http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20101026&typ=po&id=po01.txt

Konwencja chicagowska dopuszcza możliwość, by rejestratory z rządowego tupolewa, który uległ katastrofie na terenie Federacji Rosyjskiej, zostały zbadane np. we Francji. Jednak strona polska tego nie dopilnowała

Czarne skrzynki mogły być badane poza Rosją

Nawet procedując wbrew błędnie przyjętym zapisom załącznika 13 do konwencji chicagowskiej, wszelkie prace na miejscu katastrofy samolotu Tu-154M mogły być wstrzymane do czasu pojawienia się na miejscu tragedii polskich ekspertów. Strona polska mogła też domagać się, by rejestrator katastroficzny był badany i przechowywany poza Rosją. Takich wniosków jednak nie było. W efekcie do dziś nie wiadomo, co działo się z czarną skrzynką od chwili odnalezienia do przekazania jej do Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK), a jedyną gwarancją bezpieczeństwa tych cennych danych była polska plomba na moskiewskim sejfie.

Od samego początku działania podjęte na miejscu katastrofy Tu-154M mogły wyglądać inaczej. Wystarczyło tylko, by strona polska narzuciła własną interpretację zapisów załącznika 13 do konwencji chicagowskiej, a nie poddawała się sugestiom Rosjan. Polska mogła - powołując się na zapisy konwencji - skierować prośbę o to, by "statek powietrzny oraz wszystkie znajdujące się na nim oraz jakiekolwiek inne dowody rzeczowe pozostały nietknięte do czasu dokonania ich przeglądu przez akredytowanego przedstawiciela". Jak określa konwencja, wówczas (pkt 3.3) "państwo miejsca zdarzenia podejmuje wszelkie konieczne środki w celu spełnienia tej prośby, na ile tylko jest to praktycznie możliwe, i nie przeszkadza w należytym prowadzeniu badania". Jak zauważa dr Tadeusz Augustynowicz, koordynator lotnisk wojskowych i wieloletni pracownik PLL LOT, menadżer Cargo Terminal London Heathrow Airport, w Smoleńsku rejestrator pokładowy Tu-154M najpierw przez kilka godzin był "poszukiwany" przez służby (w tym czasie udało się go sfilmować operatorowi TVP), a następnie został przekazany do MAK - tyle że nie wiadomo, co działo się z czarną skrzynką tupolewa przez około 6-10 godzin. Później rejestrator był przechowywany w rosyjskim sejfie "zabezpieczonym" polską plombą z pieczęcią, której "strażnikiem" został prokurator Krzysztof Parulski - i to cała gwarancja nienaruszalności nagrań. Tymczasem załącznik 13 dopuszcza sytuację, w której - dla ochrony wiarygodności badań - analiza kluczowych dowodów, w tym czarnych skrzynek, następuje pod nadzorem przedstawiciela organu sądowego. Skrzynki mogły być też inaczej przechowywane - nie w siedzibie rosyjskiego Międzypaństwowego Komitetu Lotniczego (MAK) - normalnie niedostępnej zarówno dla władz polskich, jak i rosyjskich, ale w depozycie sądowym w Rosji, a nawet - co dopuszcza załącznik - innego państwa lub sądu międzynarodowego.
Są także wątpliwości, czy Rosjanie podczas badań rejestratorów dochowali wszystkich zaleceń konwencji. Jak podkreśla dr Augustynowicz, na publikowanych w mediach nagraniach filmowych z Moskwy widać, że pierwszym etapem badania taśmy było przegranie jej na magnetofonie szpulowym na płyty CD i na takim materiale pracowali specjaliści.
- Faktem jest, że nie zachowano należytego reżimu technologicznego przy badaniach czarnych skrzynek, ponieważ na nagraniach z Moskwy widać, że pierwszym etapem badania taśmy było przegranie jej na prymitywnym magnetofonie szpulowym na płyty CD, by uzyskać niskiej jakości kopię, a dopiero na niepełnowartościowej kopii pracowali specjaliści - wskazuje dr Tadeusz Augustynowicz. Jednak załącznik 13 do konwencji chicagowskiej wyraźnie zaleca (pkt 5.8), że "w przypadku, kiedy państwo prowadzące badanie wypadku lub incydentu nie dysponuje odpowiednimi środkami do dokonania odczytu zapisów rejestratora pokładowego, wówczas powinno wykorzystywać środki udostępniane przez inne państwa". Wyznacznikiem mają być tu m.in. możliwości sprzętowe do przeprowadzenia odczytu zapisów we właściwym czasie. Nie ma wątpliwości, że polskie laboratoria mogłyby tu służyć fachową pomocą i nowocześniejszym sprzętem. Badania poprowadziło jednak moskiewskie laboratorium, które - jak się okazało - opracowało mocno dziurawy stenogram z zapisów głosów w kokpicie oraz nie było w stanie właściwie skopiować zawartości rejestratora dla polskich ekspertów. W efekcie minister Jerzy Miller musiał dodatkowo udać się do siedziby MAK, by odegrać źle przegrany fragment zapisu rejestratora. Nie ma więc wątpliwości, że wybór centrum technicznego był błędny. Strona polska jednak nie reagowała.

Mogliśmy zabrać rejestratory
Już sam załącznik D "Wskazówki dotyczące odczytywania i analizy zapisów rejestratorów pokładowych" - stanowiący pomoc w stosowaniu załącznika 13 - wyraźnie sugeruje, że standardowe oprzyrządowanie przegrywające i odtwarzające zapisy (zwykle stosuje się je w przedsiębiorstwach i w służbach lotniczo-technicznych) jest nieprzydatne w procesie badania, gdyż z reguły "trzeba mieć specjalne środki techniczne odtwarzania i analizy danych, szczególnie w tych przypadkach, kiedy rejestratory zostały uszkodzone podczas wypadku". Załącznik D dodatkowo określa szereg wymogów technicznych nałożonych na centrum techniczne mające zająć się odczytem rejestratorów - a priorytetem jest w tym przypadku dbałość o materiał dowodowy. Załącznik ten zawiera jeszcze jeden ciekawy zapis. Wprawdzie odwołuje się wprost do państw, które nie dysponują środkami odtwarzania i analizy informacji zapisanych w rejestratorach, i dlatego są zmuszone zwrócić się o pomoc do innych państw, ale wskazuje kierunek interpretacji zapisów załącznika 13. Jak podkreślono, "bardzo ważne jest, aby zajmujące się badaniem wypadków organy państwa, które prowadzą badanie, w odpowiednim czasie organizowały odczytywanie zapisów rejestratorów pokładowych i w odpowiednim centrum technicznym odczytywania danych, prowadzonym w państwie, które nie jest Państwem Producenta (lub Państwem Konstruktora)".
Można zatem założyć, że nie odbiegając od ducha konwencji chicagowskiej, strona polska mogła zażądać, by badania rejestratorów zostały wykonane w innym kraju niż Federacja Rosyjska, która jest zarówno "Państwem Producenta", jak i "Państwem Konstruktora", a w badaniach tych wówczas mógłby uczestniczyć przedstawiciel Rosji. Załącznik D przewiduje sytuację, w której centrum techniczne, gdzie prowadzi się odczytywanie zapisów rejestratorów pokładowych, może potrzebować pomocy specjalistów producenta lub użytkownika statku powietrznego "w celu sprawdzenia danych dotyczących skalowania przyrządów i potwierdzenia zarejestrowanej informacji". Wówczas państwo prowadzące badanie do czasu jego zakończenia "może pozostawić do przechowania w centrum technicznym, gdzie zapisy te były odczytywane, oryginały zapisów lub ich kopie, w celu ułatwienia przedstawiania w odpowiednim czasie informacji na dodatkowe zapytania lub prośby o uszczegółowienie, pod warunkiem że dane centrum techniczne zapewni właściwe środki ochrony tych zapisów". Wynika z tego jasno, że nawet w przypadku prowadzenia dochodzenia przez prokuraturę Federacji Rosyjskiej oryginalne rejestratory mogłyby być badane i przechowywane w Polsce - przynajmniej do czasu zakończenia prac komisji - dokładnie tak długo, jak obecnie może dowody przetrzymywać MAK. Taką interpretację potwierdzają nasi rozmówcy.
- Rejestratory nie musiały być badane w Rosji. Przecież załącznik 13 umożliwia przekazanie ich badań państwu, które dysponuje lepszym zapleczem technicznym - zaznacza Ignacy Goliński, były członek Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych (PKBWL). Jak dodaje, praktyka wskazuje, że nie jest czymś nadzwyczajnym, iż badania wykonuje inne państwo niż to, na które wskazuje miejsce zdarzenia. Dużego doświadczenia w tym zakresie z pewnością nabyła np. Francja.
W ocenie prof. Marka Żylicza z Uniwersytetu Warszawskiego, specjalisty z zakresu prawa lotniczego - międzynarodowego, europejskiego i krajowego, w myśl zapisów załącznika 13 czarne skrzynki, podobnie jak wszystko, co pozostało z samolotu, powinny zostać zachowane przez organ prowadzący dochodzenie (w tym przypadku przez rosyjski MAK). Także prof. Żylicz potwierdza, że Polska mogła wystąpić z wnioskiem o wstrzymanie działań na miejscu katastrofy do czasu przybycia polskich ekspertów, ale taki wniosek nie mógł powodować opóźnień w badaniach. Samo odczytanie czarnych skrzynek powinno nastąpić już w trakcie ich badań i do tych czynności Polska ma zagwarantowany dostęp poprzez akredytowanego, który ma prawo uczestniczyć we wszystkich badaniach prowadzonych przez stronę rosyjską. W ocenie prof. Żylicza, zakres polskiego udziału w postępowaniu prowadzonym przez MAK w dużej mierze uzależniony był od umiejętności akredytowanego przedstawiciela w zakresie organizacji strony technicznej uczestnictwa polskich ekspertów na różnych etapach prowadzonych badań.
Według prawnika, w celu uzupełnienia badań rejestratorów głosu na pewno można zlecić dodatkowe analizy innemu laboratorium jeszcze przed zakończeniem badań w Rosji - co miało swój wyraz w przekazaniu kopii rejestratora do Polski. Jednak w przypadku gdyby Rosja nie dysponowała odpowiednim zapleczem technicznym do odczytu danych, strona polska mogłaby zwrócić się z wnioskiem o ich wykonanie w innym centrum technicznym.
- Zwrot czarnych skrzynek, podobnie jak innych dowodów po wykorzystaniu ich przez państwo badające wypadek, następuje po zakończeniu prac komisji - mówi prof. Żylicz. Jak zauważa, pozostaje jeszcze kwestia, czy prokuratura Federacji Rosyjskiej będzie chciała zatrzymać te dowody do czasu zakończenia swojego postępowania.
Marcin Austyn

 

 

http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20101026&typ=po&id=po41.txt

 

To publiczne szyderstwa z krzyża, język nienawiści, słowa podyktowane chęcią zwycięstwa w wyborach, zohydzenia i wypchnięcia przeciwników politycznych, przyczyniły się do wtorkowej tragedii

Był to mord polityczny

Z Pawłem Kowalem, posłem do Parlamentu Europejskiego (Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy), rozmawia Marta Ziarnik

Co, Pana zdaniem, zmieni w polskiej polityce zabójstwo jednego i zranienie drugiego pracownika biura poselskiego PiS w Łodzi?
- Jeśli po tragedii smoleńskiej jeszcze ktoś miał wątpliwości, że słowa mają swoją wagę i potrafią czynić zło, to po wtorkowych wydarzeniach nie powinien mieć już żadnych. To dramatyczne wydarzenie jest tego kolejnym potwierdzeniem. Ci, którzy na co dzień pracują słowem, czyli m.in. dziennikarze i politycy, ci, którzy komentują i wyjaśniają rzeczywistość, muszą na swoje słowa uważać. Szczególnie jeśli te złe słowa koncentrują się wokół jednej partii bądź jednej osoby - czyli kiedy są w szczególny sposób stronnicze. Wówczas mogą wywoływać u ludzi agresję i poczucie lęku, stać się źródłem zła. I w tym wypadku doszło do tragedii, doszło do mordu politycznego. To poważnie obciąża polską demokrację. Wszyscy są zgodni co do tego, że było to morderstwo z przyczyn politycznych - pierwsze po 1989 roku - i rzecz szalenie rzadka w polskiej historii. Zawsze więc kiedy się zdarzy, powinna być momentem wstrzymania, powiedzenia sobie, że poszliśmy za daleko i trzeba się zreflektować.

Te "złe słowa", o których Pan mówi, padały już od dłuższego czasu, m.in. z ust posła Janusza Palikota i wicemarszałka Sejmu Stefana Niesiołowskiego...
- Wszyscy znamy te nazwiska i wiemy, dlaczego tak się działo. Wiemy, że ich motywacją była chęć zwycięstwa w wyborach, zohydzenia i wypchnięcia przeciwników politycznych. Myślę, że ważniejsze od tego, byśmy w kółko powtarzali sobie te nazwiska, jest oczekiwać od partii politycznych jasnego wskazania, kto tu jest faktycznie ofiarą, a kto agresorem. Niedopuszczalne jest w obliczu tragedii - kiedy za swoje poglądy i popieranie którejś z opcji politycznych zginął człowiek - mówienie, że sprawa jest symetryczna, że "to się mogło zdarzyć" także wobec innych partii; mówienie, że każdy "bił" i każdy trochę na tym stracił. Niedopuszczalne jest także trywializowanie tragedii - a nastąpiło to już po katastrofie smoleńskiej, kiedy słyszeliśmy, że mamy do czynienia z "wypadkiem komunikacyjnym", który każdemu mógł się zdarzyć. W tym podejściu zawiera się ogromna brutalność i małoduszność. Jeśli w relacjach wewnątrz jednego narodu, jednego społeczeństwa mamy do siebie tak mało empatii, że tragedię bliskiej osoby, tragedię kogoś, kogo niemalże codziennie widujemy na ekranie telewizora, potrafimy tak strywializować, utechnicznić - to też wskazuje na naszą dobrą lub złą wolę.

Mówił Pan też, że jeśli nie po Smoleńsku, to teraz, po tragedii w Łodzi, ludzie powinni coś zrozumieć. Tymczasem wicemarszałek Niesiołowski, który osobiście nakręcał kampanię przeciw PiS, zamiast uderzyć się w pierś, dalej stosuje swoją taktykę...
- Mamy tutaj dwie płaszczyzny. Jedną z nich jest płaszczyzna polityczna, gdzie musimy rzetelnie powiedzieć, jak było i jakie były przyczyny wydarzeń w Łodzi. I nie relatywizować tego ani nie trywializować. To należy do polityków. Do polityków - w tym przypadku chodzi o kolegów marszałka Niesiołowskiego - należy także zadbanie o to, żeby dodatkowo nie pogłębiać tego podziału i nie obciążać winą ofiar, do tego bowiem sprowadza się takie tłumaczenie. Więc na poziomie politycznym na pewno obowiązkiem kolegów tych osób, które w sposób najbardziej radykalny i zdecydowany naruszały pokój społeczny w Polsce, jest zachęcenie ich do pewnej powściągliwości lub wręcz zmuszenie przy użyciu odpowiedniej perswazji. Natomiast na to, czy ktoś uzna swoje winy, czy nie, czy zrobi rachunek sumienia, czy nie, nie mamy wpływu. To jest przecież zawsze indywidualny akt i nie dysponujemy narzędziami, które pozwalałyby nam sprawdzić szczerość czyjegoś nawrócenia lub kogoś do tego skłonić.

Może więc trzeba by przedsięwziąć jakieś bardziej zdecydowane kroki wobec tych osób? Wspomniany polityk kolejną już tragedię wykorzystuje do dalszej nagonki na PiS. Twierdzi, że partia ta żeruje na śmierci człowieka, wykorzystując ją politycznie, oraz że prezes Jarosław Kaczyński kwalifikuje się do leczenia psychiatrycznego...
- Trudno jest mi znaleźć jakiekolwiek słowa komentarza i nie sądzę, by one mogły powstrzymać tych, których nawet ta tragedia nie powstrzymała. Jeśli zaś chodzi o odpowiedzialność polityczną, to na pewno za słowa członków poszczególnych ugrupowań ponoszą odpowiedzialność kierownictwa tych ugrupowań i od tego nie uciekniemy. Odpowiedzialność polityczna polega na tym, że przed społeczeństwem ponosimy konsekwencje swoich słów i czynów, ale również swoich zaniechań. Czyli odpowiadamy również za to, że nie zwracamy uwagi niektórym osobom, nie protestujemy, nie blokujemy kolejnych wybryków. Zginął człowiek za to, że popierał PiS, i tego rodzaju polityczny rachunek powinni zrobić jako pierwsi ci, którzy odpowiadają za ataki na PiS.

Na początku powiedział Pan, że tragedia w Łodzi poważnie obciąża polską demokrację. Podobnie wypowiada się także prezes Kaczyński, który stwierdził, że jest ona dowodem na to, iż demokracja w naszym kraju jest bardzo poważnie zagrożona...
- Dwie wartości, które część polityków w Polsce uznaje za stałe, wymagają ciągłej obrony. A są to demokracja i suwerenność. Musimy nieustannie pytać o stan demokracji - zarówno wtedy, kiedy nie ma równego dostępu do środków masowego przekazu, jak również gdy nie ma sprawiedliwej możliwości prezentowania swoich poglądów, gdy stosuje się podwójną miarę dla polityków różnych opcji i kiedy ogranicza się prawa opozycji w Sejmie. Szczególnie gdy to wszystko się kumuluje, napędza agresywne zachowania. Nie możemy udawać, że tego nie widzimy.
I wreszcie rzecz najważniejsza, o której głośno było podczas wakacji. Jest to sprawa dotycząca krzyża na Krakowskim Przedmieściu. W jej tle było szyderstwo z religii. Czy można - obok szyderstwa z czyichś bliskich, obok atakowania rodziny - wyobrazić sobie bardziej wrażliwą tkankę? Czy możemy sobie wyobrazić coś, co w człowieku jest bardziej delikatniejszego niż jego relacje z Bogiem? Tymczasem wiele osób szydzenie z krzyża, modlitwy i czyichś uczuć religijnych oraz publiczne ośmieszanie religii traktowało jako coś zabawnego. W moim przekonaniu, w tym wzroście poziomu agresji obserwujemy też taki późny plon tego, co się działo przed Pałacem Prezydenckim. Każdy socjolog, każdy antropolog powie, że dotykanie sfery religii - podobnie jak dotykanie sfery rodziny - jest jedną z największych zbrodni przeciwko pokojowi społecznemu.

Co głównie spowodowało, że ta fala agresji tak się w ostatnich miesiącach nasiliła?
- Ona się skumulowała głównie z tego powodu, że część społeczeństwa z powrotem ma wrażenie, iż demokracja, udział w nowoczesnym państwie, udział w korzyściach ze zmian, które zachodzą w Polsce, dotyczy tylko "tych lepszych", którzy mają "właściwe poglądy polityczne". I wzięła się z tego, że niektórzy uznali, iż demokracja to jest coś dane raz na zawsze. Że demokracja to jest coś, czego nie musimy bronić, o czym nie musimy dyskutować i się zastanawiać, aby rozumieć, jak spowodować, żeby ludzie naprawdę w większym stopniu mogli wyrażać swoje poglądy i o nie walczyć. To wszystko skumulowało się z przyzwoleniem na kpinę i szyderstwo, z trywializowaniem czyjegoś nieszczęścia, z brakiem wrażliwości. Między Polakami zaczęła pojawiać się szyba chłodu. Dla zobrazowania proszę sobie przypomnieć, że kiedy pod Smoleńskiem zginęło niemal 100 osób, często słyszeliśmy głosy innych, że to "tylko wypadek komunikacyjny", że to coś normalnego, i że nie powinno się w związku z tym emocjonować.

"Szyba chłodu" to nie jest już chyba trafne określenie tego, co się dzieje. "Chłodem" nie są pojawiające się w internecie wpisy, które wręcz zachęcają do podobnych zdarzeń jak w Łodzi. Dotyczy chociażby cytowanego przez posła Andrzeja Jaworskiego wpisu sprzed dwóch dni (dokonanego - jak informują media - prawdopodobnie przez córkę Andrzeja Czumy z PO), w którym czytamy: "Dobrze temu patafianowi, ten drugi też powinien zdechnąć".
- Trudno mi uwierzyć, że ktoś mógł coś takiego napisać. Natomiast każde takie słowo - czy to powiedziane, czy napisane - buduje współodpowiedzialność za konsekwencje. Jest jakąś formą uczestnictwa, a na pewno aprobaty dla aktów agresji, a wreszcie dla aktów zbrodni. Każdy musi mieć świadomość, że będzie rozliczony ze swoich słów, które kieruje do innych. Nowoczesne technologie pozwalają każdemu mędrkowi bez jakichkolwiek konsekwencji dzielić się swoimi brudnymi myślami. Jednak nie jest to zabawa. Często piszący te słowa biorą przykład z polityków czy ludzi kultury, swoich idoli. Chociaż myślą może, że to "zabawa", w rzeczywistości napędza to nienawiść jak najbardziej w realu. Mam poczucie, że wielu z tych idoli tak chętnie rozliczających innych nie odprawiło podstawowych rekolekcji, które dotyczą ich odpowiedzialności za słowa.

A czy tego typu ziejące nienawiścią wpisy nie powinny być ścigane np. przez ABW?
- Jest oczywiście kwestia kwalifikacji karnej wtedy, kiedy mamy do czynienia z podżeganiem do zabójstwa czy do zbrodni. Taką kwalifikację można sobie wyobrazić, należy bezwzględnie ją stosować i w takim wypadku na pewno powinno to być ścigane. Natomiast internet jest takim medium, w którym w pewnych przypadkach tę granicę trudno jest wyznaczyć. I to, że one będą ścigane, nie zwalnia nas z odpowiedzialności za kształtowanie się nawzajem i za to, co mówimy. To nie są dwie rozdzielne sprawy. Jedna rzecz to jest odpowiedzialność karna, ale nie możemy uciec od odpowiedzialności politycznej - w przypadku polityków, oraz od odpowiedzialności moralnej - w przypadku wszystkich osób biorących udział w życiu politycznym jako np. komentatorzy, artyści i eksperci.

Jak zatem zapobiegać tego typu przypadkom?
- Musimy przede wszystkim zacząć od swoistej moralnej profilaktyki. Czyli od tego, że przyjmujemy wyśrubowane kryteria oceny tych, którzy naruszają zasady wolności słowa przez wplatanie do swoich wypowiedzi agresji itp. Natomiast w takich sytuacjach jak teraz, czyli w momencie rozhuśtanych emocji, a nawet zwykłych obaw o życie współpracowników, pewne miejsca narażone na napady powinny być dodatkowo pod ochroną, by zapobiec kolejnym tragediom.

Tym bardziej że wtorkowe zajście może dać przykład kolejnym...
- Tak. I ja obawiam się, że to niestety mogłoby być takim czarnym instruktażem...

Dziękuję za rozmowę.

---