41. Omów stadium przedoperacyjne w rozwoju poznawczym dziecka. Str. 169-200

Stadium przedoperacyjne (od 2 do 7 lat)

Dzieci potrafią posługiwać się symbolami (słowami, obrazami umysłowymi) w celu zrozumienia świata. Zdolne są do myślenia opartego na reprezentacjach. Możliwa jest zabawa oparta na wyobraźni, a dzieci wyraźnie potrafią oddzielić fantazję od rzeczywistości.

Cechy charakteryzujące myślenie dzieci w stadium przedoperacyjnym:

Egocentryzm - tendencja do postrzegania świata wyłącznie z własnej perspektywy;

- niezdolność małych dzieci do oderwania się od własnej perspektywy i zrozumienia, że inni potrafią spostrzegać tę samą sytuację w inny sposób;

- stanowi wszechobecną tendencję, którą można zaobserwować w wielu sferach zachowania małych dzieci.

Animizm - przypisywanie cech żywych organizmów przedmiotom martwym.

- dzieci w wieku przedszkolnym nie są w stanie rozróżnić, co jest żywe, a co nie

- stopniowo w trakcie całego okresu przedoperacyjnego dzieci zaczynają rozróżnić rzeczy ożywione od nieożywionych. Początkowo każdy przedmiot uważany jest za obdarzony świadomościa, np. kamień „wie”, że jest przesuwany.

Sztywność myślenia

Sposoby objawiania się:

- nieodwracalność - tendencja do myślenia o przedmiotach przedmiotach wydarzeniach tak, jak wskazuje na to pierwsze doświadczenie.

- przedszkolak nie potrafi w myślach odwrócić biegu zdarzeń, jego myślenie jest tak samo sztywne jak sposób spostrzegania

- sztywność myślenia dostrzec można również w niezdolności do dostosowania się do zmian zachodzących w wyglądzie zewnętrznym przedmiotów

Rozumowanie przedlogiczne

- zdolność rozumowania u przedszkolaków jest niedoskonała

- dzieci nie są jeszcze zdolne ani do myślenia indukcyjnego, ani dedukcyjnego (przechodzenia od szczegółu do ogółu lub od ogółu do szczegółu)

- prezentują typ myślenia transdukcyjnego

• Jeden szczegół określa drugi

• Zakłada związek przyczynowy pomiędzy dwoma konkretnymi elementami, podczas gdy faktycznie takiego związku nie ma, dwa elementy występują jednocześnie

• Dzieci mogą odwrócić związek przyczynowo-skutkowy, np. „Ten pan spadł z roweru, bo złamał nogę”

42. Omów stadium operacji konkretnych rozwoju poznawczym dziecka.

Str. 200 - 201

Stadium operacji konkretnych (od 7 do 11 lat)

- dzieci stają się zdolne do operacji umysłowych czyli zaczynają rozumować w sposób systematyczny

- usiłują rozwiązywać problemy w sposób logiczny i wyzbywają się egocentryzmu

- ich myślenie staje się bardziej elastyczne i efektywne

- ich operacje umysłowe musza nadal opierać się na konkretnych przedmiotach wydarzeniach

- poza możliwości dzieci nadal wykraczają myślenie hipotetyczne i pojęcia abstrakcyjne

Osiągnięcia rozwojowe stadium operacji konkretnych:

1. szeregowanie - zdolność umysłowego porządkowania przedmiotów pod względem pewnej wielkości, np. wysokości, ciężaru, czasu lub szybkości. Dziecko potrafi spostrzegać kolegów w kategoriach różnic wzrostu a nie jak dotąd jako pojedyncze jednostki. Zdolność wyciągania wniosków na temat relacji

2. klasyfikacja - zdolność do grupowania przedmiotów pod względem określonego kryterium. Dziecko potrafi dostrzec relacje pomiędzy częścią a całością. Potrafi wyzbyć się pewnych uwarunkowań percepcyjnych

3. pojęcia liczbowe - zdolność szeregowania i klasyfikowania pomagają w zrozumieniu pojęcia liczby. Małe dzieci potrafią liczyć, ale jest to czynność wykonywana na pamięć, bez zrozumienia. Uświadamiają sobie, że liczenie to procedura arbitralna i dlatego cyfry można stosować zamiennie. Uczą się pojęcia niezmienności liczby tj., że, np. liczba monet ułożonych w linii pozostaje ta sama bez względu na to czy je rozsuniemy, czy zbliżymy do siebie

Zasada zachowania stałości

To termin Piageta oznaczający zrozumienie, że pewne podstawowe cechy przedmiotu, takie jak, np. waga i objętość, pozostają niezmienne nawet wtedy, gdy ich wygląd w aspekcie percepcyjnym uległ zmianie.

43. Omów stadium operacji formalnych w rozwoju poznawczym. Str. 204 - 205

Stadium operacji formalnych ( od 11 do 12 lat)

- dzieci osiągają najbardziej zaawansowany poziom myślenia

- między dziećmi występują wielkie różnice indywidualne

- nie wszystkie osiągają ten najwyższy poziom, częsć z nich pozostaje na etapach niższych

Operacje formalne różnią się od operacji konkretnych kilkoma aspektami:

• rozumowanie abstrakcyjne - dzieci potrafią już rozumować na temat rzeczy, których nigdy bezpośrednio nie doświadczyły. Myśl nie jest już ściśle związana z prawdziwymi przedmiotami i wydarzeniami. Dzieci potrafią sobie radzic z problemami hipotetycznymi i abstrakcyjnymi. Są zdolne myśleć o przyszłości także swojej własnej. Zdaja sobie sprawe, że rzeczywistośc wokół nich nie jest rzeczywistościa jedyną

• stosowanie logiki - możliwe staje się rozumowanie dedukcyjne. Dzieci potrafią przyjąć jakieś ogólne założenie i wyobrazić sobie jego skutki. Możliwy jest szybki postęp rozumowania naukowego.

• Zaawansowany poziom rozwiązywania problemów - zamiast chaotycznej metody prób i błędów, dzieci na etapie operacji formalnych potrafią stworzyć hipotezę, opracowywać w umyśle różne wyniki.

Stadium operacji formalnych stanowi najwyższy poziom, jaki dzieci potrafią osiągnąć, przechodząc przez wszystkie wcześniejsze stadia. Myślenie staje się racjonalne, systematyczne i abstrakcyjne, i chociaż w drodze do dorosłości pojawią się kolejne etapy rozwojowe, to będą one dotyczyły przede wszystkim zakresu wiedzy, a nie jej istoty.

44. Jakimi metodami posługiwał się Piaget… str. 185 - 186 (ramka 6.1)

Metoda wywiadu klinicznego - luźna rozmowa, mająca na celu rzucenie nieco światła na sposób, w jaki dziecko myśli na dany temat i wyjaśnia niektóre zjawiska

Obserwacje spontanicznych zachowań dziecka i jego reakcji na sytuacje zaaranżowane.

Eksperymenty

45. Pojęcia: adaptacja, asymilacja, akomodacja. Str. 188, rozdz. 6

Adaptacja - dostrzegana u wszystkich organizmów biologicznych wrodzona tendencja do dostosowania się do wymagań środowiskowych

Asymilacja - proces umysłowy, dzięki któremu jednostka włącza nowe doświadczenia do już istniejącego schematu, a zatem przetwarza przychodzącą informację tak, by „pasowała” do dotychczasowego typu myślenia.

Akomodacja - proces umysłowy dzięki któremu jednostka modyfikuje istniejące schematy tak, by pasowały do nowych doświadczeń, a zatem dostosowuje poprzednie typy myślenia do nadchodzących informacji.

---