Cykl koniunkturalny
Rodzaje wahań w gospodarce
Cechy wahań koniunkturalnych
Rodzaje cykli koniunkturalnych
Deformacja cyklu po II wojnie światowej i jej przyczyny
Teorie przyczyn wahań koniunkturalnych
Rodzaje wahań w gospodarce
Przypadkowe
Periodyczne (krótkookresowe)
Koniunkturalne
Cykl koniunkturalny - wahania poziomu aktywności gospodarczej wokół trendu jako tendencji rozwojowej, trwające dłużej niż rok
Cechy wahań koniunkturalnych
Mają charakter ogólnogospodarczy i przyczynowo-skutkowy
Są wynikiem przyczyn wewnętrznych lub zewnętrznych
Punkty zwrotne w cyklu pojawiają się ze względną regularnością
Okresy wzrostu i spadku aktywności gospodarczej mają charakter naprzemienny
Rodzaje cykli koniunkturalnych
Krótkie (Kitchina) - 3-4 lat; przyczyną są zmiany w kapitale obrotowym, głównie w zapasach
Średnie (Juglara) - 8-10 lat; przyczyną są zmiany w kapitale trwałym
Długie (Kondratiewa, tzw. długa fala) - 40-60 lat; wywołane są wynalazkami epokowymi
Klasyczny - 4 fazy: kryzys, depresja, ożywienie, rozkwit
Współczesny (zdeformowany) - 2 fazy: ekspansja (wzrost) i recesja ( spadek)
Klasyczny cykl koniunkturalny
Fazy:
Kryzys
Depresja
Ożywienie
Rozkwit
Kryzys
Symptomy nadchodzącego kryzysu:
- Spadek kursów papierów wartościowych
- Kurczenie się zamówień na dobra inwestycyjne
- Wycofywanie się z zawartych kontraktów budowlanych
Nadprodukcja
Luka deflacyjna (nadwyżka podaży globalnej nad popytem globalnym)
Spadek cen i zysków przedsiębiorstw
Bankructwa firm i zwolnienia pracowników
Spadek produkcji
Spadek dochodów ludności i konsumpcji
Spadek popytu inwestycyjnego (co w przyszłości ogranicza wzrost zdolności produkcyjnych)
Wzrost stóp % - ograniczenie akcji kredytowej banków
Atmosfera pesymizmu wśród producentów
Depresja - spowolnione funkcjonowanie gospodarki przy niskim poziomie produkcji, zatrudnienia, konsumpcji i przy wysokim bezrobociu
Zahamowanie spadku AD
AD = C + I + G + Ex netto
Spadek popytu konsumpcyjnego jest mniejszy niż inwestycyjnego (oszczędności i zapasy)
Załamanie inwestycyjne napotyka na dolny próg wynikający z potrzeby utrzymania niezbędnego dla zaspokojenia potrzeb społecznych poziomu inwestycji restytucyjnych
Spadkowi AD przeciwdziała ponadto określony poziom wydatków rządowych
Dolny punkt zwrotny - oznacza rozpoczęcie likwidacji zapasów
Dzięki:
Popytowi odtworzeniowemu (restytucyjnemu)
Postępowi technicznemu
Ożywienie
Wzrost popytu inwestycyjnego
Szybszy wzrost AD niż AS ¨ luka inflacyjna (AD>AS)
Atmosfera optymizmu wśród inwestorów spowodowana wysoką zyskownością projektów inwestycyjnych
Wzrost obrotu papierami wartościowymi i nieruchomościami
Wzrost zapasów w produkcji i handlu - co jest korzystne w sytuacji wzrostu cen
Zwiększenie akcji kredytowej banków (spadek stóp %)
Rozkwit
Nakłady inwestycyjne osiągają swój najwyższy poziom
Wzrost zdolności produkcyjnych gospodarki
Spadek zyskowności projektów inwestycyjnych
Wysoki poziom zatrudnienia, w tym mniej wykwalifikowanych pracowników przy relatywnie wysokich płacach
Wzrost dochodów ludności i skłonności do oszczędzania (maleje skłonność do konsumpcji)
Wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców i konsumentów
Górny punkt zwrotny - powstanie nadmiaru mocy produkcyjnych
Współczesny cykl koniunkturalny
Ekspansja
Recesja
Deformacja cyklu po II wojnie św.
Dwie fazy
Wydłużenie fazy ekspansji i skrócenie fazy recesji
Zmniejszenie amplitudy wahań
Skrócenie czasu trwania cyklu
Zahamowanie tempa wzrostu cen w fazie spadkowej (zamiast deflacji)
Przyczyny deformacji
Rozwinięta interwencja państwa
Nowy jakościowo postęp techniczny
Wzrost znaczenia wydatków na dobra konsumpcyjne trwałego użytku
Rozbudowany system ubezpieczeń społecznych
Czynniki zewnętrzne:
- Wzrost przepływu kapitału między krajami
- Inwestycje bezpośrednie KTN-ów
- Zmiany kursów walut
- Polityka handlowa dotycząca importu i eksportu
Teorie przyczyn wahań koniunkturalnych
Keynesowskie (endogeniczne)
Neoklasyczne (egzogeniczne)
Teorie keynesowskie
Cykliczny rozwój gospodarki wynika z uwarunkowań immanentnie związanych z systemem gospodarczym - źródła wahań tkwią w regułach gry rynkowej
Cykl koniunkturalny - to procesy kumulatywnego wzrostu i spadku produkcji i zatrudnienia, powodujące dopasowania podaży globalnej do popytu globalnego
Teorie neoklasyczne
Czynniki zakłócające równowagę w gospodarce mają charakter zewnętrzny w stosunku do mechanizmów gospodarczych (np. wojny, procesy demograficzne, innowacje techniczne, zjawiska przyrodnicze)
Teoria plam na słońcu W.S. Jevonsa
Teoria innowacyjna J. Schumpetera
Teoria cyklu politycznego
Teoria cyklu pieniężnego
Mnożnik inwestycyjny
Procesy te wyjaśnia formuła mnożnika
∆Y = k x ∆I
Mnożnik inwestycyjny (k) - to liczba, która mówi o ile zmieni się wielkość produkcji zapewniającej krótkookresową równowagę w gospodarce jeśli zmianie ulegną inwestycje
1
k = ---------------
1 - KSK
KSK - krańcowa skłonność do konsumpcji to liczba, która mówi jaką część dodatkowej jednostki dochodu konsument przeznacza na przyrost produkcji
KSK + KSO = 1 ¨ k > 1
∆I > 0 ekspansja gospodarcza
∆I < 0 recesja gospodarcza
Polityka gospodarcza a cykl koniunkturalny
Interwencjonizm antykryzysowy - podejmowanie działań w celu łagodzenia skutków zaistniałego już kryzysu
Interwencjonizm antycykliczny
Przeciwdziałanie bieżącym wahaniom koniunktury dotyczące wszystkich faz cyklu
- pobudzanie wzrostu AD w fazach spadkowych
- hamowanie nadmiernego wzrostu AD w sytuacji przegrzania koniunktury
Polityka gospodarcza ma na celu łagodzenie fluktuacji i zmniejszenie amplitudy wahań koniunkturalnych
W warunkach kryzysu państwo powinno prowadzić:
Ekspansywną (stymulacyjną) politykę fiskalną
Ekspansywną politykę monetarną
W warunkach przegrzania koniunktury:
Restrykcyjna polityka fiskalna
Restrykcyjna polityka monetarna
Wskaźniki monitorujące przebieg cyklu
Pilotujące
Współbieżne
Działające z opóźnieniem
Wskaźniki pilotujące
Kursy papierów wartościowych i obroty na giełdzie
Liczba zwolnień z pracy
Wskaźnik zmiany liczby firm
Liczba pozwoleń na budowę domów
Liczba zamówień budowlanych
Zmiana wielkości zamówień przemysłowych
Wskaźniki współbieżne
Poziom PKB
Obroty firm produkcyjnych
Dochody osobiste ludności (pomniejszone o transfery)
Inwestycje
Zatrudnienie poza rolnictwem
Liczba bezrobotnych
Zyski korporacji (po opodatkowaniu)
Wskaźniki działające z opóźnieniem
Dochody dyspozycyjne ludności
Sprzedaż detaliczna
Nowe kredyty konsumpcyjne
Bankowa stopa procentowa
Średni czas pozostawania bez pracy
Poziom cen
1