PRAWO KARNE CZĘŚĆ OGÓLNA

Prawo karne nie jest prawem jednolitym, wyróżnia się gałęzie.

PRAWO KARNE

MATERIALNE FORMALNE WYKONAWCZE

Prawo karne materialne:

• Określa jakie czyny są przestępstwami,

• Określa zasady odpowiedzialności oraz określa kary i inne środki oddziaływania oraz sprawców czynów zabronionych;

• Mówimy też, że prawo karne materialne jest zbiorem przepisów;

• 3 płaszczyzny funkcjonowania prawa karnego materialnego:

1. przestępstwo,

2. kara i inne środki reakcji na przestępstwo,

3. zasady odpowiedzialności,

• Opis przestępstwa -sfera przepisów, w których zawarte są typy przestępstw;

• Reakcja na przestępstwo zawarta jest w sankcji ( w sankcji jest kara );

• Kara kryminalna - zazwyczaj kara pozbawienia wolności, kara grzywny, czasem surowsza - kara 25 lat pozbawienia wolności lub kara dożywotniego pozbawienia wolności;

• Nie zawsze reakcją na przestępstwo jest kara np. środki probacyjne, pozbawienie praw publicznych itd. ( tego nie mamy w sankcji, ujęte jest w części ogólnej k.k.);

• Zasady odpowiedzialności karnej ( kto, kiedy i na jakich zasadach odpowiada  w części ogólnej ) - to łącznik występujący między przestępstwem, reakcją i karą;

• Generalnie jest zasada, że prawo karne przyjmuje pełnoletniość - 17 lat (pełna odpowiedzialność karna );

• K.k. stwarza możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej nieletniego ( od 17 do 17 lat );

• Nieletni nie popełnia przestępstwa a czyn karalny;

• Zasada - nie ma odpowiedzialności karnej jak nie ma winy;

• Zasada - odpowiada się nie tylko za dokonanie ale i za usiłowanie;

• Odpowiedzialność za współudział;

• W k.k. są pewne zasady - kiedy nie ponosimy odpowiedzialności karnej  obrona konieczna;

• Prawo karne materialne jest zmienne w czasie;

• Pewne czyny przestępne uznawane są za obojętne z punktu widzenia prawa karnego;

• Pojawiają się nowe przestępstwa  dynamiczny rozwój prawa karnego gospodarczego;

• Podstawowym źródłem prawa karnego materialnego jest Kodeks karny ( k.k. ) z 1997 r. z późniejszymi zmianami;

• W k.k. nie mieszczą się wszystkie typy przestępstw, zamieszczone są w ustawach dodatkowych, w którym zamieszczone są postanowienia dotyczące prawa karnego ( np. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa o ochronie życia poczętego )

Prawo karne wykonawcze:

• Określa zasady, reguły i tryb rozstrzygnięć;

• Źródłem jest kodeks karny wykonawczy z 1997 r.

PRAWO KARNE MATERIALNE

PRAWO KARNE WYSPECJALIZOWANE

POWSZECHNE DZIEDZINY PRAWA KARNEGO

dotyczą wszystkich prawo karne skarbowe prawo karne wojskowe

i każdego czynu

Związki prawa karnego z innymi naukami prawa:

• Prawo karne pozytywne - takie co aktualnie obowiązuje;

• Nauka prawa karnego zajmuje się systematyką prawa karnego, bada prawo karne jako system, dąży do doskonalenia kształtu przepisów karnych, wydaje ekspertyzy, opinie.

• Nauka prawa karnego wchodzi w zespół nauk penalnych, silny związek z kryminologią;

• Kryminologia - bada przestępczość i przestępstwo, analizuje strukturę przestępstwa, różne kategorie przestępstw; etiologia przestępczości - dlaczego ono jest; bada i analizuje sprawcę przestępstwa;

• Wiktymologia - nauka o ofierze przestępstwa;

• Kryminalistyka - nauka o technice i sposobach wykrywania przestępstw  jakie są metody, dowody, jak się je wykrywa, utrwala;

• Penologia - bada karę kryminalną z punktu widzenia historycznego ( czym jest kara? Dlaczego karzemy ? ).

.

FUNKCJE PRAWA KARNEGO - są to skutki społeczne wynikające z faktu wydania ustawy, wydania orzeczenia, wykonania orzeczenia.

• Funkcja sprawiedliwościowa - ujawnia się w tym, że uznajemy fakt skazania sprawcy i wykonania kary za sprawiedliwe;

• Funkcja ochronna - poprzez przyjęcie w kodeksie karnym i innych ustawach norm prawnych określających zakazy bądź nakazy;

• Funkcja prewencyjna - wiąże się z oddziaływaniem prawa karnego na ogół społeczeństwa(prewencja ogólna = generalna, albo na konkretnego sprawcę, czyli prewencja indywidualna = szczególna). Obawiamy się czegoś, co jest zabronione, w związku z tym eliminujemy pewne zachowania negatywne. Prewencja specjalna - działa na konkretną osobę, Np. poprzez cały przebieg procedury karnej(udział osoby Np. w procesie).

• Funkcja kompensacyjna - prawo karne(obok kary) zmierza do tego by szkoda została naprawiana. Ta funkcja wyeksponowana została w najnowszym k.k.- najpierw naprawa szkody, potem kara.

• Funkcja motywacyjna - jest to czynnik motywacyjny, prawo karne motywuje nas - nie zrobię czegoś, bo jest to przestępstwem.

• Funkcja gwarancyjna - ujawnia się w tym, że mamy wszyscy gwarancje, że będzie tak, jak prawo stanowi; jeśli nasze zachowanie wypełni znamiona przestępstwa, mamy gwarancję, ze będziemy złapani i ukarani, ale tylko wtedy, kiedy jest to określone w ustawie. Jeśli nie zachowamy się tak jak jest to określone w opisie normy prawnej, na pewno(prawie na pewno  wyjątek proces poszlakowy  zdarza się skazać osobę niewinną) nie zostaniemy ukarani.

ZASADY PRAWORZĄDNOŚCI = ZASADY GWARANCYJNE:

Opierają się na łacińskiej formule:

nullum crimen nulla poena poenali anteriori

(określoność przestępstwa oznaczoność kary w ustawie obowiązującej w czasie jego popełnienia)

Z formuły tej można wyprowadzić zasady szczegółowe:

1. Określoność przestępstwa;

2. Oznaczoność kary;

3. Ustawa, jako źródło prawa;

4. Zasada lex retro non agit(zasada retroakcji).

OKREŚLONOŚĆ PRZESTĘPSTWA - idealne by było, gdyby była bardzo precyzyjna. Np. Art. 207 przestępstwo znęcania się; Np. znęcanie psychiczne - bardzo trudne do określenia, trzeba dokonywać wykładni interpretacji, jeśli sąd ma wątpliwości zwraca się do biegłych. Z kolei przestępstwo bigamii - bardzo precyzyjnie określone, ustawowe znamiona są ostre - Art.206. Większość przestępstw ma znamiona nieostre.

OZNACZONOŚĆ KARY - kara musi być oznaczona w ustawie, chodzi nie tylko o karę, co do rodzaju, ale i o karę, co do rozmiaru.

USTAWA JAKO ŹRÓDŁO PRAWA - Określoność i oznaczoność muszą być ujęte w ustawie. Zakazy i nakazy muszą tez być ujęte w ustawie, a nie w aktach niższego rzędu(rozporządzenia, zarządzenia). Nigdy typ przestępstwa(czyn zabroniony) nie może się pojawić w rozporządzeniu czy zarządzeniu. Musi to być ustawa, która obowiązuje w momencie popełnienia przestępstwa.

ZAKAZ MOCY RETROAKTYWNEJ - zasada ta wynika pośrednio z art.1. k.k. i konstytucji.

Zakaz analogii - przyjmuje się, że w prawie karnym nie ma analogii iuris i analogii legis.

BUDOWA KODEKSU KARNEGO I NORMY PRAWA KARNEGO:

Kodeks karny składa się z 3 części:

1. Część ogólna

2. Część szczególna

3. Część wojskowa

W części ogólnej zawarte są normy operacyjne określające zasady odpowiedzialności, środki represji karnej.

W części szczególnej zawarte są typy czynów zabronionych i sankcje grożące za te czyny(katalog przestępstw).

Część wojskowa składa się z 2części:

*część ogólna - precyzuje zasady odpowiedzialności żołnierzy za przestępstwa;

*część szczególna - określa katalog czynów zabronionych.

Różna jest budowa normy prawnej w części ogólnej i szczególnej:

• W części ogólnej - jednoczłonowa, opis zdarzenia, definicja zjawiska, jest to norma operacyjna, Np. art.32.(mamy tam informacje, jakie kary są przewidziane w k.k., innych kar orzec nie można); art.115. - bardzo ważny, tzw. Słowniczek k.k.(doprecyzowuje i wyjaśnia pojęcia).

• Część szczególna - zupełnie inny charakter normy, Np. art. 258., art. 253.

ZASADY OBOWIĄZYWANIA USTAWY:

1. OBOWIĄZYWANIE USTAWY W CZASIE I PRZESTRZENI - czas popełnienia przestępstwa, jest to czas działania lub zaniechania od nakazu,(Np. przestępstwo przeciw życiu - podłożenie ładunku - czas rozległy).

2. OBOWIĄZYWANIE USTAWY CO DO MIEJSCA I OSÓB - kodeks karny przyjmuje kilka miejsc:

• Miejsce gdzie sprawca zachował się, działał lub zaniechał działania;

• Miejsce gdzie skutek przestępny nastąpił;

• Miejsce gdzie skutek przestępny miał nastąpić.

Zasady obowiązywania, co do miejsca - art.5.- zasada terytorialności - w świetle, której każdy ponosi odpowiedzialność za przestępstwo popełnione na terytorium RP(obywatel polski, cudzoziemiec i bezpaństwowiec).

Zasada bandery - uznaje za terytorium RP polskie statki powietrzne lub wodne, o ile rejestracja statku przynależy do terytorium portu w RP.

Terytorium RP - obszar objęty granicami państwa, wszystko to, co jest pod ziemią i ponad ziemią wzwyż(90 km w przestrzeń powietrzną).

Granica morska - pas przybrzeżny 12 mil morskich od najbliższego punktu wody znajdującego się w pasie północnym.

Od zasady terytorialności są wyjątki  Np. immunitety;

Immunitet - uniemożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności karnej na pewien określony czas, nie zwalnia od odpowiedzialności.

Typy immunitetów:

• formalny - poselski, senatorski, pracowników NIK, dyplomatyczny, konsularny, sędziowski, prokuratorski;

• materialny - taki, który jest w zasadzie stały - adwokacki, prokuratorski;

• mieszany

ZASADY OBOWIAZYWANIA USTAWY W CZASIE:

Kwestie te reguluje art.4 k.k.

1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje inna ustawa niż w czasie popełnienia przestępstwa stosuje się, co do zasady, ustawę nową; zasadą też jest, że stosujemy ustawę względniejszą - taką w zastosowaniu której sprawca łagodniej odpowiada ( w tej sytuacji sąd musi dokonać dwukrotnej klasyfikacji i orzec dwie kary);

2. Nowa ustawa przewiduje łagodniejszą górną granicę zagrożenia - w takich przypadkach obniża się karę orzeczoną do górnej granicy przewidzianej w nowej ustawie;

3. Nowa ustawa wykreśla dany czyn z katalogu czynów zabronionych - w takim przypadku skazany podlega zwolnieniu, a skazanie uznaje się za niebyłe ( np. rozpowszechnianie pornografii).

4. Może się zdarzyć wielokrotna zmiana przepisów, ustawy ( np. dot. aborcji) - stosuje się ustawę najwzględniejszą;

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CUDZOZIEMCÓW ZA PRZESTĘPSTWA POPEŁNIONE ZA GRANICĄ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBYWATELA POLSKIEGO ZA PRZESTĘPSTWA POPEŁNIONE ZA GRANICĄ

(Rozdział XIII k.k., art. 109 - 114)

1. Zasada narodowości podmiotowej, dotyczy obywatela polskiego( art. 109 i 111). Obywatel polski musi stosować się do prawa polskiego bez względu gdzie jest. Art. 111 - musi występować podwójna przestępczość czynu, czyn musi być karalny w świetle prawa polskiego i prawa miejsca popełnienia czynu (art.114);

2. Zasada narodowości przedmiotowej (art.110, art.111podwójna przestępczość czynu); cudzoziemiec ponosi odpowiedzialność wówczas, gdy jego czyn godzi w interesy RP; jeśli jest to czyn skierowany przeciwko: obywatelowi RP, osobie prawnej, bądź innej jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Zawsze cudzoziemiec odpowiada przed sądami polskimi za przestępstwa o charakterze terrorystycznym; jeśli chodzi o czyny inne niż terroryzm są to czyny zagrożone karą większą niż 2 lata pozbawienia wolności.

3. Zasada narodowości przedmiotowej obostrzona (art.112Bezwarunkowa odpowiedzialność); przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu i zewnętrznemu państwa, przestępstwo przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym, przestępstwo przeciwko istotnym interesom gospodarczym RP, przestępstwo fałszywych zeznań złożonych przed polskim urzędem, przestępstwa, w wyniku których oskarżony uzyskał korzyść majątkową na terytorium RP;

4. Zasada represji wszechświatowej(art.113Ściganie przestępstwa na mocy umów międzynarodowych); pewne czyny, których sprawcy są ścigani na mocy umów międzynarodowych, np. handel ludźmi;

Nauka o przestępstwie:

Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

a) czyn człowieka - osoby fizyczne nie prawne! ( wyjątek - wprowadzono z ustawą o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary); musi być zależny od woli człowieka , czyn musi być kierowany jego wolą, nie jest czynem zachowanie się człowieka pod wpływem przymusu bezwzględnego ( vis absoluta), któremu nie mógł się oprzeć i wobec tego nie było ono sterowane jego wolą; nie zawsze osoba popełniająca czyn poniesie odpowiedzialność karną, wykluczenie wówczas nie będzie spowodowane brakiem czynu lecz działaniem w stanie wyższej konieczności ( art. 26 kk), z pojęcia czynu wyklucza się odruchy bezwarunkowe; gdy zaniechanie nie jest zależne od jego woli

b) czyn zabroniony- odpowiada opisowi ustawowemu określonego typu przestępstwa, składa się z ustawowych znamion przestępstwa, a których występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone, by można było przypisać mu popełnienie określonego typu przestępstwa;

Znamiona opisowe- te, których stwierdzenie nie wymaga stosowania ocen, a ich zakres znaczeniowy jest stosunkowo wyraźny; przykładowe znamiona: pieniądz, uderza, w postępowaniu sądowym

Znamiona ocenne- wymagają przy ustalaniu ich występowania w czynie posługiwania się różnego rodzaju ocenami, należą do nich znamiona takie jak: istotne zeszpecenie, mienie w wielkich rozmiarach , pornograficzne, uporczywie; zakres ustanawianego przez dany przepis jest mniej wyraźny ; ustawodawca powinien wszędzie, gdzie jest to możliwe preferować znamiona opisowe

c) bezprawność czynu -

-przestępstwa nieumyślne- nieumyślność wyklucza powołanie się na prawny charakter działania w wyżej wskazanym rozumieniu, są to przestępstwa z nieostrożności ( jako nieumyślne może być ocenione tylko takie wypełnienie znamion przestępstwa, które było rezultatem nieostrożnego zachowania się sprawcy - art.9 par 2.kk o niezachowaniu ostrożności wymaganej w danych okolicznościach); ocena czy zachowanie sprawcy mieściło się w ramach wymaganych standardów ostrożności dokonywana jest w oparciu o obowiązujące reguły postępowania w danej sferze życia społecznego; ustalenie że jakiś społecznie negatywny skutek nastąpił mimo zachowania wymaganej w sytuacji ostrożności, prowadzi do stwierdzenia, że nie miało tu miejsca popełnienie przestępstwa nieumyślnego, niektóre sytuacje wykluczenia przestępstwa nieumyślnego związane z zachowaniem zasad ostrożności zostały stypizowane i nazwane w ramach katalogu okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną; dotyczy to tzw. Ryzyka sportowego, przy którym działanie „sprawcy” zgodne ma być z regułami uprawiania danej dyscypliny sportowej

c) wina -

w prawie karnym materialnym jest personalną ( a więc zaadresowaną do konkretnej osoby) zarzucalności popełnionego czynu. Granice tej zarzucalności określa ustawa, ustanawiając przesłanki winy i wskazując okoliczności wyłączające winę.

Zgodnie z art. 1 § 3 KK „Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu”. Tak więc przestępstwem jest tylko czyn zawiniony.

Wina zachodzi wtedy, gdy możemy sprawcy postawić zarzut popełnienia danego czynu zabronionego.

W prawie karnym materialnym to szerokie pojęcie winy uległo zawężeniu wskutek wyodrębnienia przy analizowaniu kwestii przesłanek odpowiedzialności karnej takich pojęć jak: czyn, związek przyczynowy, wypełnienie przez sprawcę znamion przestępstwa i bezprawność.

Główną przesłanką winy jest tzw. strona podmiotowa przestępstwa określona w art. 9 KK, tzn. zamiar popełnienia przestępstwa ( przy przestępstwach umyślnych) albo lekkomyślność lub niedbalstwo (przy przestępstwach nieumyślnych). Wskazane w art. 9 KK postacie strony podmiotowej przestępstwa nazywa się często „formami winy”.

Konieczne jest ustalenie, że chodzi o osobę zdolną do ponoszenia winy, tzn. osobę która osiągnęła określony wiek.

Istnieje szereg przesłanek negatywnych, czyli okoliczności wyłączających winę. Są to: niepoczytalność sprawcy (art. 31 KK), błąd (art. 28-30 KK), działanie na rozkaz (art. 318 KK), stan wyższej konieczności (art. 24 § 2 KK).

Brak którejkolwiek z przesłanek pozytywnych lub występowanie przesłanki negatywnej powoduje, że osobie która popełniła dany czyn, nie można zrobić z powodu jego popełnienia zarzutu.

Wyłączenie winy:

-niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem, zachodzący w chwili czynu i spowodowany jest upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych - stan taki istnieć ma w chwili czynu ; jeżeli sprawca w chwili czynu jest poczytalny to wówczas nie wpływa to na ocenę popełnionego przez niego czynu;

-opiera się na wskazaniu jednej ze strony pewnego stanu psychicznego sprawcy, z drugiej na wskazaniu biologiczno-psychiatrycznych przyczyn tego stanu rzeczy, takich jak upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenie czynności psychicznych; przyjęto tutaj tzw. Mieszaną metodę określania pojęcia niepoczytalności

+upośledzenie umysłowe oznacza istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe z różnych przyczyn w okresie rozwojowym jednostki lub też sytuacje wiążące się z urazami lub innymi czynnikami mającymi miejsce po okresie rozwojowym

Niepoczytalność traktowana jest również jako również niemożność rozpoznania znaczenia swego czynu oznacza również zarówno niemożność uświadomienia sobie możliwość skutków

Swego działania; jak również niemożność oceny społecznej i moralnej czynu; konsekwencją niepoczytalności jest brak winy po stronie sprawcy czynu obiektywnie sprzecznego z prawem karnym

Poczytalność ograniczona:

+nie wyłącza winy stan poczytalności w stopniu ograniczonej; sprawca w takim przypadku popełnia więc przestępstwo i ponosi odpowiedzialność karną; ograniczenie poczytalności wpływa jednak na stopień winy, powodując jego obniżenie; sąd może w takim przypadku zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary;

Wprawienie się w stan odurzenia:

+gdy niepoczytalność sprawcy wynika z wprawienia się sprawcy w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem ; wtedy sprawca ponosi odpowiedzialność wg ogólnych zasad, tak jakby był w pełni poczytalny w chwili czynu; dwa warunki:

-sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia (zrobił to sam, dobrowolnie)

-sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan, wywoła u siebie niepoczytalność lub znaczne ograniczenie poczytalności

Stan nietrzeźwości:

+stan po użyciu alkoholu zachodzi gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo do obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1dm³

+stan nietrzeźwości zachodzi gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi lub prowadzi do stężenia powyżej 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³

d) społeczna szkodliwość-

Pojęcie społecznej szkodliwości czynu w polskim prawie karnym pełni różne role. Jako podstawowe kryterium kryminalizacji powinno być wskazówką dla ustawodawcy przy stanowieniu nowych lub rezygnacji z istniejących typów przestępstw.

Zakładamy więc, że typy zachowań opisane przesz ustawodawcę jako przestępstwa są zachowaniami społecznie szkodliwymi, tzn. że konkretne czyny odpowiadające tym opisom ustawowym powodują naruszenie lub zagrożenie określonego dobra prawnego (np. własności czy wolności).

W konkretnym przypadku czyn zabroniony przez ustawę karną może nie być społecznie szkodliwy lub być społecznie szkodliwy w stopniu tak minimalnym, że nie zasługuje na potraktowanie go jako przestępstwa - w takiej sytuacji czyn konkretny, mimo że formalnie narusza przepis karny, nie jest przestępstwem

Materialne definicje przestępstwa- uznanie społecznej szkodliwości za element definicji przestępstwa, a więc wymaganie by konkretny czyn nie tylko wypełniał znamiona przestępstwa, lecz również wykazywał pewne cechy, które był powodem uznania takich czynów za przestępstwo przez ustawę

Formalne definicje przestępstwa- czyn zabroniony przez ustawę

Termin „społeczna szkodliwość czynu” zastąpił termin „społeczne niebezpieczeństwo czynu”

Klasyfikacje-

1. Waga przestępstwa - zbrodniami są czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą, chodzi tu o dolną granicę zagrożenia ustawowego, która musi wynosić co najmniej 3 lata (np. morderstwo); ustawa określa podział na zbrodnie, występki i czyny karalne niezaliczalne do przestępstw (wykroczenia); występkami- są czyny zagrożone karą (ustawa ma tu na myśli górną granicę zagrożenia) przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia wolności, jeden miesiąc ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek dziennych; wykroczenia- czyny, przy których górne zagrożenie karą nie przekracza tych granic; podział przestępstw jest istotny dla ustaw dodatkowych

2. Forma winy- podział przestępstw na umyślne i nieumyślne; zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek może być popełniony nieumyślnie i umyślnie; nieumyślność występku musi być wyraźnie ustanowione w ustawie przez użycie słowa „nieumyślnie”

3. Forma czynu- przestępstwa z działania (np. zgwałcenie, czynna napaść na funkcjonariusza) i z zaniechania (np. nieudzielanie pomocy, niezawiadomienie o przestępstwie) albo przestępstwa z działania lub z zaniechania (np. fałszywe zeznania) ; zależne od interpretacji przepisu

4. Znamię skutku- podział przestępstw na formalne (bezskutkowe; przestępstwo polega na określonym zachowaniu się) i przestępstwa materialne (skutkowe; jeżeli określony skutek do znamion przestępstwa należy); opiera się na występowaniu znamienia skutku; Skutek- zmiana w świecie zewnętrznym, która może mieć różny charakter i która da się oddzielić od samego zachowania się (np. uszkodzenie rzeczy, pożar; są to przestępstwa materialne) ( przestępstwa formalne- nieudzielanie pomocy, nakłanianie do uprawiania nierządu)

5. Typy przestępstw- pewne przestępstwa po dodaniu do nich pewnych dodatkowych znamion tworzą nowy typ przestępstwa ( zagrożony surowszą albo łagodniejszą karą); typ podstawowy przestępstwa- typ przestępstwa będący punktem wyjścia

Typ kwalifikowany- typ nowo utworzony, gdy jego zagrożenie karą jest surowsze

Typ uprzywilejowany- typ nowo utworzony, gdy jest on zagrożony karą łagodniejszą

6. Tryb ścigania

+przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego (pubicznoskargowe)

- większość ma ten charakter ( ściganiem zajmuje się oskarżyciel publiczny działający w imieniu państwa- z reguły prokurator; prowadzi postępowanie przygotowawcze, sporządza akt oskarżenia i wykonuje czynności oskarżyciela przed sądem); niektóre mogą być ścigane jedynie wtedy, gdy pokrzywdzony złoży wniosek o ściganie

+przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego (prywatnoskargowe)

- są w polskim prawie karnym nieliczne; (np. zniesławienie, zniewaga); ściganie tych przestępstw jest prywatną sprawą pokrzywdzonego, który jako oskarżyciel prywatny może wnosić i popierać oskarżenie przed sądem; jeżeli jednak wymaga tego interes społeczny, prokurator może wszcząć postępowanie lub przyłączyć się do postępowania już wszczętego przez pokrzywdzonego; zazwyczaj toczy się z urzędu

+przestępstwa wnioskowe- np. zgwałcenie; NIE MYLIĆ Z Przestępstwami prywatnoskargowymi- w dwóch przypadkach 1) np. przy zgwałceniu pokrzywdzony może obawiać się o swoje bezpieczeństwo , 2) w innym przypadku ma się do czynienia z przestępstwem o niewielkiej wadze i pokrzywdzonemu zostaje się swobodę zdecydowania o ściganiu/nie ściganiu przestępcy; występują także w tej grupie przestępstwa wojskowe ścigane na wniosek dowódcy jednostki ( chodzi przede wszystkim o uniknięcie postępowania karnego)

Struktura przestępstwa:

- najważniejsze elementy przestępstwa :

a) podmiot przestępstwa-

-wiek sprawcy- wg polskiego prawa karnego podmiotem przestępstwa może być tylko osoba fizyczna, która ukończyła w chwili popełnienia czynu 17 lat (Założenie umowne); czynów popełnianych przez osoby nieletnie, nie nazywa się przestępstwami, wówczas nie podlegają odpowiedzialności karnej, lecz stosuje się wobec niej środki przewidziane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich, granica wieku przewidziana w ustawie (17 r. ż.) ma dwa wyjątki:

1)- przestępstwo popełnione przez osobę, która ukończyła 15 r. ż. - (uregulowanie to opiera się na założeniu, iż rozwój intelektualny i moralny jednostki przebiega w sposób zindywidualizowany) muszą być spełnione warunki, właściwości sprawcy, okoliczności sprawy oraz gdy poprzednio stosowane środki poprawcze okazały się bezskuteczne:

+zamach na życie Prezydenta RP

+zabójstwo umyślne zwykłe lub morderstwo

+umyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu typu podstawowego i typu kwalifikowanego

+umyślne spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego

+porwanie samolotu lub statku typu podstawowego i typu kwalifikowanego

+umyślne spowodowanie katastrofy w komunikacji typu podstawowego i kwalifikowanego

+zgwałcenie zbiorowe

+wzięcie zakładników typu podstawowego i kwalifikowanego

+rozbój

+popełnienie czynu w sposób szczególnie drastyczne

2) - potraktowanie dorosłego sprawcy w wieku od 17 do 18 lat jak nieletniego- odnosi się tylko do sprawcy występku, wobec którego można zamiast kary zastosować tylko środki poprawcze lub wychowawcze, jeżeli przemawiają za tym okoliczności sprawy, a także stopień rozwoju oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy

-nieletni- uregulowane w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich ( w sprawach za wykroczenia i czynach o znamionach przestępstwa oraz u których stwierdzono objawy demoralizacji), w ustawie termin „nieletni” jest używany w 3 znaczeniach:

1) osoby do lat 18, wobec których stosuje się środki wychowawcze w związku z ich demoralizacją

2) osoby pomiędzy 13 a 17 r. ż., wobec których toczy się postępowanie o czyny karalne wypełniające znamiona przestępstw lub niektórych wykroczeń

3) osoby, wobec których wykonuje się orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze, określane są przez ustawę jako nieletni do czasu ukończenia 21 r. ż.

W sprawach nieletnich należy się kierować przede wszystkim ich dobrem, dążąc do korzystnych zmian w ich osobowości i zachowaniu, zasadą jest stosowanie wobec nieletnich środków wychowawczych i wychowawczo-leczniczych takich jak:

+upomnienie

+zobowiązanie do określonego postępowania ( np. podjęcia nauki)

+ nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

+nadzór kuratora

+umieszczenie w rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, w młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo ośrodku szkolno-wychowawczym

+środkiem leczniczo-wychowawczym jest umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym; stosuje się go w razie stwierdzenia u nieletniego, który popełnił czyn karalny, niedorozwoju umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego nadużywania alkoholu albo innych środków w celu wprawienia się w stan odurzenia; jeśli nieletni wymaga jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, a jeśli jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim- w domu pomocy społecznej

+umieszczenie w zakładzie poprawczym- zastosować można jedynie w ramach popełnienia przez nieletniego między 13 a 17 r. ż. Czynu wypełniającego znamiona przestępstwa, jeżeli jednocześnie zachodzi wysoki stopień jego demoralizacji oraz przemawiają za tym okoliczności i charakter czynu oraz nieskuteczność lub przewidywana nieskuteczność innych środków

-młodociany- taki, który nie ukończył 21 r. ż. W chwili czynu ani 24 lat w chwili orzekania w I instancji; jest to szczególna kategoria sprawcy dorosłego, który w związku ze swoim wiekiem traktowany jest w szeregu sytuacji odmiennie niż inni sprawcy; przy wymierzaniu kary młodocianemu kładzie się nacisk na cele wychowawcze; szersze są również w tym przypadku możliwości nadzwyczajnego złagodzenia kary

-przestępstwa indywidualne i przestępstwa powszechne-

a) przestępstwa powszechne- podmiotem może być każda osoba odpowiadająca ogólnym cechom podmiotu przestępstwa (np. osoba fizyczna, która osiągnęła określony wiek)

b) przestępstwa indywidualne- w opisie ustawowym znamię podmiotu określone jest przez użycie pewnej dodatkowej cechy (np. żołnierz, funkcjonariusz publiczny), powoduje to, że sprawcami tych przestępstw mogą być tylko osoby mające taką cechę

+indywidualne właściwe- takie, przy których szczególna cecha podmiotu decyduje o bycie przestępstwa, brak tej cechy powoduje brak przestępstwa (np. odmowa wykonania rozkazu, łapownictwo bierne)

+indywidualne niewłaściwe- szczególna cecha podmiotu nie decyduje o bycie przestępstwa, lecz o stworzeniu jego typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego; brak tej cechy nie powoduje wyłączenia przestępczości czynu, lecz tylko jego wyższą lub niższą karalność ( np. przestępstwo dzieciobójstwa, którego może dopuścić się tylko matka- jeśli czynu opisanego dopuści się współsprawca, inna osoba, to poniesie ona odpowiedzialność na podstawie art. surowszego); problem stanowi kwestia odpowiedzialności za podżeganie i pomocnictwo od przestępstw indywidualnych

strona przedmiotowa- czyn, czyli zachowanie się człowieka kierowane jego wolą

Elementy:

-czyn(zachowanie się) podmiotu- opisywane jest w ustawie przy pomocy tzw. Znamienia czasownikowego

-skutek czynu- występuje tylko przy przestępstwach materialnych

-czas i miejsce czynu- na terytorium RP, czas- np. po wyznaczeniu do służby; jednak zazwyczaj nie należą do znamion przestępstwa, są to okoliczności dla bytu przestępstwa obojętne

-sytuację, w jakiej czyn popełniono- np. będąc pozbawionym wolności

-sposób popełnienia i przedmiot wykonawczy czynu- np. przemocą, groźbą

Muszą one być udowadniane, by sprawcy przypisać popełnienie takiego przestępstwa'; nie znaczy to jednak że nie mają żadnego znaczenia; przedmiot wykonawczy- przedmiot materialny, na którym dokonuje się przestępstwa

c) strona podmiotowa (strona subiektywna przestępstwa) - obejmuje zjawiska psychiczne, które muszą towarzyszyć stronie przedmiotowej, czyli zewnętrznemu zachowaniu się sprawcy, i które wyrażają stosunek psychiczny sprawcy do czynu; określona postać stosunku psychicznego do czynu, przy czym stosunek ten może polegać na umyślności lub nieumyślności; jest najważniejszą przesłanką bez winy; bez zaistnienia tej przesłanki nie możemy sprawcy zrobić zarzutu z popełnionego czynu, a więc nie jest możliwa jego odpowiedzialność karna z powodu braku winy; z kolei określona postać strony podmiotowej decyduje o stopniu winy i stopniu społecznej szkodliwości czynu;

d) przedmiot przestępstwa - przestępstwo jako czyn społecznie szkodliwy godzi w istotne dla społeczeństwa dobra prawne takie jak: życie, własność, bezpieczeństwo - mówimy, że dobra te są przedmiotem przestępstwa; przestępstwo stanowi zamach na nie i dlatego, patrząc od strony przestępstwa, nazywamy je przedmiotem zamachu, a patrząc od strony prawa karnego nazywamy je przedmiotem ochrony ; NIE JEST TO PRZEDMIOT WYKONAWCZY!; najczęściej przedmiot przestępstwa nie należy do jego ustawowych znamion;

Formy czynu:

Przestępstwa trwałe-

Jako utrzymywanie pewnego stanu rzeczy (pozbawienie człowieka wolności)

-czas w tym przypadku rozciąga się wówczas na okres od zapoczątkowania takiego stanu rzeczy do jego zakończenia

-wpływ na przedawnienie ścigania i wyrokowania, na stosowanie przepisów o pomocnictwie do przestępstwa

-możliwe jest ułatwianie popełnienia przestępstwa przez inną osobę

-prawomocny wyrok przerywa przestępstwo trwałe

Przestępstwa wieloosobowe

-przestępstwa popełnione przez dwie lub więcej osób działających wspólnie

-niektóre z przestępstw muszą polegać na działaniu wspólnym (wówczas ujmowane jest jako branie udziału)

Przestępstwa wieloczynowe

-polegające na pewnego rodzaju działalności, na którą składają się poszczególne czyny

-takie ujęcie ustawowe powoduje, że cała działalność sprawcy nie jest w procesie karnym dzielona na poszczególne fragmenty lecz jest z mocy ustawy traktowana jako jeden czyn

-szczególną odmianą przestępstw wieloczynowych są takie, które muszą polegać na pewnej działalności, tzn. pojedyncze zachowanie się sprawcy nie wyczerpuje znamion przestępstwa (np. rozpijanie nieletniego)

-szczególną formą jest także zaniechanie

Przestępstwa z zaniechania

-przestępstwo z zaniechania polega na niepodjęciu przez sprawcę działania, do którego był on zobowiązany lub na spowodowaniu określonego skutku przez niepodjęcie takiego działania

-jest to szczególna forma przestępstw indywidualnych

-ważne jest określenie źródeł obowiązku

-źródłem obowiązku działania przy przestępstwach formalnych z zaniechania jest sama ustawa karna (np. obowiązek udzielenia pomocy)

Przestępstwa materialne z zaniechania:

-źródłem obowiązku działania może być:

a) ustawa- może bezpośrednio zobowiązywać obywateli do określonych działań ; może także wynikać z ustawy pośrednio ( jest tak wtedy, gdy wprowadza taki obowiązek akt normatywny niższego rzędu niż ustawa rzędu wyższego)

b) umowa lub przyjęcie określonej funkcji- umowy sformalizowane i niesformalizowane (pisemna umowa o pracę jak i umówienie się rodziców ze znajomymi o zaopiekowanie się dzieckiem)

-charakter obowiązku prawnego

-gwarant nienastąpienia pewnego skutku- obowiązek prawny czyni takiego zobowiązanego ; chodzi o szczególne zobowiązania prawne, wyraźnie ukierunkowane na zapobieżenie skutkowi, którego spowodowanie wypełnia znamiona określonego przestępstwa

-przestępstwa z zaniechania dopuszcza się również, osoba która wywołała pewną niebezpieczną lub bezprawną sytuację, jeśli tej sytuacji nie likwiduje i doprowadza w ten sposób do przestępnego skutku

-spowodowanie skutku przez zaniechanie zlikwidowania wywołanej przez siebie niebezpiecznej lub bezprawnej sytuacji nie jest czystym zaniechaniem, lecz polega na pewnym połączeniu działania z zaniechaniem

Skutek czynu. Związek przyczynowy

Następstwo czynu- wtedy gdy jakieś przestępstwo występuje nie tylko w typie podstawowym, lecz również w typie kwalifikowanym przez nastąpienie określonego skutku, ten skutek określany jest jako następstwo czynu

Związek przyczynowy- między zachowaniem się sprawcy a skutkiem tego zachowania się musi on zachodzić ( stwierdzenia takie jak: powoduje, wyrządza); kryteria stwierdzenia, że w konkretnym przypadku zachodzi związek przyczynowy między zachowaniem się sprawcy a skutkiem:

1. teoria ekwiwalencji (równowartości warunków):

opiera się na założeniu, że przyczyną każdego skutku jest pewna suma warunków koniecznych do jego nastąpienia; wszystkie warunki są równej wartości , tzn. każdy z nich może być potraktowany jako ten, który spowodował skutek; to czy warunek jest konieczny sprawdza się przy pomocy hipotetycznego usuwania tego warunku

2. teoria adekwatnego związku przyczynowego:

wg tej teorii nie wystarcza, że czyjeś zachowanie się jest koniecznym warunkiem nastąpienia skutku; dla uznania go za przyczynę wymaga się jeszcze, by określony w ustawie skutek był normalnym, typowym następstwem takiego zachowania się;

3. teoria relewancji:

wg tej teorii związek przyczynowy można wprawdzie ujmować szeroko,, tak jak to czyni teoria ekwiwalencji, ale prawo karne przez odpowiednie sformułowanie przepisów dokonuje tutaj pewnej selekcji, a nie każde spowodowanie skutku, nie każdy związek przyczynowy jest istotny (relewantny) dla odpowiedzialności karnej;

4. obiektywne przypisanie:

występowanie w orzecznictwie SN; wg tej teorii nie każde spowodowanie skutku może być sprawcy przypisane; przypisanie i odpowiedzialność za skutek wchodzi w grę tylko wtedy, gdy w zaistniałym skutku urzeczywistniło się właśnie to stworzone przez sprawcę niebezpieczeństwo, którego powstaniu miało zapobiec przestrzeganie naruszonej przez niego reguły ostrożności;

5. przyczynowość zaniechania:

wg tej teorii zaniechanie może zapoczątkować łańcuch przyczynowy

Formy winy umyślnej

Umyślne popełnienie przestępstwa zachodzi wtedy, gdy sprawca miał zamiar jego popełnienia; zamiar ten może wystąpić w dwóch odmianach:

1. zamiar bezpośredni (dolus directus)- zachodzi wtedy, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, określając wolę sprawcy jako chcenie określonego czynu zabronionego, zakładamy że tym samym, że obejmuje on swoją świadomością wszystkie znamiona tego czynu; zachodzi także wtedy gdy sprawca nie jest pewien, czy jego zachowanie się będzie skuteczne, ale chce skutek spowodować, element woli zawarty w zamiarze bezpośrednim, określony czasownikiem „chce” rozumiany jest w prawie karnym szerzej niż w języku potocznym i obejmuje również takie sytuacje, w których sprawca zdaje sobie sprawę z nieuchronności pewnych skutków, nawet jeśli mu na nich nie zależy

-zamiar bezpośredni nagły: decyzja o popełnieniu czynu zabronionego podejmowana jest w krótkim czasie, bez szczegółowych przemyśleń

-zamiar bezpośredni przemyślany: powstaje w wyniku trwającego jakiś czas kształtowania się decyzji, często połączonego ze stworzeniem dokładnego planu popełnionego przestępstwa ; zamiar jest lżejszą formą winy ( nie jest to oczywiste w każdym przypadku takiego zamiaru)

2. zamiar ewentualny (dolus eventualis)- gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje i na to się godzi; świadomość nie może polegać na pewności, że się wypełnia znamiona przestępstwa, jak to jest możliwe w zamiarze bezpośrednim; wola sprawcy polega na tym, że na popełnienie takiego czynu się godzi,

wola warunkowa- chęć zrealizowania znamion czynu zabronionego innego niż zamierzony bezpośrednio na wypadek gdyby doszło do jego realizacji, godzenie się- jako obojętność, czyli tzn. że sprawca mając świadomość możliwości popełnienia czynu zabronionego nie chce go popełnić, ale i nie chce go nie popełnić

zamiar niby-ewentualny- ma być odmianą bezpośredniego zamiaru i ma polegać na tym, że sprawca przy braku pewności co do jednego ze znamion czynu zabronionego „chce” zachowania się objętego znamieniem czasownikowym

3. zamiar ogólny - zachodzi wtedy gdy sprawca nie sprecyzuje w swoich przeżyciach psychicznych skutku, który chce spowodować

Dodatkowe cechy umyślności. Przestępstwa kierunkowe

-znamię celu ( Celu przywłaszczenia, celu zmuszenia) - rzadziej jest to określony motyw (przeżycie psychiczne o charakterze intelektualnym, skłaniające sprawcę do określonego czynu) lub pobudka (pełniący tę samą rolę przeżycie o charakterze emocjonalnym) działania

-podkreślenie, że sprawca działał „wiedząc” o określonym fakcie

+ przestępstwa znamienne celem, motywem lub pobudką określa się w prawie karnym jako przestępstwa kierunkowe (sprawca działał z zamiarem dokładnie ukierunkowanym); mogą być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim;

Zamiar ewentualny wyłączony jest wtedy gdy ze sformułowania znamion danego przestępstwa wynika, że sprawca musi chcieć popełnienia czynu zabronionego

Formy winy nieumyślnej

-przesłanką odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne jest naruszenie zasady ostrożności (jest to element obiektywny przestępstwa nieumyślnego); zachodzi związek przyczynowy między tym naruszeniem a końcowym rezultatem w postaci czynu zabronionego, odmianami winy nieumyślnej są:

1. lekkomyślność- polega na tym, że sprawca świadomie naruszając zasady ostrożności, możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz przypuszcza, że go uniknie; zawiera ten sam element co zamiar ewentualny ale różni go przypuszczenie sprawcy, że jego działanie nie wypełni znamion czynu zabronionego; w tym przypadku czynimy sprawcy zarzut z tego, że uświadamiając sobie nieostrożny charakter swego zachowania się, nie skorygował go ani nie zaniechał, lecz liczył na uniknięcie popełnienia czynu zabronionego

2. niedbalstwo- polega na tym, że sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, chociaż można ją przewidzieć; mamy tu do czynienia z nieświadomością możliwości popełnienia czynu zabronionego, nie ma tu żadnych przeżyć psychicznych, z którego robimy sprawcy zarzut; zarzucamy sprawcy że nie wykorzystał swych możliwości intelektualnych i dlatego nie zmienił swego nieostrożnego zachowania się, co w rezultacie doprowadziło do wypełnienia znamion przestępstwa nieumyślnego; istotą niedbalstwa jest:

- świadome lub nieświadome naruszenie reguł ostrożności wymaganej w danych okolicznościach i związek przyczynowy między typem naruszenia a czynem zabronionym

-możliwość przewidywania możliwości popełnienia czynu zabronionego

-najpierw ustalany jest zakres wymagań stawiany każdej osobie znajdującej się w sytuacji takiej, w jakiej znajdował się sprawca

-później bada się czy sprawca konkretny mógł uświadomić sobie do czego może doprowadzić jego nieostrożne zachowanie się ( ustala się to w sposób zindywidualizowany)

Wina mieszana (kombinowana)

Polega na tym, że część znamion przestępstwa objęta jest zamiarem sprawcy, a druga część tylko winą nieumyślną; dotyczy to tylko tych przestępstw umyślnych kwalifikowanych przez określone następstwo; przestępstwa popełnione z winy mieszanej traktuje się w sumie jako przestępstwa umyślne (tzn. we wszystkich tych przypadkach, gdy ustawa wiąże pewne skutki z umyślnym charakterem przestępstwa, dotyczy to także tych przestępstw)

Przedmiot przestępstwa

przestępstwo jako czyn społecznie szkodliwy godzi w istotne dla społeczeństwa dobra prawne takie jak: życie, własność, bezpieczeństwo - mówimy, że dobra te są przedmiotem przestępstwa; przestępstwo stanowi zamach na nie i dlatego, patrząc od strony przestępstwa, nazywamy je przedmiotem zamachu, a patrząc od strony prawa karnego nazywamy je przedmiotem ochrony ; NIE JEST TO PRZEDMIOT WYKONAWCZY!; najczęściej przedmiot przestępstwa nie należy do jego ustawowych znamion;

Podział przestępstw ze względu na przedmiot ochrony:

1. przestępstwa polegające na naruszeniu dobra prawnego- typy przestępstw, do których znamion należy uszczerbek wyrządzony określonemu dobru prawnemu, np. zabójstwo

2. przestępstwa polegające na narażeniu dobra prawnego na konkretne niebezpieczeństwo- przestępstwa przy których do znamion należy skutek w postaci konkretnego niebezpieczeństwa dla dobra prawnego, np. udział w niebezpiecznej bójce lub pobiciu

3. przestępstwa abstrakcyjnego narażenia dobra prawnego- są to przeważnie przestępstwa formalne, polegają na zachowaniu, które jest uważane za niebezpieczne dla określonego dobra prawnego, ale to niebezpieczeństwo nie należy do znamion, jest tylko pewnym założeniem, kierującym ustawodawcą przy tworzeniu przepisu, a więc niebezpieczeństwo to wymaga dowodzenia w procesie karnym, np. doprowadzenie do obcowania płciowego małoletniego poniżej 15 lat

Indywidualny, rodzajowy i ogólny przedmiot ochrony

-indywidualny przedmiot ochrony- dobro prawne będące przedmiotem ochrony pojedynczego przepisu karnego; dobro zaatakowane popełnieniem przestępstwa określonego w tym przepisie

-rodzajowy ( grupowy) przedmiot ochrony- dobro prawne chronione nie przez jeden przepis, lecz przez grupę przepisów karnych, zamieszczonych z reguły w jednym rozdziale Kk,

-ogólny przedmiot ochrony- bardzo abstrakcyjnie ujęte dobro, którego ochrona jest zadaniem całego prawa karnego

Znaczenie przedmiotu ochrony przy interpretacji przepisu

Ustalenie dobra prawnego, które jest przedmiotem ochrony danego przepisu karnego, pozwala przede wszystkim zrozumieć sens tego przepisu

Argumenty odwołujące się do przedmiotu ochrony mogą tylko przeważyć szalę na rzecz jednej z wersji interpretacyjnych dopuszczalnych językowo (przy wykładni rozszerzającej)

-przy wykładni zwężającej- dla tej wykładni argumenty odwołujące się do przedmiotu przestępstwa ma większe znaczenie

Ważne by interpretacja nie była oderwana od sensu przepisu

Podobieństwo przestępstw

Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju (skierowane przeciwko temu samemu dobru prawnemu, wobec tego o podobieństwie przestępstw rozstrzygamy m.in. wg kryterium przedmiotu przestępstwa)

Formy popełnienia przestępstwa

Oprócz zwykłego sprawstwa wyróżnia się również współsprawstwo, sprawstwo kierownicze, podżeganie i pomocnictwo (są to formy zjawiskowe przestępstw)

-dla tych przestępstw (oprócz zwykłego sprawstwa) charakterystyczne jest, że polegają na współdziałaniu dwóch lub więcej osób (te osoby określane są mianem współdziałającego; nie oznacza to jednak odpowiedzialności zbiorowej! Przez co podkreślana jest zasada indywidualizacji odpowiedzialności karnej)

Sprawstwo. Współsprawstwo. Sprawstwo kierownicze

Sprawstwo

Zwane również jako jednosprawstwo, stwierdzając, że odpowiada za nie ten „kto wykonuje czyn zabroniony sam”; oznacza to z jednej strony osobiste wypełnienie znamion, z drugiej określa się przez to sformułowanie, że chodzi o działanie pojedynczej osoby

Sprawstwo równoległe

Zachodzi gdy dwie osoby popełniają przestępstwa w tym samym czasie i miejscu, ale niezależnie od siebie

Współsprawstwo

Polega na wykonaniu przestępstwa z inną osobą (osobami); oznacza to ,że dwóch lub więcej osób objęte są porozumieniem (element subiektywny) i są pewnym działaniem wspólnym, składają się na pełną całość wypełniającą znamiona określonego przestępstwa (element obiektywny); współsprawcy mogą dokonywać wspólnie działań jednorodnych ale mogą to być także zachowania różnorodne; przestępstwa nieumyślne także mogą być popełnione w formie współsprawstwa, jeżeli dwie lub więcej osób wspólnie i w porozumieniu zachowuje się w sposób nieostrożny i wywołuje określony skutek; współsprawstwo przy popełnieniu przestępstwa indywidualnego właściwego jest możliwe pod warunkiem, że wszyscy współsprawcy mają wymaganą cechę podmiotu ( ale także możliwe jest gdy tylko jedna osoba ma tę wymaganą cechę, ale pozostali współsprawcy o występowaniu tej cechy wiedzą); przy przestępstwach indywidualnych niewłaściwych współsprawstwo także jest możliwe jeżeli to niewłaściwe przestępstwo indywidualne stanowi uprzywilejowany typ przestępstwa , to współsprawca, który cechy indywidualnej nie ma- odpowiada za przestępstwo typu podstawowego; natomiast jeżeli chodzi o przestępstwo niewłaściwe typu kwalifikowanego, to współsprawca mniemający cechy indywidualizującej będzie mimo to odpowiadał za typ kwalifikowany

Sprawstwo kierownicze

Kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby, poleca jej wykonanie takiego czynu; forma ta umożliwia potraktowanie jako sprawcy również takiej osoby, która własnym działaniem nie wypełnia znamion przestępstwa, ale jej zachowanie się jest czymś więcej niż tylko podżeganiem lub pomocnictwem;

-sprawstwo kierownicze sensu stricte-nie musi łączyć się z zapoczątkowaniem akcji przestępczej przez wydanie odpowiedniego polecenia, jego istotą jest pewne podporządkowanie wykonawców sprawcy kierowniczemu, które może wprawdzie wynikać z formalnego podporządkowania, ale może też łączyć się po prostu z uznaniem autorytetu osoby kierującej lub jej przewagi intelektualnej bądź też faktycznej władzy w ramach organizacji przestępczej

-sprawstwo kierownicze w formie polecenia wykonania czynu zabronionego- przez wykorzystanie uzależnienia wykonawcy od polecającego; może to być zależność urzędowa lub wynikająca z podporządkowania w wojsku; może to także być uzależnienie czysto faktyczne

Sprawstwo pośrednie

Polega na popełnieniu przestępstwa za pośrednictwem innej osoby

Indywidualizacja winy

Zasada, zgodnie z którą każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności (statuuje zasadę indywidualizacji winy)

Zasada ta nie pozwala karać za eksces współdziałającego, wyłączenie odpowiedzialności za eksces drugiej osoby dotyczy też podżegacza i pomocnika

Podżeganie i pomocnictwo

Są to formy udziału w przestępstwie popełnianym przez sprawcę głównego; konsekwencją takiego stanowiska była przez długi czas akcesoryjność odpowiedzialności podżegacza i pomocnika ( zależność od odpowiedzialności od odpowiedzialności sprawcy, który był podżegany lub któremu pomagano)

Współcześnie odstępuje się od tej koncepcji, zmierza się do uniezależnienia odpowiedzialności podżegacza i pomocnika

W polskim prawie karnym odpowiedzialność pomocnika i podżegacza opiera się na zasadzie, że są to samodzielne formy popełnienia przestępstwa, a nie formy uczestnictwa w przestępstwie sprawcy głównego

Podżeganie

Polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego; nakłanianie jest pojęciem szerszym niż namawianie, nie musi polegać na wypowiadaniu słów, wystarczy każda inna forma zachowania się

Podżeganiem będzie np. nakłanianie osoby niepoczytalnej do zachowania się naruszającego przepis karny, mimo że czynu niepoczytalnego nie nazywamy przestępstwem ze względu na brak winy

Strona podmiotowa podżegania polega na umyślności w postaci zamiaru bezpośredniego ( podżegacz musi chcieć nakłonić podżeganego i chcieć by popełnił on czyn zabroniony)

Nakłanianie osoby, która ma już zamiar popełnienia przestępstwa może być traktowane jako nieudolne usiłowanie nakłonienia, jeżeli nakłaniający nie wie o istnieniu zamiaru popełnienia przestępstwa u nakłanianego; jeżeli natomiast jest to świadome podtrzymywanie istniejącego zamiaru, może ono, jeżeli ułatwia nakłanianemu popełnienie przestępstwa, być uznane za tzw. Pomocnictwo psychiczne

Podżeganie to nakłanianie zindywidualizowanej osoby (osób); zwracanie się do osób niezindywidualizowanych może wypełniać znamiona publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa

Pomocnictwo

Polega na ułatwianiu innej osobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie jej narzędzi, środka przewozu, udzielenie rady lub informacji; podział pomocnictwa:

1. fizyczne- np. dostarczanie narzędzi

2. psychiczne- np. udzielanie rady

pomocnictwo może być popełnione również przez zaniechanie, jeżeli osoba mający prawny szczególny obowiązek niedopuszczenia do czynu zabronionego nie dopełnia swego obowiązku, ułatwiając sprawcy popełnienie czynu zabronionego

pomocnictwo może być popełnione tylko umyślnie; może być nie tylko zamiar bezpośredni , lecz także ewentualny

pomocnictwo musi mieć miejsce przed czynem lub w jego trakcie; udzielanie pomocy po popełnieniu przestępstwa może wypełnić znamiona poplecznictwa

Dywagacje o różnicach między współsprawstwem a pomocnictwem (kryteria rozstrzygania: )

- teoria formalno-obiektywna: czy czyn polega na realizacji znamion danego przestępstwa; jeżeli tak to jest to mamy do czynienia ze współsprawstwem

-teoria subiektywna: badać należy czy Z traktował czyn jako własne, popełnione wspólnie z X-em przestępstwo, a więc czy uważa się sam za współautora, czy też jego zamiarem było ułatwienie przestępstwa X-owi,

-teoria materialno-obiektywna: decydujące dla ustalenia, czy mamy do czynienia ze współsprawstwem czy pomocnictwem powinno być to czy zachowanie się danej osoby było istotnym wkładem w popełnienie przestępstwa, jeżeli wymóg istotności zostałby spełniony mamy wówczas do czynienia ze współsprawstwem

Uczestnictwo konieczne

Szczególną kategorię uczestników koniecznych stanowią osoby, które uczestniczą w zdarzeniu mającym znamiona przestępstwa ale są jednocześnie jego ofiarami ; tego rodzaju uczestnicy nie ponoszą odpowiedzialności, nawet jeżeli ułatwiają sprawcy popełnienie przestępstwa lub do niego podżegają

Odpowiedzialność podżegacza i pomocnika

Zakres

Odpowiadają oni w granicach swej umyślności (swego zamiaru) niezależnie od odpowiedzialności sprawcy głównego

Kara za podżeganie i pomocnictwo wymierzana jest w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo ; wymierzając jednak karę za pomocnictwo, sąd może jednak zastosować nadzwyczajne załagodzenie kary;

Wyjątek- jeżeli czynu tylko usiłowano dokonać, podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie

Wyłączenia odpowiedzialności

Podżegacz i pomocnik nie odpowiadają, jeżeli przejawili skuteczny czynny żal, czyli dobrowolnie zapobiegli czynu zabronionego, do którego uprzednio nakłaniali lub w którym pomagali; jeżeli czynny żal pomocnika lub podżegacza był nieskuteczny ( mimo starań nie udało mu się zapobiec popełnieniu przestępstwa, sąd może zastosować wobec nich nadzwyczajne złagodzenie kary)

Prowokator

Przepis o czynnym żalu nie ma zastosowania wobec prowokatora, czyli osoby która nakłania inną osobę do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego

Istotą prowokacji, której jest zastawienie swego rodzaju pułapki na osobę podżeganą nie zasługuje na dobrodziejstwo czynnego żalu ( przez działalnie jaskrawo niemoralne)

Zalegalizowanie przez ustawodawcę posługiwania się prowokacją dla przerwania poważnej działalności przestępczej może być więc uważane za usprawiedliwione

( w tej metodzie istnieje jednak duże niebezpieczeństwo pomyłek i nadużyć)

Formy stadialne przestępstwa

Zasadniczą formą popełnienia przestępstwa jest jego dokonanie; w tej formie ujęte są przeważnie typy przestępstw, które znajdujemy w poszczególnych rozdziałach KK i innych ustawach karnych; odpowiedzialność karną może ponieść również ten, kto dopuszcza się usiłowania, a w niektórych przypadkach ten, kto dopuszcza się przygotowania przestępstwa;

Pochód przestępstwa, tj. schemat przedstawiający stadia czynu przestępnego, jest to pewien model teoretyczny zawierający wszystkie możliwe etapy przestępstwa (w rzeczywistości większość przestępstw nie podlega temu schematowi) , elementami pochodu są:

-zamiar ( nie może być uznany za formę stadialną, ponieważ przestępstwem musi być dokonany czyn a nie wyłącznie nastawienie psychiczne człowieka)

-przygotowanie:

+występuje w sensie ścisłym : polega na podjęciu czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego, w szczególności na uzyskiwaniu lub przysposabianiu środków, zbieraniu informacji lub sporządzaniu planu działania; działania muszą być podjęte w celu popełnienia czynu zabronionego, strona podmiotowa przygotowania polega na bezpośrednim ukierunkowanym zamiarze na osiągnięcie tego celu

+wejście w porozumienie: może to być porozumienie 2 lub więcej osób, polegające na uzgodnieniu zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa

Przygotowanie do przestępstwa jest karalne tylko wtedy gdy tak stanowi, ogólną zasadą jest bezkarność przygotowania; wyjątki są nieliczne; karalne jest przygotowanie do niektórych przestępstw przeciwko pokojowi i ludzkości, a także państwu

Czynny żal- sprawca karalnego przygotowania może się uwolnić od odpowiedzialności przez przejawienie czynnego żalu; polega on na dobrowolnym odstąpieniu od przygotowania, w szczególności na zniszczeniu przygotowanych środków lub zapobieżeniu wykorzystania ich w przyszłości; odstąpienie od przygotowania musi polegać na pewnym zewnętrznym zachowaniu się niweczącym stworzone uprzednio warunki dalszego działania; albo musi polegać na zapobieżeniu dokonania, a więc nie wystarczy samo zerwanie porozumienia

-usiłowanie :

Zawiera 3 elementy:

+zamiar popełnienia czynu

+zachowanie zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu

+brak dokonania

Instytucja ta nie odnosi się do przestępstw nieumyślnych; dotyczy zarówno przestępstw z działania jak i zaniechania

Dywagacje odnośnie granicy między końcem przygotowania a początkiem usiłowania

Usiłowanie zagrożone jest taką samą karą jak przestępstwo dokonane ( w praktyce jednak kary te są niższe od przestępstw dokonanych)

Usiłowanie nieudolne: gdy usiłujący uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe; istotą jest to, że zachowanie się sprawcy obiektywnie nie zagraża dobru prawnemu i nie prowadzi do dokonania , natomiast sprawca błędnie sądzi iż jest inaczej; w polskim prawie karnym karalne jest tylko usiłowanie nieudolne przy którym dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim czynu zabronionego lub użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego; kara przewidziana w polskim prawie karnym przewiduje taką samą sankcję jak w przypadku usiłowania udolnego; natomiast sąd może orzec nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia;

Czynny żal: nie podlega za usiłowanie kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego; czynny żal musi być dobrowolny

-dokonanie

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Okoliczności wyłączające przestępność czynu:

1. okoliczności wyłączające bezprawność czynu (kontratypy)- takie, przy których czyn wypełniający znamiona przestępstwa nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem, ponieważ na mocy przepisu prawnego lub utartej praktyki działania takie uważane są za zgodne z prawem,

2. okoliczności wyłączające winę - niepoczytalność, błąd co do faktu, nieświadomość bezprawności czynu, rozkaz przełożonego,

3. znikoma społeczna szkodliwość czynu

Kontratypy

1. Obrona konieczna

Polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem, przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu; jest to działanie prawne; uzasadnienie tego działania opiera się na założeniu, że każdemu wolno bronić prawa przed bezprawiem; takie działanie jest legalne, społecznie korzystne i pożądanie, jego istnienie nie zależy od tego, czy istniało inne wyjście z sytuacji zagrożenia dobra;

Warunki (dla stwierdzenia, że działanie miało miejsce w obronie koniecznej):

-obrona jest reakcją na bezpośredni zamach

-zamach jest bezprawny

-sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa zamachu, tj. broniący się stosuje środki i metody technicznie i społecznie konieczne dla odparcia zamachu

Zamach polega na działaniu lub zaniechaniu zagrażającym naruszeniem dobra prawnego; zamach jest bezpośredni jeżeli zagrożone dobro może być naruszone w najbliższym czasie; zamach jest bezprawny gdy narusza prawo karne choć nie musi mieć charakteru przestępstwa; istnieją również działania formalnie prawne, choć merytorycznie niesłuszne, osoba wówczas nie może się legalnie bronić; obrona musi być konieczna w sensie technicznym, tzw. Broniący może tylko używać sposobów i środków koniecznych do odparcia zamachu; muszą to być sposoby i środki konieczne do odparcia zamachu; należy brać pod uwagę konkretny układ sytuacyjny i istniejące w nim realne możliwości obrony; między dobrem zaatakowanym przez napastnika a dobrem naruszonym w wyniku stosowania obrony nie może zachodzić dysproporcja ( jeśli konieczne jest złamanie napastnikowi ręki jest to dopuszczalnie prawnie działanie obronne); dobro naruszone w jest wyższej wartości niż dobro zaatakowane, nie przeszkadza to również stwierdzeniu że miała tu miejsce obrona konieczna; jednakże dysproporcja między dobrem zaatakowanym przez napastnika a dobrem naruszonym przez broniącego się nie może być nadmierna, ponieważ wówczas obrona przestanie być obroną konieczną w sensie społecznym, chociaż będzie to obrona w sensie technicznym;

Obrona przed zamachem sprowokowanym przez broniącego się - niekorzystnie dla broniącego się; zwykłe sprowokowanie zamachu nie odbiera prawa do obrony koniecznej; nie jest działaniem w obronie koniecznej wyrządzenie krzywdy napastnikowi w ramach tzw. Celowej prowokacji;

Uczestniczy bójki nie mogą powoływać się na działanie w obronie koniecznej, ponieważ występują wówczas w podwójnej roli ofensywno-defensywnej; spowodowanie konkretnego urazu podczas bójki lub śmierci - sprawca może powołać się na działanie w ramach obrony koniecznej od ataku lub LEPIEJ na stan wyższej konieczności (daje możliwość działania obronnego, ale nie wykluczałoby odpowiedzialności za udział w bójce)

Przekroczenie granic obrony koniecznej- powoduje, że działanie obronne przestaje być działaniem prawnym , wina osoby przekraczającej granicę obrony koniecznej jest mniejsza od winy osoby popełniającej analogicznie ten sam czym lecz bez działania w obronie koniecznej; przekroczenie granic obrony koniecznej może przybrać 2 formy:

-eksces intensywny: gdy broniący się stosuje sposób który nie był konieczny dla odparcia zamachu, albo zachodzi omówiona wyżej sytuacja rażącej dysproporcji dóbr

-eksces ekstensywny: polega na spóźnionym działaniu obronnym albo na działaniu przedwczesnym, tj. gdy zamach nie miał jeszcze charakteru bezpośredniego; obligatoryjne odstąpienie od kary ma tu zdaniem ustawodawcy uzasadnienie w szczególnej sytuacji psychologicznej broniącego się (np. strach, wzburzenie), przeżycia psychiczne powodują niekaralność czynu tylko wtedy, gdy są „usprawiedliwione okolicznościami zamachu”, ważnym czynnikiem więc jest ustalenie okoliczności zamachu

2. Stan wyższej konieczności

Poświęcenie jakiegoś dobra, jeżeli było to zachowanie się podjęte w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, przy czym niebezpieczeństwa tego nie można było inaczej uniknąć (niż poświęcenie dobra) a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście wyższej niż dobro ratowane

	Stan wyższej konieczności	Obrona konieczna
Punkt wyjścia	niebezpieczeństwo	Bezprawny zamach
Zachowanie się osoby działającej	Poświęcenie jakiegoś dobra	Odpieranie zamachu
	Zasada subsydiarności

Bezpośrednie niebezpieczeństwo grożące jakiemuś dobru- zachodzi ono wtedy gdy istnieje zagrożenie naruszenia dobra w najbliższej przyszłości; niebezpieczeństwo nie jest bezpośrednie, jeżeli zagrożone dobro może być naruszone w przyszłości na tyle odległej, że nie ma konieczności natychmiastowego podejmowania decyzji ratowania jakiegoś dobra kosztem drugiego

Proporcja między dobrem ratowanym i poświęconym musi być zachowana; w związku z art. 26 k.k. odnosić się można do 3 sytuacji: dobro poświęcone jest wartości mniejszej niż dobro ratowane, dobra te są równej wartości, dobro poświęcone jest wartości wyższej niż dobro ratowane

Subsydiarność- w tym sensie stan wyższej konieczności jest instytucją subsydiarną, pomocniczą, zapewniającą sprawcy bezkarność tylko wtedy, jeżeli działał w ostateczności, gdy niemożliwe było inne skuteczne działanie dla uratowania zagrożonego dobra

Celowość działania- działanie w stanie wyższej konieczności musi mieć charakter działania umyślnego i znamiennego określonego celem, na stan wyższej konieczności może się powoływać tylko ten, kto uświadamiał sobie istnienie niebezpieczeństwa i działał w celu jego uchylenia

Konsekwencje- polski kk nie rozstrzyga czy stan wyższej konieczności wyłącza bezprawność czynu czy tylko winę osoby działającej w tym stanie, w związku z par. 1 art. 26 kk pierwszy stan wyższej konieczności podzielony jest na stan wyższej konieczności wyłączający bezprawność czynu ( gdy dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od poświęconego) oraz par.2 wyłączający winę (gdy dobro poświęcone przedstawia wartość równą dobru ratowanemu albo wartość wyższą, ale nie oczywiście wyższą)

Kolizja obowiązków- jest to odmiana stanu wyższej konieczności, z których tylko jeden może być wypełniony

Zawiniony stan wyższej konieczności- różne spojrzenia na powoływanie się na stan wyższej konieczności przy poświęceniu innego dobra na rzecz dobra zagrożonego niebezpieczeństwem, przez tego kto sam wywołał owe niebezpieczeństwo

Wyłączenie stanu wyższej konieczności- nie działa w stanie wyższej konieczności wyłączającym winę ten kto poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić, nawet narażając się na niebezpieczeństwo osobiste; nie ma działania w stanie wyższej konieczności, gdy jest on wyraźnie wyłączony przez ustawę, zwłaszcza regulującą uprawnienia organów państwowych wobec obywateli, albo wyłączony przez prawne przesądzenie szczególnie wysokich wartości jakiegoś dobra

Przekroczenie granic- art. 26 par 3 kk upoważnia sąd do zastosowania w tych sytuacjach nadzwyczajnego złagodzenia a nawet uwolnienia od kary; przekroczenie granic stanu wyższej konieczności zachodzi wtedy, gdy:

- niebezpieczeństwo nie było bezpośrednio

-przełamana została zasada subsydiarności, tj. niebezpieczeństwa można było inaczej uniknąć

-nie zachowano zasady proporcjonalności

3. Działanie w ramach uprawnień lub obowiązków

-jest to ogólna okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną, opierającą się na założeniu braku sprzeczności wewnątrz danego systemu prawa; jeżeli jakaś dziedzina prawa daje obywatelowi prawo zachowania się w określony sposób, to czyn taki nie może być podstawą do podciągnięcia go do odpowiedzialności karnej; może dotyczyć funkcjonariuszy państwa wykonujących czynności urzędowe lub też osób prywatnych; największe znaczenie mają uprawnienia organów państwowych do stosowania środków przymusu; prawo przewiduje też szereg uprawnień dla osób prywatnych, których wykonywanie wyklucza uznanie czynu za przestępstwo; w orzecznictwie SN wymienia się szereg takich uprawnień wynikających z prawa cywilnego określając je wspólną nazwą dozwolonej samopomocy; uprawnienie wyłączające przestępczość czynu musi być zawarte w ustawie;

4. Zgoda pokrzywdzonego (zgoda dysponenta dobrem)

Nie ma przestępstwa jeżeli naruszenie lub zagrożenie dobra prawnego nastąpiło za zgodą „pokrzywdzonego” a właściwie za zgodą dysponenta dobrem, ponieważ w tej sytuacji trudno mówić o pokrzywdzeniu; zgoda dysponenta dobrem jako o okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną, mamy na myśli tylko te sytuacje, gdy czyn sprawcy wypełnia znamiona przestępstwa; wtedy gdy zgoda dysponenta dobrem powoduje, że znamiona przestępstwa w ogóle nie zostały wypełnione; nie ma potrzeby powoływania się na nią, ponieważ problem przestępności czynu w ogóle nie powstaje; zgoda jest prawnie skuteczna, jeśli spełnia określone warunki:

-dotyczy dobra, którym osoba udzielająca zgody może swobodnie dysponować

-zgoda jest dobrowolna

-zgoda istnieje w chwili czynu

Swobodne dysponowanie może na pewno dotyczyć takich dóbr jak: wolność, nietykalność cielesna, mienie, własne bezpieczeństwo; większość dóbr prawnych nie może być bezkarnie naruszana nawet za zgodą pokrzywdzonego; ciężkie uszkodzenie ciała może być jednak usprawiedliwione jeśli jest dokonywane w ważnym społecznie celu; kontrowersyjne- dopuszczalność dokonywania za zgodą osoby zainteresowanej zabiegu sterylizacji mniemającej celu leczniczego;

Warunek dobrowolności zgody jest oczywisty i wynika z pojęcia zgody, której nie ma, jeżeli oświadczenie dysponenta dobrem jest wymuszone; dobrowolności nie ma, jeżeli dysponuje dobrem osoba niepoczytalna albo dziecko nie mogące rozpoznać znaczenia zgody;

Zgoda musi istnieć w chwili czynu, jest to bowiem zgoda na naruszenie określonego dobra, a nie akceptacja takiego naruszenia ex post; jeśli pokrzywdzony nie złoży skargi, to do procesu nie dojdzie, ale nie znaczy to, że nie zostało popełnione przestępstwo;

5. Czynności lecznicze

Często łączą się z ryzykiem spowodowania niezamierzonych negatywnych skutków w postaci pogorszenia stanu zdrowia, uszkodzenia ciała lub śmierci pacjenta; spowodowanie takich skutków nie ma jednak charakteru przestępnego, jeżeli są spełnione określone warunki:

-działanie podjęte było w celu leczniczym

-leczący działał zgodnie z zasadami sztuki medycznej (lege artis)

Zasady odnoszą się również do zabiegów kosmetycznych, celem tu jest poprawienie wad urody,

6. Karcenie małoletnich

Nie stanowi przestępstwa czyn wypełniający znamiona naruszenia nietykalności osobistej, jeżeli mieści się w ramach tzw. Dozwolonego karcenia małoletnich; jest to okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną; polskie prawo karne toleruje karcenie małoletnich jako uprawnienie wychowawcze rodziców, na zasadzie liczenia się z pewnym faktem społecznym; karcenie musi spełniać warunki takie jak:

-musi mieć cel wychowawczy

-wykonywane jest przez rodziców lub prawnych opiekunów dziecka

-nie przekracza pewnego stopnia intensywności ( musi przybierać akceptowaną społecznie formę- można zabronić dziecku wyjścia z domu celem wyegzekwowania kary, czy sprawdzanie i otwieranie listów dziecka celem sprawdzenia czy nie mają kontaktu z osobami wywierającymi na nie zły wpływ)

7. Ryzyko sportowe

Zachowania takie ( jak bok, zapasy) nie są przestępne, ponieważ następują za zgodą osób uprawiających daną dyscyplinę; w takich przypadkach wyłączenie przestępczości czynu ma miejsce tylko wtedy, gdy skutki te zostały spowodowane w ramach tzw. Ryzyka sportowego; muszą być spełnione określone warunki:

-uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone

-działanie było podjęte w celu sportowym

-nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny sportowej

(kładzenie nacisku na bezpieczeństwo współuczestników zawodów)

8. Ryzyko nowatorstwa

Dotyczy osiągania nowych wartości społecznej które wiąże się z ryzykiem wywołania niekorzystnych rezultatów; podejmowanie ryzyka nie może pociągać za sobą odpowiedzialności karnej, jeżeli są spełnione konkretne warunki:

-celem działającego jest przeprowadzenie eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego

-spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze

-w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie jej osiągnięcia jest zasadne

-w świetle aktualnego stanu wiedzy zasadne są celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu

Jeżeli w eksperyment jest człowiek, to warunkiem jego legalności jest zgoda udzielona po należytym poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania

9. Ostateczna potrzeba

W celu zapewnienia przestrzegania dyscypliny w wojsku prawo karne przewiduje możliwość stosowania przez przełożonych w stosunku do podwładnych środków, które gdyby nie zawarte w przepisach upoważnienie, miałyby charakter przestępny

10. Zwyczaj

Przestępczość czynu może być wyłączona ze względu na to, że mieści się w ramach pewnego, społecznie akceptowanego zwyczaju; dotyczy 2 sytuacji:

- dotyczy wręczania prezentów osobom pełniącym funkcje publiczne (np. wręczenie kwiatów nauczycielce)

- dotyczy zwyczajowo przyjętych czynów polegających na naruszeniu nietykalności osobistej (np. śmigus dyngus)

Wyłączenie winy:

Błąd co do faktu (błąd co do znamienia czynu zabronionego)- jest to okoliczność wyłączająca winę sprawcy; sytuacja gdy zachodzi rozbieżność między jakimś fragmentem rzeczywistości a wyobrażeniem o nim sprawcy; dla odpowiedzialności karnej istotny jest tylko taki błąd co do faktu który dotyczy „okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego”; konsekwencje:

+sprawca nie popełnia czynu zabronionego co do znamienia którego się pomylił - odpowiada on wówczas z przepisu określającego ten typ uprzywilejowany

+może być wykluczenie odpowiedzialności za jedno przestępstwo umyślne z jednoczesną możliwością zakwalifikowania przepisu o innym przestępstwie umyślnym

+gdy sprawca popełnia przestępstwo typu kwalifikowanego, a jego błąd dotyczy właśnie znamienia kwalifikującego, wyklucza to odpowiedzialność za typ kwalifikowanym ale pozostaje za przestępstwo typu podstawowego

+błąd co do następstwa czynu nie wyklucza wówczas odpowiedzialności sprawcy za typ kwalifikowany

Błąd co do prawa (nieświadomość bezprawności czynu):

+dotyczy całościowej prawnej oceny czynu

+może mieć odniesienie do mniej znanych typów przestępstw

+nie ma błędu co do prawa, jeżeli sprawca wprawdzie nie wie dokładnie że jego czyn jest przestępstwem ale zdaje sobie sprawę że czyn ten jest zabroniony przez jakąś gałąź prawa

+nie ma błędu co do prawa jeżeli sprawca wie o bezprawności czynu ale uważa że zakaz jest niesłuszny

+polskie prawo karne uwzględnia na korzyść sprawcy nieświadomość bezprawności czynu jeżeli jest ona usprawiedliwiona; kryterium:

-sprawca może nie mieć możliwości uniknięcia błędu dlatego że jako cudzoziemiec z kraju w którym takie czyny są dozwolone nie wpadł na myśl że należy sprawdzić jak ocenia to prawo polskie

+należy brać pod uwagę poziom umysłowy sprawcy i stopień zrozumiałości przepisu

Przestępstwo urojone:

+zachodzi ono wtedy gdy ktoś zachowuje się zgodnie z prawem, ale błędnie sądzi iż jego zachowanie się jest przestępstwem; odpowiedzialność karna w tym przypadku nie istnieje

Błąd co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę:

+nie popełnia przestępstwa ten kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi tu jedna z tych okoliczności

+gdy błąd taki nie jest usprawiedliwiony, sprawca odpowiada na normalnych zasadach, możliwe jest jednak zastosowanie nadzwyczajnego załagodzenia kary

-niepoczytalność oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swym postępowaniem, zachodzący w chwili czynu i spowodowany jest upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych - stan taki istnieć ma w chwili czynu ; jeżeli sprawca w chwili czynu jest poczytalny to wówczas nie wpływa to na ocenę popełnionego przez niego czynu;

-opiera się na wskazaniu jednej ze strony pewnego stanu psychicznego sprawcy, z drugiej na wskazaniu biologiczno-psychiatrycznych przyczyn tego stanu rzeczy, takich jak upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenie czynności psychicznych; przyjęto tutaj tzw. Mieszaną metodę określania pojęcia niepoczytalności

+upośledzenie umysłowe oznacza istotne obniżenie sprawności umysłowej powstałe z różnych przyczyn w okresie rozwojowym jednostki lub też sytuacje wiążące się z urazami lub innymi czynnikami mającymi miejsce po okresie rozwojowym

Niepoczytalność traktowana jest również jako również niemożność rozpoznania znaczenia swego czynu oznacza również zarówno niemożność uświadomienia sobie możliwość skutków

Swego działania; jak również niemożność oceny społecznej i moralnej czynu; konsekwencją niepoczytalności jest brak winy po stronie sprawcy czynu obiektywnie sprzecznego z prawem karnym

Poczytalność ograniczona:

+nie wyłącza winy stan poczytalności w stopniu ograniczonej; sprawca w takim przypadku popełnia więc przestępstwo i ponosi odpowiedzialność karną; ograniczenie poczytalności wpływa jednak na stopień winy, powodując jego obniżenie; sąd może w takim przypadku zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary;

Wprawienie się w stan odurzenia:

+gdy niepoczytalność sprawcy wynika z wprawienia się sprawcy w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem ; wtedy sprawca ponosi odpowiedzialność wg ogólnych zasad, tak jakby był w pełni poczytalny w chwili czynu; dwa warunki:

-sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia (zrobił to sam, dobrowolnie)

-sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć, że wprawiając się w taki stan, wywoła u siebie niepoczytalność lub znaczne ograniczenie poczytalności

Stan nietrzeźwości:

+stan po użyciu alkoholu zachodzi gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo do obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1dm³

+stan nietrzeźwości zachodzi gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi lub prowadzi do stężenia powyżej 0,5 promila alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³

Zbieg przestępstw- sytuacja, w której sprawca popełnia dwa lub więcej przestępstw w określonym czasie, tzn. przed wydaniem pierwszego z wyroków, nawet nieprawomocnego, za którekolwiek z tych przestępstw

Wymiar kary łącznej- w przypadku zbiegu przestępstw możliwe są różne systemy wymierzania kary łącznej; system kumulacji polega na zwykłym zsumowaniu kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa;

System absorpcji- polega na tym, że najsurowsza z kar pochłania pozostałe;

System asperacji- polega na zaostrzeniu najsurowszej z wymierzonych kar

System mieszany- system wymiaru kary łącznej- przewiduje łączenie kar tego samego rodzaju ( pozbawienie wolności z pozbawieniem wolności, kara grzywny z karą grzywny; kara łączna nie może być niższa od najwyższej z wymierzonych kar (minimum); nie może być wyższa od sumy kar wymierzonych ( I maksimum), II maksimum jest określone oddzielnie dla każdego rodzaju kary; przy grzywnie jest to 540 stawek dziennych, przy karze ograniczenia wolności - 18 miesięcy, natomiast przy karze pozbawienia wolności - 15 lat ( wyjątek art. 87 kk polegający na tym, że można łączyć karę pozbawienia wolności z karą ograniczenia wolności ( 1 miesiąc ograniczenia wolności= 15 dniom pozbawienia wolności); przy wymierzaniu łącznej kary grzywny sąd określa na nowo wysokość stawki dziennej;

ZBIEG PRZESTĘPSTW I ZBIEG PRZEPISÓW USTAWY
Zbieg przestępstw:
Prawna jedność czynów
Wielość czynów nie zawsze oznacza wielość przestępstwa. Występują bowiem sytuacje, gdy między poszczególnymi czynami tego samego sprawcy zachodzi tak ścisły związek, iż możemy je potraktować jako jedno przestępstwo. Sytuacje te obejmujemy pojęciem prawnej jedności przestępstw (in. pozorny zbieg przestępstw). Pojęcie to ma zastosowanie do wypadków, w których na podstawie wyraźnego przepisu lub reguł wykładni prawa wielość czynów uważa się za jedno przestępstwo. Prawna jedność przestępstwa obejmuje:
1) Przestępstwa o wieloczynowo określonych znamionach;
2) Przestępstwa złożone;
3) Konstrukcję przestępstwa ciągłego;
4) Współukarane czyny uprzednie i następcze.
Ad. 1
Szereg typów przestępstwa charakteryzuje wieloczynowe (częstotliwe) określenie znamion. Wówczas wielokrotność czynu (jego odmian) nie powoduje wielości przestępstw, lecz stanowi jedno przestępstwo. Wchodzą tutaj w grę przykładowo: przestępstwo "znęcania się" nad członkiem rodziny lub osobą zależną. Cechą tej konstrukcji jest, że przestępstwo charakteryzuje pewna liczba (sekwencja) powiązanych ze sobą czynów, aczkolwiek pojedyncze zachowanie o dużym nasileniu też może wypełnić istotę przestępstwa.
Ad. 2
Przestępstwo złożone polega na tym, iż określający je zespół znamion składa się z dwóch lub więcej czynów, które wypełniają znamiona innych przestępstw, ale w tym połączeniu tworzą całość "wyższego rzędu", jeden typ przestępstwa. Tak np. kradzież rozbójnicza składa się zaboru rzeczy, a następnie użycia przemocy lub groźby w celu utrzymania się w jej posiadaniu.
Ad. 3
Z punktu widzenia praktyki bardzo ważne znaczenie ma konstrukcja przestępstwa ciągłego. Najogólniej mówiąc chodzi tu o sytuację, gdy ten sam sprawca dokonuje powtarzających się zamachów na to samo dobro, które z uwagi na więź między poszczególnymi zamachami rozpatruje się jako jedno przestępstwo.
Kodeks karny z 1969 r. przestępstwa ciągłego nie definiował, niemniej przewidywał konsekwencje prawne ustalenia, że sprawca dopuścił się takiego przestępstwa, w postaci nadzwyczajnego obostrzenia kary (o połowę w stosunku do górnej granicy sankcji). Ostatecznie w doktrynie i orzecznictwie przyjęto następujące przesłanki przestępstwa ciągłego:
I. Tożsamość dobra prawnego, w które godzi sprawca;
II. Jednorodność sposobu atakowania dobra (np. kolejne akty kradzieży dobra, a nie kradzieże i paserstwo);
III. Krótkie odstępy czasu i więź sytuacyjna między poszczególnymi zamachami;
IV. Zamiar obejmujący z góry realizację przestępstwa "na raty" albo "odnawiający się" zamiar wynikający z gotowości do wykorzystania tej samej powtarzającej się sposobności;
V. Tożsamość osoby pokrzywdzonej, jeżeli przedmiotem zamachów jest dobro ściśle osobiste.
Wychodząc z założenia, że przedstawiona konstrukcja przestępstwa ciągłego wywołuje różnice zdań w doktrynie i trudności w orzecznictwie, twórcy nowego kodeksu karnego postanowili ją rozbić na dwie instytucje: przestępstwa ciągłego i tzw. ciągu przestępstw.
Przestępstwo ciągłe zachodzi, gdy sprawca realizując ten sam zamiar podejmuje dwa lub więcej "zachowań" zmierzających do jego wykonania. Są to więc przypadki traktowane dotąd jako odmiana przestępstwa ciągłego popełnionego "na raty", które mogą też objąć dotychczasową konstrukcję współukaranych czynów uprzednich.
Jako ciąg przestępstw nowy kodeks karny traktuje natomiast popełnienie w krótkich odstępach czasu i w podobny sposób dwóch lub więcej przestępstw, zanim zapadł chociażby nieprawomocny wyrok co do któregokolwiek z nich, przy czym każde z tych przestępstw jest realizacją nowego zamiaru, a ponadto wszystkie z nich muszą podlegać kwalifikacji z tego samego przepisu.
Ad. 4
W zakres prawnej jedności czynów wchodzą również współukarane czyny uprzednie i następcze. Chodzi tutaj o czyny poprzedzające dokonanie przestępstwa lub następujące po nim, które nie podlegają odrębnemu ukaraniu, gdyż uważa się, że przy całościowej ocenie przestępstwa zostaje "wliczone" ich ukaranie. Jeżeli chodzi o współukarane czyny następcze, to dotyczą one postępowania z przedmiotami pochodzącymi z przestępstwa albo zachowań wiążących się sytuacyjnie z dokonanym przestępstwem. Zachowanie uważa się za współukarane, jeżeli z przestępstwem głównym łączy je więź czasowa i sytuacyjna. Rozerwanie tej więzi powoduje, iż zostaną one osądzone jako odrębne przestępstwa.
Realny zbieg przestępstw i kara łączna
Jeżeli ten sam sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, w grę wchodzi rozpoznanie sprawy w warunkach realnego zbiegu przestępstw lub recydywy.
Rzeczywisty (realny) zbieg przestępstw polega na rozpoznaniu dwóch lub więcej przestępstw w jednym postępowaniu karnym. Warunkiem przyjęcia realnego zbiegu jest, aby sprawca za żadne z tych przestępstw nie był dotychczas osądzony, chociażby nieprawomocnym wyrokiem. Realny zbieg przestępstw może być jednorodzajowy, gdy w jednym postępowaniu podlegają osądzeniu dotąd nie ukarane czyny tego samego rodzaju, albo wielorodzajowy - gdy są to przestępstwa różnorodzajowe. W sytuacji realnego zbiegu przestępstw sąd wymierza najpierw kary za poszczególne przestępstwa, a następnie orzeka karę łączną. Przy określaniu kary łącznej możliwe są różne systemy:
* System kumulacji - sumowanie kar wymierzonych (USA);
* System absorbcji - polega na pochłanianiu innych kar przez karę najsurowszą (wadliwy);
* Systemy modyfikowane - bądź przez redukcję kary skumulowanej, bądź przez zaostrzenie (asperację) najsurowszej z wymierzonych kar (system przyjęty w Polsce).
Inaczej jest w wypadku recydywy, która zachodzi, gdy ten sam sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, z tym, że kolejne przestępstwo (czy przestępstwa) zostają popełnione po skazaniu sprawcy lub odbyciu kary za poprzednie. Oznacza to, że skazanie przerywa realny zbieg przestępstw. Nie wchodzi wówczas w grę kwestia orzekania kary łącznej, lecz skazanie sprawcy w warunkach recydywy.
Od ww. instytucji należy odróżnić wydanie wyroku łącznego. Ma to bowiem miejsce w sytuacji, gdy w odrębnych postępowaniach sprawca został prawomocnie skazany za różne przestępstwa. Wówczas sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący, orzeka o połączeniu kar wymierzonych w poprzednich wyrokach, wydając jeden wyrok łączny.
Zbieg przepisów ustawy:
Zbieg pozorny
Zbieg przepisów ustawy polega na tym, że jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach ustawy. Powstaje wówczas problem, który z tych przepisów (jeden czy wszystkie) ma zastosowanie do kwalifikacji prawnej czynu. Podobnie, jak przy zbiegu przestępstw, odróżniamy tutaj zbieg rzeczywisty i zbieg pozorny (pomijalny), tyle, że dotyczy on kwalifikacji prawnej jednego czynu przestępnego.
Przez zbieg pozorny (pomijalny) rozumiemy sytuację, gdy jeden czy wyczerpuje wprawdzie znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach, ale przepisy te pozostają wobec siebie w stosunku nadrzędności, podrzędności lub "zawierania się", toteż faktu zbiegu przepisów nie uwzględnia się w kwalifikacji prawnej na podstawie reguł wyłączania wielości ocen. Tak więc występującą wielość przepisów sprowadzamy w drodze redukcji do jednego przepisu. Jako reguły wyłączania wielości ocen przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie zasady specjalności, pochłaniania i subsydiarności.
Zasada specjalności wyraża się w regule, iż przepis szczególny wypiera zastosowanie przepisu ogólnego - lex specilis derogat legi generali. Stosunek specjalności najczęściej dotyczy relacji typu kwalifikowanego (uprzywilejowanego) do typu podstawowego.
Zasada pochłaniania ma zastosowanie, gdy przepisy pozostają wobec siebie w takim stosunku, że jeden z nich zawiera w sobie treści objęte znamionami drugiego przepisu, pochłania więc ten przepis - lex consumens derogat legi consumptae. Powstaje wszakże pytanie, jak daleko może sięgać zasada konsumpcji, w szczególności czy może pochłaniać odpowiedzialność za poważne skutki. W tej kwestii sformułowano w doktrynie dwa stanowiska: 1. Warunkiem zastosowania zasady konsumpcji jest, aby stopień społecznej szkodliwości czynu objętego przepisem pochłoniętym był znacznie niższy niż czynu ocenianego przez pryzmat przepisu pochłaniającego; 2. Przepis zawierający łagodniejszą sankcję nie może pochłaniać przepisu surowszego.
Zasada subsydiarności wyraża się w regule, iż przepis zasadniczy (pierwotny) wyłącza zastosowanie przepisu pomocniczego - lex primaria derogat legi subsidiare.
Zbieg rzeczywisty
Rzeczywisty zbieg przepisów (niepomijalny; właściwy) występuje wówczas, gdy jeden czyn wypełnia znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach ustawy karnej, a nie zachodzi zjawisko wypierania lub pochłaniania jednego przepisu przez drugi. Jest to sytuacja, gdy przepisy pozostają wobec siebie w stosunku krzyżowania się, a nie podrzędności, nadrzędności lub "zawierania się".
Istnieją różne sposoby rozwiązywania realnego zbiegu przepisów. Jednym z nich jest stosowanie tzw. kumulatywnej kwalifikacji prawnej, tj. skazanie sprawcy za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów; drugim jest skazanie sprawcy na podstawie przepisu najsurowszego (tzw. zbieg eliminacyjny), wreszcie trzecim - przyjęcie idealnego zbiegu przestępstw. Według tej ostatniej koncepcji sprawca jednym czynem popełnia tyle przestępstw, ilu znamiona ustawowe czynem tym wyczerpał - prawo wykroczeń i prawo karne skarbowe

NAUKA O KARZE

Pojęcie kary

Kara kryminalna- osobista dolegliwość ponoszona przez sprawcę jako odpłata za popełnione przestępstwo , wyrażająca potępienie popełnionego przez niego czynu i wymierzana w imieniu państwa przez sąd

Teorie kary

Teorie bezwzględne (retrospektywne) : kładły nacisk na to, że kara ma być odpłatą za przestępstwa, że jest wymierzana dlatego, by stało się zadość sprawiedliwości i żadnych dodatkowych uzasadnień nie potrzebuje

Teorie względne (prospektywne): akcentują celowy charakter kary, która powinna zmierzać do osiągania pewnych rezultatów w przyszłości, głównie powinna posłużyć zapobieżeniu popełniania przestępstw przez ukaranego i inne osoby

Teorie mieszane: zwolennicy próbują tu pogodzić poglądy 1 i 2 teorii

Katalog kar w polskim prawie karnym (ustawione wg preferencji ustawodawcy):

1. grzywna:

-grzywna kwotowa- sąd wskazuje w wyroku wysokość kwoty pieniężnej którą skazany ma obowiązek uiścić na rzecz Skarbu Państwa

-grzywna orzekana w stawkach dziennych- wyróżniamy dwa etapy orzekania:

+sąd określa ilość stawek dziennych na którą skazuje oskarżonego

+sąd określa w jednostkach pieniężnych wysokość stawki dziennej

-grzywna samoistna: podstawę do wymierzenia grzywny stanowi zagrożenie tą karą w sankcji ustawowej za dane przestępstwo ; może być również wymierzony mimo iż nie jest przewidziana w sankcji

-grzywna może być orzeczona obok kary pozbawienia wolności (ale wyłącznie terminowej - od miesiąca do 15 lat; gdy przestępca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej); można orzec także obok kary ograniczenia wolności

2. ograniczenie wolności

-wzorowane są na karze poprawczej; trwa najkrócej 1 miesiąc, najdłużej 12 miesięcy (nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary);

Obowiązek wykonywania przez skazanego pracy wskazanej przez sąd (dwojaki sposób: może polegać na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne- w placówce służby zdrowia, opieki społecznej itp. ; drugi: odnosi się wyłącznie do skazanych którzy są zatrudnieni: sąd morze orzec potrącenie 10% do 25% wynagrodzenia na rzecz Skarbu Państwa albo na wskazany cel społeczny)

-sąd może oddać skazanego pod dozór;

-może nałożyć na niego obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego, obowiązek wykonywania obowiązku alimentacyjnego itp.

-w wojskowej kk w przypadku ograniczenia wolności żołnierz nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy

3. pozbawienie wolności

-najczęściej stosowane za poważne przestępstwa;

System wolnej progresji- system elastyczny, wcześniej polegał na podzieleniu odbywania kary pozbawienia wolności na klasy: od bardziej ograniczających prawa więźnia poprzez odbywanie kary w złagodzonych warunkach aż do przedterminowego zwolnienia: współcześnie w Polsce istnieje podział zakładów na poszczególne wymienione (np. zamknięte, półotwarte, otwarte)

-występuje w postaci jednolitej kary pozbawienia wolności bez podziału na poszczególne rodzaje

-kara pozbawienia wolności za wykroczenia nazywana jest kara aresztu

4. 25 lat pozbawienia wolności

5. Dożywotnie pozbawienie wolności

Obie kary mają charakter izolacyjny , zabezpieczający społeczeństwo przed niebezpiecznymi sprawcami poważnych przestępstw; można starać się o ułaskawienie; nie można wymierzyć kary dożywotniego pozbawienia wolności sprawcy, który nie ukończył 18 r. ż.

Problem kary śmierci

Argumenty przeciwko karze śmierci:

-państwo nie ma moralnego prawa do uśmiercania przestępców

-kara ta jest nieskuteczna, bo nie odstrasza innych od popełniania przestępstw

-kara ta pobudza w ludziach złe instynkty, skłania ich do okrucieństwa

-nieodwracalność tej kary uniemożliwia naprawienie pomyłki sądowej

-kara ta jest karą okrutną, zwłaszcza gdy skazany przez dłuższy czas oczekuje na jej wykonanie

Argumenty za karą śmierci:

-kara pozwala eliminować niepoprawnych sprawców zbrodni

-odstrasza od popełniania przestępstw

-zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości

1. rodzaje środków karnych i zasady ich wymiaru

-pozbawienie praw publicznych:

+element moralnego potępienia sprawcy

+skazany traci

+związane z działalnością w sferze publicznej:

+czynne i bierne prawo wyborcze do organów władzy publicznej

+prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości

+prawo do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych

+utrata stopnia wojskowego

+degradacja (powrót do stopnia szeregowego)

+utrata orderów, odznaczeń i tytułów honorowych

+utrata zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw

-zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

+przestępca przy popełnieniu przestępstwa nadużył stanowiska lub zawodu

+dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem

-zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi

+za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej albo naruszenia obyczajności na szkodę małoletniego

+orzeczenie sądu w takim przypadku jest obligatoryjne

-obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz opuszczania określonego miejscach, zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu

+za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej, obyczajności na szkodę małoletniego, przestępstwo z użyciem przemocy

-zakaz prowadzenia pojazdów

+w razie skazania za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji; zwłaszcza gdy prowadzenie pojazdu przez tą osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji

+dotyczy pojazdów mechanicznych; jest obligatoryjne ( jeśli był w stanie nietrzeźwości)

+skazani nie mogą ponownie ubiegać się o odzyskanie prawa jazdy itp.

-przepadek

+ dotyczy:

przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa( sens prewencyjny, porządkowo-symboliczny, mogą być nawet dużej wartości ) ;

przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa (są to owoce przestępstwa, muszą pochodzić z niego bezpośrednio);

przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przesyłanie, przenoszenie lub przewóz jest zakazany ;

przepadku korzyści majątkowych pochodzących chociażby z pośrednio popełnionego przestępstwa

-obowiązek naprawienia szkody

+najczęściej wymagane przez pokrzywdzonych;

+naprawienie szkody- przesłanka do nadzwyczajnego złagodzenia kary

+sąd orzeka obowiązek naprawienia szkody w całości lub części na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej

+przy przestępstwach przynoszących korzyści majątkowych sprawcy działającym w imieniu (osoby prawnej, fizycznej itp.) -wówczas podmiot wskazany przez sąd zobowiązuje do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa

-nawiązka

+klasyczna: podwójna wysokość w stosunku do wyrządzonej szkody; nie może przekroczyć 100 tys. zł

+za przestępstwa takie jak: uszczerbek na zdrowiu, przeciwko środowisku, chuligański ( na rzecz instytucji, która jest związana tematycznie z miejscem/rzeczą przeciwko któremu popełniono czyn zabroniony)

+może być orzeczone zamiast obowiązku naprawienia szkody

+ma charakter głównie odszkodowawczy, mniej represyjny

-świadczenie pieniężne

+polega na wpłaceniu określonej kwoty ( nie wyższej niż 20 tys. zł) na rzecz instytucji, stowarzyszenia; celu społecznego itp.; sąd orzeka najczęściej gdy odstępuje od wymierzenia kary

-podanie wyroku do wiadomości publicznej (jeżeli żąda tego pokrzywdzony przestępstwem zniesławienia, sąd można wybrać publikację; jeśli nie naruszy to interesu pokrzywdzonego)

Środki karne wymierne w czasie (od roku do lat 10, od roku do lat 15 oraz na zawsze; od uprawomocnienia się wyroku ) i jednorazowe

Zaniechanie ukarania sprawcy

Niepodleganie karze

Ma albo zachęcić sprawcę do określonego zachowania albo stanowi konsekwencję uznania, że czyn sprawcy, chociaż przestępny, stanowi jednak przypadek złamania prawa w mniejszym stopniu niż zwykle nagannym;

Stwierdzenie to pozostawia element oceny ujemnej czynu, nie oznacza jego całkowitego usprawiedliwienia

-czynny żal

-ukrywanie sprawcy przestępstwa będący osobą najbliższą

-złożenie fałszywego zeznania w obawie przed odpowiedzialnością karną przez osobę niewiedzącą o swoim prawie do odmowy zeznań

Abolicja

Oznacza ustawodawcze darowanie pewnych przestępstw określonych przez wskazanie ich typów lub zagrożeń karnych oraz daty, przed którą zostały popełnione

Abolicja pełna- przestępstwa „przebacza się i puszcza w niepamięć”, czyli nie można wszcząć postępowania karnego o takie przestępstwo, postępowanie wszczęte należy umorzyć w każdym jego stadium, a jeżeli nastąpiło już skazanie to ulega zatarciu

Abolicja z reguły jest łączona z amnestią

-ustawodawca powinien wskazywać powściągliwość w korzystaniu z tej instytucji w odniesieniu do przestępstw, przy których występuje indywidualny pokrzywdzony

Odstąpienie od wymierzenia kary

Odstąpienia od wymierzenia kary jest zawsze fakultatywne, jedyny wyjątek występuje w razie przeko

2. dyrektywy wymiaru kary

podział na dyrektywy

+ogólne:

*stopień winy sprawcy ( stopień winy wyznacza więc górny pułap kary; kara nie może go przekroczyć;

*humanitaryzm kary ( jest najważniejsza, znaczenie teoretyczne)

*stopień szkodliwości społecznej czynu ( ma przeciwdziałać wymierzeniu kary zbyt łagodnej mimo znacznej szkodliwości przestępstwa; ma sprzyjać wymierzaniu kary sprawiedliwej

*cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego ( prewencja generalna [ogólna]- ma dotyczyć w założeniu społeczeństwa jako całości, a w szczególności tych jednostek i Grup społecznych, które takiego działania najbardziej wymagają; polega na odstraszaniu od popełnienia przestępstw; społeczne oddziaływanie ma za zadanie utwierdzaniu prawidłowych postaw wobec prawa;; p. indywidualna- cele zapobiegawcze i wychowawcze które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego; zadania- resocjalizacja, odstraszenie od popełniania przestępstw, uniemożliwienie popełnienia przestępstw

*potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa

+szczegółowe : rozwinięcie dyrektyw ogólnych; mają charakter samodzielny; opierają się na faktach wyprzedzających czyn

3. nadzwyczajny wymiar kary (nadzwyczajne złagodzenie i obostrzenie kary)

Obostrzenie kary:

-możliwości orzeczenia kary w granicach szerszych niż przewidziane w sankcji przepisu określającego dane przestępstwo; ograniczenie wymierzenia kary łagodniejszej

-w przypadku ciągu przestępstw sąd orzeka karę w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę

-w przypadku recydywy specjalnej zwykłej- jeżeli sprawca popełnił czyn podobny do umyślnego przestępstwa za który był uprzednio skazany sąd może orzec karę w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę (Warunkiem jest również odbycie przez sprawcę za uprzednio popełnione przestępstwo co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, a nowe popełnione było przed upływem 5 lat od odbycia tej kary)

-recydywa specjalna wielokrotna- gdy sprawca był już uprzednio skazany w warunkach recydywy zwykłej; odbył co najmniej rok pozbawienia wolności; w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub w części ostatniej kary popełnił ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu itp.; wówczas sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, może wymierzyć ją do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę;

-przepisy dotyczące wymiaru kary multirecydywistom, środków karnych oraz środków probacyjnych stosuje się także do sprawcy który z popełniania przestępstwa uczynił sobie trwałe źródło dochodu lub o charakterze terrorystycznym a także o charakterze chuligańskim

Nadzwyczajne złagodzenie kary:

-polega na wymierzeniu kary poniżej granicy ustawowego zagrożenia albo wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju; opiera się na założeniu, że różnorodność przypadków mieszczących się w ramach tej samej kwalifikacji prawnej powoduje, że w niektórych sytuacjach nawet najniższa kara przewidziana w sankcji przepisu byłaby za surowa; zasady wymierzania nadzwyczajnego złagodzenia kary:

-jeżeli czyn stanowi zbrodnię sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

- jeżeli czyn stanowi występek przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności

- jeżeli czyn stanowi występek przy czym dolną granica ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza karę grzywny albo karę ograniczenia wolności

-jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego ( z wykluczeniem pozbawienia praw publicznych)

Podstawy nadzwyczajnego złagodzenia kary- może być zastosowane w wypadkach przewidzianych w ustawie, w stosunku do młodocianego, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze zastosowania kary; w szczególnie uzasadnionych przypadkach kiedy najniższa kara przewidziana za dane przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

+jeżeli pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą , szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody

+ze względu na postawę sprawcy , zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub jej zapobieżenie

+jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek w związku popełnionym przestępstwem

Szczególne podstawy i sposób łagodzenia kary:

+sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie, a nawet może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa jeżeli ujawni on wobec organu ścigania informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia

+na wniosek prokuratora sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy przestępstwa, który niezależnie od wyjaśnień złożonych w sprawie ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane dotąd temu organowi, przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności;

-zbieg podstaw nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia kary- sąd może wówczas tylko raz wydać wyrok nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, biorąc pod uwagę zbiegające się podstawy

4. środki probacyjne

-warunkowe zawieszenie wykonania kary jest jedną z odmian warunkowego skazania, którego polega na stwierdzeniu winy sprawcy w wyroku skazującym z jednoczesnym poddaniem sprawcy próbie, od której wyniku zależy jaką definitywnie dolegliwość poniesie on za popełnione przestępstwo; jest to odroczenie ostatecznego rozstrzygnięcia w postaci powstrzymywania się od orzeczenia kary lub od wykonania orzeczonej kary

-warunkowe zawieszenie należy do tzw. Środków probacyjnych tzn. związanych z poddaniem sprawcy próbie ; poddanie sprawcy próbie z jednoczesnym nałożeniem na niego pewnych obowiązków i dozorem kuratora

-warunkowe zawieszenie wykonania kary jest instytucją opartą na indywidualno-prewencyjnym rozumieniu celu kary; w Polsce czasem uważa się go także za samodzielny środek karny; dwa spojrzenia:

+jeśli podkreślamy, że jest to przez cały czas kara pozbawienia wolności to wymiar kary powinien być współmierny do społecznego niebezpieczeństwa czynu

+jeżeli uważany jest za samodzielny środek karny to współmierna do społecznego niebezpieczeństwa czynu powinna być suma wiążących się z jego zastosowaniem rzeczywistych dolegliwości

+ma pełnić funkcję ostrzegawczą, hamującą, jako czynnik wstrzymujący przed naruszeniem prawa

-przesłanki zastosowania warunkowego zawieszenia kary:

+orzeczono karę pozbawienia wolności nie przekraczającą lat, karę ograniczenia wolności albo karę samoistną (grzywna nie obok kary pozbawienia wolności)

+wymierzenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jest wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa (Warunek pozytywnej prognozy do sprawcy)

-zawieszając wykonanie kary sąd bierze pod uwagę postawę sprawcy, jego właściwości, warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia itp.

-nie stosuje się zawieszenia wykonania kary w przypadkach: recydywy specjalnej wielokrotnej, występków o charakterze chuligańskim ( przy karze ograniczenia wolności bądź karze grzywny)

-okres próby sąd oznacza w granicach od 2 do 5 lat- w wypadku zawieszenia kary pozbawienia wolności; od 1 roku do 3 lat w wypadku zawieszenia kary grzywny lub kary ograniczenia wolności; młodocianemu lub recydywiście oznacza się okres próby w granicach od 3 do 5 lat;

Pomyślny przebieg okresu próby- powoduje, że po 6 miesiącach od jego zakończenia skazanie ulega zatarciu z mocy prawa; jeżeli było oznaczone wraz z karą grzywny lub przy użyciu środka karnego nie może ulec zatarciu przed ich wykonaniem (nie dotyczy warunku: obowiązku naprawienia szkody)

Przy zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie jest niemożliwe; można orzec grzywnę do 90 stawek

Katalog obowiązków, które w wypadku warunkowego zawieszenia sąd może nałożyć na skazanego:

Funkcja- stworzenie instrumentów oddziaływania na sprawce w okresie próby w kierunku zapobiegania powrotowi do przestępstwa

Przykłady obowiązków- powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu, powstrzymywanie się od przebywania w określonych miejscach, kontaktowania się z pokrzywdzonymi itp.- nie ma charakteru zamkniętego

-czas i miejsce nałożonych obowiązków określa sąd po wysłuchaniu skazanego

-sąd nie może nałożyć na skazanego bez jego zgody obowiązku poddania się leczeniu

-zawieszenie wykonania kary może być połączone z dozorem osoby lub instytucji

Niepomyślny przebieg okresu próby- sąd zarządza lub może zarządzić wykonanie kary uprzednio warunkowo zawieszonej; obligatoryjne jest zarządzenie wykonania kary, jeżeli skazany w czasie trwania próby popełnił przestępstwo podobne do popełnionego wcześniej;

Sąd może zarządzić wykonanie kary uprzednio warunkowo zawieszonej jeżeli skazany podczas trwania próby rażąco narusza porządek prawny albo uchyla się od dozoru, nie chce zapłacić zarządzonej grzywny itp.

-podstawą muszą być zawsze FAKTY! Które nastąpiły w okresie trwania próby lub między wydaniem a uprawomocnieniem się wyroku

5. środki zabezpieczające

-celem jest zabezpieczenie społeczeństwa przed niebezpieczeństwem ze strony osób naruszających prawo karne; czas pobytu w takich ośrodkach nie ustala się z góry; sąd orzeka zwolnienie sprawcy z ośrodka gdy uzna, że dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest już konieczne; nawet po zwolnieniu sąd może ponownie orzec umieszczenie sprawcy w ośrodku;

W stosunku do sprawcy, który popełnił przestępstwo w stanie niepoczytalności w znacznym stopniu ograniczonej i został za nie skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania- sąd morze orzec umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne; takie umieszczenie jest szczególnym sposobem wykonywania kary;

-rozróżniamy:

+środki izolacyjno-lecznicze: umieszczenie sprawcy w „odpowiednim zakładzie psychiatrycznym”, stosuje się go jeżeli sprawca w stanie niepoczytalności popełni czyn zabroniony o znacznym stopniu społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo że popełni taki czyn ponownie; umieszczenie sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego ( może być orzeczony wobec skazanych na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo związane z uzależnieniem od alkoholu/ innego środka odurzającego); środka tego nie orzeka się jeśli kara przekracza 2 lata pozbawienia wolności; czas pobytu nie określa się z góry, nie może być jednak krótszy niż 3 miesiące ani dłuższy niż 2 lata; o zwolnieniu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia;

Może być zastąpiony przez „przedterminowe zwolnienie” polegające na okresie próby na leczenie w warunkach wolnościowych

+środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym: wobec sprawcy który dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności;, sąd może orzec tytułem środka zabezpieczającego zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej (wszystkie wymieniona w art. 39 kk); chodzi o sprawców którzy nie są skazywani

Stosowanie środków zabezpieczających:

- związanych z umieszczeniem w zakładzie zamkniętym- mogą być orzeczone tylko wtedy gdy jest to niezbędne aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną; upośledzeniem umysłowym; uzależnieniem od alkoholu lub innych środków odurzających

6. przedawnienie ścigania i wykonania kary

przedawnienie- polega na tym, że po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo tzn. w zależności od rodzaju przedawnienia nie można wszcząć postępowania, wydać wyroku skazującego lub wykonywać orzeczonej kary (uzasadnienie- po upływie określonego czasu zaciera się w pamięci ludzi)

3 rodzaj przedawnienia w polskim karnym:

+przedawnienie ścigania: karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia minęło lat:

*30- gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa

*20-gdy czyn stanowi inną zbrodnię

*15-gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat

*10- gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata

*5- gdy chodzi o pozostałe występki

-po minięciu wskazanych terminów nie można wszcząć postępowania przeciwko popełnionemu przestępstwu, mamy tu do czynienia z przedawnieniem ścigania

-w przypadku ścigania o przestępstwa z oskarżenia prywatnego oprócz ogólnego terminu przedawnienia; może ono nastąpić po upływie roku od czasu dowiedzenia się pokrzywdzonego o osobie sprawcy przestępstwa

-okresy przedawnienia ścigania biegną od momentu popełnienia przestępstwa (od czasu działania lub zaniechania sprawcy, chyba że chodzi o przestępstwo skutkowe, gdyż wówczas czas przedawnienia liczy się od momentu nastąpienia skutków

+przedawnienie wyrokowania:

Jeżeli wszczęto postępowanie przeciwko osobie, to karalność przestępstwa ustaje z upływem 10 lat od upływu tego okresu jeśli chodzi o zbrodnie i występki (wymienione w 1-3 pkt); a 5 lat- pozostałe występki; wszczęcie postępowania powoduje, więc , że wchodzi w grę przedawnienie wyrokowania w tym sensie, że w tych przedłużonych o 5 lub 10 lat terminach można doprowadzić do wydania prawomocnego wyroku skazującego

+przedawnienie wykonania kary :

Jeżeli dojdzie do prawomocnego wyroku skazującego w podanych terminach, to wchodzi w grę tylko to przedawnienie; terminy przedawnienia wykonania kary (liczy się od uprawomocnienia się wyroku skazującego) , nie można wykonać kary, jeżeli od tego momentu minęło lat:

*30- w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas powyżej 5 lat albo na karę surowszą

*15-w razie skazania na karę pozbawienia wolności do 5 lat

*10-w razie skazania na inną karę

7. zatarcie

wyroki skazujące rejestruje się w Krajowym Rejestrze Karnym

-wiedza innych osób o tym fakcie jest to jedna z dolegliwości odpowiedzialności karnej

-po upływie pewnego czasu informacje te przestają być potrzebne

-również względy humanitarne nakazują by nie wypominać skazanemu faktu popełnienia przestępstwa w nieskończoność; by później np. przy staraniach o pracę nie musiał przyznawać się przed pracodawcą, że popełnił taki a taki czyn zabroniony

-prawo przewiduje instytucję zatarcia skazania:

Polega ono na przyjęciu pewnej fikcji prawnej; fikcja ta polega na tym, że po spełnieniu określonych przesłanek uważa się za osobę niekaraną, zaś wpis o skazaniu usuwa się z rejestru; po spełnieniu tych przesłanek sprawca uważa się niekaranego i sam może to twierdzić

-podnoszenie iż dana osoba była skazana i ujawnianie to po zatarciu skazania musi mieć uzasadniony interes społeczny

-zatarcie skazania następuje w niektórych sytuacjach z mocy prawa, a więc automatycznie bez potrzeby starań ze strony zainteresowanego i decyzji określonego organu ( wtedy gdy czyn jest objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, a także gdy upłynęło 6 miesięcy od pomyślnego upływu okresu próby przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary); automatyczne zatarcie skazania na „terminową” karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności następuje wtedy gdy upływa 10 lat od jej wykonania, darowania lub przedawnienia jej wykonania

-na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności już po upływie 5 lat, jeżeli w tym czasie przestrzega on porządku prawnego, zaś wymierzona kara nie przekraczała 3 lat

-przy skazaniu na dożywotnie pozbawienie wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania kary lub przedawnienia jej wykonania

-w razie skazania na karę grzywny albo na karę ograniczenia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat ( na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat)

-jeżeli zapadł wyrok skazujący, ale sąd odstąpił od wymierzenia kary- zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia

-zasadą zatarcia skazania jest że w razie orzeczenia środka karnego zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania

-nie podlega zatarciu przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności jeśli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15

PRAWO KARNE CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA

Rozdział XIX. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu

Art. 148. [Zabójstwo]

§ 1. Kto zabija człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia

wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2.51 Kto zabija człowieka:

1) ze szczególnym okrucieństwem,

2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,

3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,

4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,

podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej

prawomocnie skazany za zabójstwo.

§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 149. [Dzieciobójstwo] 52

Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 150. [Eutanazja]

§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wyjątkowych wypadkach, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet

odstąpić od jej wymierzenia.

Art. 151. [Namowa i pomoc do samobójstwa]

Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 152. [Przerwanie ciąży za zgodą]

§ 1. Kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem

przepisów ustawy lub ją do tego nakłania.

§ 3. 53 Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 lub 2, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do

samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 153. [Przerwanie ciąży bez zgody]

§ 1. Kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo

przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2.54 Kto dopuszcza się czynu określonego w § 1, gdy dziecko poczęte osiągnęło zdolność do

samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 154. [Śmierć kobiety ciężarnej]

§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 jest śmierć kobiety ciężarnej, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 jest śmierć kobiety ciężarnej,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 155. [Nieumyślne spowodowanie śmierci]

Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 156. [Ciężki uszczerbek na zdrowiu]

§ 1.55 Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

1) pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia,

2) innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie

zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do

pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 157. [Inne uszkodzenie ciała]

§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny niż określony w art. 156

§ 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 2 lub 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub

rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni, odbywa się z oskarżenia prywatnego.

§ 5. Jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a

pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na jej wniosek.

Art. 157a. [Uszkodzenia prenatalne] 56

§ 1. Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia dziecka poczętego są

następstwem działań leczniczych, koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub

życiu kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego.

§ 3. Nie podlega karze matka dziecka poczętego, która dopuszcza się czynu określonego w § 1.

Art. 158. [Bójka i pobicie]

§ 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 159. [Niebezpieczne przedmioty]

Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie

niebezpiecznego przedmiotu,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 160. [Narażenie na niebezpieczeństwo]

§ 1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące

niebezpieczeństwo.

§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 161. [Narażenie na zarażenie]

§ 1. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub

realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 162. [Nieudzielenie pomocy]

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty

życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie

lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi

lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby

do tego powołanej.

Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

Art. 197. [Zgwałcenie] 64

§ 1. Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 2. Jeżeli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności

seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia

wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1-3 działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze

pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5.

Art. 198. [Wykorzystanie bezradności, upośledzenia]

Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby

psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim

postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej

albo do wykonania takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 199. [Nadużycie zależności] 65

§ 1. Kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia, doprowadza

inną osobę do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania

takiej czynności,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony na szkodę małoletniego, sprawca podlega karze

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto doprowadza małoletniego do obcowania płciowego lub

poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, nadużywając zaufania lub

udzielając mu korzyści majątkowej lub osobistej, albo jej obietnicy.

Art. 200. [Obcowanie płciowe z małoletnim] 66

§ 1. Kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej czynności

seksualnej lub doprowadza ją do poddania się takim czynnościom albo do ich wykonania,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu zaspokojenia seksualnego prezentuje małoletniemu poniżej lat

15 wykonanie czynności seksualnej.

Art. 200a - Art. 200b(wchodzi od 2010-06-08)

Art. 201. [Kazirodztwo]

Kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego, zstępnego, przysposobionego,

przysposabiającego, brata lub siostry,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 202. [Pornografia] 67

§ 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie,

która tego sobie nie życzy,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty

mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu

małoletniemu zapoznanie się z nimi,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3.68 Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo

rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści

pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4.69 Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4a70 . Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej

lat 15,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 4b.71 Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne

przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności

seksualnej

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 5.72 Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone

do popełnienia przestępstw określonych w § 1-4b, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.

Art. 203. [Zmuszanie do prostytucji]

Kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek zależności lub krytyczne

położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania prostytucji,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 204. [Stręczycielstwo i sutenerstwo]

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do uprawiania prostytucji lub jej to

ułatwia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną

osobę.

§ 3. Jeżeli osoba określona w § 1 lub 2 jest małoletnim, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega, kto zwabia lub uprowadza inną osobę w celu uprawiania prostytucji

za granicą.

Art. 205. [Ściganie na wniosek] 73

Ściganie przestępstw określonych w art. 197 lub 199 § 1, jak również w art. 198, jeżeli określony w tym

przepisie stan ofiary nie jest wynikiem trwałych zaburzeń psychicznych, następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Rozdział XXVII. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej

Art. 212. [Zniesławienie]

§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie

mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii

publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju

działalności,

podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego

komunikowania,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz

pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez

pokrzywdzonego.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 213. [Brak przestępstwa]

§ 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest

prawdziwy.

§ 2.75 Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza

prawdziwy zarzut służący obronie społecznie uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia

prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma

zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

Art. 214. [Rozwinięcie]

Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy

za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.

Art. 215. [Opublikowanie wyroku]

Na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości.

Art. 216. [Zniewaga]

§ 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w

zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony

odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od

wymierzenia kary.

§ 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz

pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez

pokrzywdzonego.

§ 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Art. 217. [Naruszenie nietykalności]

§ 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli

pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Rozdział XXXV. Przestępstwa przeciwko mieniu

Art. 278. [Kradzież]

§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w

celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia

pieniędzy z automatu bankowego.

Art. 279. [Kradzież z włamaniem]

§ 1. Kto kradnie z włamaniem,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Art. 280. [Rozbój]

§ 1. Kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo

doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 2. Jeżeli sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym

przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu

lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 281. [Kradzież rozbójnicza]

Kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, używa

przemocy wobec osoby lub grozi natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu

nieprzytomności lub bezbronności,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 282. [Wymuszenie rozbójnicze]

Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo

gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub

cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 283. [Wypadek mniejszej wagi]

W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1 lub w art. 281 lub 282,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 284. [Przywłaszczenie]

§ 1. Kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 4. Jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Art. 285. [Nielegalne podłączenie się]

§ 1. Kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy rachunek impulsy

telefoniczne,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Art. 286. [Oszustwo]

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego

rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu

lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej

rzeczy.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na

wniosek pokrzywdzonego.

Art. 287. [Oszustwo komputerowe]

§ 1. 108 Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez

upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych

informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek

pokrzywdzonego.

Art. 288. [Uszkodzenie rzeczy]

§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza

przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 289. [Zabór pojazdu]

§ 1. Kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem

przez osobę nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca następnie porzuca

pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub

uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 popełniono używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem

albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. W wypadkach określonych w § 1-3 sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności.

§ 5. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na

wniosek pokrzywdzonego.

Art. 290. [Wyrąb drzewa]

§ 1. Kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie,

podlega odpowiedzialności jak za kradzież.

§ 2. W razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub powalonego, sąd

orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości podwójnej wartości drzewa.

Art. 291. [Paserstwo]

§ 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz

przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 292. [Paserstwo nieumyślne]

§ 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że

została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz

przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 293. [Paserstwo komputerowe]

§ 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.

§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła

ona własności sprawcy.

Art. 294. [Typy kwalifikowane]

§ 1. Kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1 lub 2, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art.

286 § 1, art. 287 § 1, art. 288 § 1 lub 3, lub w art. 291 § 1, w stosunku do mienia znacznej wartości,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Tej samej karze podlega sprawca, który dopuszcza się przestępstwa wymienionego w § 1 w

stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury.

Art. 295. [Czynny żal]

§ 1. Wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 278, 284-289, 291, 292 lub 294, który dobrowolnie

naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne znaczenie dla kultury w stanie

nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej

wymierzenia.

§ 2. Wobec sprawcy przestępstwa wymienionego w § 1, który dobrowolnie naprawił szkodę w znacznej

części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

Art. 163. [Spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń]

§ 1. Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich

rozmiarach, mające postać:

1) pożaru,

2) zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub śniegu,

3) eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego gwałtownego wyzwolenia

energii, rozprzestrzeniania się substancji trujących, duszących lub parzących,

4) gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia promieniowania jonizującego,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu

wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu

wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 164. [Bezpośrednie niebezpieczeństwo]

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 173. [Katastrofa]

§ 1. Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającą życiu lub zdrowiu

wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu

wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu

wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 174. [Niebezpieczeństwo katastrofy]

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub

powietrznym,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 177. [Wypadek]

§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub

powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w

art. 157 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1

następuje na jej wniosek.

Art. 178. [Surowsza odpowiedzialność] 59

§ 1. Skazując sprawcę, który popełnił przestępstwo określone w art. 173, 174 lub 177 znajdując się w

stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka

karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej

granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego

o połowę.

§ 2. 60(uchylony)

Art. 178a. [Nietrzeźwość kierowcy] 61

§ 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd

mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na

drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. 62(uchylony)

§ 4. (wchodzi od 2010-07-01)

Art. 189. [Pozbawienie wolności]

§ 1. Kto pozbawia człowieka wolności,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. (wchodzi od 2010-04-19)

Art. 190. [Groźba karalna]

§ 1. Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę osoby najbliższej, jeżeli

groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Art. 191. [Zmuszenie]

§ 1. Kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do

określonego działania, zaniechania lub znoszenia,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca działa w sposób określony w § 1 w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 193. [Mir domowy]

Kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu albo

wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego nie opuszcza,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 207. [Znęcanie się]

§ 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w

stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze

względu na jej stan psychiczny lub fizyczny,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne

życie, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Art. 209. [Uchylanie się od alimentów] 74

§ 1. Kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego

obowiązku opieki przez niełożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na

niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu

podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia rodzinne albo świadczenia pieniężne

wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie odbywa się z urzędu.

Art. 223. [Czynna napaść]

Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami lub używając broni palnej, noża lub innego

podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści

na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem

obowiązków służbowych,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 224. [Wymuszenie]

§ 1. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe organu administracji

rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia

funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania

prawnej czynności służbowej.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest skutek określony w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 226. [Znieważenie funkcjonariusza]

§ 1.79 Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w

związku z pełnieniem obowiązków służbowych,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Przepis art. 222 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 3. Kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 228. [Sprzedajność] 80

§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej

obietnicę,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej

obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia

wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub

takiej korzyści żąda.

§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo

jej obietnicę,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 6. Karom określonym w § 1-5 podlega odpowiednio także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji

publicznej w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub

osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej

otrzymania.

Art. 229. [Przekupstwo] 81

§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję

publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do

naruszenia przepisów prawa lub udziela albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub

osobistej za naruszenie przepisów prawa,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje

udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości,

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo obiecuje udzielić

korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji

międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.

§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub

osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił

o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności

przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.

Art. 233. [Fałszywe zeznania]

§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym

postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich

uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego

przyrzeczenie.

§ 3. Nie podlega karze, kto, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania, składa

fałszywe zeznanie z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.

§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię lub tłumaczenie mające

służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1,

podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli:

1) fałszywe zeznanie, opinia lub tłumaczenie dotyczy okoliczności nie mogących mieć wpływu na

rozstrzygnięcie sprawy,

2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię lub tłumaczenie, zanim nastąpi,

chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.

§ 6. Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli

przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej.

Art. 258. [Zorganizowana grupa i związek przestępczy] 94

§ 1. Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa

lub przestępstwa skarbowego,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli grupa albo związek określone w § 1 mają charakter zbrojny albo mają na celu popełnienie

przestępstwa o charakterze terrorystycznym, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Kto grupę albo związek określone w § 1 w tym mające charakter zbrojny zakłada lub taką grupą albo

związkiem kieruje,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Kto grupę albo związek mające na celu popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym

zakłada lub taką grupą lub związkiem kieruje,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 270. [Fałszowanie]

§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako

autentycznego używa,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą

podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa.

§ 2a. (wchodzi od 2010-06-08)

§ 3. Kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w § 1,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 271. [Fałszerstwo intelektualne]

§ 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza

w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub

osobistej,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 310. [Fałszowanie pieniędzy]

§ 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, inny środek płatniczy albo dokument

uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek,

udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego

albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia,

podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia

wolności.

§ 2. Kto pieniądz, inny środek płatniczy lub dokument określony w § 1 puszcza w obieg albo go w takim

celu przyjmuje, przechowuje, przewozi, przenosi, przesyła albo pomaga do jego zbycia lub ukrycia,

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 2,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

56

---