WPZiB

Procesy integracyjne zachodzące w ciągu ostatniego półwiecza na zachodzie Europy doprowadziły do przekształcenia tej części kontynentu w światową potęgę gospodarczą. Formą organizacyjną tej potęgi jest Unia Europejska, której traktat założycielski nadał formę trzyfilarowej konstrukcji: filar pierwszy (wspólnotowy) obejmuje głównie sferę gospodarczą, filar drugi - Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa, natomiast w zakres filaru trzeciego wchodzą współpraca policji i sądów w sprawach karnych. Spośród wszystkich sfer aktywności UE, najmniej rozwinięta była dotychczas działalność w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Doszło do swoistego paradoksu, posługując się słowami prezydenta Francji Francois Mitterranda, że „gigant gospodarczy" jawił się jako „polityczny karzeł".
Bezpieczeństwo Europy Zachodniej po II wojnie światowej było nierozerwalnie związane z Sojuszem Północnoatlantyckim, powołanym Traktatem Północnoatlantyckim, podpisanym 4 kwietnia 1949 r. w Waszyngtonie. W ramach Sojuszu podejmowano decyzje polityczne i wojskowe dotyczące bezpieczeństwa w Europie, ale również w całym świecie. Unia Zachodnioeuropejska (UZE), która powstała na mocy Traktatu Brukselskiego 17 marca 1948 r. (zmienionego w 1954 r.), nie uzyskała podobnego znaczenia ze względu na jej instytucjonalne i operacyjne podporządkowanie strukturom Sojuszu. „Zimna wojna" skupiała państwa zachodnioeuropejskie wokół ich amerykańskiego sojusznika i nie zachęcała do podejmowania działań na własną rękę.

Lata dziewięćdziesiąte XX wieku przyniosły ogromne zmiany w stosunkach międzynarodowych i zaowocowały między innymi nowym postrzeganiem bezpieczeństwa europejskiego. Rozpad Związku Radzieckiego i związanego z nim bloku państw wyeliminował w praktyce groźbę zmasowanego ataku na wszystkich frontach europejskich NATO. Konflikt zbrojny w skali globalnej stał się z końcem „zimnej wojny" mało prawdopodobny, a większego znaczenia nabrały konflikty lokalne. Rozpad Jugosławii stał się przyczyną wybuchu konfliktów, które mogły grozić destabilizacją całej Europy. Jeszcze inny problem stanowiło zjednoczenie Niemiec. Niektórzy członkowie Wspólnot obawiali się, iż dążyć będą one do odgrywania większej roli w polityce międzynarodowej, szczególnie w Europie Środkowej. Zapobiec temu miało ściślejsze ich związanie z konstrukcją europejską.

Uwarunkowania te stały się impulsem do dyskusji we Wspólnocie Europejskiej nad ustanowieniem unii politycznej, która doprowadziła do powołania Unii Europejskiej ze Wspólną Polityką Zagraniczną i Bezpieczeństwa jako jednym z jej filarów.

W Traktacie o Unii Europejskiej (podpisanym w Maastricht 7 lutego 1992 r.) stwierdzono, że: Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa obejmuje wszystkie te kwestie, które są związane z bezpieczeństwem Unii Europejskiej łącznie z docelowym określeniem wspólnej polityki obronnej, która mogłaby z czasem prowadzić do wspólnej obrony. Jako instytucję odpowiedzialną za realizację polityki bezpieczeństwa UE wyznaczono Unię Zachodnioeuropejską, nazwaną „integralną częśCzłonkowie UE zdefiniowali podstawowe cele Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, którymi są:

- ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności państw członkowskich;
- umacnianie bezpieczeństwa Unii Europejskiej i poszczególnych jej członków;
- umacnianie bezpieczeństwa kontynentu i wspieranie współpracy międzynarodowej;
- ugruntowanie i rozwijanie demokracji i rządów prawa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności obywatelskich.
- państwa europejskie chcą zajmować wspólne stanowisko w sprawach światowej polityki, a umacniając tożsamość na arenie międzynarodowej zwiększać swoją rolę w sferze bezpieczeństwa.

Traktat o Unii Europejskiej nie spełnił oczekiwań awangardy wspólnej europejskiej obrony. Nie wyposażył wspólnej polityki bezpieczeństwa w niezbędne do jej prowadzenia instrumenty, szczególnie dotyczące podejmowania decyzji operacyjnych i organu wykonawczego.

Kolejne zmiany w kształcie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa przyniósł Traktat Amsterdamski modyfikujący Traktat o Unii Europejskiej. Traktat Amsterdamski wprowadził nową jakość do europejskiej polityki bezpieczeństwa - włączył zadania humanitarne, ratownicze, utrzymywania i przywracania pokoju oraz zarządzania kryzysami, czyli tzw. misje petersberskie (będące dotąd w gestii UZE) do Traktatu o Unii Europejskiej. Ponadto, ustanowiono funkcję Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, którym został Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej. W sprawach tych pomaga on Radzie i ma swój udział w formułowaniu i realizacji decyzji politycznych, a w niektórych przypadkach prowadzi samodzielnie dialog polityczny z podmiotami trzecimi. Pierwszym Wysokim Przedstawicielem został były Sekretarz Generalny NATO, Javier Solana.

Zadania w ramach II filaru, UE pragnie rozwijać w oparciu o instrumenty, jakimi są:

- wspólne strategie - określane przez organ nadrzędny Unii, a więc Radę Europejską na podstawie zaleceń Rady UE. Dotyczą one dziedzin szczególnie ważnych w stosunkach zewnętrznych. Każda z nich określa cel, czas trwania oraz środki przeznaczone na ich realizację. Pierwsza wspólna strategia przyjęta w czerwcu 1999 dotyczyła stosunków z Rosją;
-wspólne stanowiska - wyraża je, w postaci opinii, Rada UE. Mogą one dotyczyć konkretnych sfer działalności poszczególnych państw, napięć czy kryzysów międzynarodowych;
- wspólne działania - także należą do kompetencji Rady. Każde z nich posiada określone cele, zakres, środki przeznaczone na realizację, czas trwania oraz inne szczegółowe warunki. Instrument ten był często stosowany podczas kryzysów i konfliktów w b. Jugosławii;
- deklaracje - są formą publicznych oświadczeń dotyczących stanowiska UE wobec różnych państw, zjawisk i wydarzeń. Jest to instrument o charakterze pomocniczym, pozwalający na szybką reakcję. Tradycyjnie deklaracje publikowane są po zakończeniu każdego szczytu Unii. Rada może wydawać deklaracje dotyczące spraw będących przedmiotem jej obrad.

Przyjmują one wówczas formę Deklaracji Unii Europejskiej. W przypadku, gdy Rada nie obraduje, deklaracje w imieniu Unii Europejskiej ogłasza państwo sprawujące przewodnictwo. Ze względu na wzrost aktywności zewnętrznej UE, liczba deklaracji stale rośnie.

W Traktacie o Unii Europejskiej z Maastricht i Amsterdamu pominięte zostały kwestie wyposażenia UE w zdolności wojskowe. Francuskim i niemieckim projektom rozwoju unijnych sił zbrojnych sprzeciwiały się głównie Wielka Brytania oraz państwa neutralne: Austria, Finlandia, Irlandia i Szwecja. Do zbliżenia stanowisk państw członkowskich na temat przyszłości obrony UE doszło w 1998 roku. Przełom stanowiła inicjatywa premiera Wielkiej Brytanii Tony Blaira dotycząca ponownego przemyślenia problematyki bezpieczeństwa europejskiego, przedstawiona podczas nieformalnego szczytu UE w Pörtschach w październiku 1998 r. Zmiany w brytyjskim stanowisku dowiodła podpisana 4 grudnia 1998 r. w Saint-Malo „Deklaracja w sprawie obrony europejskiej", w której prezydent Francji Jacques Chirac i premier Wielkiej Brytanii Tony Blair oświadczyli między innymi, że Unia Europejska powinna rozwijać „samodzielne zdolności wojskowe".cią rozwoju Unii Europejskiej".

W konsekwencji państwa UE przystąpiły do budowania, w ramach WPZiB - Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, w skrócie CESDP (Common European Security and Defence Policy). Szczegółowe postanowienia przyjęto podczas posiedzeń Rady Europejskiej w Kolonii (3-4 czerwca 1999 r.), Helsinkach (10-11 grudnia 1999 r.) i Nicei (7 - 9 grudnia 2000 r.). Efektem tych spotkań było powołanie struktur politycznej kontroli i strategicznego kierownictwa operacji antykryzysowych oraz tworzonych sił szybkiego reagowania Unii Europejskiej. W Traktacie z Nicei zmieniającym Traktat o Unii Europejskiej, zaznaczono, że na razie Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i

Obrony ogranicza się do działań antykryzysowych, jednak nie wykluczono dalszego rozwoju współpracy obronnej państw członkowskich UE. Z dniem l lipca 2001 r. misje petersberskie UZE przejęła całkowicie UE, a przewidywane zaangażowanie wojskowe państw europejskich zdefiniowano w programie Europejskiego Celu Zasadniczego (European Headline Goal). Mówi się w nim o możliwości powołania do operacji antykryzysowej sił liczących do 60 000 żołnierzy, w ciągu 60 dni od przyjęcia decyzji politycznej w tej sprawie. W przyjętej w listopadzie 2000 r. Deklaracji zdolności wojskowych UE zawarto zgłoszone przez poszczególne państwa udziały w Katalogu sił UE.
22 stycznia 2001 r. Rada Unii Europejskiej podjęła decyzję o przekształceniu tymczasowych struktur odpowiedzialnych za koordynację działań i misji antykryzysowych w ciała stałe. Są to: Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, Komitet Wojskowy i Sztab Wojskowy Unii Europejskiej.
Obok prac nad rozwojem sił antykryzysowych Unii Europejskiej, państwa członkowskie podejmowały starania na rzecz możliwości wykorzystywania sił i środków NATO dla operacji prowadzonych pod auspicjami UE. Rozwój Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony został zaakceptowany podczas Waszyngońskiego szczytu Sojuszu w pięćdziesiątą rocznicę utworzenia NATO (23-24 kwietnia 1999 r.). Szefowie państw i rządów NATO przyjęli do wiadomości zdecydowane stanowisko UE w sprawie prowadzenia autonomicznych akcji wojskowych w sytuacjach, kiedy Sojusz jako całość nie byłby zaangażowany oraz poparli potrzebę wzmocnienia europejskich zdolności operacyjnych. Zgodzono się zapewnić państwom UE stały dostęp do zasobów NATO dla prowadzenia takich akcji. Podkreślając trwałość więzi Sojuszu Północnoatlantyckiego, poparto działania zmierzające do wzmocnienia obronnego wymiaru Unii Europejskiej. Podstawą dla dalszej formalnej współpracy obu organizacji oraz stałego dostępu UE do planowania operacyjnego NATO stały się decyzje Rady Europejskiej z Kopenhagi i Rady Północnoatlantyckiej (NAĆ) z 13 grudnia 2002 r., potwierdzone Wspólną Deklaracją UE i NATO odnośnie ESDP podpisaną 16 grudnia 2002 r. Dzięki rozwojowi własnych zdolności wojskowych oraz możliwości wykorzystywania zasobów NATO, Unia Europejska będzie gotowa do samodzielnego prowadzenia misji pokojowych.

Stanowisko Rzeczpospolitej Polskiej
Z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej staniemy się „współkonstruktorami" Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. W okresie kandydowania do Unii Europejskiej władze Rzeczpospolitej Polskiej w zasadzie pozytywnie wypowiadały się na temat rozwoju europejskich sił antykryzysowych. W Strategii bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej (przyjętej na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 4 stycznia 2000 r.) uznano rozwój unijnych struktur polityczno--wojskowych za drugi, obok Sojuszu Północnoatlantyckiego, filar bezpieczeństwa państwa. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w dwudziestym siódmym (spośród 31) rozdziale negocjacji akcesyjnych - Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa, które rozpoczęto 29 października 1998 roku, a zamknięto 6 kwietnia 2000 r. Polska chce uczestniczyć w kształtowaniu Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa i zadeklarowała udział polskich żołnierzy w siłach antykryzysowych Unii Europejskiej.

W formułowaniu odpowiedzi na wiele z pytań o przyszłość europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony Polska będzie mogła współuczestniczyć, kiedy znajdzie się w gronie państw członkowskich UE.

WPZIB w świetle traktatu Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa to obecnie drugi filar UE. Poprzedniczką WPZiB była Europejska Współpraca Polityczna, która stanowiła zinstytucjonalizowaną formę współpracy międzynarodowej członków Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Podstawą prawną jej funkcjonowania WPZiB jest Tytuł V, art. 11-28 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), znanego też jako Traktat z Maastricht (podpisany 7 II 1992, wszedł w życie 1 XI 1993). Określił on m.in. Cele tej polityki, którymi są: ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności UE; umacnianie bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich we wszelkich formach; zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej; rozwijanie i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. WPZiB posiada szereg instrumentów, którymi się posługuje. Należą do nich: * zasady i ogólne wytyczne, które są ustalane przez Radę Europejską, lecz nie mają mocy wiążącej; * wspólne strategie również ustalane przez RE, a dotyczą dziedzin, w których członkowie UE mają ważne wspólne interesy; * wspólne działania i stanowiska, które służą do realizacji wspólnych strategii, a które podejmuje Rada Unii Europejskiej; Po podpisaniu Traktatu amsterdamskiego proces decyzyjny w ramach tej polityki zmienił się z zasady jednomyślności na rzecz zasady większości kwalifikowanej w Radzie Unii Europejskiej. Co również istotne do działań realizowanych w ramach wpzib włączono tzw. Zadania petersberskie ( w ramach Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, która jest częścią wpzib, a została proklamowana na posiedzeniu Rady Europejskiej w Helsinkach w grudniu 1999 roku). Obejmują one operacje humanitarne i ratownicze, misje pokojowe oraz zadania bojowe w razie potrzeby opanowania sytuacji kryzysowych (w tym przywracanie pokoju). II filar UE nie podlega prawu wspólnotowemu, jednak korzysta (na zasadzie zapożyczenia) z instytucji wspólnotowych, takich jak Rada UE, Parlament Europejski, Komisja Europejska, Komitet Stałych Przedstawicieli, Prezydencja, których podstawą funkcjonowania w ramach wpzib jest prawo międzynarodowe (TUE, Ta, Traktat Nicejski). Istnieją też organy służące tylko do realizacji tego filaru (tzw. Sui generis - swego rodzaju, swoisty), którymi są Wysoki Przedstawiciel ds. Wpzib, Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, Komórka Planowania i Wczesnego Ostrzegania, Korespondenci Europejscy, Pełnomocnicy.     Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy (TUKE) zakłada szereg zmian w aspekcie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Dotyczą one zarówno struktur ją realizujących, jak i merytorycznie jej samej. TUKE mówi o stworzeniu instytucji Ministra Spraw Zagranicznych Unii, który miałby kierować WPZiB, a do tego celu miałby prawo inicjatywy w polityce zagranicznej i do wprowadzania jej w życie dzięki mandatowi Rady Unii Europejskiej. Byłby przedstawicielem UE w sprawach dotyczących tej polityki oraz jej reprezentantem na forum organizacji międzynarodowych, czy też międzynarodowych konferencji. Równocześnie byłby on jednym z wiceprezydentów Komisji Europejskiej, odpowiedzialnym za wszelką działalność i politykę zewnętrzną oraz szefem dyplomacji UE. Europejska Służba Działań Zewnętrznych to nowa instytucja, która miałaby powstać by wspierać Ministra Sraw Zagraniczych w jego dzialaniach. Warunkiem jej powstania byłaby pozytywna decyzja Rady Unii Europejskiej po konsultacji z Parlamentem Europejskim i uzyskaniu zgody  Komisji Europejskiej. Byłaby złożona z urzędników ze stosownych departamentów Sekretariatu Generalnego Rady UE i KE i pracowników narodowych służb dyplomatycznych. Urzędnicy ESDZ będą członkami delegacji unijnych działających w krajach trzecich i na forach organizacji międzynarodowych. Ostatnią strukturalną nowością miałoby być utworzenie Europejskiej Agencji ds. Rozwoju zdolności obronnych, badań, zakupów i uzbrojenia, która znana by była pod nazwą Europejska Agencja Obrony. Ta zmiana bezpośrednio dotyczy Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, która jest częścia WPZiB. Nowa instytucja miałaby się zajmować racjonalizacją i podnoszeniem zdolności militarnych państw członkowskich UE. Zmiany merytoryczne we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa po wprowadzeniu TUKE dotyczą czterech jej elementów: Zakres tzw. zadań petersberskich został rozszerzony o wspólne działania rozbrojeniowe, misje wojskowego doradztwa i wsparcia, misje zapobiegania konfliktom, misje stabilizacji sytuacji po konfliktach oraz walkę z terroryzmem (również w ramach pomocy krajom trzecim w walce z terrorystami na ich terytorium). TUKE  ustanawia współpracę strukturalną, którą mogłyby na stałe, w ramach UE, podjąć te kraje członkowskie, których militarne możliwości są wyższe od innych i które poczyniły wobec siebie nawzajem bardziej wiążące zobowiązania w perspektywie najbardziej wymagających zadań w sferze wojskowości. Kolejną zmianą jest ustanowienie klauzuli sojuszniczej, która nakłada obowiązek pomocy na wszystkie państwa członkowskie w sytuacji, gdy jedno z nich stanie się ofiarą zbrojnej agresji na swoim terytorium. Muszą one użyć wszystkich środków, które są w ich mocy, aby udzielić potrzebnej pomocy, zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych. Jednak pomoc ta nie powinna godzić w politykę bezpieczeństwa i obronności konkretnego członka, a wszelkie działania w tej sferze nie mogą być niezgodne z regulacjami NATO. Ostatnią i czwartą zmianą, którą wprowadza TUKE jest modyfikacja klauzuli solidarności (na czym polegająca?). Wykracza ona teraz poza zasięg WPZiB, a w traktacie opisana jest jako solidarne działanie krajów członkowskich w sytuacjach, w których inny członek jest ofiarą ataku terrorystycznego lub katastrofy naturalnej, czy też wywołanej ręką człowieka. UE jest zobowiązana do zmobilizowania wszystkich możliwych środków, w tym militarnych, aby zapobiec zagrożeniu terrorystycznemu na terytorium swoich członków, chronić instytucje demokratyczne i ludność cywilną od jakiegokolwiek ataku terrorystycznego, pomóc państwu członkowskiemu na jego terytorium, w przypadku prośby jego władz politycznych, na wypadek ataku terrorystycznego lub też katastrofy naturalnej, jak i spowodowanej przez człowieka. I właśnie ten "zbrojny" charakter jest istotą modyfikacji, ponieważ niejako zobowiązuje ona członków Unii do walki z terroryzmem, który jest wymieniany jako jeden z najniebezpieczniejszych czynników zagrażających bezpieczeństwu organizacji.
II filar Unii Europejskiej. Wspólna Polityka Zagraniczna I Bezpieczeństwa Rozwój WPZiB Ustanowienie Wspólnoty Europejskiej było od początku projektem politycznym o kontaktach międzynarodowych. Udział WE w polityce międzynarodowej rozrastał się prowadząc do powstania Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Rozpoczynał się również proces umacniania własnej odpowiedzialności na bezpieczeństwo Europy, który wymagał wyważenia interesów między UE a NATO. Proces ten został ujęty w terminie Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony. Proces tworzenia WPZiB został przyspieszony kryzysami latach 90-tych. W 1950 przedstawiony został plan Pleven'a i próbowano utworzyć Europejską Wspólnotę Obroną. Jednak projekt ten został odrzucony. Również odrzucone zostały plany Fouchet'a, postulujące za zacieśnianiem się współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i obrony. Dopiero w roku 1969 w Hadze szefowie rządów zobowiązali ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich do opracowania planu jedności politycznej. Na podstawie raportu Davignon'a podjęto spotkania w Luksemburgu, co doprowadziło do określenia celów Europejskiej Współpracy Politycznej. Jej istotą miała być stała współpraca resortów spraw zagranicznych. Na mocy raportu kopenhaskiego lipca 1973 roku skonkretyzowano działanie EWP i określono takie zasady jak: zobowiązanie państw członkowskich do konsultacji przed podjęciem ważnych decyzji, podkreślenie jedności ich celów w tej dziedzinie. Utworzono również wtedy specjalna sieć połączeń teleksowych (COREU). Podczas szczytu paryskiego 1974r. szefowie państw członkowskich postanowili utworzyć Radę Europy, która dyskutować miała o sprawach Europy jako całości. Umocnienie EWP nastąpiło w 1981 na mocy raportu londyńskiego pod wpływem radzieckiej inwazji na Afganistan i rewolucji w Iraku. Jednolity Akt Europejski z lutego 1986 wprowadził oddzielny Tytuł III - „Postanowienia o europejskiej współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej”. Znaczenie JAE polegało na tym, że nadał Europejskiej Współpracy Politycznej podstawę prawną. JAE określał trzy grupy zadań EWP: -wspólne formułowanie i realizowanie polityki zagranicznej -potwierdzenie włączenie do EWP polityki bezpieczeństwa -zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi WPZiB utworzono na mocy Traktatu o UE z Maastricht. Postanowienia te ulegały niewielkim zmianom w Traktacie Amsterdamu i w podpisanym w 2001 Traktacie Nicei. Zasady WPZiB WPZiB umacnia w dwóch zasadniczych płaszczyznach tożsamości UE : • W realizacji WPZiB Unia widzi możliwość potwierdzenia tożsamości na arenie międzynarodowej • Traktat UE sprecyzował spójność i solidarność. Państwa członkowskie mają popierać aktywnie i bez zastrzeżeń WPZiB; współpracują w celu umacniania i rozwijania wzajemnej, politycznej solidarności; powstrzymują się od każdego działania, które byłoby sprzeczne z interesami Unii. Główne cele WPZiB to: • zachowanie wspólnych wartości , podstawowych interesów, niezawisłości i integralności UE zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych • umacnianie bezpieczeństwa UE • zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa narodowego • popieranie współpracy międzynarodowej • rozwijanie i umacnianie demokracji i zasad państwa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności Instrumenty działania WPZiB • Zasady i ogólne wytyczne ustalane przez Rade Europejską • Wspólne strategie ustalane przez Radę Europejską. Dotyczą one spraw, w których państwa UE mają wspólne ważne interesy • Wspólne stanowiska. Podczas podejmowania wspólnych akcji w specyficznych sytuacjach. Rada ustala wtedy cele, zakres, środki i czas trwania działań • Wspólne stanowiska ustalają koncepcję UE w odniesieniu do określonych problemów charakterze geograficznym lub substancjonalnym • Umacnianie współpracy państw UE poprzez działanie w ramach WPZiB spójnie i solidarnie poprzez: wzajemna wymianę informacji i uzgodnień, koordynację działania w organizacjach międzynarodowych, zapytania i propozycje, wnioskowanie nadzwyczajnych posiedzeń Rady Mechanizm decyzyjny Podstawą podejmowania decyzji w WPZiB na mocy traktatu z Maastricht jest jednomyślność. Ustanowiono jednak również tzw. Konstruktywne wstrzymanie się od głosu i rozszerzono możliwość podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów. Istotą konstruktywnego wstrzymania się od głosu jest, iż wstrzymanie się od głosu nie stoi na przeszkodzie jednogłośnemu podjęciu decyzji. • Państwo wstrzymujące się od głosu może złożyć we tej sprawie oficjalny wniosek • Powstrzymuje się ono od wszelkich działań które byłyby sprzeczne z taką decyzją • Pozostałe państwa respektują stanowisko państwa wstrzymującego się od głosu • Konstruktywne wstrzymanie się od głosu przestaje działać jeśli państwa wstrzymujące się od głosu dysponują więcej niż jedną trzecią głosów ważonych Rada decyduje kwalifikowaną większością głosów jeśli: podejmuje wspólne działania, przyjmuje wspólne♣ stanowiska, względnie podejmuje inne decyzje na podstawie wspólnych strategii podejmuje decyzje w celu realizacji wspólnego działania lub♣ wspólnego stanowiska Możliwość taka jest obwarowana ograniczeniami: nie♣ dotyczy ona decyzji mających odniesienie wojskowe lub do polityki obronnej ♣ decyzje dochodzą do skutku jeśli mają poparcie co najmniej 10 państw które dysponują razem 62 z 87 głosów ważonych możliwość taka jest także♣ obwarowana wentyle bezpieczeństwa, gdy jedno państwo sprzeciwi się z ważnych powodów , przedstawiając je; wówczas Rada może pozostawić decyzję Radzie Europy do jednomyślnego przegłosowania Organy WPZiB Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi. II filar korzysta ze wspólnotowym instytucji, które funkcjonują jako organy WPZiB. Na podstawie Traktatu o UE Rada Europejska została ustanowiona jako samodzielny organ UE i jako taki funkcjonuje również w II filarze. D kompetencji Rady Europejskiej należy określanie kierunków działania WPZiB poprzez: o ustalanie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB o podejmowanie decyzji w sprawie uzupełnienia WPZiB Główne organy działające w WPZiB: Rada składająca się z¬ ministrów spraw zagranicznych, jest głównym organem decyzyjnym i wykonawczym WPZiB: • Zapewnia jednolitość, spójność skuteczność działaniom UE w WPZiB • Rekomenduje Radzie Europejskiej wspólne strategie i jest odpowiedzialna za ich realizację • Podejmuje wspólne działania i przyjmuje wspólne stanowiska spełnia wiele innych funkcji koordynacyjnych Parlament¬ Europejski, którego rola jest niewielka może jedynie kierowac zapytania i zalecenia do Rady i kontrolować budżet WPZiB Komisja Europejska:¬ • W pełnym zakresie uczestniczy w pracach WPZiB • W pełnym zakresie uczestniczy w reprezentowaniu UE przez Prezydencję w sprawach objętych WPZiB oraz realizacji przez Prezydencję decyzji podjętych w ramach WPZiB • Wchodzi w skład Trojki z Prezydencją i Wysokim Komisarzem Prezydencja spełnia w WPZiB trzy ważne¬ funkcje • Reprezentuje UE w sprawach WPZiB • Jest odpowiedzialna za realizacje decyzji podejmowanych w ramach WPZiB • Reprezentuje stanowisko UE w organizacjach międzynarodowych Wysoki Przedstawiciel dla WPZiB to¬ również Sekretarz Generalny Rady, który jest odpowiedzialny za funkcjonowanie WPZiB, wspieranie Prezydencji i Rady oraz do reprezentowania WPZiB na arenie międzynarodowej Komitet Stałych Przedstawicieli, w którego skład wchodzą¬ ambasadorowie państw członkowskich UE, jest organem pomocniczym WPZiB Organy WPZiB sui generis Komitet Polityczny w skład,¬ którego wchodzą dyrektorzy polityczni Ministerstw Spraw Zagranicznych państw członkowskich. Komitet ma istotne kompetencje takie jak: obserwacja sytuacji międzynarodowej w obszarach objętych WPZiB; dostarczanie Radzie ocen; czuwanie nad realizacją uzgodnionych polityk. Komitet polityczny zajmuje się na bieżąco wszystkimi zasadniczymi problemami polityki międzynarodowej Jednostka¬ planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania, podporządkowana Wysokiemu Przedstawicielowi dla WPZiB. Do jej zadań należą: • Czuwanie i analiza rozwoju sytuacji objętych w dziedzinach WPZiB • Ocena interesów UE w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz określanie przyszłych głównych zagadnień WPZiB • Wczesne ocenianie wydarzeń sytuacji, które mogą oddziaływać na WPZiB • Opracowywania dokumentów określających opcje polityczne Korespondenci Europejscy odpowiedzialny za bieżącą wymianę¬ informacji ( w tym poufnych) Specjalni pełnomocnicy powoływani dla¬ szczególnych spraw politycznych Finansowanie WPZiB WPZiB budżetu WE pokrywane są koszty administracyjne związane z działalnością WPZiB oraz wydatki operatywne związane z realizacją WPZiB, WPZiB wyjątkiem wydatków na działania mające odniesienie wojskowe lub do polityki obronnej. Rada może uchwalić inną decyzję i w takim przypadkach wydatki są ponoszone przez państwa uczestniczące w danym przedsięwzięciu. Stosowanie sankcji ekonomicznych Obecnie decyzje w sprawie zastosowania sankcji ekonomicznych podejmuje Rada, stanowiąc jednogłośnie w ramach wspólnego działania i wspólnego stanowiska. Potem na wniosek KE podejmuje decyzje wykonawcze w formie stosownych aktów prawa wspólnotowego. Zawieranie umów międzynarodowych ramach WPZiB WPZiB przypadku zawierania umów z innym krajem lub organizacją międzynarodową Rada jednogłośnym postanowieniem może upoważnić Prezydencję do prowadzenia negocjacji. Umowę zawiera Rada, przyjmując w tej sprawie jednogłośne postanowienie na zlecenie Prezydencji. Nowy wymiar bezpieczeństwa i obrony Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa obejmuje wszystkie sprawy dotyczące bezpieczeństwa Unii. Ustanowienie wspólnej obrony powinno nastąpić na zlecenie Rady Europejskiej. Ustanowieni wspólnej obrony nastąpi przez włączenie UZE do UE, ponieważ UZE stanowi część integralną rozwoju Unii

Wspólna polityka zagraniczna i wspólna polityka bezpieczeństwa

Traktat o Unii Europejskiej ustanawia unię polityczną, opartą na realizacji wspólnej polityki zagranicznej i na wspólnej obronie. Jej cele są następujące:

• strzeżenie wspólnych wartości, fundamentalnych interesów i niezawisłości Unii;

• podniesienie bezpieczeństwa Unii i jej krajów członkowskich we wszystkich jego aspektach;

• utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie [

• promowanie współpracy międzynarodowej;

• rozwój i koordynacja demokracji i państwa prawa oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych swobód.

Te cele mogą być właściwie realizowane za pomocą dwóch narzędzi: „współpracy między państwami członkowskimi w kierowaniu ich polityką”, określającą wspólne stanowiska oraz .stopniowego wdrażania wspólnych działań w dziedzinach, w których państwa członkowskie mają ważne interesy wspólne.

W ramach systematycznej współpracy państwa informują się wzajemnie i konsultują we wszystkich kwestiach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa o znaczeniu ogólnym. Państwa członkowskie zajmują wspólne stanowisko wtedy, gdy Rada uzna je za konieczne, jest ono wyrazem ich polityki państwowej oraz ich stanowiska na arenie międzynarodowej.

Rada Europejska pozostaje nadrzędnym organem władzy, który definiuje w drodze konsensusu główne kierunki polityki zagranicznej. Zasada wspólnych działań obowiązująca Piętnastkę zostaje zachowana.

Rada może uchwalić kwalifikowaną większością głosów wspólne działania (o ile dotyczą one kwestii wcześniej przyjętych przez Radę jednomyślnie), których celem jest zbliżenie państw członkowskich dla uzgodnienia stanowiska. Unia Europejska wypowiada się na temat wydarzeń międzynarodowych we wspólnych deklaracjach. Dotyczą one przede wszystkim naruszenia praw człowieka. W ten sposób w tym samym organizmie instytucjonalnym mogą istnieć procedury wspólnotowe i procedury międzyrządowe.

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZB) stanowi jeden z filarów Unii Europejskiej i obejmuje wszystkie dziedziny polityki zagranicznej, w tym bezpieczeństwo. Rozporządzenia odnoszące się do WPZB nie naruszają w żaden sposób „specyficznego charakteru polityki bezpieczeństwa i obrony niektórych państw członkowskich”. I tak państwa neutralne nadal cieszą się specjalnym statutem, a Francja i Zjednoczone Królestwo mogą kontynuować swą politykę obronną właściwą mocarstwom jądrowym.

Unia Europejska zyskała dzięki Traktatowi Amsterdamskiemu nowe instrumenty, instytucjonalne i operacyjne. Wysyłanie impulsów i wytyczanie kierunków wspólnych działań należy odtąd do Rady Europejskiej, która uchwala „wspólne strategie” i „wspólne stanowiska”. Zresztą głosowanie większością kwalifikowaną nad działaniami i stanowiskami dotyczącymi wspólnych decyzji Rady Europejskiej, zostało przyjęte w Amsterdamie tylko pod warunkiem wprowadzenie zasady konstruktywnego wstrzymania się od głosu, która pozwala państwu członkowskiemu w pewnych przypadkach na nieuczestniczenie w działaniu, nie przeszkadzając innym w podjęciu określonych działań.

Sekretarz Generalny Rady pełni nową funkcję wysokiego przedstawiciela WPZB i towarzyszy Radzie, przyczyniając się do formułowania, opracowywania i wdrażania decyzji politycznych. Rada będzie mogła ponadto, jeśli uzna to za konieczne, mianować specjalnego przedstawiciela, któremu powierzać będzie mandat w związku ze specyficznymi kwestiami politycznymi. Ale wielkim novum Traktatu jest utworzenie „jednostki planowania polityki i szybkiego alarmowania” w łonie Rady. Jej zadaniem będzie nadzorowanie i analiza rozwoju WPZB, szybka ocena i alarmowanie w razie sytuacji, które mogłyby wywrzeć skutki na wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa.

Ku europejskiej tożsamości w materii obronności

Wspólna polityka zagraniczna i polityka bezpieczeństwa powinny docelowo doprowadzić do systemu wspólnej obrony. To dosyć ostrożne sformułowanie, przyjęte w Maastricht, odzwierciedla troskę państw, które za konieczne uznają utwierdzanie tożsamości europejskiej w materii obronności, a także tych, które nie chcą ryzykować rozluźnienia więzów solidarności zadzierzgniętych w ramach Paktu Północnoatlantyckiego. Ale pojęcie „wspólnej obrony” oznacza pewien postęp na drodze do pełnej Unii, obejmującej także aspekt strategiczny i wojskowy.

Prosząc „Unię Zachodnioeuropejską, która stanowi integralny składnik rozwoju Unii Europejskiej, o opracowanie i zrealizowanie decyzji i działań wiążących się z dziedziną obronności., Unia rzuca pomost łączący ją z jedyną europejską organizacją mającą kompetencje w materii obrony” UZE, do której należy dziesięć państw członkowskich Unii Europejskiej sygnatariuszy Traktatu Brukselskiego i pięciu obserwatorów (Dania, Irlandia, Austria, Finlandia i Szwecja) posiada Zgromadzenie liczące 108 członków, mające swą siedzibę w Paryżu oraz Radę Ministrów, której Sekretariat ma siedzibę w Brukseli.

Przyznając dziewięciu krajom Europy Środkowo-Wschodniej statut „partnerów stowarzyszonych” i popierając akt założycielski między Rosją a NATO podpisany 27 maja 1997 roku, UZE potwierdziła swą solidarność w kwestii obronności z bliskimi sąsiadami z tej części Europy.

Traktat Amsterdamski wymienia misje Petersberga zdefiniowane przez UZE 19 czerwca 1992 roku (misje humanitarne, ewakuacje, utrzymanie pokoju, misje zbrojne dla zażegnywania kryzysów). UZE towarzyszy Unii w określaniu aspektów WPZB odnoszących się do obronności. Rada Europy ustala kierunki postępowania UZE, w wypadku gdy Unia się do niej odwołuje. Ponadto Traktat Amsterdamski zaleca współpracę między państwami członkowskimi w materii zbrojeń, współpracę już zaczętą w łonie UZE za pośrednictwem Organizacji Współpracy w Kwestii Zbrojeń.

Jednak kwestia ewentualnej integracji UZE z Unią Europejską nie jest jeszcze postanowiona. Traktat Amsterdamski przewiduje, nie precyzując dat, zorganizowanie nowej konferencji międzyrządowej w celu przyjęcia założeń wspólnej polityki obronnej.

Pojawiają się jeszcze liczne pytania dotyczące metod współpracy dyplomatycznej i militarnej, do której zobowiązały się państwa członkowskie Unii. Jaki będzie udział Unii Europejskiej w ustalaniu nowych reguł gry w sytuacji nadrzędnej konieczności wprowadzenia pokojowego porządku i zbiorowego bezpieczeństwa na całym kontynencie, któremu konflikt ideologiczny zagraża w mniejszym stopniu niż rozbudzenie mikronacjonalizmów? Jak najlepiej rozdzielić zadania między Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – jednoczącą wszystkie kraje Europy i dawnego Związku Radzieckiego oraz Stany Zjednoczone i Kanadę, którą Karta Paryska, uchwalona 21 listopada 1990 roku, uznaje za „główne forum konsultacji politycznych nowej Europy” - a Pakt Północnoatlantycki odnowiony podczas szczytu w Rzymie w listopadzie 1991 roku, Unię Zachodnioeuropejską i Unię Europejską? Pakt o Stabilności w Europie, podpisany 21 marca 1995 roku w Paryżu, jest pierwszym istotnym wkładem Unii Europejskiej w budowę bezpieczeństwa nowej Europy. Jeszcze bardziej obiecująca jest decyzja Rady Północnoatlantyckiej zgromadzonej 3 czerwca 1996 roku w Berlinie, o oddaniu do dyspozycji Europejczyków niektórych środków NATO (wielonarodowościowa formacja międzywojskowa) dla akcji wojskowych, które angażowałyby tylko Europejczyków, otwiera drogę do utwierdzenia europejskiej tożsamości w dziedzinie obronności. W ten sposób mógłby stopniowo powstawać „europejski filar” Paktu Północnoatlantyckiego, skupiającego państwa Unii Europejskiej, które angażowałyby się w ściślejszą współpracę zarówno w łonie UZE, jak i NATO.

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa nazywana jest II filarem UE. Integracja europejska w dziedzinie bezpieczeństwa ustanowiona tytułem V Traktatu o UE i artykułami 11-28 Traktatu Amsterdamskiego, zakładała działania w trzech wymiarach: politycznym (wchodzący w zakres WPZiB), ekonomicznym, obejmującym dwa obszary działań: wewnętrzny - integracja przemysłu zbrojeniowego krajów UE, poza II filarem UE, zewnętrzny - działania prewencyjne polegające na przydzielaniu środków pomocowych dla regionów ewentualnej destabilizacji spowodowanej ubóstwem i na prowadzeniu działań polegających na odbudowie - przydział środków dla terenów dotkniętych konfliktami zbrojnymi, wojskowym - realizowanym częściowo w ramach WPZiB. Traktat o Unii Europejskiej i Traktat Amsterdamski przewidywały realizację pięciu głównych celów II filaru UE: 1. Ochrona podstawowych interesów polityki zagranicznej, szczególnie niezależności, bezpieczeństwa i nienaruszalności UE. 2. Umacnianie bezpieczeństwa UE i bezpieczeństwa państw członkowskich. 3. Umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego i zachowanie pokoju w sposób zgodny z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu Końcowego z Helsinek i z celami Karty Paryskiej. 4. Wspieranie współpracy międzynarodowej. 5. Rozwijanie i ugruntowywanie demokracji, rządów prawa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Obowiązujące regulacje prawne: 1. akty prawne przyjęte zgodnie z Tytułem V Traktatu o Unii Europejskiej po 1 listopada 1993 r., 2. konkluzje Rady Europejskiej dotyczące II filaru (od 1992 r.), 3. współpraca z krajami trzecimi i organizacjami międzyrządowymi, 4. ochrona dyplomatyczna i konsularna, 5. stosunki z krajami trzecimi, 6. sankcje i inne środki negatywne UE, 7. konkluzje Rady UE w dziedzinie WPZiB. Wspólnotowe instytucje zajmujące się wspólną polityką zagraniczną: Cele dotyczące polityki zagranicznej realizują instytucje wspólnotowe: Rada Europejska - złożona z głów państw, szefów rządów i przewodniczącego Komisji Europejskiej, określa strategiczne kierunki działań WPZiB. Rada Unii Europejskiej - obraduje jako Rada ds. Ogólnych, w jej skład wchodzą ministrowie spraw zagranicznych państw UE oraz komisarz odpowiedzialny za stosunki zewnętrzne UE. Wysoki przedstawiciel UE ds. WPZiB - urzędujący w ramach "trojki" prezydującej Radzie UE. Komitet Stałych Przedstawicieli - złożony z ambasadorów państwa UE, z przedstawiciela Komisji Europejskiej; przygotowuje spotkania Rady ds. Ogólnych. Komitet Polityczny - monitoruje stosunki międzynarodowe, wdraża decyzje, przedkłada wnioski i opinie Radzie ds. Ogólnych formułujące WPZiB. Korespondenci europejscy - asystują dyrektorom politycznym w sprawach bieżących, przygotowaniu spotkań Komitetu Politycznego i porządku obrad Rady ds. Ogólnych. Komórka Planowania Politycznego i Wczesnego Ostrzegania - działa w ramach Sekretariatu Rady UE. Grupy robocze WPZiB - eksperci państw UE i Komisji Europejskiej, opracowują w grupach problemowych dokumenty polityczne. Na mocy Traktatu Nicejskiego powołano struktury wojskowe dla WPZiB: Stały Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa Dyrektorów Politycznych - stanowi łącznik między WPZiB i ESDP. Komitet Wojskowy UE - szefowie obrony lub wojskowi reprezentanci (udziela rad w sprawach wojskowych). Sztab Wojskowy - departament Sekretariatu Rady UE - komórka wczesnego ostrzegania, planowania w zakresie tzw. zadań petersberskich, wdraża decyzje EUMC.

WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA I BEZPIECZEŃSTWA

Podstawy prawne

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (Common Foreign and Security Policy) jest drugim filarem Unii Europejskiej. Ustanowiona została Tytułem V Traktatu o Unii Europejskiej „Postanowienia dotyczące Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa” (artykuły od J do J.11 w pierwotnym brzmieniu Traktatu z Maastricht, i od 11 do 28 w ujednoliconej wersji Traktatu Amsterdamskiego). Traktat o Unii Europejskiej został podpisany 7 lutego 1992 roku, a wszedł w życie 1 listopada 1993 roku. W obszarze WPZiB stanowił: „Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa obejmuje wszelkie kwestie związane z bezpieczeństwem Unii, w tym ewentualnie kształtowanie wspólnej polityki obronnej (common defence policy), co z czasem prowadzić będzie mogło do wspólnej obrony” (art. J.4, punkt 1).

Artykuł J.1 punkt 2 ustanowił cele WPZB:

1. ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności Unii;

2. umacnianie w każdy sposób jej bezpieczeństwa i bezpieczeństwa Państw członkowskich;

3. umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego i zachowanie pokoju w sposób zgodny z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, Aktu Końcowego z Helsinek i z celami Karty Paryskiej;

4. wspieranie współpracy międzynarodowej;

5. rozwijanie i ugruntowanie demokracji i rządów prawa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

Ciężar wszelkich działań i postanowień w obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i

Bezpieczeństwa spoczywa na Radzie.

Państwa Członkowskie dla zapewnienia maksymalnej skuteczności swoich połączonych wpływów przez zgodne i zbieżne działanie informują się i konsultują na forum Rady we wszystkich kwestiach dotyczących polityki zagranicznej i bezpieczeństwa o znaczeniu ogólnym. Rada określa wspólne stanowisko wtedy, gdy uznaje to za stosowne. Państwa Członkowskie zapewnią, by ich polityki krajowe były zgodne ze wspólnym stanowiskiem.

Państwa Członkowskie koordynują swoje działania tak w organizacjach międzynarodowych, jak i podczas międzynarodowych konferencji zajmując zawsze wspólne stanowisko. Jeżeli w jakichś organizacjach czy na konferencjach międzynarodowych uczestniczy tylko część Państw Członkowskich, to państwa te również zajmują wspólne stanowisko”. (Art. J.2)

Artykuł J.3 określa według jakich procedur należy podejmować wspólne działania w obszarze WPZB. Rada kierując się ogólnymi wytycznymi Rady Europejskiej decyduje, iż powinno być podjęte wspólne działanie dotyczące danej kwestii. W każdym przypadku, gdy Rada podejmuje decyzję dotyczącą wspólnego działania, określa również szczegółowo zakres, ogólne i partykularne cele Unii związane z tym działaniem oraz, jeśli zajdzie taka potrzeba, czas jego trwania, jak również sposoby, procedury i warunki jego realizacji”.

„Unia zwraca się z prośbą do Unii Zachodnioeuropejskiej (UZE), która stanowi integralny element rozwoju Unii Europejskiej, o wypracowanie tych decyzji i działań Unii, które mają skutki dla Centrum Informacji Europejskiej

Departament Komunikacji Społecznej i Informacji Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej obronności oraz ich realizację. Rada przejmuje, w porozumieniu z instytucjami UZE, wszelkie niezbędne rozwiązania praktyczna.

Polityka Unii nie prowadzi, zgodnie z tym artykułem do naruszenia szczególnego charakteru polityki bezpieczeństwa i polityki obronnej niektórych Państw Członkowskich respektuje zobowiązania niektórych Państw Członkowskich wynikające z Paktu Północnoatlantyckiego i jest zgodna z ustanowioną w tych ramach wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa.

Postanowienia tego artykułu nie uniemożliwiają rozwoju bliższej współpracy pomiędzy dwoma lub więcej Państwami Członkowskimi na poziomie bilateralnym, w ramach UZE i Sojuszu Atlantyckiego, jeżeli tylko tak współpraca nie stoi na przeszkodzie współpracy przewidzianej w tym tytule ani nie jest z nią sprzeczna”.(art. J.4)

W obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unia reprezentowana jest przez Urząd Przewodniczącego (Art. J.5) Odpowiedzialny jest on za realizację wspólnych działań. Jeśli wymaga tego sytuacja Urząd wspierany jest dodatkowo przez Państwa Członkowskie należące do tzw. Trojki (powiązanie trzech państw- tego, który zajmował Urząd, tego, który zajmuje, i tego, który zajmie po nim).

„Ogólne zasady i wytyczne wyznaczone przez Radę Europejską stanowią podstawę dla decyzji Rady niezbędnych dla określenia realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Podejmując te decyzje Rada zapewnia jedność, spójność i skuteczność działania Unii (…)” (art. J.8)

Traktat Amsterdamski podkreśla międzynarodową naturę współpracy. Zadania UE w obszarze drugiego filaru zostały dalej określone, natomiast niektóre procesy decyzyjne oraz instrumenty zostały zmienione. Wart dodać w tym miejscu, że Traktat Amsterdamski wprowadza zmianę w strukturze instytucji asystujących Prezydencji w jej reprezentowaniu Unii w obszarze Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.

Wraz z podpisaniem Traktatu Amsterdamskiego niektóre zadania zostały dokładniej sprecyzowane.

Zawierają one między innymi tzw. Misje petersberskie. Według nich, Unia może prowadzić misje humanitarne i pokojowe, oraz wprowadzać siły zbrojne w celu reagowania w sytuacjach kryzysowych. Traktat zmienił również określenie założeń w kwestii polityki obronnej i obrony. Traktat z Maastricht mówił o „ewentualnym kształtowaniu polityki obronnej, co z czasem prowadzić mogło do wspólnej obrony”, co zastąpiono przez „stopniowe kształtowanie wspólnej polityki obronnej, która może

doprowadzić do wspólnej obrony”. W tym miejscu Traktat zakłada, że wspólna obrona może być ustanowiona jednomyślnie przez Radę Europejską, i jeśli Państwa Członkowskie przyjmą tę decyzję zgodnie ze swoimi konstytucyjnymi wymogami.

Założenia Traktatu wraz z załączonym Protokołem dotyczące wzmocnionej współpracy UE z UZE utworzyły platformę wzmacniającą praktyczną współpracę pomiędzy tymi organizacjami. Dodatkowo paragraf dotyczący relacji z NATO został tak przekształcony, że stało się bardziej ewidentne, iż NATO pozostaje centralnym komponentem europejskiej obrony. NATO nadal jest podstawą zbiorowej obrony dla sygnatariuszy Paktu Północnoatlantyckiego, a polityka Unii musi być kompatybilna ze wspólną polityką bezpieczeństwa i obrony ustanowioną w jej ramach. W końcu Traktat otwiera możliwość podpisywania umów z krajami trzecimi i innymi organizacjami w ramach współpracy w zakresie polityki zagranicznej drugiego filaru. Umowy mogą być zawierane w stopniu koniecznym dla realizacji zakładanej współpracy. Pomaga to rozwiązać pewną liczbę

problemów powstałych w zakresie współpracy w obszarze polityki zagranicznej od wejścia w życie Traktatu z Maastricht. Tego typu umowy są negocjowane i zawierane na podstawie jednomyślnych decyzji Rady. W Deklaracji i Akcie Końcowym podkreślono, iż to nie podważa wpływu Państw Członkowskich na zawieranie umów podlegających międzynarodowemu prawu. Umowy te mogą również dotyczyć kwestii, które w zasadzie podlegają filarowi trzeciemu.

---