Układ nerwowy

• Rozwija się z ektodermy

• Płytka rynienka (neurulacja pierwotna) cewa (21 dzień)(2/3 mózgowie i 1/3 rdzeń kręgowy)

• W cewie nerwowej następuje zamknięcie otworu nerwowego przedniego (26 dzień) i tylnego (28 dzień)

• Proces róznicowania komórek ektodermalnych w neuroektodermę indukowany jest przez wyrostek struny grzbietowej i mezodermę przedstrunową, pozostała ektoderma tworzy ektodermę powierzchowną.

• Proces zamykania rynienki nerwowej zaczyna się w okolicy 4 somitu i postępuje w kierunku głowowym i ogonowym

• Neurulacja wtórna (proces szczątkowy) - intensywne podziały mitotyczne w odcinku ogonowym cewy nerwowej , rozwija się pączek ogonowy z jamą pośrodku (przyszły kanał nerwowy)

• Grzebienie nerwowe (ulegają segmentacji):

• Neuroblasty grzebieni nerwowych różnicują się i wywędrowują do różnych okolic zarodka (nazwano je komórkami ektomezenchymalnymi)

• Z grzebieni powstają:

• Większość zwojów czuciowych nerwów czaszkowych (V, VII, IX i X)

• Wszystkie zwoje rdzeniowe

• Zwoje współczulne i przywspółculne

• Neurolema

• Komórki satelitarne zwojów

• Oligodendroglej

• Opona miękka

• Melanocyty skóry i narządów wewnętrznych

• Melanofory naczyniówki oka

• Komórki C tarczycy

• Komórki chromafinowe rdzenia nadnerczy

• Komórki APUD

• Kłebek szyjny

EKTOMEZENCHYMA

• Kośći i chrząstki części twarzowej czszi oraz część sklepienia czaszki

• Tkanka łączna mięśni szkieletowych

• Elementy kostne i mięśniowe niektórych luków gardłowych

• Skóra twarzy i brzusznej części szyji

• Tkanka łączna ślinianek, gruczołu tarczowego, przytarczyc i grasicy

• Ściana dużych tętnicłuku aorty(grzebienie niezbędne w sercu w procesie powstawania przegrody aortalno-płucnej)

• Nabłonek tylny oraz część właściwa rogówki

• Twardówka

• Mięśnie rzęskowe

• Szkliwo i zębina

• Zanim nastąpi zamknięcie otworu nerwowefo przedniego tworzą się trzy rozszerzenia cewy nerwowej, oraz zgięcia:

• Zgięcie szyjne- między tyłomózgowiem i rdzeniem kręgowym

• Zgięcie głowowe - w okolicy śródmózgowia

• Zgięcie mostowe - pomiędzy tymi zgięciami (wyznacza granicę między tyłomózgowiem wtórnym a rdzeniomózgowiem)

• W 5 tygodniu następuje podział na 5 części:

• Przodomózgowie

• Kresomózgowie

półkule mózgu (komory boczne)

• Międymózgowie (komora III)
  pęcherzyki oczne

szyszynka

płat tylny przysadki

• Śródmózgowie

• ------------------- brak podziału

• Tyłomózgowie (komora IV)

• Tyłomózgowie wtórne

most

móżdzek

• Rdzeniomózgowie

rdzeń przedłużony

1. komory boczne

2. otwory międzykomorowe (Monro)

3. komora trzecia

4. wodociąg mózgu

5. komora czwarta

6. otwory komory czwartej: pośrodkowy (Magendiego) i 2 boczne (Luschki)

UKŁAD NERWOWY OŚRODKOWY:

Rdzeń kręgowy

Cewa nerowowa zbudowana jest z:

zarodkowego nabłonka nerwowego (wielorzędowy) dzieli się na

• warstwę wyściókową (strefa komorowa) z niej powstaną:

( komórki tej warstwy po zamknięciu cewy różnicują się w neuroblasty)

komórki nerwowe

komórki makrogleju rdzenia

Neuroblasty tworzą:

• strefę (warstwę ) płaszczową

• rozwinie się istota szara rdzenia kręgowego

neuroblasty, tworzą neurony (tracą zdolności podziałowe

• strefa brzeżna

• istota biała rdzenia kręg.

Intensywny przyrost neuroblastów w warstwie płaszowej cewy, przyczynia się do nierównomiernego wzrostu jej ściany powstają:

• blaszka (płytka) brzuszno -boczna podstawna (zawiera komórki ruchowe rogów przednich)

• blaszka grzbietowo-boczna (czuciowa) (dla okolic czuciowych tylnych)

-blaszki oddzielone są bruzdą graniczną (wystepują także w pniu mózgu)

-nagromadzenie neuronów między blaszką brzuszno-boczną a grzbietoto-boczną tworzy rogi pośrednie (zawierające neurony układu autonomicznego)

• blaszka grzbietowa(stropowa)

• blaszka brzuszna (dna)

-blaszki te stanowią drogi łączące dla włókien nerwowych z obu stron rdzenia

OPONY

• Komórki mezenchymalne otaczające cewę nerwową tworzą pierwotną oponę mózgową

Zewnętrzna warstwa opny grubieje i powstaje opona twarda

• Cienki listek pierwotnej opony mózgowej (z grzebienia nerwowego) przekształca się w oponę miękką i pajęczynówkę

• Między oponą twardą a miękką występuje przestrzeń podpajęczynówkowa

• W 12 tyg zarodek ma rdzeń = długości kanału kręgowego (później stosunek ten ulegnie zmianie)

• W 6 mies. Koniec rdzenia - S1

• U noworodka rdzeń - L2,3 (ogon koński) poniżej niego nakłucie lędźwiowe (pobieranie płynu mózgowo rdzeniowego)

MIELINIZACJA: (początek 4 miesiąc)

• OUN- oligodendrocyty (może brać udział wiele aksonów)

• Obwodowy układ nerwowy - komórki Shwanna( z grzebieni nerowowych)

MÓZGOWIE

• 5 tydzien - 5 pęcherzyków

• Blaszka brzuszno-boczna i blaszka grzbietowo -boczna (skrzydłowa)

RDZENIOMÓZGOWIE

• rdzeń przedłużony

• Między I nerwem rdzeniowym a zgięciem mostowym

• Ściany boczne rdzeniomózgowia dokonują obrotu dookoła długiej osi blaszki brzusznej (otwieranie ksiązki)

• Blaszka brzuszno-boczna napina się i ma tylko jedną warstwę omórek wyścielających

Blaszka brzuszno-boczna zawiera jądra skupione w 3 grupach:

(wszystkie odśrodkowe)

• Grupa przyśrodkowa-jądra somatyczne n.XII

• Grupa pośrednia -jądra trzewne unerwiające mięsnie pochodzące z mezenchymy łuków gardłowych

• Grupa boczna - jądra trzewne n.X i IX

Neuroblasty blaszek grzbietowo- bocznych

• Grupa przyśrodkowa(trzewna dośrodkowa) - jądra czuciowe n. X

• Grupa pośrednia (trzewna dośrodkowa)- zbiera impulsy z kubków smakowych języka, podniebienia gardła, nagłośni

• Grupa boczna (somatyczna, dośrodkowa) otrzymuje sygnały z ucha i powierzchni glowy przez n.VIII i część opuszkowo-rdzeniową n .V

Blaszka grzbietowa składa się z

1. jednowarstwowego nabłonka ependymalnego,

2. który pokryty jest mezenchymą tworzącą opnę miękką

Obie warstwy tworzą splot naczyniówkowy (wytwarzający płyn mózgowo-rdzeniowy)

MÓŻDZEK

• tworzy się ze zgrubienia grzbietowych części blaszek grzbietowo-bocznych (40—45 dzień)

• w 12 tygodniu powstaje płytka móżdzkowa, składa się z cześći środkowej -robaka i dwóch bocznych uwypukleń - półkul móżdżku

• poprzeczna szczelina oddziela guzki (powstające z robaka) oraz kłaczek (rozwijający sięz płatów bocznych) i tworzy się płat kłaczkowo-grudkowy

• niektóre neuroblasty strefy płaszczowej blaszek grzbietowo-bocznych przemieszczają się do warstwy brzeżnej gdzie różnicują się neurony kory móżdżku

• Z innych neuroblastów powstają jądra móżdżku

• Komórki blaszek grzbietowo-bocznych stanowią żródło komórek dla jądra mostu , jąder błędnika i przednionka oraz jąder czuciowych n.V

ŚRÓDMÓZGOWIE

• Znajduje się tu wodociąg mózgu

• Ten pęcherzyk ma dobre wykształconą blaszke brzuszno-boczną i blaszkę grzbietowo-boczną

• Blaszka brzuszno-boczna zawiera:

- grupę przyśrodkową, somatyczną j.n. III i IV

-grupę trzewną odśrodkową, należącą do jądra Edingera-Westphala łączącego się z n III

• Neuroblasty z blaszek brzuszno-bocznych dają również początek skupieniom neuronów pokrywy

• Blaszka brzezna blaszki brzuszno-bocznej tworzy podstawę konarów mózgu

• Blaszki grzbietowo-boczne początkowo stanowią dwa podlużne wzniesienia, następieni rowek poprzeczny dzieli je na wzgórki przednie i tylne

• Jądra wzgórka tylnego - miejsce przekazywania odruchów sluchowych

• Jądra wzgórka przedniego - ośrodki koleracji odruchów wzrokowych

• Wzgórki powstają z neuroblastów warstwy płaszczowej wywędrowujących do warstwy brzeżnej

MIĘDZYMÓZGOWIE

• W okolicy odgraniczonej z aciałami suteczkowatymi i szyszynką a z przodu przez skrzyżowanie wzrokowe

• Pęcherzyk składa się z blaszki grzbietowej (składa się z jednego pokładu komórek ependymalnych) i blaszki grzbietowo-bocznej

NADWZGÓRZE:

• Rozwija się z płytki sklepienia

• Na ścianie bocznej komory III tworzą się 3 zgrubienia oddzielone bruzdami (bruzda nadwzgórza i podwgórzowa:

• Nadwzgórze

• Wzgórze (najintensywniejsza proliferacja, tworzy substancje pośrednią i połączenie międzywzgórzowe , wzgórze wnika do światła śródmózgowia)

-jądra wzgórza tworzą 2 grupy:

• Grzbietową -ważną dla bodźców wzrokowych i słuchowych

• Brzuszną stanowiącą stację przekaźnikową dla bodżców płynących z wyższych ośrodków

• Podwzgórze

• Centrum koordyncji snu, trawienia, temperatury, emocje

• Dzieli sięna liczne skupienia jąder z których największe tworzą:

-ciała suteczkowate

-gałka blada

• W dnie międzymózgowia powstają:

- zawiązki oczku

-zawiązek części nerwowej przysadki

• Szyszynka( 7 tydzień)

• Powstaje z płyty szyszynkowej będącej zgrubieniem nabłonka blaszki grzbietowej

• Można wyróznić część przednią pochodzącą z okolicy spoidła uzdeczej oraz

• Część tylną wywodzącą się z kieszonkowatego zagłębienia miedzymozgowia

• Z komórek neuroepitelialnych powstają pinealoblasty

• Ok. 6 mies. Pinealoblasty pinealocyty oraz astrocyty, oligodendrocyty, komórki Shwanna

• Przysadka

1. Część gruczołowa z nabłonka ektodermalnego zatoki ustnej

2. Część nerwowa z nabłonka neuroektodermalnego dna III komory mózgu

• Około 21 dnia ektoderma zatoki ustnej grubieje a następnie uwypukla się i tworzy kieszonkę przysadkową -Rathkego

• Kieszonka wnika w mezenchymę i kieruje się w stronę międzymózgowia

• W 5 tygodniu kieszonka ektodermalna łączy się szypułą z nabłonkiem zatoki ustej, która wkrótce zanika a kieszonka zbliża się do lejkowatego zawiązka dna komory III.

• Komórki ściany przedniej kieszonki przysadki tworzą część przednią płata przedniego przysadki a w okolicy lejka część guzowatą

• Ze ściany tylnej kieszonki rozwija się cienka część pośrednia

• Światło w kieszonce Rathkego zanika (pozostałościa mogą być torbiele)

• Proces różnicowania się komórek rozpoczyna się w 4 miesiącu. Komórki ektodermalne kieszonki przekszałcają się w komórki chromofobowe i chromofilne z mezenchymy powstaje bogata sieć naczyń krwionośnych oraz skąpa tkanka łączna

• Ok. 40 dnia dno III komory zagłębia się tworząc lejek który jest zawiąkiem dla wyniosłości środkowej szypuly lejka oraz części nerowej przysadki

• Komórki neurogleju rożnicują się w pituicyty, a liczne włokna aksonalne wznikające z podwzgórza stanowią II główny składnik morfologczny cz.nerw.przysadki

KRESOMÓZGOWIE:

Składa się z:

• Cz.śrdokowej -blaszki granicznej i dwoch bocznych uwypukleń -półkul mózgu (30-32 dzień)

• Ściana półkuli składa się z 3 warstw:

1. Wyściółkowej - tworzy ciało prążkowane

2. Płaszczowej

3. Brzeżnej

• Płaszcz (trójwarstwowy)tworzy korę mózgową

• Ze ściany płaszcza powstaje hipokamp

• Półkule pokrywają powierzchnie boczne międzymózgowia śródmozgowia i tyłomózgowia wtórnego.

• Ciało prążkowane staje się częścią ściany półkuli

• Jądro ogoniaste

• Jądro soczewkowate- dzieli się na skorupę i gałkę bladą

• Tworzą się płaty, oraz wyspa(która powstaje z j.soczewkowatego ciała prązkowanego)

• Tworzą się szczeliny i rowki

• Ściana kory mózgu w końcu 8 tygodnia ma typową trójwarstwową budowę pierwotnej cewy nerwowj (warstwa wyściółkowa, płaszczowa- strefa rozrodcza , brzeżna- przekształca się w przyszła warstwę drobinową)

• Kora stara występuje w okolicy węchomózgowia i hipokampa (2-3 miesiac)

• Liczba neuronów 9-14bln

• W zyciu pozapłodowym neurony się nie dzielą zwiększa się ilość komórek glejowych

SPOIDŁA MÓZGOWE

• Przednie- łaczy opuszkę węchową i odpowiednie pola mozgu jednej polkuli z drugą

• Hipokampa (sklepienia)-zawiera włókna łączące korę hipokampa z ciałami suteczkowatymi i podwzgórzem

• Ciało modzelowate - łączy pola kory nowej, przebiega łukowato nad cienką pokywą międzymózgowia

Skrzyżowanie wzrokowe rozwija się w brzusznej części blaszki granicznej i zawiera włókna z przyśrodkowej połowy siatkówki, które krzyżują się i łączą się po drugiej stronie traktu wzrokowego

UKŁAD NERWOWY OBWODOWY

(wchodzą w jego skład nerwy czaszkowe, rdzeniowe , trzewne oraz zwoje nerwów czaszkowych, rdzeniowe autonomiczne)

s.518

UKŁAD NERWOWY WSPÓŁCZULNY

• Komórki wywodzące się z grzebieni nerwowych oraz z brzusznej części cewy nerwowej okolicy piersiowej wędrują do bocznych okolic rdzenia kręgowego i przekształcają się w neuroblasty współczulne

• Komórki te tworzą pnie współczulne

• Neuroblasty początkowo zloalizowane są w okolicy piersiowej skąd wywędrowują do okolicy szyjnej i lędźwiowo -krzyżowej

• Niektóre neuroblasty wywędrowują tworząc zwoje przedaortalne (z.trzewny, krezkowy)

• Inne wywędrowują w okolicę serca i płuc gdzie powstają z nich sploty współczulne dla tych narządów

• Włókna przedzwojowe- ramiona łączące białe

• Włókna pozazwojowe -ramiona łączące szare - unerwiają m.sercowy, płuca, jelita

UKŁAD NERWOWY PRZYWSPÓŁCZULNY

• Włókna przedzwojowe wywodzą się z niektórych jąder pnia mózgu oraz z odcinka krzyżowego rdzenia kręgowego, przechodzą wzdłuż nerwów czaszkowych III, VII, IX, X, a w odcinku krzyzowym pochodzą razem z nerwami rdzeniowymi S1,2,3,?

• Komorki zwojowe wywodą się z komórek grzebieni nerwowych i cewy nerwowej

• Neurony pozazwojowe znajdują się w zwojach lub splotach położonych w sąsiedztwie lub wewnątrz unerwionych narządów

GRUCZOŁ NADNERCZOWY s.520

• Część korowa - z mezodermy

• Część rdzenna - z ektodermy

ZABURZENIA W ROZWOJU OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOWEGO

• Bezmózgowie

• Przepukliny oponowo-mózgowe

• Przepukliny oponowo-rdzeniowe

• 1/1000

WADY WRODZONE RDZENIA KRĘGOWEGO

Większość spowodowana zakłóceniem procesu zamykania otworu nerwowego tylnego

Wady cewy nerwowej mogą wpłynąc na zaburzenie rozwoju opony rdzenia, łuki kręgowe, mięśnie, skórę

Rozszczep kręgosłupa:

1. Kręgosłup rozszczepiony zamknięty

Torbielowaty rozszczep kręgosłupa

2. Przepuklina opon rdzeniowych

3. Przepuklina oponowo-rdzeniowa

4. Przepuklina rdzeniowa

5. Przepuklina oponowo-rdzeniowa z jamistością rdzenia kręgowego

Alfa-fetoproteina rozszczep z torbielą, z brakiem mózgowia

WADY WRODZONE MÓZGOWIA

1. Wady strukturalne

2. Zaburzenia w procesie różnicowania komórek nerwowych i glejowych

3. Wady metaboliczne

1. Nieprawidłowy rozwój kości czaszki

Wnikanie do otworu wielkiego

-opon mózgowych = przepuklina oponowa czaszkowa

-części tkanki mózgowej = przepuklina oponowa mózgowia

-mózgowie wraz z komorą mózgowia = przepuklina oponowa mózgowia wraz z komora mózgu

2. Brak mózgowia

Zakłócenie procesu zamykania się cewy nerwowej w odcinku głowowym

3. Małogłowie

-część twarzowa jest prawidłowej wielkości i budowy

-mały mózg

4. Wodomózgowie

-nie rozwijają się w części lub całości półkule, w przedniej części tyłomózgowia występuja jądra podstawy i pozostałości śródmózgowia

-rozwój umysłowy upośledzony

-przyczyną są zabudzenia przepływu krwi przez tetnice szyjne wewnetrzne

5. Wodogłowie

-nadmierne gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach lub przestrzeni podpajęczynówkowej

Dochodzi do niego z powodu:

-nadmiernego wydzielania płynu mózgowo-rdzeniowego

-utrudnień w krążeniu płynku m-r

-zaburzeń we wchłanianiu płynu m-r

U noworodków wodogłowie powstaje w wyniku zamknięcia wodociągu mózgu przez nowotwór, proces zapalny

-objawy: powiększenie wymiarów głowy

-poszerzenie szwów czaszkowych

-ścieńczenie kości czaszki

-zanik kory i istoty białej

-ucisk zwojów mózgowych śródmózgowia

6. Wady rozwojowe móżdżku

-np.:brak robaka

7. Upośledzenie rozwoju umysłowego

Wady OUN niedobór kwasu foliowego

WADY WRODZONE GUCZOŁU NADNERCZOWEGO

Brak podwzgórza brak ACTH zanik kory nadnerczy niedorozwoj gruczołu nadnerczowego

Wady:

1. Przemieszczenie nadnerczy (pod torebką nerki)

2. Dodatkowe skupienie kory nadnerczy

3. Brak nadnerczy

4. Połączenie się nadnerczy (gdy:nerka podkowiasta)

5. Obojnactwo rzekome żeńskie z przedwczesną wirylizacją

KOMÓRKI GRZEBIENIA NERWOWEGO (nazywany 4. listkiem zarodkowym)

Populacje grzebieni nerwowych:

• Czaszkowe, wywędrowujące z trzech pierwotnych pęcherzyków mózgowych

• Wagalne, pochodzące z pierwszych 7 somitów okolicy n.X i rdzenia przedłużonego, wyróżnia się wśród nich sercowe komórki grzebienia nerwowego

• Tułowiowe, a wśród nich końcowe krzyżowe komórki grzebienia nerwowego

Komórki grzebienia nerwowego poprzez 3 szlaki wędrówki

• Brzuszno-boczny pomiędzy dermatomiotomem i skleromiotomem

• Brzuszno-środkowy, pomiędzy sklerotomem i cewą nerwową

• Pomiędzy ektodermą powierzchowną a dermatomiotomem

Szczególna właść. Kom. grzeb. Nerwow. zdolność zmiany charakteru z nabłonkowego w formę charakterystyczną dla tkanki mezenchymalnej powstaje ektomezenchyma

ZABURZENIA ZWIĄZANE Z KOMÓRKAMI GRZEBIENIA NERWOWEGO: Z.540 TABELA

Uszkodzenie komórek sercowych grzebienia nerwowego

wady grasicy i przytarczyc

przetrwały przewód tętniczy

wady łuku aorty

wady wtórnego pola sercowego

czynnościowe wady serca

Zespoły związane z czaszkowymi (głowowo-twarzowymi) i sercowymi komórkami grzenienia nerwowego

1. Zespół Alagillea

2. Zespół Carpentera

3. Zespół CHARGE

4. Zespół DiGeorgea

5. Zespół Ivermarka

6. Zespół LEOPARD/Noonan

7. Zespół Wardenburga typ I i II

8. Zespół Williamsa-Beurena

9. Embriopatia kwasu retinowego

10. Płodowy zespół alkoholowy

OKO, UCHO, NARZĄD WĘCHU

OKO (22 dzień) z:

1. Neuroektodermy przodomózgowia

2. Ektodermy okrywajacej okolicy głowowej

3. Mezodermy (z grzebieni)

Rowek ocznypęcherzyk oczny

• Pęcherzyk kieruje się w stronę ektodermy okrywającej powstaje plakoda soczewki(płytka soczewki)

• Ściana pęcherzyka grubieje i się zaglębia powstaje kubek oczny(kielich)

• Szczelina oczna tworzy się w szypule pęcherzyka, w szczelinę wnikaja komórki mezenchymalne t.ciała szklistego

• Włókna n II otaczają tętnicę ciała szklistego która przekształca się w t.środkową siatkówki

• W 7 tyg. Następuje połączenie brzegów szczeliny ocznej oraz brzegów kubka ocznego w odcinku przednim zwanym „ustami” kubka tworzy się okrągły otwór przyszłej źrenicy

• W 5 tyg powstaje soczewka, dołek soczewki się zarasta, zostaje umieszczona w przedniej części kubka ocznego

SIATKÓWKA, CIAŁO RZĘSKOWE TĘCZÓWKA

SIATKÓWKA

• Rozwija się z obu warstw kubka ocznego

• Zewnętrzna warstwa barwnikowa

• Wewnętrzna

1. część przednia (część ślepa, ku przodowi od rąbka zębatego pokrywa ciało rzęskowe (m.rzęskowy z mezenchymy) i tęczówkę)

2. część tylna (część wzrokowa)

TĘCZÓWKA

• rozwija się z przednie części kubka ocznego który bierze udziałw wytworzeniu wewnętrnej i zewnętrzej wartwy barwnikowej tęczówki w środkowej warstwie tęczówki powstaną 2 mięśnie - zwieracz i rozwieracz źrenicy (pochodzą z mezodermy grzebieni)

• melanocyty tylna część tęczówki - niebieskie oczy , w całym zrębie- ciemniejsze oczy

SOCZEWKA

• Z ektodermy okrywającej

• Mezenchyma wytwarza błonę naczyniową soczewki

CIAŁO SZKLISTE

• Powstaje w jamie kubka ocznego i wypełnia się ciecz wodnistą pochodzącą z mezenchymy

ROGÓWKA

• Pochodzi z ektodermy i mezenchymy grzebieni nerwowych

NERW WZROKOWY

Szypuła oczna (z warstwy wewnętrzne i zewnętrzej, ulegają połączeniu) nerw wzrokowy

W środku t.ciała szklistego t.środkowa siatkówki

MIĘŚNIE ZEWNĘTRZNE OKA

• Z komórek mezenchymalnych (pochodzących z mezodermy trzech miotomów przedocznych)

POWIEKI

• Fałdy ektodermy powierzchownejzawierające wewnątrz komórki mezenchymalne

GRUCZOŁ ŁZOWY

• Ze sznurów kom.ektodermy

ZABURZENIA W ROZWOJU NARZĄDU WZROKU

1. Anoftalmia -brak oczu

2. Małe oczy - mikroftalmia

3. Cyklopia -jednooczność

4. Zaćma wrodzona

5. Szczelina oczna -kolomba

6. Przetrwała błona źreniczna

7. Przetrwała tętnica ciała szklistego

8. Wrodzone opadnięcie powieki

9. Brak soczewki -afakia

10. Brak tęczówki

11. Wrodzone odklejenie siatkówki

12. Nieprawidłowości wymiarów oka

13. Zez

14. Jaskra

15. siatkówczak

---