VII�aptacja i teoria r l

(VII) Teoria adaptacji politycznej państwa i teoria ról międzynarodowych

Rola międzynarodowa w nurtach badawczych:

Teoria ról międzynarodowych budowana jest w oparciu o teorie ról społecznych -> w różnych naukach społecznych funkcjonuje wiele sposobów analizowania problemu roli:

antropologia - rola jako system normatywnie określonych zachowań;
socjologia - rola jako rzeczywiste zachowania podmiotów będących funkcją wielu czynników;
psychologia - rola jako system zachowań oczekiwanych od jednostki w związku z jej pozycją społeczną;
teoria organizacji - rola związana jest ze sferą zachowań narzucanych przez systemy organizacyjne;
historia - role jako przejawy obiektywnych procesów historycznych;

Zalety i wady teorii ról międzynarodowych:

Walory metodologiczne: teoria ról pełni funkcję pomostu miedzy wieloma teoriami i podejściami uprawianymi dotychczas; walory deskryptywne: tworzenie słownika obrazów ról międzynarodowych, zwiększa możliwość trafnego i zwięzłego opisu polityki zagranicznej państwa poprzez wykorzystanie nazw pełnionych przez nie ról międzynarodowych; walory eksplanacyjne: wyjaśnianie polityki zagranicznej np. dzięki możliwości łączenia wyjaśniania racjonalistycznego i psychologicznego; walory predyktywne: możliwość prognozowania przyszłych międzynarodowych działań państw w oparciu o ich obecne i rozpoznane już role międzynarodowe;

Zagadnienie wad jest znacznie rzadziej dyskutowane: Holsti twierdzi, że eksplanacyjne przydatność TR jest niepełna, bo role rzeczywiste często nie pokrywają się z tym, co dane państwa deklarują;

Pojęcie i klasyfikacja ról międzynarodowych Wg. Z. J. Pietrania i K. J. Holstiego:

Rola międzynarodowa jest spójnym systemem wybranych przez państwo działań w stosunkach zewnętrznych; tak rozumiana rola jest funkcją nacisków zewnętrznych i wewnętrznych, a także osiągniętej przez państwo pozycji międzynarodowej; przesłankami roli są więc wyznaczniki polityki państwa: wewnętrzne o charakterze materialno-społecznym, aksjologicznym, demograficznym,…. a także zewnętrzne mające charakter strukturalny, funkcjonalny i mieszane struk- funk i funk - struk;

Klasyfikacja RM wg. Pietrasia (?):

Narzucana rola międzynarodowa to zjawisko określane przez systemy międzynarodowe i struktury wewnątrzpaństwowe w związku z międzynarodową pozycją danego państwa; m.in.: mocarstwowa, wyzwolicielska;
Wybierana rola międzynarodowa jest interpretacją dokonywaną przez dane państwo, które może przyjąć rolę, odrzucić ją lub przyjąć i dokonać własnej interpretacji;
Deklarowana - zjawisko łatwo uchwytne; deklaracje mogą odbiegać od rzeczywistej pozycji państwa w stosunkach międzynarodowych;
Rzeczywista - system działań państwa w stosunkach międzynarodowych; funkcja rolu narzucanej i wybieranej przez państwo;

Empiryczna klasyfikacja Holstiego (role sklasyfikowano wg. kryterium aktywności międzynarodowej):

Rola bastionu rewolucji lub wyzwolicielska - państwo deklaruje taką rolę, bo uważa że ma obowiązek organizowania ruchów rewolucyjnych w innych państwach, a nawet przewodzenia takim ruchom;
Rola przywódcy regionalnego - p. uważa że posiada obowiązek lub specjalną odpowiedzialność w stosunku do innych państw danego regionu;
Rola obrońcy regionu - p. deklaruje opiekę nad regionem geopolitycznym, zakłada istnienie specjalnej odpowiedzialności przywódczej w danym regionie;
Rola niezaangażowana - p. deklaruje niezależną politykę zagraniczną i unikanie przystępowania do układów sojuszniczych tworzonych przez mocarstwa;
Rola stronnika ruchów wyzwoleńczych - p. deklaruje jedynie udzielenie wsparcia polityczno - dyplomatycznego; nie obejmuje formalnej odpowiedzialności państwa za organizowanie, przewodzenie czy fizyczne wspieranie ruchów wyzwoleńczych w innych państwach;
Rola agenta antyimperialistycznego - p. jako siła zwalczająca poważne zagrożenia ze strony imperializmu;
Rola obrońcy wiary - p. określa cele swojej polityki zagranicznej w kategoriach obrony systemów wartości przed atakiem zewnętrznym;
Rola mediacyjna lub integracyjna - p. deklaruje swą odpowiedzialność za realizację działań pojednawczych w konfliktach między innymi państwami;
Rola uczestnika podsystemu regionalnego - doraźne działania w pewnych sprawach i długofalowe zobowiązania rozwijania współpracy z innymi państwami regionu w celu zbudowania wspólnoty;
Rola pomocnika - p. przyjmuje na siebie obowiązki wspierania rozwoju państw słabiej rozwiniętych gospodarczo;
Rola pomostu - p. podkreśla swoje funkcje komunikacyjne, czyli działania w charakterze tłumacza lub przekaźnika informacji między narodami o odrębnych kulturach;
Rola wiernego sojusznika - wyraźnie mniej aktywna; p. przyjmuje taką rolę głosząc potrzebę wspierania polityki innego rządu;
Rola niezależna - rządy państw deklarują, że swoje decyzje polityczne podejmują raczej zgodnie z interesami swojego społeczeństwa;
Rola przykładu dla innych państw - wzmacnianie prestiżu i wywieranie wpływu na system międzynarodowy poprzez realizację własnej polityki wewnętrznej;
Rola budowniczego własnego potencjału - p. kierują wszystkie swoje wysiłki na własny rozwój gospodarczy i społeczny;
Rola izolowana - p. ogranicza do minimum wszelkie kontakty zewnętrzne;
Rola protegowanego - odwoływanie się do odpowiedzialności innych państw za obronę państwa deklarującego tę rolę;

Wzajemne sprzężenia ról międzynarodowych:

Wszystkie cztery aspekty RM (narzucone, wybierane, deklarowane i rzeczywiste) są ze sobą wzajemnie sprzężone:

Rola narzucana kształtuje zakres roli wybieranej, bo wybór dokonywany jest spośród ról narzucanych;
Rola wybrana kształtuje zakres politycznych oświadczeń państwa, a więc jego rolę publicznie deklarowaną;
Rola wybrana silnie wpływa na procesy realizacji polityki zagranicznej, to znaczy na rolę rzeczywistą;
Role deklarowana i rzeczywista są ze sobą sprzężone, ale pewnie nigdy nie tożsame;
Rola narzucana kształtuje role deklarowane;
Rola narzucana ma także wpływ na rzeczywiste działania państw w SM;

Pozycja międzynarodowa a rola międzynarodowa:

Międzynarodowa pozycja państwa w bardzo istotny sposób wpływa na cały system jego RM; pozycja państwa rozpatrywana jest przede wszystkim jako zagadnienie międzynarodowego statusu państwa, jego rangi czy siły w stosunkach innymi państwami; międzynarodowa rola państwa jest zatem dynamicznym wyrazem jego pozycji, ale to powiązanie nie ma charakteru deterministycznego, bowiem zarówno pozycja, jaki i rola podlegają interpretacji danego państwa, społeczności międzynarodowej i je podsystemów; Holsti uważa, że pojęcie pozycja jest równoznaczne z pojęciem status międzynarodowy; wg. Pietrasia międzynarodowa pozycja państwa kształtuje wszystkie aspekty jego RM;

Konflikty ról międzynarodowych:

Takie konflikty wynikają z faktu występowania całego systemu ról; mogą mieć miejsce konflikty wewnątrz roli, konflikty między różnymi rolami realizowanymi przez to samo państwo oraz konflikty między rolami narzucanymi i wybieranymi przez państwo;

Konflikty wewnątrz RM odnoszą się do sprzecznych interpretacji treści roli dokonywanych przez różne grupy społeczne w państwie;
Konflikty między różnymi rolami tego samego państwa są sytuacją częstą i bardzo skomplikowaną; w przypadku konfliktu ról tego rodzaju możliwe są następujące działania:
realizacja jednej z ról kosztem zaniechania realizacji innej;
przemienna realizacja ról znajdujących się w konflikcie;
przenikanie się konfliktowych ról, ale bez ich łączeni, a tylko dzięki ich nowej interpretacji;
połączenie ról znajdujących się w konflikcie;

Konflikty ról narzucanych przez społeczność międzynarodową i wybieranych przez państwo; w tej sytuacji państwo może:

starać się zmienić wymagania środowiska międzynarodowego, a więc treść roli narzucanej;
adaptować się do nacisku i przyjąć interpretację swej roli formułowaną przez środowisko;
jeżeli obie role są interpretowane w sposób sztywny, to państwo nie akceptujące żadnej roli narzucanej może znaleźć się w pełnej izolacji międzynarodowej;

konflikty RM są bardzo ważnym elementem teorii ról, ponieważ występują powszechnie i często nadają rolom międzynarodowym bardzo wysoką dynamikę;

Wpływ środowiska międzynarodowego i wewnętrznego, mechanizmy wpływu:

System państwowy działa w środowisku zewnętrznym, w skład którego wchodzi wszystko to, co znajduje się poza jego granicami, a także i w środowisku wewnętrznym, na które składają się wszelkie czynniki działające wewnątrz państwa. Wpływ międzynarodowy to zdolność nakłaniania innych uczestników SM do określonego działania; wyróżnia się zasadniczo 3 zasadnicze mechanizmy wpływu:

Państwo podlega naciskowi wywieranemu przez innych uczestników stosunków politycznych działających wewnątrz państwa lub w sferze SM;
Państwo podlega wpływowi ze strony transnarodowych uczestników SM;
Państwo reaguje na wpływy stanów SM;

Znaczenie świadomości decydentów:

????

Poziomy adaptacji państwa:

Adaptacja - przystosowanie się do zmian, które nieustannie zachodzą; p. działa w środowisku międzynarodowym i wewnętrznym; procesy adaptacyjne wywoływane są zmianami w obu środowiskach; T. Parsons zaproponował koncepcję 4 poziomów adaptacyjności systemu społecznego, a tym samym 4 podstawowych strategii adaptacyjnych polegających na przystosowaniu roli, celów, norm i wartości; J. Szczepański wyróżnił 4 stopnie przystosowania: reorientację psychologiczną (p. definiuje nowe wartości ale je odrzuca), tolerancję (państwo dąży do stanu współistnienia ze środowiskiem), akomodację (wzajemne przenikanie się wartości) i asymilację (przyjęcie przez grupę - państwo wartości środowiska);

Zalety i wady teorii adaptacji politycznej:

Teoria adaptacji wyjaśnia zewnętrzne działania państw w kontekście oddziaływania międzynarodowych i konkretyzuje procesy historyczne nie odrywając się od rzeczywistości; dostarcza siatkę pojęciową pozwalającą na nowe ujmowanie badanego materiału; oferuje rozwiązanie zagadnienia pomiaru obserwacji empirycznych; sugeruje sposoby przewidywania przyszłych losów badanych podmiotów; umożliwia syntetyzowanie różnych istniejących podejść badawczych; dynamicznie ujmuje zjawisk polityczne;

Dynamika stanów środowiska państwa:

Polityczne środowisko państwo jako bodziec procesów adaptacyjnych ma dwojaki charakter: zewnętrzny i wewnętrzny; każde państwo jest elementem wielu systemów międzynarodowych, które stanowią jego środowisko; środowisko międzynarodowe nie jest w żadnym momencie statyczne; jedną z jego najważniejszych cech jest dynamika przemian; dynamika przemian przejawia się przede wszystkim w procesie stałych zmian jego stanów: narastaniu lub spadku napięcia, czy wzburzenia pola decyzyjnego oraz siły wpływu tych stanów na dane państwo;

Można wyróżnić cztery stany napięć występujących w wewnętrznym i międzynarodowym środowisku państwa, które powodują uruchamianie jego procesów adaptacji politycznej:

Środowisko stabilne, którego dynamika jest niska a zmiany zachodzą względnie wolno;
Środowisko spokojne - jego dynamika jest średnio wysoko, zmiany przebiegają w sposób szybszy;
Środowisko pulsujące, którego dynamika jest wysoka i przejawia się w zmianach elementów systemu politycznego oraz w jego strukturze i oddziaływaniach zewnętrznych;
Środowisko wzburzone w sposób względnie trwały charakteryzuje się bardzo wysoką dynamiką przemian;

Pojęcie i rodzaje adaptacji politycznej wg. Z. J. Pietrasia i J. N. Rosenaua:

Pietraś: adaptacja to proces dostosowywania się podmiotu do dynamicznej, zmiennej rzeczywistości międzynarodowej; proces dążenia państwa do stanu równowagi pomiędzy jego własnymi interesami i potrzebami, a wymaganiami formułowanymi przez środowisko międzynarodowe i wewnątrzpolityczne; 3 podstawowe typy:

Pasywna- zmiana środowiska wewnętrznego; ośrodek decyzyjny tylko się dostosowuje, reaguje na bodźce; zachodzi wtedy, gdy ośrodek jest słaby i nie może kreować rzeczywistości;
Kreatywna - państwo zmienia siebie i środowisko; filtruje wpływ; odrzuca te, które nie będą sprzyjały;
Aktywna - p. nie przyjmuje żadnych bodźców; jest absolutnie samodzielne;

Rosenau: adaptacja polityczna to działanie, które przyczynia się do utrzymywania podstawowych struktur społecznych w możliwych do zaakceptowania granicach; wyodrębnił 4 podstawowe typy:

Przyzwalająca - przekształcanie wewnętrznych struktur państwowych zgodnie z naciskami środowiska zewnętrznego;
Nieprzejednana - p. kształtuje swoje środowisko wewnętrzne i zewnętrzne zgodnie ze swoją wolą, bez uwzględniania jakichkolwiek wpływów zewnętrznych;
Promocyjna - p. stara się określić punkt równowagi między środowiskiem międzynarodowym i wewnętrznym;
Zachowawcza - p. odnalazło już punkt równowagi między dwoma typami środowiska i dąży jedynie do zachowania stanu istniejącego; -> optymalny typ adaptacji;

PSM mgr Szacawa - zaliczenie; opracowane by blazeria

teoria bledow 2

sroda teoria organizacji i zarzadzania

W10b Teoria Ja tozsamosc

Teoria organizacji i kierowania w adm publ prezentacja czesc o konflikcie i zespolach dw1

wZ 2 Budowa wiedzy społecznej teoria schematów

TEORIA NUEROHORMONALNA EW

zarzadcza teoria 3

Ruciński A Teoria Grafów 1, wyklad6

Społeczno pragmatyczna teoria uczenia sie słów

rozwojowka slajdy, Wyklad 5 Srednia doroslosc teoria czasowa

TEORIA KOLEJEK1

Ruciński A Teoria Grafów 1, wyklad1

Ruciński A Teoria Grafów 1, wyklad10

6 zbiorniki teoria bezmomentowa

więcej podobnych podstron