Rozwój WPZiB inter gracie


Rozwój WPZiB

Ustanowienie Wspólnoty Europejskiej było od początku projektem politycznym o kontaktach międzynarodowych. Udział WE w polityce międzynarodowej rozrastał się prowadząc do powstania Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Rozpoczynał się również proces umacniania własnej odpowiedzialności na bezpieczeństwo Europy, który wymagał wyważenia interesów między UE a NATO. Proces ten został ujęty w terminie Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony. Proces tworzenia WPZiB został przyspieszony kryzysami latach 90-tych.

W 1950 przedstawiony został plan Pleven'a i próbowano utworzyć Europejską Wspólnotę Obroną. Jednak projekt ten został odrzucony. Również odrzucone zostały plany Fouchet'a, postulujące za zacieśnianiem się współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i obrony.
Dopiero w roku 1969 w Hadze szefowie rządów zobowiązali ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich do opracowania planu jedności politycznej. Na podstawie raportu Davignon'a podjęto spotkania w Luksemburgu, co doprowadziło do określenia celów Europejskiej Współpracy Politycznej. Jej istotą miała być stała współpraca resortów spraw zagranicznych.
Na mocy raportu kopenhaskiego lipca 1973 roku skonkretyzowano działanie EWP i określono takie zasady jak: zobowiązanie państw członkowskich do konsultacji przed podjęciem ważnych decyzji, podkreślenie jedności ich celów w tej dziedzinie. Utworzono również wtedy specjalna sieć połączeń teleksowych (COREU).
Podczas szczytu paryskiego 1974r. szefowie państw członkowskich postanowili utworzyć Radę Europy, która dyskutować miała o sprawach Europy jako całości.
Umocnienie EWP nastąpiło w 1981 na mocy raportu londyńskiego pod wpływem radzieckiej inwazji na Afganistan i rewolucji w Iraku.
Jednolity Akt Europejski z lutego 1986 wprowadził oddzielny Tytuł III - „Postanowienia o europejskiej współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej”.
Znaczenie JAE polegało na tym, że nadał Europejskiej Współpracy Politycznej podstawę prawną.
JAE określał trzy grupy zadań EWP:
-wspólne formułowanie i realizowanie polityki zagranicznej
-potwierdzenie włączenie do EWP polityki bezpieczeństwa
-zacieśnienie współpracy między państwami członkowskimi

WPZiB utworzono na mocy Traktatu o UE z Maastricht. Postanowienia te ulegały niewielkim zmianom w Traktacie Amsterdamu i w podpisanym w 2001 Traktacie Nicei.

Zasady WPZiB
WPZiB umacnia w dwóch zasadniczych płaszczyznach tożsamości UE :
• W realizacji WPZiB Unia widzi możliwość potwierdzenia tożsamości na arenie międzynarodowej
• Traktat UE sprecyzował spójność i solidarność. Państwa członkowskie mają popierać aktywnie i bez zastrzeżeń WPZiB; współpracują w celu umacniania i rozwijania wzajemnej, politycznej solidarności; powstrzymują się od każdego działania, które byłoby sprzeczne z interesami Unii.

Główne cele WPZiB to:
• zachowanie wspólnych wartości , podstawowych interesów, niezawisłości i integralności UE zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych
• umacnianie bezpieczeństwa UE
• zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa narodowego
• popieranie współpracy międzynarodowej
• rozwijanie i umacnianie demokracji i zasad państwa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności

Instrumenty działania WPZiB

• Zasady i ogólne wytyczne ustalane przez Rade Europejską
• Wspólne strategie ustalane przez Radę Europejską. Dotyczą one spraw, w których państwa UE mają wspólne ważne interesy
• Wspólne stanowiska. Podczas podejmowania wspólnych akcji w specyficznych sytuacjach. Rada ustala wtedy cele, zakres, środki i czas trwania działań
• Wspólne stanowiska ustalają koncepcję UE w odniesieniu do określonych problemów charakterze geograficznym lub substancjonalnym
• Umacnianie współpracy państw UE poprzez działanie w ramach WPZiB spójnie i solidarnie poprzez: wzajemna wymianę informacji i uzgodnień, koordynację działania w organizacjach międzynarodowych, zapytania i propozycje, wnioskowanie nadzwyczajnych posiedzeń Rady

Mechanizm decyzyjny

Podstawą podejmowania decyzji w WPZiB na mocy traktatu z Maastricht jest jednomyślność. Ustanowiono jednak również tzw. Konstruktywne wstrzymanie się od głosu i rozszerzono możliwość podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów.
Istotą konstruktywnego wstrzymania się od głosu jest, iż wstrzymanie się od głosu nie stoi na przeszkodzie jednogłośnemu podjęciu decyzji.
• Państwo wstrzymujące się od głosu może złożyć we tej sprawie oficjalny wniosek
• Powstrzymuje się ono od wszelkich działań które byłyby sprzeczne z taką decyzją
• Pozostałe państwa respektują stanowisko państwa wstrzymującego się od głosu
• Konstruktywne wstrzymanie się od głosu przestaje działać jeśli państwa wstrzymujące się od głosu dysponują więcej niż jedną trzecią głosów ważonych

Rada decyduje kwalifikowaną większością głosów jeśli:
♣ podejmuje wspólne działania, przyjmuje wspólne stanowiska, względnie podejmuje inne decyzje na podstawie wspólnych strategii
♣ podejmuje decyzje w celu realizacji wspólnego działania lub wspólnego stanowiska
Możliwość taka jest obwarowana ograniczeniami:
♣ nie dotyczy ona decyzji mających odniesienie wojskowe lub do polityki obronnej
♣ decyzje dochodzą do skutku jeśli mają poparcie co najmniej 10 państw które dysponują razem 62 z 87 głosów ważonych
możliwość taka jest także obwarowana wentyle bezpieczeństwa, gdy♣ jedno państwo sprzeciwi się z ważnych powodów , przedstawiając je; wówczas Rada może pozostawić decyzję Radzie Europy do jednomyślnego przegłosowania

Organy WPZiB
Unia dysponuje jednolitymi ramami instytucjonalnymi. II filar korzysta ze wspólnotowym instytucji, które funkcjonują jako organy WPZiB.
Na podstawie Traktatu o UE Rada Europejska została ustanowiona jako samodzielny organ UE i jako taki funkcjonuje również w II filarze. D kompetencji Rady Europejskiej należy określanie kierunków działania WPZiB poprzez:
o ustalanie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB
o podejmowanie decyzji w sprawie uzupełnienia WPZiB

Główne organy działające w WPZiB:

¬ Rada składająca się z ministrów spraw zagranicznych, jest głównym organem decyzyjnym i wykonawczym WPZiB:
• Zapewnia jednolitość, spójność skuteczność działaniom UE w WPZiB
• Rekomenduje Radzie Europejskiej wspólne strategie i jest odpowiedzialna za ich realizację
• Podejmuje wspólne działania i przyjmuje wspólne stanowiska spełnia wiele innych funkcji koordynacyjnych
Parlament Europejski, którego rola jest niewielka może jedynie¬ kierowac zapytania i zalecenia do Rady i kontrolować budżet WPZiB
¬ Komisja Europejska:
• W pełnym zakresie uczestniczy w pracach WPZiB
• W pełnym zakresie uczestniczy w reprezentowaniu UE przez Prezydencję w sprawach objętych WPZiB oraz realizacji przez Prezydencję decyzji podjętych w ramach WPZiB
• Wchodzi w skład Trojki z Prezydencją i Wysokim Komisarzem

¬ Prezydencja spełnia w WPZiB trzy ważne funkcje
• Reprezentuje UE w sprawach WPZiB
• Jest odpowiedzialna za realizacje decyzji podejmowanych w ramach WPZiB
• Reprezentuje stanowisko UE w organizacjach międzynarodowych

Wysoki Przedstawiciel dla WPZiB to również Sekretarz Generalny Rady,¬ który jest odpowiedzialny za funkcjonowanie WPZiB, wspieranie Prezydencji i Rady oraz do reprezentowania WPZiB na arenie międzynarodowej
¬ Komitet Stałych Przedstawicieli, w którego skład wchodzą ambasadorowie państw członkowskich UE, jest organem pomocniczym WPZiB


Organy WPZiB sui generis

Komitet Polityczny w skład, którego wchodzą dyrektorzy polityczni¬ Ministerstw Spraw Zagranicznych państw członkowskich. Komitet ma istotne kompetencje takie jak: obserwacja sytuacji międzynarodowej w obszarach objętych WPZiB; dostarczanie Radzie ocen; czuwanie nad realizacją uzgodnionych polityk. Komitet polityczny zajmuje się na bieżąco wszystkimi zasadniczymi problemami polityki międzynarodowej
Jednostka planowania strategicznego i wczesnego ostrzegania,¬ podporządkowana Wysokiemu Przedstawicielowi dla WPZiB. Do jej zadań należą:
• Czuwanie i analiza rozwoju sytuacji objętych w dziedzinach WPZiB
• Ocena interesów UE w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz określanie przyszłych głównych zagadnień WPZiB
• Wczesne ocenianie wydarzeń sytuacji, które mogą oddziaływać na WPZiB
• Opracowywania dokumentów określających opcje polityczne
¬ Korespondenci Europejscy odpowiedzialny za bieżącą wymianę informacji ( w tym poufnych)
¬ Specjalni pełnomocnicy powoływani dla szczególnych spraw politycznych

Finansowanie WPZiB
WPZiB budżetu WE pokrywane są koszty administracyjne związane z działalnością WPZiB oraz wydatki operatywne związane z realizacją WPZiB, WPZiB wyjątkiem wydatków na działania mające odniesienie wojskowe lub do polityki obronnej. Rada może uchwalić inną decyzję i w takim przypadkach wydatki są ponoszone przez państwa uczestniczące w danym przedsięwzięciu.

Stosowanie sankcji ekonomicznych
Obecnie decyzje w sprawie zastosowania sankcji ekonomicznych podejmuje Rada, stanowiąc jednogłośnie w ramach wspólnego działania i wspólnego stanowiska. Potem na wniosek KE podejmuje decyzje wykonawcze w formie stosownych aktów prawa wspólnotowego.

Zawieranie umów międzynarodowych ramach WPZiB
WPZiB przypadku zawierania umów z innym krajem lub organizacją międzynarodową Rada jednogłośnym postanowieniem może upoważnić Prezydencję do prowadzenia negocjacji. Umowę zawiera Rada, przyjmując w tej sprawie jednogłośne postanowienie na zlecenie Prezydencji.

Nowy wymiar bezpieczeństwa i obrony
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa obejmuje wszystkie sprawy dotyczące bezpieczeństwa Unii. Ustanowienie wspólnej obrony powinno nastąpić na zlecenie Rady Europejskiej. Ustanowieni wspólnej obrony nastąpi przez włączenie UZE do UE, ponieważ UZE stanowi część integralną rozwoju Unii

Traktaty Rzymskie

Na konferencji "na szczycie" w Mesynie w czerwcu 1955 r. powołano specjalny komitet międzyrządowy pod przewodnictwem Paula Henri'ego Spaaka, belgijskiego ministra spraw zagranicznych, w celu przygotowania propozycji rozszerzenia zakresu integracji. Raport tego komitetu, znany pod nazwą Raportu Spaaka, stał się podstawą kilkunastomiesięcznych negocjacji, które zaowocowały podpisaniem 25 marca 1957 r. dwóch Traktatów Rzymskich. Jeden z nich ustanowił Europejską Wspólnotę Gospodarczą - EWG (European Economic Community - EEC), przemianowaną na mocy Traktatu z Maastricht z 1992 r. na Wspólnotę Europejską - WE (European Community - EC), a drugi powołał do życia Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (European Atomic Energy Community - EURATOM). Sygnatariuszami obu traktatów było sześć państw założycielskich EWWiS. EWG miała w założeniu doprowadzić do powstania unii celnej, a następnie wspólnego rynku towarów, usług, siły roboczej i kapitału, natomiast Europejska Wspólnota Energii Atomowej miała zapewnić wspólną kontrolę nad przemysłem nuklearnym w Europie, pod kątem wykorzystania go wyłącznie do celów pokojowych. Oba Traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958 r. W ten sposób doszło do powstania istniejących obok siebie trzech Wspólnot Europejskich, o tym samym składzie członkowskim. Wszystkie trzy Wspólnoty mają osobowość prawną i są podmiotami prawa międzynarodowego. W odróżnieniu od ustalonego w traktacie założycielskim 50-letniego okresu istnienia EWWiS, czas funkcjonowania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej nie został w Traktatach Rzymskich określony.

Równolegle do Traktatów Rzymskich podpisano konwencję o wspólnych instytucjach, która miała na celu doprowadzenie do stworzenia jednolitych organów dla wszystkich Wspólnot Europejskich. Udało się to od razu zrobić tylko w przypadku Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego i Trybunału Sprawiedliwości, które stały się instytucjami wspólnymi dla tych trzech organizacji. Dopiero na mocy Traktatu o fuzji z 8 kwietnia 1965 r. zakończono proces łączenia wspólnotowych organów. Zdecydowano, że Rada Ministrów będzie służyć wszystkim trzem organizacjom, podobnie jak Komisja Wspólnot Europejskich. Zmieniono nazwę Europejskiego Zgromadzenia Parlamentarnego na Parlament Europejski oraz utworzono Komitet Stałych Przedstawicieli Rządowych (Committee of Permanent Representatives - COREPER). Traktat ten zaczął obowiązywać od 1 lipca 1967 r.

Jednolity Akt Europejski

W pierwszej połowie lat 70-tych proces integracji europejskiej postępował jeszcze w miarę pomyślnie. W kwietniu 1972 r. stworzono tzw. węża walutowego, który miał zapobiec nadmiernym wahaniom kursów walut państw członkowskich, a w 1973 r. powstał Europejski Fundusz Współpracy Walutowej. Pięć lat później, od marca 1978 r., współpraca walutowa państw WE zaczęła przebiegać w ramach nowo utworzonego Europejskiego Systemu Walutowego - EWS (European Monetary System - EMS). W 1975 r. powołano do życia nową instytucję WE - Trybunał Obrachunkowy, którego głównym zadaniem stała się kontrola budżetu Wspólnot.

Zła koniunktura gospodarcza w drugiej połowie lat 70-tych wywarła jednak niekorzystny wpływ na proces europejskiej integracji. Zaostrzyły się ujawnione w łonie Wspólnot Europejskich trudności strukturalne. Doszło do poważnych kłopotów budżetowych, kryzysu Wspólnej Polityki Rolnej, uwidoczniła się niedoskonałość wspólnych instytucji. Interesy narodowe zaczęły dochodzić coraz bardziej do głosu, a Wspólny Rynek, nie funkcjonował w sposób należyty. Te trudności usiłowano rozwiązać we wczesnych latach 80-tych. Na szczycie w Fontainebleau, w czerwcu 1984 r., udało się zlikwidować impas w sprawach związanych z rolnictwem i budżetem, a także powołano dwa komitety: do spraw zmian instytucjonalnych (zwany Komitetem Dooge'a) i ds. narodów Europy (Komitet Adonnino). Komitety te opracowały odnośne raporty: pierwszy postulował szybkie stworzenie w pełni zintegrowanego rynku wewnętrznego, a drugi - doprowadzenie do powstania "Europy Obywateli".

Na spotkaniu Rady Europejskiej w Mediolanie, w czerwcu 1985 r., Komisja Europejska przedstawiła Białą Księgę w sprawie rynku wewnętrznego. Oba raporty opracowane za zamówienie szczytu w Fontainebleau oraz wspomniana Biała Księga stały się podstawą dalszych dyskusji w Luksemburgu, w grudniu 1985 r. W wyniku dokonanych uzgodnień podpisano 17 lutego 1986 r. w Luksemburgu i 28 lutego 1986 r. w Hadze Jednolity Akt Europejski - JAE (Single European Act), modyfikujący Traktaty Rzymskie. Dokument ten znany jest przede wszystkim dzięki programowi dojścia przed 1993 r. do w pełni jednolitego, wolnego od wszelkich barier rynku wewnętrznego. Jednolity Akt Europejski wprowadził zarazem istotne zmiany instytucjonalno-prawne. Stworzył on m.in. podstawę prawną dla funkcjonowania Rady Europejskiej i Europejskiej Współpracy Politycznej oraz zwiększył uprawnienia Parlamentu Europejskiego. Ponadto, JAE włączył do Traktatu o EWG współpracę m.in. w dziedzinie polityki społecznej, ochrony środowiska i badań naukowych.

Traktat z Maastricht

Wraz z procesem dochodzenia do rynku wewnętrznego, uwidoczniała się coraz bardziej potrzeba ustanowienia unii gospodarczej i wprowadzenia wspólnego pieniądza, warunkującego właściwe funkcjonowanie tego rynku. W styczniu 1988 r. francuski premier Balladur przedstawił propozycję stworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, a w lutym tego samego roku Hans Dietrich Genscher, minister spraw zagranicznych Niemiec, wystąpił z koncepcją utworzenia europejskiego obszaru walutowego i Europejskiego Banku Centralnego. Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Hanowerze w czerwcu 1988 r. powołano specjalny komitet, pod przewodnictwem Jacquesa Delors'a, ówczesnego przewodniczącego Komisji Wspólnot Europejskich, do zbadania tych projektów i przedstawienia odpowiednich wniosków. Raport Komisji (znany później jako Raport Delors'a) został przyjęty na szczycie w Madrycie w czerwcu 1989 r. Zawierał on rekomendację trzystopniowego wprowadzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Pierwszy etap rozpoczął się, zgodnie z propozycją zawartą w raporcie, 1 lipca 1990 r.

Równolegle, we Wspólnotach Europejskich toczyła się dyskusja na temat stworzenia unii politycznej. Uwidoczniły się tu kontrowersje co do ewentualnych, ponadpaństwowych kompetencji przyszłej unii. Tym niemniej, na szczycie w Strasburgu w grudniu 1989 r. przyjęto jako cel strategiczny utworzenie Unii Europejskiej. Postulowana w Raporcie Delors'a konferencja międzyrządowa w sprawie Unii Gospodarczej i Walutowej rozpoczęła się 14 i 15 grudnia 1990 r. w Rzymie. Negocjacje na ten temat, a także w kwestii możliwego zbliżenia się do unii politycznej, trwały ponad dwa lata i zakończyły się podpisaniem 7 lutego 1992 r. w Maastricht Traktatu o Unii Europejskiej.

Na mocy traktatu, Unia Europejska jest zbudowana na trzech tzw. filarach:

  1. Pierwszy z nich, uważany za wspólnotowy, bazujący na zmodyfikowanym Traktacie o EWG (nazywanym obecnie Traktatem o WE), objął m.in. gospodarkę, handel, politykę społeczną, ochronę środowiska, kulturę, itd. W ramach I filaru wprowadzono też instytucję "obywatelstwa europejskiego". Nazwa "Europejska Wspólnota Gospodarcza" została w Traktacie zmieniona na "Wspólnota Europejska". Powołano ciało doradcze - Komitet Regionów, stworzono podstawy prawne do utworzenia Europejskiego Instytutu Monetarnego, a także instytucji ogólnoeuropejskiego rzecznika praw obywatelskich. Przewidziano trzy etapy dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej - UGiW (Economic and Moneraty Union - EMU), a w Protokóle do Traktatu z Maastricht zapisano tzw. kryteria konwergencji, spełnienie których miało warunkować przejście poszczególnych krajów do trzeciego, najwyższego etapu EMU.

  2. Drugim filarem Unii Europejskiej jest Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. (Traktat z Maastricht przewidział m.in. połączenie w przyszłości struktur Unii Zachodnioeuropejskiej i Unii Europejskiej).

  3. Trzecim filarem UE jest współpraca w sferze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Filar drugi i trzeci należą do dziedziny współpracy międzyrządowej, a podejmowane decyzje muszą zapadać na zasadzie jednomyślności.

Traktat Amsterdamski

Wraz z rozpadem systemu komunistycznego, zmianami systemowymi w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz aspiracjami tych państw do integracji z Europą Zachodnią, Unia Europejska stanęła wobec perspektywy rozszerzenia na Wschód. Taka możliwość została po raz pierwszy oficjalnie potwierdzona podczas szczytu UE w Kopenhadze (), w czerwcu 1993 r., a w grudniu 1994 r., w Essen, Rada Europejska przyjęła odnośną strategię. W Kopenhadze, za jeden z warunków rozszerzenia Unii Europejskiej uznano sprawne funkcjonowanie Unii, pomimo ewentualnego, znacznego zwiększenia liczby jej członków.

Już w Traktacie z Maastricht, w Artykule N, przewidziano zwołanie Konferencji Międzyrządowej, celem dokonania przeglądu zapisów m.in. o procedurze współdecydowania Rady i Parlamentu Europejskiego, Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz hierarchii aktów prawnych. Postanowiono więc przeprowadzić adaptację i konsolidację obowiązujących traktatów, dokonując równocześnie pewnych zmian instytucjonalnych, niezbędnych z punktu widzenia stworzenia warunków dla rozszerzenia Unii Europejskiej na Wschód. Przygotowania do konferencji międzyrządowej prowadzone były w ramach tzw. Grupy Refleksyjnej pod przewodnictwem Carlosa Westendorpa, hiszpańskiego sekretarza stanu ds. integracji europejskiej. Sporządzony przez tę grupę raport stał się przedmiotem obrad szczytu UE w Madrycie w grudniu 1995 r., podczas którego postanowiono zwołać konferencję międzyrządową (rozpoczęła się ona w Turynie 29 marca 1996 r.) Podjęto zarazem decyzję o ograniczeniu zakresu tematycznego tej konferencji do problematyki zbliżenia Unii Europejskiej do jej obywateli, usprawnienia systemu instytucjonalnego UE w kontekście przyszłego rozszerzenia, a także przyznania Unii zwiększonego mandatu w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. W rezultacie prac tej konferencji, parafowano podczas spotkania Rady Europejskiej 17 czerwca 1997 r. w Amsterdamie nowy traktat, nazwany później Traktatem Amsterdamskim. Został on formalnie podpisany 2 października 1997 r.

Traktat Amsterdamski mówi o fundamentalnych prawach obywateli, stopniowym ustanawianiu strefy wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, zawiera dyspozycje dotyczące współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych, wprowadza nowe zapisy na temat zatrudnienia, polityki socjalnej, ochrony środowiska naturalnego, zdrowia i konsumentów, podejmuje problematykę obywatelstwa europejskiego, podkreśla wagę stosowania zasady subsydiarności i proporcjonalności, zawiera postanowienia wzmacniające II filar UE oraz wprowadza dość ograniczone zmiany jeśli chodzi o instytucje Unii Europejskiej i obowiązujący proces decyzyjny. Zupełnie nowym zapisem Traktatu Amsterdamskiego jest postanowienie przewidujące możliwość skorzystania w pewnych sytuacjach z formuły "ściślejszej współpracy" przez pragnące tego kraje, dla realizacji wspólnych celów.

Traktat Amsterdamski wszedł w życie 1 maja 1999 r. W wykonaniu jednego z jego postanowień w sferze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, na szczycie Unii Europejskiej w Kolonii, 3-4 czerwca 1999 r., uzgodniono kandydata, który sprawuje przewidzianą w Traktacie funkcję Wysokiego Przedstawiciela do spraw WPZB, w randze Sekretarza Generalnego Rady. Jest nim były sekretarz generalny NATO, Javier Solana, który objął nowe stanowisko po zakończeniu swej misji w NATO, z początkiem 2000 r.

Rozszerzenie UE na Wschód

Wśród krajów Unii Europejskiej panuje dość powszechna zgoda, że Traktat Amsterdamski nie dokonał niezbędnych zmian instytucjonalnych UE, pod kątem przyszłego rozszerzenia Unii na Wschód. W związku z tym, na szczycie w Kolonii w czerwcu 1999 r. uzgodniono zwołanie w 2000 r. kolejnej Konferencji Międzyrządowej w tej sprawie. Otwarcie konferencji nastąpiło podczas spotkania Rady ds. Ogólnych 14 lutego 2000 r., w Brukseli. Tymczasem, w końcu marca 1998 r., proces rozszerzania Unii Europejskiej rozpoczął się formalnie z udziałem wszystkich dziesięciu krajów kandydujących z tego regionu ( Bułgaria, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry). Jednocześnie podjęto negocjacje akcesyjne z Cyprem.

Do pierwszej fali negocjujących krajów zaliczono, zgodnie z rekomendacją Komisji Europejskiej, Czechy, Estonię, Polskę, Słowenię i Węgry oraz Cypr. Negocjacje z tymi krajami rozpoczęły się 31 marca 1998 roku.

Komisja Europejska, przygotowując ramy finansowe dla działalności Wspólnot Europejskich w latach 2000-2006, przyjęła założenie, że rozszerzenie UE o gotowe do tego kraje Europy środkowej i Wschodniej mogłoby nastąpić już z początkiem 2002 r. i zarezerwowała w unijnym budżecie stosowne środki. Propozycje Komisji sformułowane w dokumencie "Agenda 2000", dotyczące spraw budżetowych, a zarazem reformy polityki strukturalnej i modyfikacji Wspólnej Polityki Rolnej, zostały - po wprowadzeniu pewnych zmian - zaakceptowane na szczycie w Berlinie 24-25 marca 1999 r. W lipcu 1999 roku Komisja Europejska zdecydowała o rozdziale nowych funduszy przedakcesyjnych, które mają pomóc państwom starającym się o członkostwo w Unii Europejskiej przystosować ich gospodarkę do wymogów unijnych.

Na szczycie Unii Europejskiej w Helsinkach, w dniach 10-11 grudnia 1999 r., oficjalnie zaproszono do negocjacji kandydatów tzw. drugiej fali: Bułgarię, Litwę, Łotwę, Rumunię, Słowację oraz Maltę, znosząc zarazem podział kandydatów na grupy. Negocjacje z tymi kandydatami rozpoczęły się 15 lutego 2000 r. Turcja uzyskała w Helsinkach status kraju kandydującego do członkostwa w Unii Europejskiej.

Traktat Nicejski

Celem zainaugurowanej 14 lutego 2000 r. Konferencji Międzyrządowej było uzgodnienie niezbędnych - z punktu widzenia przyszłego rozszerzenia UE - reform instytucjonalnych, które nie zostały rozstrzygnięte w Amsterdamie w 1997 r. Za trzy najważniejsze tego rodzaju kwestie uznano: podział głosów w Radzie UE i system podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów, skład Komisji Europejskiej (liczba komisarzy) oraz zakres decyzji podejmowanych kwalifikowaną większością głosów. Te trzy zagadnienia, stanowiące tzw. "pozostałości z Amsterdamu", wypełniły zasadniczo agendę Konferencji, którą rozszerzono ponadto o problematykę tzw. ściślejszej współpracy.

Konferencję Międzyrządową zakończono uzgodnieniem nowego Traktatu podczas spotkania Rady Europejskiej w Nicei, w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. Ustalenia Traktatu Nicejskiego zostały oficjalnie uznane za wystarczające do przystąpienia do rozszerzenia Unii. Traktat podpisano 26 lutego 2001 r.

Rada Europejska (fr. Conseil européen, ang. European Council) - organ[1] Unii Europejskiej mający za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii.

Rady Europejskiej nie należy mylić z Radą Unii Europejskiej ani Radą Europy.

0x01 graphic
Struktura [edytuj]

Mianem Rady Europejskiej określa się spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (w przypadku Francji i Cypru są to prezydenci, choć zwykle towarzyszą im też premierzy, często prezydent Finlandii zastępuje premiera) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.

Konstytucja dla Europy podpisana 29 października 2004 r. przewidywała, że przewodniczący Rady miał być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie raz na pół roku. Traktat lizboński określa, że przewodniczący będzie wybierany raz na 2,5 roku.

Rada Europejska zbiera się zazwyczaj 4 razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli.

Uprawnienia [edytuj]

Zgodnie z traktatem z Maastricht Rada Europejska jest ciałem mającym planować kierunki rozwoju Unii i koordynować współpracę w jej ramach. Rada stanowi też forum wymiany poglądów na najwyższym szczeblu politycznym; podejmowane są przez nią problemy o kluczowym znaczeniu dla Unii i jej otoczenia. Podczas spotkań Rady są m.in. opracowywane i podpisywane ostateczne teksty unijnych traktatów.

Szczegółowe kompetencje Rady obejmują przede wszystkim kwestie związane z II filarem UE: wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Rada Europejska jest najważniejszym organem w zakresie tej polityki. Od roku 1983 Rada może bezpośrednio włączać się w sprawy znajdujące się w kompetencji Wspólnot Europejskich - działa wtedy jako Rada Unii Europejskiej. Uprawnienie to, obok podobnej nazwy, jest przyczyną częstych kłopotów z odróżnianiem tych dwóch instytucji.

Spotkania Rady kończą się ogłoszeniem wspólnego komunikatu (zwanego konkluzją) przyjętego w drodze konsensusu. Rada jest też zobowiązana do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu szczegółowego raportu z jej obrad. Decyzje podejmowane przez Radę nie mają co prawda mocy prawnie wiążącej, jednak skład tego organu (jego członkowie są zwierzchnikami ministrów wchodzących w skład Rady Unii Europejskiej) przesądza o przekładaniu się tych decyzji na konkretne akty prawne uchwalane przez odpowiednie organy.

Historia Rady [edytuj]

Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich (tzw. "spotkania na szczycie") odbywanych nieregularnie od 1961 roku. Ich inicjatorem był Charles de Gaulle. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu 9-10 grudnia 1974 roku zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską pod silnym wpływem ówczesnego prezydenta Francji (Valery Giscard d'Estaing). Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975 roku. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja Londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977 roku. Określono wtedy m.in. liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również Uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej uchwalona 19 czerwca 1983 r. w Stuttgarcie.

Rada Europejska początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie w 1987 roku. Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska jest jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

Rada Unii Europejskiej (fr. Conseil de l'Union européenne, ang. Council of the European Union) - główny organ decyzyjny Wspólnot Europejskich, posiada siedzibę w Brukseli. Dawniej była nazywana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej.

Rady Unii Europejskiej nie należy mylić z Radą Europejską ani z Radą Europy.

Rada UE przybrała obecną nazwę na mocy własnej decyzji w 1993 roku. Jednakże w traktatach stanowiących podstawę Unii cały czas widnieje nazwa Rada (Wspólnot Europejskich).

0x01 graphic
Organizacja Rady [edytuj]

Rada, w zależności od rozpatrywanych spraw, składa się bądź z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna), bądź z takiej samej liczby ministrów innego resortu (Rada Branżowa).

Razem istnieje dziewięć możliwych konfiguracji Rady[1]:

1. Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych

2. Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin)

3. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)

4. Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów

5. Rada ds. Konkurencyjności

6. Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii

7. Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa

8. Rada ds. Środowiska

9. Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury.

Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie.

Obsługę Rady zapewnia Sekretariat, na czele którego stoi Sekretarz Generalny (obecnie Javier Solana). Sekretarz Generalny od 1999 r. z urzędu pełni też funkcję wysokiego przedstawiciela do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Funkcję tę sprawuje od 18 września 1999 na mocy decyzji traktatu amsterdamskiego.

Kompetencje Rady UE [edytuj]

  1. Prawodawcze:

  • Kreacyjne: