Zajęcia2:

Apoktoza - zaprogramowany proces śmierci komórki, regulowany przez geny.
Nekroza (martwica) - proces indukowany/ uszkodzenie czynnikiem zewnętrznym.

Apoktoza:
1. utrata połączeń między komórkowych, zmiana w jądrze
2. wytworzenie ciałek apoptorozycznych
3. fragmentacja organelli komórkowych

Tkanka nabłonkowa (epiterium) układ ściśle upakowanych komórek tworzonych błonę, można je podzieliśmy na tkanki pokrywające wyściełające i tkanki gruczołowe a także tkanki przepuszczalne i nieprzepuszczalne.
Do tkanek przepuszczalnych należą: nabłonek kanalików pierwszego rzędu w nerkach i nabłonek jelita.
Tkanki nieprzepuszczalne: naskórek.
Nabłonki są na podłożu tkanki właściwej i łączą się z tą tkanką za pomocą struktury o nazwie błony podstawnej, która może pochodzić z 3 różnych listków nabłonkowych.
Funkcje błony podstawnej: łączy się z podłożem mechanicznie, transportuje metabolity i substancje odżywcze, oraz zachowuje kształt komórek.
Funkcje tkanki nabłonkowej: mechaniczna ochrona tkanki pod nabłonkiem, izolowanie różnych środowisk od siebie, wchłanianie różnych związków chemicznych - transport różnych związków oraz wydzielanie.

Podział komórek nabłonkowych:
Dzieli się ze względu na kształt komórek i jądra oraz liczbę warstw.
Na kształt : nabłonki płaski, sześcienny, cylindryczny (walcowaty)
Kształt jądra: nabłonek płaski ma jądra podłużne i spłaszczone, tak samo w nabłonkach cylindrycznych jądra są wydłużone tylko poziomo, w sześciennym jądra zachowują normalny kształt kulisty
liczba warstw: jednowarstwowe, wielowarstwowe.

N. jednowarstwowy płaski: występuje w nerce, w kłębuszkach nerkowych, wyściela naczynia krwionośne, jamy ciała.
N. jednowarstwowy sześcienny: występuje w wielu gruczołach, kanalikach nerkowych.
N. jednowarstwowy walcowaty: wyściela przewód pokarmowy.
N. wielowarstwowy płaski: oddziela tkankę łączną od środowiska zewnętrznego, okrywa całą powierzchnię ciała, wściela też jamę ustną, przełyk, i odbytnice, składa się od 6 do 26 warstw.
N. wielorzędowy zwany n. rzekomo warstwowym: wyściela przewody oddechowe, jajowód i przewód najądrza.
N. przejściowy: potrafi zmieniać grubość, występuje w pęcherzu moczowym, przewodach wyprowadzających mocz, zmienia swoją grubość w zależności od wypełnienia pęcherza moczem.
Tkanka nabłonkowa wyściela także gruczoły, które składają się komórek receptorowo- wydzielniczych
Gruczoły dzielimy na wewnątrz (engodymne) i zewnątrz (egzodymne) wydzielnicze
Zewnątrz wydzielnicze to np. gruczoły: potowe, łojowe, mleczne
Wewnątrz wydzielnicze to np. gruczoły: tarczyca, przytarczyc
Komórki nabłonkowe mogą zwiększać swoją powierzchnię, strukturami używanymi do przesuwania na powierzchni komórki odpowiadają rzęski, wyróżniamy też witki.
Mikrokosmki – wypustki cytoplazmy, występują np. w nabłonku jelita, kanalikach I-rzędu w nerkach. Rdzeń mikrokosmka zbudowany jest z 40 równoległych do siebie filamentów aktyny, miedzy nimi są naczynia krwionośne.

Prążkowanie podstawne boczne, występuje w kanalikach chłonnych wielu gruczołów, też zwiększa powierzchnię wchłaniania.
Płytki błonowe maja zdolność wpuklenia się do wnętrza.
Rzęski inaczej cilia są to ruchome wypustki niektórych rodzajów nabłonka, wyścielają drogi oddechowe np. tchawicę; jajowód, uczestniczą w przesuwaniu komórki jajowej.
Witki inaczej plagellum - są dłuższe od rzęsek do 80 nm.
Budowa rzęsek i witek jest podobna, otoczone są błoną komórkową, zawierają cytozol, aparat ruchowy.
U rzęsek aparat ruchowy jest położny w części sierpowej nosi nazwę akconema, zbudowany z 9 częściowo połączonych ze sobą mikrotubul.
Występuje wiele połączeń między komórkami nabłonkowymi np. przylegające, komunikacyjne, zamykające.
Komórki wydzielające mają dobrze rozwinięty aparat Golgiego.
Komórki nabłonkowe transportujące: liczne mitochondria, zwiększają powierzchnię transportową.
Funkcje tkanki nabłonkowe: barierowa, nabłonek ulega rogowaceniu, keratynizacji, kondensacji cytoszkieletu, zawiera desmosomy (miejsca połączenia, mocno kotwiczące filamenty pośrednie pomiędzy sąsiednimi komórkami).

Zajęcia 3

Tkanka mięśniowa:
Wyróżniamy 4 typy komórek kurczliwych:
- k. mięśniowe,
- k. mioiepitermialne,
- k. miofibroblasty,
- perycykl.

K. mięśniowe –podstawowy typ, tworzą mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe i serca oraz mięśnie gładkie. Składają się z wydłużonych komórek, które stanowią miąższ narządu jakim jest mięsień, otoczone blaszką warstwową razem z tkanką łączną właściwą luźną tworzą zrąb. Wyspecjalizowane w zmianie swojej długości i swojego napięcia.
K. mioepitermalne są ważnym składnikiem niektórych gruczołów wewnątrzwydzielniczych.
Mioblasty mają zdolność kurczenia się oraz zdolność produkowania kolagenu.
Perycykl – jest podobny do komórek mięśniowych gładkich i otacza naczynia krwionośne.
Wszystkie struktury w komórkach mięśniowych maja przedrostek „sar” np. sarkoplazma, błona komórkowa – sarkolemma , mitochondria – sarkosomy, siateczka śródplazmatyczna – siateczka siarkoplazmatyczna.

T. m. poprzecznie prążkowana szkieletowa: składa się z długich cylindrycznych komórek, których długość może dochodzić do kilkudziesięciu cm, są to komórki wielojądrzaste, tzw. Polikariocyty, jądra zlokalizowane są w obwodowej części sarkoplazmy, pod skarkolemmą.
Głównym składnikiem k. mięśniowej są miofibryle, są to włókienka o średnicy od 1-2 mikrometry tworzące pęczki o regularnym, równomiernym położeniu. Tkanka ta posiada rozbudowaną siateczkę sarkoplazmatyczną i sarkolemme, posiada charakterystyczne wgłowiania. Skurcz tej tkanki jest zależny od naszej woli.
Podziałami dzielącymi sarkomery są linie „z” - filamenty cienkie, a pomiędzy nimi grube.
Prążki „z” zawierają białko alpaaktynina i desminem, które są miejscami zakotwiczania filamentów cienkich.
Wpuklenia błony komórkowej nazywane są prążkami T - podłużne wpuklenia.
Do kanalików T przylegają 2 zbiorniczki gładkiej siateczki sarkopalamatycznej, taki układ nosi nazwę triady.

T. m. p. p. sercowa: są to głównie komórki jednojądrowe, ale zdarzają się k. 2 jądrowe. Mogą tworzyć rozgałęzienia, te odgałęzienia są nazywane wstawkami. Są 3 rodzaje wstawek:
- obwódka przylegająca,
- desmosomy,
- połączenia komunikacyjne typu neksus.

Skurcz komórek mięśnia sercowego odbywa się niezależnie od woli, jest wzbudzany i regulowany poprzez specjalny rozrusznik, układu bodźcowo-przewodzącego serca, a także przez układ nerwowy autonomiczny oraz hormony.
W tym układzie tkanek brak triady, występuje diada, czyli 2 zbiorniczki i jeden kanalik , czyli układ podwójny.

Mięśnie gładkie – t. m. gładka: składa się z wydłużonych komórek, wrzecionowatego kształtu, długość dochodzi do 500 mikrometrów. Komórki mają jądra leżące pośrodku, 1 jądro! Kształt jądra zależy od stanu czynnościowego komórki. W trakcie skurczu, jądro zwija się i faluje.

Komórki mięśni gładkich są nazywane miocytami, mogą występować pojedynczo lub w niewielkich grupach, ale mogą tworzyć też duże układy np. w ścianie macicy lub w ścianie żołądka.
Błona posiada jamki i wgłębienia są to odpowiedniki kanalików T.
Filamenty cienkie i grube nie tworzą miofibryli, są ułożone w luźny sposób.
W sarkoplaźnie są filamenty desminowe stabilizują one położenie ciałek gęstych wnętrza komórki. Miedzy sąsiednimi miocytami mogą występować połączenie typu neksus (synapsy elektryczne).

Komórki kurczliwe:
- miofibroblasty,
- perycyty,
- k. mioepitermalne.
Miofibroblasty to zmodyfikowane fibroblasty (k. t. ł.), z kompleksami aktyny i miozyny, są ważne w odpowiedzi tkanek na uszkodzenie, produkują kolagen odpowiadają za gojenie ran, tworzą blizny łącznotkankowe.
Perycyty – k. zlokalizowane dookoła naczyń, odpowiadają za wzmocnienie tych naczyń, mogą różnicować się w fibroblasty, kom mięśni gładkich lub makrofagi.
K. mioepitermalne – k. koszyczkowe k. nabłonkowo- mięśniowej, k. te wytwarzają wypustki cytoplazmatyczne zawierające kurczliwe włókienka białkowe, dzięki nim wydziela się wydzielina z gruczołów, przy pomocy skurczy.

Zajęcia 4

Tkanka łączna: zależnie od funkcji dzielimy je na:
- t. ł. właściwa: galaretowata, siateczkowata, włóknista: luźna, zbita, beleczkowata, t. tłuszczowa,
- t. ł. szkieletowa: chrzęstne, kostna,
- t. ł. płynna: kret i limfa (chłonka).
Funkcje:
- stanowi zrąb nasze???
- pełni ochronę mechaniczną tkanek i narządów,
- transport substancji odżywczych i profunktów metabolizmu,
- obronna przed wirusami, bakteriami, obcymi tkankami.

Składa się z 2 składników podstawowych: komórki podporowe oraz substancja pozakomórkowa.

K. podporowe to fibroblasty, chondrocyty, osteoblasty (t. kostnej), miofibroblasty , adipocyty (k. t. tłuszczowej).
Substancja pozakomórkowa zwana istotę podstawową, ma charakter bezpostaciowy, rodzaj żelu, posiada duże ilości wody. W skład wchodzą:
- glikozoaminoglikany są to długie nierozgałęzione łańcuchy składające się z dwucukrów ich funkcją jest utrzymanie prężności tkanki oraz dyfuzja.
- włókna kolagenowe , najczęściej występujące białko w organizmie, makrocząstka kolagenu składa da się z 3 spiralnie zwiniętych dookoła siebie łańcuchów polipeptydowych, które tworzą helisę. Wyróżniamy 4 typy kolagenów:
kolagen 1 , k. 2,k. 3, k.4 , k.5
grubsze włókienka są z kolagenu 1 (pierwszego)
cieńsze włókienka są zbudowane z kolagenu typu 3
pozostały kolagen nie tworzy włókien i występuje w błonie podstawnej (4,5)
- włókna sprężyste: z elastyny i mikrofibryniny: elastyna wypełnia środek włókna, a na zewnątrz układają się włókienka o szerokości 10 nm które tworzą zewnętrzna cześć włókna; występują obficie w substancji pozakomórkowych: płucach , mięśnia, ściany naczyń krwionośnych.

Fibroblasty są najliczniejszymi Komorkami t. ł. właściwej wytwarzają włókna oraz proteoglikany, mają kształt wrzecionowaty z kilkoma wypustkami, mają jedno okrągłe lub owalne jądro, są osiadłe ale posiadają zdolność ruchu.
Fibrocyty - mniejsze i starsze postacie fibroblastów, są mniej spacewne metabolicznie.

Odmiana fibroblstów: melanofory zawierają w cytoplazmie barwnik melaninę, występują licznie np. w tęczówce, naczyniówce oka, w skórze części zewnętrznych , oraz w brodawkach sutków.
Histiocyty - makrofagi t. ł. właściwej, ich cytoplazma zawiera dużo lizosomów i fagosomów, ich główną funkcja jest fagocytoza oraz trawienie.

Komórki tuczne zwane mastocytami – siadają kształt owalny, ich cytoplazmę wypełniają zasado-chłonne ziarna.
K. tuczne błony śluzowej i tkankowe:
-tkankowe występują wzdłuż naczyń krwionośnych, w płynie jam ciała,
- błony śluzowej: błonie śluzowej układu pokarmowego
ziarna obu rodzajów komórek tucznych są otoczone błoną i zawierają kilka biologicznie czynnych substancji:
- heparyna(uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi),
- histamina,
- czynnik chemotaktyczny granulocytów kwasochłonnych,
- polipeptyd rozszerzający naczynia (vig).

K. plazmatyczne: nazywane też plazmocytami, mają kontakt z antygenami np. w przewodzie pokarmowym lub w czasie zapaleń, powstają z limfocytów B, posiadają obfite retikulum endoplazmatyczne szorstkie oraz rozbudowany aparat Golgiego.

K. napływowe:
- leukocyty,
- limfocyty,
- granulocyty, kwaso-, obojętno-, zasado-chłonne,
- k. tłuszczowe,

Błona podstawna: warstwa, która ma kontakt z innymi tkankami np. między nabłonkiem a t. ł. występuje np. między t. ł. i mięśniami (tam jest to miejsce polaczenia)

T. ł. właściwe luźna: wypełnia wolne przestrzenie między komórkami miąższowymi różnych narządów, występuje w tkance podskórnej, jako główny skłądnik błon surowiczych wyściełających jamy ciała.
T. ł. właściwa zbita: jej przykładem jest np. ścięgno, skalda się ze ściśle upakowanych włókien kolagenowych (kolagen typu 1) zatopionych w skąpej istocie podstawowej.

T. tłuszczowa: to odmiana tkanki łącznej, główną jej masę stawową komórki, a istota między komórkowa jest skąpa,
jest to główny rezerwuar energii dla potrzeb organizmu, tworzy duże zgrupowania które maja budowę pławikową,
jej komórki czyli adipocyty mają kształt wielokątny. Są dwa rodzaje t. tłuszczowej: żółta (inaczej t. biała) i brunatna.
Żółta- nazwa pochodzi od barwnika z grupy karotenoidów (barwniki te to lipochromy), średnia wielkość 20-120nm. Brunatna - wielopęcherzykowa, występuje obficie u zwierząt zapadających w sen zimowy, też układa się w płaciki, otacza ja t. ł. właściwa. W ich cytoplazmie występuje jądro komórkowe umieszczone w środkowej części, również przybiera kształt wielokątny, posiada wiele pęcherzyków czyli parę kropli lipidowych, jest obficie unaczyniona.

Zajęcia 5

Tkanka łączna chrzęstna- struktura sztywna, sprężysta, zaliczana do tkanek podporowych, podział:
- chrząstka szklista,
- ch. sprężysta,
- ch. włóknista,

Ch. szklista – występuje podczas rozwoju płodowego, u dorosłego człowieka występuje na powierzchniach stawowych kości, w ścianie tchawicy, oskrzeli i krtani oraz dośrodkowych częściach żeber. Jest to najczęściej występująca chrząstka, która może zostać przekształcona w kość. Chrząstkę pokrywa t. ł. właściwa która nosi nazwę ochrzęstnej , komórki chrząstki noszą nazwę chondrocytów. Skała się z włókien kolagenowych ułozonych nieregularnie, biegnących w różnych kierunkach.
Ch. włóknista – tworzy połączenia ścięgien z kośćmi (ścięgna i wiązadła), a także występuje w krążkach między kręgowych oraz w spojeniu łonowym. Również zbudowana jest z kolagenu, ale w przeciwieństwie do t. ch. szklistej układa się w równoległe pęczki, chondrocyty występują w szeregach.
Ch. sprężysta – głównym rodzajem włókien są cienkie włókna sprężyste, natomiast mało jest włókienek kolagenowych, jest to Kanaka posiadająca dużą sprężystość i podatność na zgniatanie, występuje w małżowinie usznej, ścianie przewody słuchowego zewnętrznego, trąbce słuchowej i nagłości

Tkanka kostka: jest rodzajem t. łącznej, w której istocie podstawowej znajdują się sole mineralne. Funkcje:
- stanowi mechaniczną podporę ciała,
- pozwala się poruszać,
- stanowi ochronę dla narządów wewnętrznych,
- stanowi magazyn soli mineralnych.

Kość zbudowana jest z komórek kości, są to osteoblasty, osteocyty i osteoklasty które stanowią 5% masy tkanki; z substancji organicznej- osseomukolid, stanowi 25% masy; sole mineralne 70% masy.
Osteoblasty – komórki kościotwórcze, wytwarzają składniki odżywcze istoty między komórkowej. Leżą na powierzchni nowo powstałej kości i tworzą liczne wypustki cytoplazmatyczne oraz połączenie typu neksus .
Osteocyty – osteoblasty, które zostały otoczone zmineralizowaną istotą międzykomórkową, łącza się miedzy sobą za pomocą wypustek.
Osteoklasty – rodzaj makrofagów, wywodzą się ze szpiku kostnego, ich główną funkcją jest niszczenie kości, są wielojądrowe, ich wypustki cytoplazmatyczne tworzą charakterystyczny rąbek, wydzielają chydrolasy i fagocytują rozkładaną kość.

Istota międzykomórkowa kości: skalda się z kolagenu typu 1 ale w większości z tej substancji nieorganicznej, która jest upakowana w krystaliczny minerał – hydroksyapatyt o wzorze Ca₁₀(PO). Wyróżniamy 2 rodzaje tkanki kostnej:
1. grubowłóknista inaczej splotowa.
2. drobnowłóknista inaczej blaszkowata.
Grubowłóknista spotykana w rozwoju płodowym, szwach kości czaszki, jej główną cechą są grube pęczki włókienek kolagenowych.
Drobnowłóknista jest dojrzałą formą tkanki kostnej, z niej zbudowane są kości długie i płaskie, zbudowana z blaszek kostnych i pojedynczych włókienek kolagenowych.

Inny podział:
1. kość gąbczasta - występuje w nasadach i przy nasadach kości długich oraz wypełnia wnętrze kości płaskich.
2. kość zbita - wchodzi w skład zewnętrznych warstw kości płaskich i znajduje się w trzonach kości długich.

T. ł. właściwe to też:
1.okostna - stanowy zewnętrzną powierzchnię kości
2. śródkostna - powierzchnia kości od strony jamy szpikowej stanowi ochronę tkanki kostnej i pełni funkcje odżywcze

Krew: jest rodzajem t. łącznej składającej się z komórek i płynnej istoty międzykomórkowej w stosunku 45 (komórki) do 55 (osocze).W skład komórek krwi wchodzą:
- erytrocyty – krwinki czerwone,
- leukocyty – krwinki białe,
- trąbocyty – płytki krwi, nie są zaliczane do komórek .
Osocze – górnym składnikiem jego jest woda która stanowi 90 % objętości osocza oraz białka od 6 do 9 %.
Przykłądowe białka: albunmina( najczęściej występującym, globularnym białkiem osocza, utrzymuje ciśnienie asmotyczne krwi, reguluje tejże objętość, jest nośnikiem wielu jonów substancji) oraz globuliny (równe globuliny wyróżniamy alfa, beta, gamma)
Komórki krwi:
Erytrocyty - żyją któro do stu dni, ich funkcja to transport tlenu, udział w wymianie gazowej, u ssaków jest to komórka bezjądrzasta, u płazów, ptaków, gadów jądrzasta. Głównym składnikiem erytrocytu jest hemoglobina która stanowi około 30 % jego masy składająca się z 4 podjednostek, każda z nich zawiera jednostką hem która wiąże jony żelaza, kształt erytrocytu – dwuwklęsły.
Leukocyty - wyróżniamy leukocyty ziarniste – granulocyty i nie ziarniste – agranulocyty.
Wśród granulocytów: obojętnochłonne (neutrofile), kwasochłonne (euzonofile), zasadochłonne(bazofile).
Skład leukocytów nie ziarnistych: limfocyty i monocyty.
G. obojętnochłonne pełnią funkcje obronne zwłaszcza przeciwbakteryjne, mogą się poruszać, fagocytować i wydzielać do otoczenia substancje bakteriobójcze, zajmują od 50 do 75% leukocytów.
G. kwasochłonne posiadają zdolność ruchu pełzowakowego, oraz fagocytozy i wydzielania substancji bakterio twórczych, 2 do 4 % leukocytów.
G. zasadochłonne – zdolność fagocytozy, wydzielania substancji, przeciwdziałanie krzepnięcia krwi i oczyszczanie krwi, jest ich poniżej 1% leukocytów.
Limfocyty od 25 – 35%, połowa z nich występuje w narządach limfatycznych tj. śledziona węzły chłonne, a pozostałe to limfocyty krążące we krwi i różnych tkankach. Wyróżniamy limfocyty B, T i NK.
Limfocyty B powstają w szpiku kostnych, ich górną funkcją jest wydzielanie przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom.
Limfocyty T dzielimy je na limfocyty pomocnicze (P) oraz limfocyty (T) supresorowe – tłumiące, wydzielają interleukiny, mogą wiązać się z komórkami i powodować ich rozpad.
Limfocyty NK – (marytalni zabójcy) niszczą komórki nowotworowe i wydzielają interleukiny
Monocyty największe komórki krwi, powstają w szpiku kostnym skąd też wędrują do krwioobiegu, mają zdolność fagocytozy i uwalniania lakuotrienów (mediatory zapalenia/stanu zapalnego, rozszerzają naczynia krwionośne, podwyższają ciepłotę ciała, powodują ból).
Trąbocyty - małe bezjądrowe fragmenty dyskoidalnego kształtu, powstają w szpiku kostnym, funkcje: biorą udział w hamowaniu krwawienia, tworząc czopy – agregaty, żyją około 10 dni, wytwarzają trąbine, która hamuje krwawienie.

Zajęcia 6:

Tkanka nerwowa: skałada się z komórek nerwowych czyli tzw. neuronów oraz z komórek glejowych.
Układ nerwowy jest podzielony na 2 części: ośrodkowy układ nerwowy (OUN) (mózgowie i rdzeń kręgowy)
i obwodowy układ nerwowy (nerwy łączące się z ounem i innymi nr zadami??? oraz zwoje).
Neurony są to komórki pobudliwe które reagują zmianą ładunku elektrycznego na bodźce zewnętrzne
zespoły neuronów wraz z komórkami glejowymi pełnią dwie podstawowe funkcje:
1. Organizują i koordynują wiele czynności organizmu tj. aktywność intelektualna, świadomość, podświadomość, organizowanie aktywności ruchowej w tym aktywności trzewnej.
2. ???

Neurony – komórki nerwowe składają się z 3 części:
1. Ciało komórki nerwowej – perykarion,
2. Akson inaczej nauryt,
3. Dendrytów – wypustek.
Większość neuronów występuje w ośrodkowym układzie nerwowym tworząc elektrystyczne zgrupowania w istocie szarej, w obwodowym układzie nerwowym występują w zwojach nerwów czaszkowych, rdzeniowych , współczulnych i przywspółczulnych.
Ciało komórki nerwowej (perykarion) zawiera obfitą siateczkę śródplazmatyczną szorstką (retikulum endoplazmatyczne szorstkie) zwane ciałkami Nissla lub tigroidem.

Ciałka Nissla charakteryzują się tym, że rybosomy związane z błoną tworzą charakterystyczne rozetki. Ciałka te syntetyzują białka, które są transportowane wzdłuż wypustek nerwowych (aksony, dendryty).
Perykarion posiada również aparat golgiego usytuowany dookoła jądra, posiada także mitochondria, mikrotubule, mikrofilamenty oraz wtręty komórkowe (barwinki). Perykarion pełni 2 podstawowe funkcje:
- przyspiesza lub hamuje impulsy nerwowe płynące z aksonu i dendrytu,
- syntetyzuje makrocząstki i większość cząsteczek.

Akson: jest to pojedyncza! wypustka o średnicy 1- 20 mikrometrów o różnej długości (ciekawostka: niektóre aksony w kręgosłupie mogą przekraczać 1 metr długości). Na końcu aksonu znajdują się rozgałęzienia czyli tzw. drzewko końcowe (telodendrom), rozgałęzienia aksonu kończą się w synapsach komórek efektorowych (mięśniach, gruczołach), posiadają liczne pęczki mikrotubuli i mikrofilamentów. Główne funkcje aksonu to:
- przewodzenie wzdłuż błony komórkowej impulsów nerwowych od ciała komórki ku obwodowy (na zewnątrz!),
- transport związków chemicznych od ciała komórki ku końcowy ale też odwrotnie ( w obu kierunkach).
Średnica aksonu jest równana całej długości.

Dendryty: (od dendron czyli drzewo) są to liczne wypustki odchodzące od ciała komórki nerwowej, najczęściej odchodzi ich wiele ale może być też jeden lub wcale. W miarę rozgałęziania zmiesza się średnica dendrytu (im dalej tym cieńsza). Na przebiegu dendrytów występuje wiele zgrubień zwanych pęczkami dendrytycznymi (synapsy),
również synapsami dendryty są zakończone. Posiadają dużo mikrotubuli i mikrofilamentów jak aksony. Główne funkcje dendrytów:
- przewodzenie impulsów nerwowych zawsze ku ciału komórki nerwowej!,
- wytwarzają wiele połączeń z innymi dendrytami przewodząc impulsy nerwowe,
- transport makrocząsteczek i cząsteczek również w obydwu kierunkach.

Impuls nerwowy biegnie z dendrytu do perykarionu i z perykarionu wzdłuż aksonu!

Neurony mogą podsiać różne kształtu:
- dwubiegunowy (dendryt i akson),
- rzekomo jednobiegunowy – rzekomo jednowypustami: perykarion umieszony peryferycznie,
- najczęstszy: neuron wielobiegunowy z licznymi biegunami,
- wyróżniamy też naurony jedno wypustowe, sam perykarion z aksonem,
- oraz neurony bez wypustowe.

Synapsy: czynnościowe połączenia neuronu z innym neuronem lub receptorem czuciowym, lub komórką efektorową (komórka mięśniowa lub gruczoł). Wyróżniamy synapsy chemiczne oraz synapsy elektryczne (typu neksus).
S. chemiczne: przekazują sygnały za pośrednictwem substancji chemicznych zwanych neuromediatorami, impuls rozchodzi się wolniej neurotransmiterami lub neuroprzekaźnikami, zbudowana jest z 3 podstawowych elementów:
1. fragmentu cytoplazmy neuronu i jego błony komórkowej zwanej błoną presynaptyczną,
2. fragmentu błony komórkowej drugiego neuronu lub komórki efektorowej i jest to błona postsynaptyczna,
3. przestrzeń między błonami czyli szczelina synaptyczna.
Części presynaptycznej znajdują się pęcherzyki synaptyczne zawierające neuromediator.
S. elektryczne: połączenia typu neksus, impuls w nich rozchodzi się bardzo szybko bez opóźnień, występuje w większości rodzajów organizmu.

Zajęcia 7:

Komórki glejowe:
Istota szara – jest to zgrupowanie ciał nerwowych i ich wypustek, tworzy:
- arteocyty,
- oligodendrocyty,
- komórki miktogleju,
- oraz komórki nerwowe.
Istota biała – zbudowana tylko z komórek glejowych głównie z osteocytów, nagromadzenie wypustek nerwowych.

Neuroglej - komórki glejowe, są to:
- ependymocyty –inaczej komórki wyściółki,
- astrocyty,
- oligodendtorycy,
- inne komórki mikrogleju.
Komórki wyściółki tworzą jednolita błonę nabłonka jednowarstwowego sześciennego, wyściełają komory mózgu oraz kanał rdzenia kręgowego, ważna funkcja: biorą udział w wytworzeniu płynu mózgowo rdzeniowego.
Astrocyty dzielimy na:
- protoplazmatyczne - posiadają duże pojedyncze jądra oraz liczne wypustki cytoplazmatyczne,
- włókniste - posiadają małe jądra, skąpa cytoplazmę, występują obficie w istocie białej.
Oligodendrocyty są podobne do astrocytów ale o wiele mniejsze z małymi jądrami komórkowymi i licznymi wypustkami, znajdują się wzdłuż włókien nerwowych tworząc ich osłony.
Komórki mikrogleju – ich funkcją jest makrocytoza, dzielimy je na:
- komórki satelitarne,
- lemmocyty czyli komórki shwanna.

Osłonki włókien nerowych: neurolemma oraz osłonka mielinowa.
Neurolemma otacza włókna nerwowe o najmniejszej średnicy jest zbudowana z lemmocytów, występuje w obwodowym u. n., włókna nerwowe posiadające tylko neurolemme nazywane są włóknami bez rdzennymi.
Natomiast włókna nerwowe posiadające dodatkowo osłonkę mielinowa nazywane są włóknami rdzennymi.
Osłonka mielinowa wytwarzana jest przez oligodendrocyty oraz lemmocyty, proces wytwarzania osłonki mielinowej tzw mielinizacja polega na nawijaniu spłaszczonej cytoplazmy lemmocytu dookoła włunka nerwowego (owijanie spłaszczonej cytoplazmy). Jest dobrym izolatorem elektrycznym, przyśpiesza przewodzenie impulsów nerowych

NA KOLOSA!!!
2 PYTANIA Z CYTOLOGII CZYLI BUDOWY KOMÓRKI ORAZ 3 PYTANIA Z TKANEK. OPISOWE BEZ RYSOWANIA!!
FUNKCJE WYMIENIĆ, WYMIENIĆ TKANKI
Z CYTOLOGII ZNAĆ PODSTAWOEE RZCZY NP.: WSZYSKEI ODRAGNELLE KOMÓRKOWE: JĄDRO CYTOPLAZMA, BŁONA
KOMÓRKOWA, CYTOZOL, CYTOSZKIELET , GLIKOKALIX , RYBOSOMY, JĄDRO KOMÓRKOWE, MITOCHONDRIA, SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA GŁADKA, SZOSRSTKA, APARAT GOLGIEGO, LIZOSOMY, ENDOCYTOZA, INOCYTOZA, POTOCYTOZA, EGZOCYTOZA , MIKROTUBULE, MIKROFILAMENTY, KOMÓRKI TOTIPOTENCJALNE, PLURIPOTENCJALNE, KOMÓRKI MACIERZYSTE, LISTKI ZARODKOWE, EKTODERMA, ENDODERMA, MEZODERMA, APOKTOZA I MEKROZA
TKANKI: TKANKA NABŁONKOWA, PODZIAŁ TKANEK NABŁONKOWYCH, TYPY NABŁONÓW, PŁASKI, SZEŚCIENNY , WALCOWATY, NABŁONKI JEDNOWSRSTWOWE, WIELOWARSTWE , GRUCZOŁY SPECJALIZACJA POWIERZCHNI KOMÓRKI NABŁONKOWYCH, MIKROKOSMKI ITP., POŁĄCZENIA MIĘDYZ KOMÓRKAMI NABŁONKOWYMI , PRZYSTOSOWANIA WYDZEILNICZE KOMÓREK NABŁONKOWYCH I FUNKCJA BARIEROWA NABŁONKA,
TKANKA MIEŚNIOWA: RÓŻNIEŻ PODZIAŁ (PROSZĘ SCHARAKTERYSOWAĆ TKANKĘ… CZYLI WYMIENIĆ RODZAJE I JE OPISAĆ) MIĘŚNIE SZKIELETOWE , POPRZECZENIE PRĄZKOWANE SZKELETOWE, POPRZECZNIE PROĄKIOWANE SERCOWE ORAZ MIEŚNIE GŁADKIE (PROSZĘ PORÓWNAĆ MIEŚNIE SZKIELETOWE Z MIESNIAMI GŁADKIMI) KOMÓRKI KURCZLIWE: MIOFIBROBLASTY, PERYCYTY, KOMÓRKI MIOEPITERIALNE, KOMÓRKI MIEŚNIOWE
TKANKA ŁĄCZNA: PODZIAŁ CZYLI WŁĄŚCIWA, SZKIELETOWA I PŁYNNA, ISTOTA PODSTAWOWA, WŁUKNA KOLAGENOWE WŁUKNA I BONY SPREZYSTE, KOMÓRKI TKANKI ŁACZNEJ WŁAŚCIWEJ PODZIAŁ TKANKI ŁACZNEJ WŁAŚCIWEJ, KOMÓRKI PODPOROWE, TKANKA TŁUSZCZOWA, TKANKA CHRZĘSTA PODZIAŁ JEJ, TKANKA KOSTNA, KOMÓRKI TKANKI KOSTNEJ, ISTOTA MIEDZY KOMÓRKWA KOŚCI, RODZAJE TKANKI KOSTNEJ, OKOSTNA I ŚRÓDKOSTNA, KREW, PODZIAŁ, RODZAJE KOMÓREK, LEUKOCYTY TEŻ PODZIAŁ, (WYMEINIĆ WSZSYTKO)
TKANKA NERWOWA: PODZIAŁ, JEJ KOMÓRKI, FUNCKJE, UKŁAD NERWOWY, PODZIAŁ TEGO UKŁADU , BUDOWA NEURONU I ICH FUMNCKJE, SYNAPSY CHEMICZNE I ELEKTRYCZNE, NEUROGLEJ, KOMÓRKI NEUROGLEJU ICH PODZIAŁ PRZY STROCYTACH TEZ PODIZAŁ, OSŁONKI: MIELINOWA, NEUROLEMMA