Unia Polski i Litwy

podręcznik, str. 90-93

1. Rządy Andegawenów w Polsce;

a. panowanie Ludwika Węgierskiego 1370-1382 w Polsce, siostrzeniec Kazimierza Wielkiego;

Ludwik Węgierski był synem Elżbiety Łokietkówny ( siostry Kazimierza Wielkiego) i Karol Roberta ( władcy Węgier)

tron polski został już obiecany dynastii Andegawenów na zjeździe w Wyszehradzie w roku 1335 w razie braku męskiego potomka wobec Kazimierza Wielkiego, potwierdzone w roku 1351 przez rycerstwo polskie i układ w Budzie 1355

• niechęć wobec rządów węgierskich ( król rzadko przebywał w Polsce)

• przywilej koszycki dla szlachty 1374:

• postanowienia: tron polski po śmierci Ludwika obejmie starsza córka Maria

• przywileje dla szlachty wg przywileju koszyckiego:

• stały podatek poradlne ( podatek od posiadania ziemi) w wysokości 2 gr z łana,

• nowe opłaty król może nałożyć tylko za zgodą szlachty

• gwarancja zwrotu kosztów za udział w wyprawach wojennych i wykup z niewoli przez króla,

• zwolnienie rycerstwa z obowiązku wznoszenia i odbudowy zamków, mostów i goszczenia władcy ( przywilej stanu)

b. Jadwiga Andegaweńska ( 1373-1399) królową Polski 1384: zmarła 1399 po porodzie ( córka także zmarła), od 1997 r. święta

- mimo ustaleń nową władczynią nie została starsza Maria, żona króla czeskiego Jana Luksemburskiego, lecz młodsza Jadwiga ( ostry sprzeciw szlachty niechętnej Luksemburgom)

2. Litwa przed unią :

1. Litwini- lud z grupy bałtyjskiej, zamieszkujący tereny Żmudzi i Auksztoty ( tzw. Litwa właściwa z Wilnem)

2. Mendog- zjednoczenie plemion litewskich i koronacja królewska 1253 ( przyjął chrzest, lecz kraj szybko wrócił do wierzeń pogańskich)

3. odbudowa potęgi Litwy przez księcia Giedymina na początku XIV w. - liczne podboje ziem ruskich

3. Unie polsko- litewskie w XIV- XV wieku:

1. korzyści z unii polsko-litewskiej:

• połączenie sił Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego

• wspólna walka z Zakonem Krzyżackim ( odzyskanie utraconych ziem), Zakon tracił argument dla podboju pogańskiej Litwy

• zainteresowanie szlachty litewskiej i ruskiej- tzw. bojarów przywilejami szlachty polskiej

• poparcie Kościoła katolickiego- chrystianizacja pogańskiej Litwy 1386,

• przyjęcie katolicyzmu przez Litwinów oznaczało zachowanie tożsamości narodowej wśród większości ruskiej,

• zainteresowanie mieszczan, kupców produktami leśnymi z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego

1. unia w Krewie 1385:

• postanowienia: zawarcie unii personalnej ( wspólny monarcha, ale urzędy i instytucje, prawa oddzielne w Polsce i na Litwie) między Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim ( niektóre źródła podają ,że Jagiełło początkowo zgodził się na unię realną, włączenie Litwy do Polski)

• ślub Jadwigi andegaweńskiej ( zerwano zaręczyny z Wilhelmem Habsburgiem) i Władysława Jagiełły ( 1351-1434) 1386 w Krakowie

• chrzest Jagiełły i Litwy 1386

• bunt możnych litewskich na czele z księciem Witoldem ( brat Władysława Jagiełły) przeciw unii ( wojna domowa),

• skutki : początek rządów w Polsce dynastii Jagiellonów

• powstanie rozległej monarchii jagiellońskiej

• wspólna walka z Zakonem Krzyżackim i walki na wschodzie ( Wielkie Księstwo Moskiewskie, Tatarzy)

• zainteresowanie możnych i szlachty polskich ekspansją na ziemie ruskie

1. unia wileńsko- radomska 1401: Witold dożywotnim wielkim księciem Litwy

2. unia w Horodle 1413:

• Wielkie Księstwo Litewskie jako równorzędne i niezależne państwo z władzą wielkiego księcia,

• przedstawiciele szlachty polskiej i litewsko-ruskiej będą wybierać osobno swoich władców,

• integracja szlachty litewskiej z polską- nadanie 47 rodom litewskim polskich herbów

ciekawostki:

Władysław Jagiełło miał kilka nawyków, które zadziwiały ówczesnych, np. zaraz po tym gdy wstawał, kilka godzin spędzał w toalecie, wiele czynności układał lub załatwiał, a nigdy nie był przystępniejszym i łatwiejszym jak wtedy: przeto wszyscy korzystali zwykle z takiej pory, dla wyjednania sobie tego, co im było pożądane. Król kąpał się codziennie. Inną jego cechą była pobożność: kilka razy dziennie uczestniczył we Mszach Św., co nawet w średniowieczu uznawane było za rzecz niezwykłą. Ulubionym zajęciem króla były łowy. Swojej pasji oddawał się z wielką wytrwałością. Podobno jego inną pasją był... sen. Kronikarz Długosz narzeka: sypiać i wczasować się lubił aż do południa, dlatego mszy świętej rzadko o należnym czasie słuchiwał. Ponadto, z nawyków żywieniowych należy zauważyć, iż nie król Władysław nie pijał alkoholu. Jabłek i ich zapachu nienawidził, dobre jednak i słodkie gruszki po kryjomu jadał.

przyczyna śmierci:

WYZIĘBIENIE ORGANIZMU (sędziwy król nabawił się go w nocy w lesie, słuchając śpiewu słowika).

Jagiełło był potomkiem Piastów. Jego matka, Julianna twerska, była wnuczką Eufemii kujawskiej, siostry Władysława Łokietka. Czyli to, że został królem Polski, wynikało również z jego pochodzenia - był potomkiem królów i książąt Polski z dynastii Piastów.

---