PODSTAWOWE DEFINICJE

ZARZĄDZANIE, w prakseologii działanie polegające na spowodowaniu funkcjonowania rzeczy, organizacji lub osób podległych zarządzającemu zgodnie z wytyczonym przez niego celem.
Istotą funkcji z. jest formułowanie celu działania, pozyskiwanie i rozmieszczanie potrzebnych zasobów (ludzkich i rzeczowych), planowanie oraz kontrolowanie realizacji celów. [Źródło: Encyklopedia powszechna PWN 1978, tom 4, s.768]

KIEROWANIE, to powodowanie, aby ktoś lub coś zachowywało się zgodnie z wolą kierującego. Polega ono na: działaniu zmierzającym do spowodowania działania swojego lub swojego i innych ludzi, zgodnie z potrzebami swoimi lub określonej instytucji; określaniu przez kierującego celu i sposobów jego osiągania, jak również na informacyjnym oddziaływaniu na siebie, jak i kierowanych.
[Źródło: P Sienkiewicz, Inżynieria systemów, Wyd MON. 9983; J. Piaget, Strukturalizm, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1972, s. 31]

STEROWANIE, oddziaływanie mające na celu zapewnienie pożądanego przebiegu (lub stanu) danego procesu. [Źródło: Encyklopedia powszechna PWN 1978, tom 4, s. 284]

DOWODZENIE, jest szczególnym rodzajem kierowania ze względu na strukturę organizacyjną sił zbrojnych i specyfikę realizowanych przez nie zadań, zwłaszcza w warunkach działań wojennych. [Leksykon wiedzy wojskowej. Wyd. MON, Warszawa 1979, s. 90]

ROZKAZYWANIE, w pol. prawie woj. - polecenie określonego działania lub zaniechania działania wydane służbowo żołnierzowi prze przełożonego; [Encyklopedia powszechna PWN. 1978, tom 4, s. 68]

MARKETING, zarządzanie przedsiębiorstwem, organizacją w oparciu o prawa wolnego rynku.

DEFINICJE UZUPEŁNIAJĄCE

CEL,- pożądany stan rzeczy. Cele realizuje się poprzez zadania, stosując wybrane sposoby działania.

FAKT RZECZYWISTOŚCI, pojedyncze zdarzenie lub stan rzeczy zlokalizowany w czasie i przestrzeni.

DZIAŁAĆ - to tyle, co zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; - to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to, by dojść od warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi; [T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie. Ossolineum, Wrocław 1969, s. 26]

PRAKSEOLOGIA, ogólna teoria sprawnego (tj. racjonalnego i skutecznego) działania, dziedzina badań nauk. dotycząca metod wszelkiego celowego działania ludzi; [Encyklopedia powszechna PWN, 1978. tom 3, s. 681]

PROCES, uporządkowany zbiór zdarzeń.

SPOSÓB, wariant i kolejność użycia elementów dobranych z zasobu.

STAN RZECZY, fakt, iż rzecz czy osoba R w okresie od momentu T do momentu T1 nieprzerwanie wykazywała własność W (istniała, pozostawała w pewnym stosunku do innych rzeczy, stale poruszała się ... itd.). [Z. Ziembiński. Logika praktyczna. PWN 1990, s. 53]

ZASOBY, układ środków i ich wartości; czynności i czas ich realizacji (przez decydentów i funkcyjnych ich wspomagających).

ZDARZENIE, fakt, iż rzecz czy osoba R w momencie T wykazywała własność W, a w innym momencie T1 tej własności nie wykazywała (albo odwrotnie). [Z. Ziembiński. Logika praktyczna. PWN 1990, s. 53]

Kierowanie, to proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów.

PLANOWANIE - wyznaczanie celów organizacji i sposobów ich osiągnięcia.
1. Wybór celów organizacji.
2. Określenie celów komórek organizacyjnych organizacji.
3. Ustalenie programów realizacji celów organizacji.

ORGANIZOWANIE oznacza, że kierownicy koordynują ludzkie i materialne zasoby organizacji.

1. Zaprojektowanie struktury organizacyjnej
2. Wdrożenie struktury organizacyjnej, w tym:

Zapewnienie obsady - dobór, rozmieszczenie i wyszkolenie wykwalifikowanego personelu do wykonania celów organizacji.

PRZEWODZENIE polega na powodowaniu, by członkowie organizacji postępowali w sposób, który przyczyni się do osiągnięcia ustalonych celów.

Funkcję tę można nazwać też: prowadzeniem, motywowaniem, inicjowaniem działania itp.

KONTROLOWANIE oznacza, że kierownicy starają się zapewnić to, by organizacja zmierzała do swych celów.

1. Określanie mierników efektywności.

2. Pomiar bieżącej efektywności i porównanie jej z określonymi miernikami.

3. Podejmowanie działań korygujących (po stwierdzeniu efektywności nie odpowiadającej miernikom).

ZASOBY, układ środków i ich wartości; czynności i czas ich realizacji (przez decydentów i funkcyjnych ich wspomagających).

Przykład

Rodzaj	Zasoby
organizacji	ludzkie	finansowe	rzeczowe	informacyjne
Firma produkcyjna	robotnicy, kierownicy	zyski, inwestycje akcjonariuszy	maszyny, materiały budynki biurowe	prognozy sprzedaży, statystyka produkcji
Szkoła wyższa	kadra naukowo- dydaktyczna, personel pomocniczy	czesne, dotacje rządowe	budynki akademickie, komputery	sprawozdania z badań, publikacje
Miasto	policjanci, pracownicy komunalni	dochody z podatków, dotacje rządowe	sprzęt MPO, budynki komunalne	prognozy gospodarcze, statystyki przestępczości
Sklep spożywczy	sprzedawcy, księgowy	zyski, inwestycje właściciela	budynek, regały, towar	listy cen, ogłoszenia konkurentów

Uwaga: W przykładzie pominięto zasoby czasowe i intelektualne.

• Podział kompetencji

1

4

ŚREDNIE

NIŻSZY NADZÓR

Menadżerowie pierwszej linii (niższy nadzór)

• Ponoszą odpowiedzialność za pracę wykonawców.

• Nie są przełożonymi innych kierowników.

Przykłady: brygadzista; mistrz; kierownik pracowni; kierownik działu.

Menadżerowie średniego szczebla

• Odnosi się do więcej niż jednego szczebla zarządzania.

• Kierują pracą kierowników niższego szczebla, a niekiedy także wykonawców.

• Głównym zadaniem jest kierowanie realizacją zadań organizacji i równoważenie wymagań przełożonych z możliwościami swoich podwładnych.

Przykłady: kierownik zakładu

Menadżerowie najwyższego szczebla

• Odpowiadają za całość zarządzania organizacją.

• Ustalają politykę organizacji i współdziałają z otoczeniem.

Przykłady: dyrektor naczelny; prezes; pierwszy zastępca dyrektora (prezesa)

WYKONAWCY

Menadżerowie pierwszej linii

(niższy nadzór)

Menadżerowie

średniego szczebla

Menadżerowie najwyższego szczebla

NACZELNE

Techniczne

Techniczne

Techniczne

Społeczne

Społeczne

Społeczne

Koncepcyjne

Koncepcyjne

Koncepcyjne

---