Boruch Spinoza /Benedykt de Spinoza/ (1632-1677) filozof żydowski (działający na terenie Holandii)
Po 1654 roku, gdy poznał grekę i łacinę, zaczął studiować dzieła chrześcijańskich filozofów średniowiecza oraz nauki przyrodnicze. W swoje] oryginalnej filozofii nawiązał do myśli kartezjańskiej i jego metody filozoficznej. Metoda ta opierała się na wzorcu nauk matematycznych i dążyła do powiązania maksymalnej ścisłości z obiektywnością naukową. Dla Spinozy, podobnie jak i dla Kartezjusza, filozofia była nauką, opartą o standardy naukowe.
W 1656 r. Spinoza, za głoszenie bezbożnych poglądów, został wyklęty z gminy żydowskiej. Jakie zatem były te poglądy? Spinoza stworzył system filozoficzny obejmujący naukę o świecie, o Bogu, o poznaniu i działaniu. Według tej koncepcji istnieje tylko Bóg, który jest tożsamy z naturą, Bóg jest jedyną substancją. Panteizm Spinozy został wzbogacony o opis podstawowych atrybutów Boga-natury-świata. Cokolwiek istnieje podlega absolutnej determinacji. Znajduje to swoje potwierdzenie na terenie etyki, jako nauki racjonalnej i pozostającej w kręgu doświadczeń mistycznych. Działania racjonalne to działania rozumne, a zatem i wolne. Wolność nie jest dla Spinozy objawem woli, ale sprowadza się do racjonalnych podstaw aktywności człowieka. Mistyczne połączenie z Bogiem dopiero może w pełni uszczęśliwić człowieka.
Najważniejsze dzieła Spinozy to: Traktat teologiczno-polityczny i przede wszystkim Etyka (Ethica ordine geometrico demonstrata).