Inflacja jest utrzymującym się przez dłuższy czas procesem wzrostu cen w gospodarce narodowej, połączonym z dużą utratą wartości pieniądza. Występuje wówczas duży wzrost podaży pieniądza i szybkości obiegu pieniądza oraz ucieczki od danej waluty do innych wartości pieniężnych i rzeczowych.

• trwały wzrost ogólnego poziomu cen przy uwzględnieniu zmian jakości towaru, mierzona jest w pewnym okresie czasu. Może ona powodować zarówno straty jak i korzyści w gospodarce

• wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś okresie. Czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie

Rodzaje inflacji

W zależności od przyczyn wywołujących zjawiska inflacyjne:

• inflacja popytowa (nabywców), w której przyczyną wzrostu cen jest nadmierny popyt w stosunku do istniejącej podaży; nazywana również inflacją pieniężną ze względu na nadmierną ilość pieniądza w obiegu (globalny popyt wzrasta szybciej niż wielkość produkcja)

• inflacja kosztowa (dostawców), w której przyczyną wzrostu cen są rosnące koszty produkcji. (wzrost cen zasobów, wzrost płac nie pokryte wzrostem wydajności);

• inflacja strukturalna, której przyczyną jest niedostosowanie struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców. Inflacja strukturalna ma charakter inflacji popytowo-kosztowej.

Inna klasyfikacja

• inflacja otwarta (jawna) - wyraża się wzrostem cen;

• inflacja tłumiona (ukryta) cechuje się przymusowymi oszczędnościami, wywołane niedostateczną podażą w stosunku do efektywnego popytu; (tzw. Luka inflacyjna). Określona jest przez potencjalny wzrost cen tj. taki jaki nastąpiłby, gdyby nie działały ograniczenia administracyjne cen przez stosowanie interwencjonizmu państwowego np. wprowadzenie cen urzędowych, zamrożenie cen.

W zależności od natężenia procesów inflacyjnych:

• inflacja pełzająca, gdy wzrost cen nie przekracza kilku procent rocznie (5%), nie powodująca zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddająca się kontroli

• inflacja krocząca (umiarkowana), gdy wzrost cen wynosi 5-10%, wywołująca określone zachowania podmiotów gospodarczych, zaczyna się wymykać spod kontroli

• inflacja galopująca, gdy procent wzrostu cen wyraża się liczbą dwucyfrową; mogą powstawać napięcia o charakterze społeczno-gospodarczym (np. strajki), osłabienie systemów motywacyjnych, zahamowanie wzrostu gospodarczego.

• hiperinflacja, gdy następuje szybka (często błyskawiczna) utrata wartości pieniądza i gwałtowny wzrost cen spowodowany na ogół inflacjogennym finansowaniem przez państwo wydatków budżetowych; natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.

Przyczyny inflacji

• nadmierna w porównaniu z podażą dóbr ilość pieniądza w gospodarce,

• zła kondycja finansowa państwa i konieczność finansowania deficytu budżetowego,

• nadmierne wydatki rządowe

• nadmierna emisja pieniądza;

• wzrost kosztów produkcji (spowodowany: nadmiernym wzrostem płac w gospodarce, wzrostem cen surowców oraz zasobów;

• ograniczenie podaży dóbr np. zboża z powodu nieurodzaju, surowców (np. ropy naftowej w związku z ograniczeniami limitów wydobycia przez OPEC)

• priorytetowe traktowanie przez rząd walki z bezrobociem

• wysokie obciążenia podatkowe,

• nadmierna ilość monopoli w gospodarce,

• zmiany popytu na produkty, zmiany technologii jego wytwarzania oraz zmiany konkurencji;

Skutki inflacji

• przy wysokiej inflacji, nominalna stopa procentowa również wzrasta (aby chronić realną wartość stopy zysku pożyczkodawców)

Hipoteza Fischera - wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy wzrost stopy procentowej o 1%.

Realna stopa procentowa = stopa procentowa nominalna - stopa inflacji

• spadek wartości niezabezpieczonych oszczędności (pieniądze w tzw. "kieszeni" oraz na nisko oprocentowanych lokatach bankowych - a vista),

• ucieczka od pieniądza - gwałtowny spadek popytu na pieniądz w ujęciu realnym, występujący wtedy, gdy wysoka inflacja i wysoka nominalna stopa procentowa czynią trzymanie pieniądza bardzo kosztownym;

• zniekształcenie informacyjnej funkcji cen;

• redystrybucję dochodów;

• wzrost niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej

• niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym: dewaluacja waluty krajowej (np. więcej złotówek należy zapłacić za jednego dolara)

• utrudnienia w rozliczaniu transakcji zagranicznych,

• brak stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej,

• ograniczenie produkcji,

• wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej;

• niechęć przedsiębiorców do podejmowania inwestycji, gdyż nie można przewidzieć realnych zysków,

• rozbieżność pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi zyskami,

• spadek innowacji i produkcyjności w przedsiębiorstwach gdyż u przedsiębiorców zmniejsza się zainteresowanie kredytami, na które nakładane są wysokie odsetki,

• zakłócenie w systemie finansowym na skutek dużych zmian cen papierów wartościowych

• naciski pracowników na wzrost płac,

• wyższe dochody nominalne,

• osłabienie wiarygodności państwa u wierzycieli

• spadek wartości i zaufania do pieniądza

Pozytywne skutki

• powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie na dynamikę wzrostu gospodarczego (pozwalają na obniżkę realnych stóp procentowych i stawek płac realnych poprawiając rentowność przedsiębiorstw;

• przyśpieszają ustalanie się właściwych relacji cne, co racjonalizuje decyzje gospodarcze i umożliwia prawidłową alokację zasobów.

---