zawsze powstaje krwiak wymagający ewakuacji (krwiak z kroplami tłuszczu ewakuowany ze stawu świadczy o złamaniu śródstawowym) oraz dochodzi do uszkodzeń chrząstki stawowej
W przypadku złamań poprzecznych objawem jest brak czynnego wyprostu kolana. Obj. jak przy złamaniach.
Leczenie zachowawcze w przypadku złamań nieprzemieszczonych, wielofragmentowych bez uszkodzenia aparatu wyprostnego kolana- unieruchomienie w tutorze gipsowym na 6 tyg.
Leczenie operacyjne: złamania z uszkodzonym aparatem wyprostnym oraz złamania otwarte- repozycja otwarta i zespolenie popręgiem Webera, wyjątkowo całkowite wycięcie rzepki
Skręcenia stawu kolanowego
Powstają zazwyczaj na skutek mechanizmów pośrednich.
Objawy: ból samoistny oraz przy wykonywania ruchów w stawie, obrzęk, krwiak w stawie, upośledzenie funkcji kończyny,
Diagnostyka: rtg, usg, niekiedy wskazana artroskopia stawu
Podział trzystopniowy (jak w uszkodzeniach więzadeł). Skręceniom mogą towarzyszyć uszkodzenia łąkotek, złamania bliższej nasady piszczeli, wyniosłości międzykłykciowej, uszkodzenia rzepki, uszkodzenia więzadeł krzyżowych kolana, uszkodzenia tętnicy podkolanowej
Leczenie: przy niewielkich skręceniach odciążenie, okłady z lodu, środki przeciwbólowe i przeciwobrzękowe, ograniczenie aktywności ruchowej na 2-3 tyg.
Uszkodzenia umiarkowane - unieruchomienie kończyny na 4-6 tyg.
Uszkodzenia ciężkie i zastarzałe leczenie operacyjne
W przypadku uszkodzeń więzadłowych (gł więzadeł krzyżowych) zaleca się noszenie ortez stabilizujących staw kolanowy
Ostry pourazowy krwiak kolana
Powstać może w wyniku skręcenia, zwichnięcia, złamania śródstawowego, złamania rzepki. Często na skutek urazu dochodzi do uszkodzenia torby stawowej, więzadeł oraz łąkotek, uszkodzenia te również charakteryzują się obecnością krwiaka w stawie. O obecności nadmiaru płynu w stawie kolanowym świadczy dodatni objaw balotowania rzepki.
Punkcja diagnostyczna stawu wstępnie określa charakter płynu (krwiak, płyn zapalny)
Po urazie skrętnym kolana może dojść do zakleszczenia uszkodzonej łąkotki i zablokowania stawu. Należy wówczas dokonać próby odblokowania stawu w znieczuleniu miejscowym (podać do stawu 1% roztwór Lignokainy i spróbować wykonać manewry prowadzące do odblokowana stawu)
Złamania kości piszczelowej
Złamania bliższego końca kości piszczelowej: złamania kłykci, złamania wyniosłości międzykłykciowej (z oderwania)
Powikłania: uszkodzenie więzadeł stawu kolanowego (pobocznych i krzyżowych), uszkodzenia łąkotek.
Objawy: jak przy złamaniu, krwiak w stawie, należy zawsze ocenić unaczynienie i unerwienie na obwodzie kończyny
Konieczne zdjęcie AP i L
Leczenie: nastawienie anatomiczne i odtworzenie powierzchni stawowych, wczesna rehabilitacja ruchowa
Złamania nieprzemieszczone- usunięcie krwiaka, gips stopowo-udowy 6-8 tyg.
Złamania przemieszczone- wyciąg bezpośredni za kość piętową lub nadkostkowy; leczenie operacyjne (wkręty, płytki)
Złamanie trzonu kości piszczelowej- trzecie co do częstości występowania złamanie kości (ze względu na podskórne położenie kości piszczelowej),
Objawy jak przy złamaniach
Powikłania: uszkodzenie t. piszczelowej przedniej lub tylnej, t. strzałkowej, uszkodzenie nerwów, zespół ciasnoty przedziałów powięziowych, zakażenia w złamaniach otwartych, stawy rzekome,
Leczenie: zachowawcze- repozycja zamknięta w znieczuleniu przewodowym, gips stopowo-udowy 12tyg, Można stosować gips typu Sarmiento (gł w doleczaniu)
Wyciąg nadkostkowy
Leczenie operacyjne: złamania wielomiejscowe, złamania powikłane, niemożliwe do nastawienia, wielopoziomowe, otwarte- wkręty przy długich skośnych złamaniach, gwoździe śródszpikowe, płytki, stabilizatory zewnętrzne
Złamania kostek goleni
Złamanie kostki bocznej
Złamanie kostki przyśrodkowej
Złamanie dwukostkowe
Tzw. złamanie trójkostkowe ( dodatkowo złamanie tylnej krawędzi kości piszczelowej)
Złamaniom tym może towarzyszyć rozerwanie więzozrostu piszczelowo- strzałkowego
Mechanizm głównie pośredni
Podział wg Webera:
A złamanie poniżej więzozrostu
B złamanie na wysokości więzozrostu
C złamanie powyżej więzozrostu
Złamania specyficzne
Maisonneuve-wysokie podgłowowe złamanie kości strzałkowej z całkowitym przerwaniem więzadeł w stawie skokowym górnym oraz błony międzykostnej
Zł. Cottona- zł. trójkostkowe
Zł Dupuytrena-złamanie dwukostkowe z rozerwaniem więzozrostu i bocznym podwichnięciem kości skokowej
Objawy jak przy zwichnięciu i złamaniu
Zdjęcie rtg AP i L stawu skokowego z objęciem całej goleni
Leczenie: zamknięta repozycja, gips stopowo udowy ( w złamaniach z uszkodzeniem więzozrostu lub dwukostkowych i trójkostkowych) na 3 tyg następne 3 tyg gips stopowo-goleniowy
Leczenie operacyjne- nastawienie i stabilizację rozpoczyna się od kostki bocznej
Złamania kości stopy
Kości stępu: piętowa, skokowa, łódkowata, 3 kości klinowate, sześcinna
Kości śródstopia I-V
Kości paliczków
Objawy jak przy złamaniu
W przypadku złamania kości piętowej zdjęcie RTG osiowe pięty, odtworzenie kąta guzowo-stawowego (Böhlera) gips stopowo-udowy
W złamaniach innych kości stępu i śródstopia- but gipsowy 4-6 tyg
W złamaniach kości paliczków opatrunek plastrowy
Uszkodzenia ścięgna Achillesa
Powstaje przy nagłym obciążeniu stopy, zazwyczaj w następstwie urazów sportowych. Zdarza się też u mężczyzn pomiędzy 50-60 r.ż. na podłożu zmian zwyrodnieniowych ścięgna. Może też zostać uszkodzone w wyniku urazu bezpośredniego (przecięcie)
Uszkodzenia towarzyszące: oderwanie fragmentu guza piętowego, uszkodzenie ścięgien mięśni strzałkowych
Objawy: brak czynnego zgięcia stopy, brak możliwości stania na palcach, ubytek ciągłości ścięgna podczas badania palpacyjnego, test Tomsona
Diagnostyka obrazwa: rtg stawu skokowgo w celu wykluczenia uszkodzeń kostnych, USG ścięgna
Leczenie: zachowawcze- gips stopowo-udowy w zgięciu stopy
Leczenie operacyjne- szycie przezskórne lub metodą „na otwarto”, gips stopowo-goleniowy na 3 tyg w ustawieniu końskim stopy, kolejne 3 tyg. stopa w ustawieniu pośrednim
18