Romantyzm

"Testamen mój" Juliusza Słowackiego. Podmiot liryczny wiersza, który utożsamiać można z samym poetą, żegnając się ze światem, dokonuje podsumowania swojego życia i twórczości. W bezpośrednim monologu, skierowanym do przyjaciół i do współczesnego mu pokolenia romantyków, poeta dzieli się ze słuchaczami swoimi refleksjatni. Jego wypowiedź pełna jest goryczy i rezygnacji. Podmiot dotkliwie odczuwa swoją samotność, która stała się jego doświadczeniem jako poety i człowieka: "Nie zostawiłem tutaj żadnego dziedzica Ani dla mojej lutni, ani dla imienia". Mimo poczucia niespełnienia, ma świadomość, iż wiernie służył narodowi i ludziom ("Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny", "Żem dla ojczyzny sterał maje lata mlode"). Odchodząc, podmiot liryczny nie prosi przyjaciół o okazywanie smutku na jego pogrzebie; żal mu tylko matki, pragnie, aby wróciły do niej prochy jego serca spalonego w aloesie (aloes był symbolem pamięci i trwałości uczucia). Żywym zostawia przykazanie aktywnej walki i nakaz objęcia duchowego przywództwa narodu: "Lecz zaklinam - niech żywi nie tracą nadzieji I przed narodem niosą oświaty kaganiec; A kiedy trzeba na śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec". Mając świadomość, iż jego poezja nie uzyskała zrozumienia wśród czytelników, a on sam był "(...) sternikiem duchami napełnionej łodzi", podmiot liryczny w ostatniej zwrotce wyraża jednak nadzieję, iż głoszone przez niego idee trafią kiedyś do serc potomnych: "Jednak zostanie po mnie ta siła fatalna, Co mi żywemu na nic... tylko czoło zdobi; Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna, Aż was, zjadacze chleba - w aniołów przerobi". "Testament..." stanowi nie tylko podsumowanie życia poety, ale jest także wezwaniem do odrzucenia postawy rozpaczy i podjęcia ofiarnej walki w celu odzyskania przez Polskę niepodległości. Wiersz ma charakter poetyckiego testamentu, czyli utworu, będącego pożegnaniem ze światem i wyrazem ostatniej woli, której adresatami są żyjący. Utwór J. Słowackiego, należący do liryki bezpośredniej, skierowany jest do konkretnego odbiorcy (przyjaciół, współczesnych i potomnych). Wykrzykniki i pytania retoryczne podkreślające siłę wyrazu są świadectwem duchowego i emocjonalnego zaangażowania poety.

---