Najstarsze miejsca osadnictwa żydowskiego znajdują się na Bliskim Wschodzie, a dokładniej na obszarze "Żyznego Półksiężyca" ciągnącego się od Zatoki Perskiej wzdłuż doliny Eufratu, a następnie na południe, przez Syrię i Palestynę do Egiptu. Na tym obszarze rozegrały się wydarzenia, z którymi wiąże się historia narodu żydowskiego. Dzieje Izraela zaczęły się w Mezopotamii, ważną rolę w jego historii odegrał również Egipt. Ojciec narodu Izraela, Abraham, miał urodzić się w Ur, mieście położonym niedaleko Zatoki Perskiej. Po opuszczeniu Ur mieszkał w położonym na północ Haranie, potem ruszył na południowy zachód, do Palestyny i Egiptu. W Hebronie, niedaleko Jerozolimy, do dziś wskazuje się jego grób. Według Biblii Abraham miał syna Izaaka, a ten z kolei syna Jakuba. Jakub miał 12 synów. Dali oni początek tzw. dwunastu pokoleniom Izraela. Za czasów Jakuba Izraelici trafiają do Egiptu, wschodniej jego części - kraju Goszen. Początkowo relacje pomiędzy Egipcjanami a Izraelitami były przyjazne. Jednak znaczny przyrost naturalny Izraelitów, a także zmiana dynastii faraonów zmieniły tę sytuację. Rozpoczął się okres prześladowań. Z tego powodu cały okres pobytu Izraelitów w Egipcie nazywany jest niewolą egipską. Kiedy władcy egipscy zaczęli wykorzystywać Izraelitów do robót przy budowie miasta Pitom /utożsamianego dziś z Tanis/, Izraelici pod wodzą Mojżesza mieli opuścić Egipt, uniknąwszy pościgu wojsk egipskich /opowieść o przejściu przez Morze Czerwone/, mieli dotrzeć na Półwysep Synaj. Pierwszy dokument mówiący o kraju Izrael leżącym w Palestynie pochodzi z ok. 1220 r., stąd należy przypuszczać, że wyjście z Egiptu miało miejsce ok. 1250 r. p.n.e. /stella Merenptaha/. Według Starego Testamentu dwanaście pokoleń izraelskich długo wędrowało po Półwyspie Synaj. W czasie tej wędrówki Mojżesz z natchnienia Boga miał nadać Izraelitom prawa - Dekalog, stanowiący podstawę przyszłej religii, zwanej dlatego mojżeszową. W wędrówce tej Izraelici dotarli w okolice Morza Martwego, a następnie rozpoczęli długą walkę o opanowanie ziemi Kanaan. Po zdobyciu Jerycha, broniącego przeprawy przez Jordan, Izraelici rozpoczęli podbój żyznych dolin ciągnących się wzdłuż Jordanu w kierunku Morza Śródziemnego Miasta długo stawiały opór Izraelitom, musieli się oni początkowo zadowolić zajęciem otwartego kraju. Zdobycie miast wiąże się ze wzrostem demograficznym. Na terenie Kanaanu rodzi się także organizacja państwowa Izraelitów. Powstanie własności prywatnej doprowadziło do przeobrażeń w strukturze społecznej Izraelitów, których podstawowych majątkiem były dotąd stada bydła. Częste spory wybuchające wśród Izraelitów w związku z posiadaniem ziemi, konieczność obrony przed agresywnymi sąsiadami wymagały powołania jakiegoś urzędnika rozstrzygającego te spory. Był nim urząd sędziego. Stopniowe opanowanie kraju zakończyło podbój Kanaanu i ułatwiło przekształcenie społeczeństwa koczowników- hodowców w społeczeństwo rolników. Pojawiło się jednakże nowe niebezpieczeństwo. Byli nim Filistyni. Filistyni byli jednym z tzw. ludów "morskich". Usadowili się oni tutaj w XIII w. i podjęli wyprawy przeciwko Izraelowi. Chcieli podbić ich ziemię. Górowali na Izraelitami, byli uzbrojeni w żelazo. Zadali Izraelitom ciężkie klęski, zdobywając największą świętość Izraela - Arkę Przymierza z tablicami dekalogu. To niebezpieczeństwo ze strony Filistynów doprowadziło do powstania organizmu państwowego. Uznano bowiem, że jedynie powstanie monarchii uchroni Izrael przed podbojem Filistynów. Takim podbojom nie mogli przeciwstawić się sporadycznie wybierani sędziowie. Powstaniu monarchii towarzyszyły walki wewnętrzne. Pierwszy król - Saul nie zatrzymał Filistynów. Uczynił to dopiero jego następca - Dawid /1010-975/, umocnił on swoją władzę przez zdobycie najważniejszego grodu Jebuzytów - Jerozolimy. Po rozstrzygnięciu walk z Filistynami na korzyść Izraelitów, Dawid podbił plemiona aramejskie i podporządkował sobie Damaszek. Skonsolidowane państwo przekazał synowi - Salomonowi /975-935/. Salomon przedstawiony jest w tradycji żydowskiej jako despota otoczony wspaniałym dworem, jako wielki budowniczy. Za czasów panowania Salomona nastąpiło dalsze zróżnicowanie klasowe, pojawiło się niewolnictwo. Salomon dysponował znacznymi dochodami z danin ludności. Przeznaczał je między innymi na utrzymanie dworu i stałej armii z konnicą i wozami bojowymi. Oprócz tych dochodów, Salomon miał dochody z pośrednictwa w handlu pomiędzy Morzem Śródziemnym a Morzem Czarnym. Potrafił on tutaj wykorzystać położenie geograficzne państwa jako łącznika między Egiptem a Azją. Materialnym dowodem rozwoju gospodarczego kraju były budowle Salomona, przede wszystkim świątynia, pałac królewski w Jerozolimie, stajnie koni królewskich w Megiddo. Chyba Izrael nie miał odpowiednio wykształconych rzemieślników, gdyż wymienione budowle wznoszone były przy pomocy rzemieślników pochodzących z Tyru, przysłanych przez króla Hirama, zaprzyjaźnionego z Salomonem. Izraelici byli monoteistami, wierzyli w jednego Boga niematerialnego, zwanego Jahwe. Był to odosobniony przypadek w świecie starożytnym. Bóg Izraelitów nie był Bogiem stworzonym, nie posiadał żadnej rodziny, nie miał innego Boga obok siebie. Relacje pomiędzy Bogiem a Izraelem regulowało przymierze, zawarte po raz pierwszy przez Abrahama, a następnie przez Mojżesza na górze Synaj. Następcą Salomona został jego syn Roboam. 10 północnych plemion nie uznało jednak jego władzy i powstały dwa niezależne królestwa: Izrael na północy oraz Juda na południu. Przyczyną podziału była niechęć pokoleń północnych do domu Dawida, który pochodził z południa oraz ciężary podatkowe na rzecz Jerozolimy. Konsekwencją rozbicia była słabość obu państw. Nad obydwoma państwami zawisła groźba zniszczenia ze strony odradzających się potęg Mezopotamii, Asyrii i Babilonii.