Chyba mało jest rzeczy bardziej irytujących niż wciąż zawieszający się w najmniej odpowiednich momentach komputer. Czy jednak zawsze, gdy system nie może się już uruchomić, musimy formatować dysk i ponownie instalować Windows?
Rys. 1. Przed instalacją jakiegokolwiek programu warto zachować aktualne ustawienia systemu za pomocą usługi "przywracania systemu", by w razie problemów móc do nich łatwo powrócić
Swego czasu można było znaleźć w Sieci ciekawy wygaszacz ekranu, imitujący windowsowy "blue screen". Zainstalowany i uruchomiony zapewne niejednego z nas przyprawił o palpitacje serca, zwłaszcza gdy byliśmy np. w trakcie pisania ważnego dokumentu, nagrywania płyty z ulubionymi programami lub jeszcze gorzej - aktualizacji BIOS-u płyty głównej lub firmware'u nagrywarki. W każdej z przytoczonych sytuacji prawdziwa awaria systemu może być brzemienna w skutkach. O ile płytę z programami możemy sobie nagrać jeszcze raz, a utraconą część dokumentu ponownie napisać, o tyle przerwana aktualizacja BIOS-u może uniemożliwić nam ponowne uruchomienie komputera. Uff... Gdy okazało się, że to tylko dowcipny kolega zafundował nam porządną dawkę stresu, z ulgą wracaliśmy do przerwanych czynności. Osławiony "blue screen" to jednak nie tylko żart naszego znajomego. Dość często bywa, że system operacyjny komputera naprawdę ulega awarii. Wprawdzie wraz z powstaniem Okienek w wersji 2000/XP częstotliwość tego typu wypadków znacznie zmalała, to jednak nadal sie zdarza, że z pozoru poprawnie działający system operacyjny po pewnym czasie odmawia posłuszeństwa.
Reinstalacja Windows
http://www.microsoft.com/poland/windowsxp/pro/using/kopiowanieDanych.asp
http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;pl;307654
http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;pl;318752
http://support.microsoft.com/default.aspx?scid=kb;pl;313670
Know-how nt. systemów operacyjnych
http://www.howto.pl/
Artykuł "PC Rewolucje" w formacie PDF
Reinstalacja (CD 5/2004)
|
Rys. 1. Dzięki Konsoli odzyskiwania możemy przeprowadzić naprawę uszkodzonego systemu. Do dyspozycji mamy wiele narzędzi i poleceń diagnostycznych oraz naprawczych
Koła ratunkowe
Gdy poważna awaria systemu już się nam przydarzy, w rozwiązywaniu problemów bardzo przydatne może się okazać uruchomienie Okien w jednym z trybów awaryjnych. Jest to szczególnie pomocne podczas usuwania wszelkich usterek związanych ze źle działającymi sterownikami urządzeń bądź też aplikacjami, których instalacja doprowadziła do destabilizacji systemu. Tryb ten wywołujemy z menu opcji zaawansowanych, aktywowanego naciśnięciem klawisza [F8] podczas startu systemu.
Wybierając pierwszą opcję z listy (Tryb awaryjny), uruchomimy system z minimalnym zestawem sterowników i usług. Jest to tryb doskonale się nadający do wyłączania urządzeń, dla których zostały zainstalowane nieprawidłowe sterowniki. Można w ten sposób wyeliminować źle działające komponenty, a następnie uruchamiać je po kolei i sprawdzać, czy system "wstanie". Tryb awaryjny pozwala również wyłączyć lub zmienić typ uruchamiania usług, które powodują kłopoty. Ponadto możliwe jest edytowanie Rejestru i wprowadzanie zmian w poszczególnych kluczach. Tryb awaryjny może być uruchomiony również z obsługą sieci (druga opcja w menu). Tryb ten jest podobny do opisywanego wcześniej. Różni się jedynie uruchomieniem mechanizmów odpowiedzialnych za obsługę sieci. Tryb awaryjny z wierszem polecenia (trzecia pozycja) szczególnie przydaje się natomiast podczas awarii domyślnej powłoki Windows 2000/XP - Eksploratora. Bez niego nie możemy uruchomić Okien z graficznym interfejsem użytkownika.
Po wybraniu trybu VGA Windows zostanie uruchomiony z minimalną rozdzielczością ekranu, wynoszącą 640x480. System będzie korzystał przy tym z aktualnie zainstalowanego sterownika, dlatego też tryb VGA nie nadaje się do zmiany drivera karty graficznej. Rozwiązuje za to problemy z nieprawidłową rozdzielczością i odświeżaniem ekranu. Sterownik karty graficznej możemy podmienić, korzystając ze "zwykłego" trybu awaryjnego.
Ciekawą funkcją jest Ostatnia znana dobra konfiguracja, która umożliwia uruchomienie Windows z ustawieniami pochodzącymi z ostatniego prawidłowego logowania użytkownika. Przywracana jest wówczas gałąź Rejestru HKLM\System\CurrentControlSet, zapisana podczas ostatniego wyłączania komputera.
Opcje Rejestrowania uruchamiania systemu oraz Debugowania są rzadziej wykorzystywane przez przeciętnego użytkownika. Pierwsza włącza zapis wszystkich uruchamianych usług i sterowników w specjalnym pliku ntbtlog.txt. Druga zaś wysyła informacje debugowania na port COM2, którym możemy być połączeni np. z innym komputerem. Dzięki temu bardziej zaawansowani użytkownicy mogą zdiagnozować i wyeliminować ewentualne błędy.
Mimo że tryby awaryjne przydają się w procesie naprawy Windows, mają swoje ograniczenia. System nie uruchomi się w trybie awaryjnym, kiedy zostały uszkodzone, usunięte lub zainstalowane nieprawidłowe sterowniki dysków zarówno IDE, jak i SCSI lub jeśli zostały uszkodzone lub usunięte krytyczne dla systemu pliki (np. ntoskrnl.exe lub hal.dll). W takiej sytuacji musimy szukać pomocy gdzie indziej. A gdzie? Okazuje się, że Okienka mają jeszcze kilka asów w rękawie.
Dyskietko, ratuj!
Podczas naprawy systemu operacyjnego Windows 2000/XP możemy posłużyć się dobrze znaną ze starszych wersji systemów Windows dyskietką naprawczą. W przypadku nowszych wersji Okienek Awaryjny Dysk Naprawczy (Emergency Repair Disk) cechuje się zupełnie odmiennym sposobem działania. Dyskietka awaryjna umożliwi przede wszystkim weryfikację i naprawę plików systemowych oraz sektora startowego. Aby utworzyć dyskietkę naprawczą, trzeba uruchomić aplikację Kopia zapasowa. Po wybraniu opcji Kreator automatycznego odzyskiwania systemu (Awaryjny dysk naprawczy w Windows 2000) program utworzy dwuczęściową kopię zapasową systemu w postaci dyskietki zawierającej pliki z najważniejszymi ustawieniami systemu (np. plik boot.ini) oraz kopię zapasową lokalnej partycji systemowej.
Jak widać, opcja automatycznego odzyskiwania systemu służy głównie do jego weryfikacji. Podczas samego procesu naprawy uszkodzone pliki zostaną zastąpione zbiorami z płyty instalacyjnej systemu. Aby móc naprawić uszkodzone Okna za pomocą dyskietki naprawczej, musimy posłużyć się płytą instalacyjną. Gdy po inicjalizacji instalatora systemu operacyjnego pojawi się ekran powitalny, w celu uruchomienia procesu naprawczego wybieramy opcję [R], a następnie naprawę z użyciem dyskietki naprawczej. Po tej operacji będziemy mieli do wyboru dwa rodzaje naprawy: ręczną i szybką. W pierwszym przypadku weryfikowane jest środowisko startowe systemu. Na podstawie zawartości pliku setup.log, umieszczonego na dyskietce ERD, poprawiana jest zawartość zbioru boot.ini, weryfikowane są wszystkie pliki z partycji rozruchowej i systemowej oraz naprawiane są bootsektor aktywnej partycji rozruchowej dysku oraz sam bootloader.
Naprawa szybka wykonuje natomiast wszystkie operacje opisane powyżej oraz koryguje wpisy w Rejestrze. W wyniku jej przeprowadzenia sprawdzana jest poprawność plików Rejestru i jeżeli są one uszkodzone, zostają zastąpione zbiorami z katalogu %systemroot%\repair\regback. Po zakończeniu naprawy należy zresetować komputer. Po tej operacji system powinien się normalnie uruchomić. Trzeba również ponownie zainstalować najnowsze Service Packi i poprawki do systemu.
|
Rys. 1. Dzięki aplikacjom komercyjnym, np. Drive Image, możemy w łatwy sposób utworzyć, a później odtworzyć obraz naszych partycji
Ratujmy, co się da
Jeśli wyżej opisane metody naprawy systemu zawiodły, możemy skorzystać z narzędzia zwanego Konsolą odzyskiwania. Dzięki niej możliwe jest kopiowanie, zamienianie zbiorów i zmienianie nazw plików oraz katalogów systemowych, włączanie i wyłączanie usług oraz tworzenie i formatowanie partycji. Istnieją jednak pewne ograniczenia w użytkowaniu tego narzędzia. Za pomocą Konsoli odzyskiwania uzyskamy dostęp tylko do katalogu głównego, systemowego wraz z podkatalogami oraz do stacji dyskietek i napędu CD-ROM. Kolejnym ograniczeniem jest dostęp do konsoli tylko dla administratora systemu - nie ma możliwości wyboru użytkownika. Po trzykrotnym, błędnym wpisaniu hasła administratora konsola automatycznie się wyłączy. Aby uruchomić Konsolę odzyskiwania, należy wystartować peceta z płyty instalacyjnej Windows. Kiedy pojawi się ekran powitalny, powinniśmy wybrać opcję [R] - naprawę systemu - a następnie [C]. Można oczywiście nieco skrócić sobie tę drogę. W tym celu z poziomu ekranu powitalnego instalatora Windows należy wcisnąć przycisk [F10], po czym Konsola odzyskiwania błyskawicznie się uruchomi i będziemy mogli korzystać z aplikacji i narzędzi, które ona udostępnia (patrz: ramka powyżej). Gdy dokonamy już wszystkich niezbędnych poprawek, pracę możemy zakończyć poprzez wydanie polecenia exit - konsola zostanie zamknięta, a komputer zrestartowany.
To już ostateczność
Niestety, czasami zdarza się tak, że mimo naszych usilnych prób reanimacji systemu wcześniej wspomnianymi sposobami Okienka nadal nie chcą poprawnie wystartować. Wówczas zostaje nam ostatnia z opcji naprawczych, którą udostępnia Windows 2000/XP - odświeżanie. Oczywiście nie mam tutaj na myśli tak radykalnego rozwiązania, jakim jest formatowanie dysku i instalacja systemu od nowa. W największym skrócie odświeżanie systemu polega na wymianie wszystkich plików systemowych. Zachowywane są natomiast wpisy w Rejestrze, sterowniki urządzeń oraz profile użytkowników. Proces odświeżania rozpoczynamy od startu instalatora Windows z płyty. Po ukazaniu się ekranu powitalnego powinniśmy wybrać z menu inaczej niż dotychczas pierwszą opcję, czyli instalację systemu. Dalej pojawi się nowe menu, z którego dopiero teraz należy wybrać opcję naprawy systemu (klawisz [R]).
Cała operacja sprowadza się do usunięcia wszystkich plików i skopiowania nowych z płyty instalacyjnej, a następnie restartu komputera. Trzeba pamiętać o ponownej instalacji najnowszego Service Packa oraz wszystkich dostępnych poprawek. Czasami zdarza się, że po odświeżaniu systemu trzeba jeszcze raz zainstalować sterowniki do niektórych urządzeń.
Rys. 2. Za pomocą aplikacji Kopia zapasowa (Windows 2000/XP) możemy utworzyć Awaryjny Dysk Naprawczy, który przyda się podczas naprawy systemu
Obraz jak malowany
Kiedy Okienka zaczynają szwankować, a my chcemy przywrócić im pełną funkcjonalność najmniejszym nakładem pracy, najczęściej ponownie instalujemy system. Nie musimy przy tym jednak korzystać z długiej i czasochłonnej procedury instalacyjnej Windows. Bez większych problemów możemy skorzystać z uprzednio przygotowanego obrazu partycji systemowej, oczywiście pod warunkiem, że go zrobiliśmy (patrz: Zadbany pecet). Takie rozwiązanie ma szereg zalet. Pierwszą i chyba najważniejszą jest szybkość odtwarzania systemu i jego niemal natychmiastowa "używalność" bezpośrednio po odtworzeniu. Nie trzeba przy tym instalować żadnych dodatkowych sterowników. Poza tym odtwarzanie systemu odbywa się całkowicie automatycznie i nie wymaga od nas stałej kontroli komputera oraz uważania na to, co się dzieje na ekranie. Wadą jest zaś konieczność poczynienia pewnych przygotowań i zaopatrzenia się w odpowiednie narzędzia. Na szczęście wystarczy zrobić to tylko raz, by korzyści były długotrwałe. Najlepiej, gdybyśmy w przygotowanym obrazie przechowywali także najczęściej używane przez nas aplikacje oraz sterowniki. Jak pokazuje doświadczenie, dysponowanie takim nośnikiem zawierającym cały zainstalowany już system operacyjny wraz z najczęściej używanymi aplikacjami jest bardzo wygodne i chyba najczęściej wykorzystywane przez użytkowników pecetów. Wprawdzie sam system operacyjny Windows nie na wbudowanego narzędzia umożliwiającego przygotowanie takiego obrazu, dostępnych jest jednak kilka aplikacji komercyjnych i darmowych, świetnie się sprawdzających w takich zastosowaniach.
Chwilę po awarii
Powinniśmy sobie zdać sprawę, że nie ma sytuacji bez wyjścia i awaria systemu operacyjnego, a w konsekwencji brak możliwości jego uruchomienia to nie koniec świata. Istnieje szereg sposobów na uratowanie systemu operacyjnego, a wraz z nim naszych ważnych danych. Należy zdać sobie sprawę, że po awarii Okien trzeba "na chłodno" ocenić sytuację, analizując ewentualne przyczyny błędnego działania systemu. Formatowanie dysku twardego i instalacja systemu operacyjnego od podstaw to naprawdę ostateczność.
Należy też pamiętać, że awaria systemu nie jest jedynym powodem, dla którego warto (a czasem nawet trzeba) przeinstalować Windows. Bałagan w systemie, powolny start aplikacji i samych Okien, pojawiające się coraz częściej komunikaty o błędach również przemawiają za reinstalacją.
Aby jednak uniknąć przykrych niespodzianek, powinniśmy zawczasu pomyśleć o zabezpieczeniu się przed takimi zdarzeniami, dbając o dobrą kondycję systemu (patrz: Zadbany pecet). Warto ponadto pamiętać o obrazie partycji systemowej i częstym robieniu kopii zapasowej najważniejszych danych. Zawsze łatwiej zapobiegać, niż później tracić niepotrzebnie czas na operacje, których przy odrobinie wyobraźni mogliśmy uniknąć.
|
