POSTĘPOWANIE SĄDOWO - ADMINISTRACYJNE

Geneza i funkcje sądownictwa administracyjnego

Prawo sądu

Art.45, ust.1 Konstytucji RP - „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy, bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.”

Art.78 Konstytucji RP - „każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydawanych w pierwszej instancji.”

Art.184 Konstytucji RP - „Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują w zakresie określonym w ustawie, kontrole działalności administracji publicznej.”

Sprawa administracyjna i sądowo - administracyjna.

Sprawa administracyjna - jest to konkretna sprawa życiowa, rozstrzygnięcie jest administracyjne ( na podstawie prawa administracyjnego) i władcze (decyzja), która określa obowiązek danego podmiotu, niepodporządkowanego organowi administracji publicznej.

Sprawa sadowo - administracyjna - jej istotą jest kontrola działalności organu administracji publicznej pod kątem stosowania prawa i stanowienia prawa. Zadaniem sądu nie jest merytoryczne rozstrzygnięcie, a jedynie usunięcie aktu prawa, który jest sprzeczny z obowiązującym porządkiem prawnym.

Postępowanie w sprawie sądowo - administracyjnej:

- działalność pod kątem kontroli administracji

- celem jest rozstrzygnięcie konfliktu, co do prawa, przy użyciu środków przymusu państwowego.

Sądy badają przede wszystkim legalność wydanych decyzji. Postępowanie nie jest prowadzone z urzędu i nie może być wszczęte przez sąd.

Wyniki kontroli działalności administracji publicznej dokonanej przez sąd:

1. Uchylenie kontrolowanego aktu

2. Stwierdzenie jego niezgodności z obowiązującym prawem

3. Oddalenie skargi

4. Stwierdzenie bezczynności organu administracji publicznej

5. Rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego miedzy organami administracji publicznej.

Sądownictwo administracyjne określane jest mianem kasacyjnego.

Model postępowania sądowo administracyjnego:

Skarżący - strona postępowania administracyjnego, prokurator, podmiot na prawach strony, obywatel, którego prawa zostały naruszone.

Organ administracji publicznej, - którego działania są przedmiotem kontroli.

Strony postępowania występują na równorzędnych pozycjach.

Model postępowania administracyjnego:

Organ jest uczestnikiem i decydentem. Postępowanie może być wszczęte z urzędu (z inicjatywy organu). Organ jest nadrzędny w stosunku do strony.

Geneza sądownictwa administracyjnego:

1876 - w Anglii rozpoczął działalność Trybunał Administracji. Niezawisłe sądownictwo administracyjne jednoinstancyjne, to tradycyjny model.

Na ziemiach polskich:

22 sierpnia 1807 - Konstytucja Księstwa Warszawskiego (Bonaparte) ustanawiała 2 organy: Radę Ministrów i Radę Stanu.

Rada Stanu - kompetencje prawne (Kancelaria Ministra w obowiązkach miała debaty, układanie i uchwalanie projektów aktów prawa); kompetencje sądownicze:

1. Rada daje wyroki, jako sąd kasacyjny

2. Rada rozpoznawała spory o kompetencje miedzy władzami administracyjnymi a sądowymi oraz między organami administracji

3. Orzekała w sprawie odpowiedzialności urzędników

4. 19.09.1810 - Dekret Fryderyka Augusta, który określił kompetencje Rady i stała się ona organem II instancji sądownictwa, a jej wyroki podlegały zatwierdzeniu królewskiemu, w I instancji orzekała w sprawie umów międzynarodowych, w I instancji sprawy przejęły Rady Prefekturalne (Rady Interesów Spornych), których celem było rozstrzyganie sporów administracyjnych między administracją a dzierżawcami dóbr narodowych i majątku oraz między wykonawcami robót publicznych a innymi osobami prywatnymi, rozpatrywały również prośby o ulgi podatkowe.

Postępowanie sądowo administracyjne (1810) w Księstwie Warszawskim:

1. Uregulowane prawnie jedynie instancji odwoławczej (przed Radą Stanu)

2. Orzeczenia Rady były decyzjami

3. Strony obowiązywał przymus adwokacki

4. Termin do wniesienia odwołania od decyzji Rady wynosił 3 miesiące

5. Rozprawa nie była jawna.

Polskie sądownictwo w dwudziestoleciu międzywojennym:

1. Organ - Najwyższy Trybunał Administracyjny, wzorowany na Trybunale wiedeńskim, jedyny ogólnopolski organ kontroli administracji

2. Skład sędziowski wyłącznie fachowy - bez ławników

3. Sąd jednoinstancyjny (art.73 Konstytucji Marcowej)

4. Uprawnienia kasacyjne - orzekanie o legalności aktów administracyjnych w zakresie administracji publicznej.

Najwyższy Trybunał Administracyjny:

1. Rozpoznawał skargi na zarządzenia wydane w ostatniej instancji przez organy administracji z wyjątkiem:

1. Spraw należących do właściwości sądów powszechnych i szczególnych

2. Spraw dyplomatycznych, konsularnych, dyscyplinarnych

3. Spraw według swobodnego uznania w granicach tego uznania.

Od 1932r. uchwały NTA miały możliwość dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawnych, budzących wątpliwości w praktyce organów administracji publicznej.

Postępowanie przed NTA:

1. Skarga na akt indywidualny:

1. Wyczerpanie dwuinstancyjnej drogi administracyjnej

2. Istniał przymus adwokacki, z wyjątkiem, że osoba wnosząca posiadała wykształcenie prawnicze

3. Skargę oddalał, albo uznawał - posiadał kompetencje kasacyjne

4. Uzasadnienie wyroku było wiążące dla organu administracji publicznej, który zobowiązany był wydać nową decyzję

5. Termin do wniesienia skargi wynosił 2 miesiące od doręczenia stronie zaskarżonej decyzji

6. Kontrola legalności działań organów administracji publicznej miała charakter następczy, co uniemożliwiało skorzystanie ze skargi na bezczynność administracji

7. Wprowadzono 2 tryby postępowania: rozprawę i posiedzenie utajnione (niejawne).

Polskie sądownictwo administracyjne w latach 1980 - 1995

1. Po wojnie nie było

2. Od 1 września 1980r. rozpoczął pracę Naczelny Sąd Administracyjny

3. Sąd jednoinstancyjny wraz z ośrodkami zamiejscowymi.

Naczelny Sąd Administracyjny do 1995r.

1. Działał w oparciu o przepisy Kpa (enumeratywnie wymieniony katalog spraw)

2. Przesłanką wniesienia skargi była data po wejściu w życie znowelizowanego Kpa

3. Orzekał kasacyjnie

4. Nie był związany granicami wniesionej skargi

5. Podlegał nadzorowi Sądu Najwyższemu (do końca istnienia).

Właściwość przed NSA do 1995r.:

1. Miał prawo do rozpatrywania skarg na bezczynność

2. Podejmował uchwały zawierające rozstrzygnięcia zagadnień prawnych w kwestiach budzących poważne wątpliwości, przedstawionych w formie pytań przez Samorządowe Kolegia Odwoławcze.

Postępowanie przed NSA do 1995r.:

1. Zniesienie przymusu adwokackiego

2. Pośredni tryb wnoszenia skargi

3. Postępowanie dowodowe w formie rozprawy

4. Możliwość uczestnictwa w postępowaniu osób trzecich

5. Możliwość stwierdzenia przez NSA nieważności decyzji administracji.

NSA po 1995r.:

1. Działa na podstawie Ustawy o NSA

2. Orzekał również w sprawach skarg na:

1. Postanowienia

2. Akty prawa miejscowego i inne

3. Rozstrzygał spory kompetencyjne

4. Kasacja uchylania aktów.

Najważniejsze zmiany w trybie postępowania przed NSA po 1995r.:

1. Rezygnacja z pośredniego trybu wnoszenia skargi - 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia

2. Sąd wzywa organ administracji publicznej do udzielenia odpowiedzi na skargę.

Sądownictwo administracyjne obecnie:

1. Wojewódzkie sady administracyjne orzekają w pierwszej instancji

2. Naczelny Sąd Administracyjny

3. Funkcjonują w oparciu o:

1. Konstytucję RP

2. Ustawa z 25 lipca 2002 prawo o ustroju sądów administracyjnych

3. Ustawy z 30 sierpnia 2002 prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ogólna charakterystyka postępowania przed WSA:

1. Sąd wydaje wyroki (wyjątkiem jest postanowienie)

2. Tryb pośredni wnoszenia skargi

3. Postępowanie można zainicjować wnioskiem

4. Koniecznym jest wyczerpanie środków zaskarżenia (nie dotyczy prokuratora i RIO)

5. Nie ma przymusu adwokackiego (jedynie przy NSA - przy skardze kasacyjnej)

6. Skargi na akty prawa miejscowego wnosi się po uprzednim wezwaniu na piśmie do organu - 14 dni do usunięcia naruszenia prawa

7. Od wyroków WSA przysługuje skarga kasacyjna

8. Postępowanie mediacyjne

9. Rozstrzyganie sporów o właściwości oraz podejmowanie uchwał mających na celu ustalenia wykładni prawa zastrzeżone jest dla NSA.

Funkcje sądownictwa administracyjnego:

1. Ochronna

2. Kontrolna

3. Prawotwórcza.

Ochrona realizowana jest przez zapewnienie 2 gwarancji:

1. Poszanowania praw podmiotowych jednostki (możliwość złożenia skargi)

2. Praworządności (sądy nie są związane granicami skargi, dwuinstancyjność).

Kontrolna:

1. Zgodność z prawem działalności administracji

2. Zapewnienie prawidłowego przebiegu postępowania administracyjnego, czemu służy kompetencja sądu do rozstrzygania sporów.

Prawotwórcza:

1. Realizuje NSA

2. Tworzy wykładnię prawa podejmując uchwały

3. Nie mogą one wychodzić poza granice prawa.

Tryb postępowania przed postępowaniem NSA:

1. Struktury sądu administracyjnego

2. Organy sądu administracyjnego

3. Szczególne kompetencje.

Postępowanie sądowoadministracyjne

Dopuszczalność postępowania sądowoadministracyjnego zależy od stwierdzenia przez właściwy sąd:

1. Przedmiotu oskarżenia

2. Aktu zaskarżenia, - co związane jest z zasadą skargowości (wyjątek - postępowanie wszczynane z urzędu w sprawie odtworzenia zaginionych akt)

Przedmiot zaskarżenia - jest nim działanie (akt woli, wiedzy) lub bezczynność organu administracji, które godzą w sferę uprawnień lub obowiązków ich adresatów. Jest przedmiotem postępowania i wiąże się ściśle z pojęciem właściwości rzeczowej sądu.

Przedmiotem postępowania w sprawie kontroli zgodności z prawem może być:

1. Akt stosowania prawa

2. Akt stanowienia prawa

3. Bezczynność w zakresie orzekania organów administracyjnych.

Środki zaskarżenia:

1. Skarga - wszczęte ogólne postępowanie sądowoadministracyjne

2. Wniosek - dotyczy pozostałych spraw, leżących we właściwości sądu, np.:

1. Wniosek o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy organami jst.

2. Wniosek o przyznanie prawnej pomocy

3. Wniosek o wymierzenie organowi grzywny w przypadku nieprzekazania skargi do WSA

Właściwość sądu:

1. Sąd odrzuca skargę, jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego

2. Właściwość, to inaczej kompetencja do działania wynikająca z przepisów prawa

Można wyróżnić trzy rodzaje właściwości sądu:

1. Rzeczowa - zdolność do rozstrzygania określonej kategorii spraw

2. Miejscowa - zdolność do rozstrzygania spraw sądowoadministracyjnych, ze względu na przypisany zasięg terytorialny

3. Funkcjonalna - zdolność do rozstrzygania spraw sądowoadministracyjnych ze względu na tok instancji; wynika z podziału funkcji i czynności procesowych pomiędzy sądami administracyjnymi.

Właściwość rzeczowa WSA:

1. Sąd orzeka (dokonuje kontroli legalności) w sprawach wszczynanych skargą na:

1. Decyzją administracyjną (rozstrzygnięcie i jej uzasadnienie)

2. Postanowienia wydane w toku postępowania administracyjnego, na które służy zażalenie, kończące postępowanie w sprawie administracyjnej, a także te, które rozstrzygają, co do istoty

3. Postanowienia z mocy prawa - odwołanie od decyzji złożone po terminie - nie przysługuje zażalenie

4. Postanowienie o niedopuszczeniu odwołania, - gdy odwołanie wniosła osoba niemająca zdolności do czynności prawnych

5. Postanowienie, co do ugody administracyjnej - rozstrzygające sprawę

6. Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie na podstawie wyraźnego przepisu prawa

7. Inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej - grupa czynności materialno - technicznych, np. czynności zameldowania, odmowa udostępnienia dokumentacji medycznej zbiorczej pacjentowi publicznego ZOZ, odmowa korzystania z zakładów administracji - bibliotek publicznych, NZOZ, odmowa uprawnień do szczególnej opieki zdrowotnej i socjalnej kombatantów

8. Interpretacje przepisów prawa podatkowego od 01.07.2007

9. Informacje, dotyczące stosowania prawa podatkowego w poszczególnych przypadkach - wydaje Minister Finansów (w jego imieniu mogą je wydawać Dyrektorzy Izb Skarbowych w Bydgoszczy, Katowicach, Poznaniu, Warszawie), uzyskać je może każdy zainteresowany, nie tylko podatnik, płatnik, inkasent, wniosek może dotyczyć zdarzeń przyszłych

10. Bezczynność organu w powyższych pięciu przypadkach.

Właściwością rzeczową WSA zostały objęte:

1. Akty prawa miejscowego, organizacji samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej

2. Inne akty - jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach administracji publicznej

3. Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego np. zarządzenia zastępcze wojewody, odwołanie, zawieszenie przez Prezesa Rady Ministrów organów wykonawczych gminy, powiatu, województwa.

Właściwości w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę:

- art.63, ust.1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 o wojewodzie i administracji rządowej w województwie mówi: „każdy czyj interes został naruszony, może zaskarżyć dany akt

- prawa pacjenta

- pomocy społecznej

- koncesji na roboty budowlane

- prawo prasowe.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

1. Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej

2. Wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi (rozkazy w policji, wojsku)

1. Wyjątek Straż Pożarna - skarga na orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne w drugiej instancji

3. Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej

4. Większość wiz wydawanych przez konsulów

5. Zezwoleń na przekroczenie granicy w ramach małego ruchu przygranicznego, wydawanych przez konsulów.

Właściwość funkcjonalna to wskazanie kompetencji do czynności procesowych sądów różnych instancji, wnoszenie środków zaskarżenia.

WSA funkcjonuje:

1. Przyjmuje środki odwoławcze od wydanych przez nie orzeczeń (skarga kasacyjna, zażalenie)

2. Kontrolują zachowanie formalnych warunków zaskarżenia

3. Mogą rozpoznawać zażalenia na wydane (własne) postanowienia

4. Przeprowadzają postępowania mediacyjne.

NSA funkcjonuje:

1. Rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń WSA

2. Orzeka o wyznaczeniu sądu, który rozpozna wniosek o wyłączeniu sędziego

3. Rozstrzyga w powiększonym składzie zagadnienia, które budzą poważne wątpliwości

4. Orzeka w I instancji - właściwy rzeczowo.

Dopuszczenie skargi - przesłanki pozytywne art. 50 - 57 u.p.p.p.s.a.

Skarga musi:

1. Dotyczyć aktu lub czynności (bezczynności) objętych kontrolą sądów administracyjnych

2. Być wniesiona przez uprawniony podmiot

1. Być wniesiona po wyczerpaniu środków zaskarżenia (wyjątkowo prokurator, RPO)

2. Być wniesiona we właściwym trybie

3. Spełniać wymogi formalne (być decyzją ostateczną)

4. Być opłacona

5. Nie może dotyczyć sprawy prawomocnie osądzonej, lub będącej w toku lub prawomocnie osądzonej.

Przesłanki dopuszczalności skargi:

1. Na akty administracyjne wydawane w postępowaniu administracyjnym

2. Na akty nieobjęte drogą administracyjną np. czynności materialno - techniczne.

Skarga na akt (bezczynność) w postępowaniu administracyjnym:

1. Sąd musi być właściwym do rozpoznania przedmiotu skargi

2. Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej:

1. Wyczerpanie środków zaskarżenia, pod warunkiem, że służyły one w postępowaniu

2. Zażalenie, odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (wyjątek prokurator i RPO)

Legitymowanie do wniesienia skargi:

- aby skarga mogła zainicjować postępowanie sądowoadministracyjne, musi być wniesiona przez legitymowany (zdolny do jej wniesienia) podmiot.

- legitymację mają:

a) każdy, kto ma w tym interes prawny

b) prokurator

c) RPO

d) organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym

e) inny podmiot, któremu ustawy na to zezwalają.

Skargę wnosi z reguły osoba posiadająca interes prawny w sprawie administracyjnej, zakończonej decyzją administracyjną ( zdolność sądowa.

Zdolność sądowa innych podmiotów:

- poza podmiotem postępowania, posiadającym interes prawny skargę mogą złożyć również inne podmioty, działając w jego imieniu, bądź interesie społecznym.

Termin do wniesienia skargi:

- skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.

- zaskarżenie aktów prawa stanowionego - 30 dni od otrzymania odpowiedzi na wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa, w przypadku braku odpowiedzi na wezwanie - 60 dni, od dnia wniesienia do usunięcia naruszenia prawa.

Tryb wnoszenia skargi:

- obowiązuje pośredni tryb wnoszenia skargi za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.

Organ przekazuje sądowi:

1. Skargę

2. Akta sprawy

3. Odpowiedź na skargę, w terminie 30 dni od dnia jego wniesienia.

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.

Skarga jest pismem procesowym.

Skarga zawiera:

1. Oznaczenie sądu, do którego jest skierowana

2. Imię i nazwisko lub nazwę stron i ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników

3. Oznaczenie rodzaju pisma

4. Osnowę wniosku lub oświadczenia

5. Podpis strony lub ich przedstawicieli ustawowych lub pełnomocników - osoby upoważnionej

6. Wymienienie załączników

7. Oznaczenie miejsca zamieszkania, w razie braku - siedziby stron, adresu do doręczeń oraz przedmiotu sprawy

8. Załączniki w postaci pisemnego pełnomocnictwa, jeżeli wnosi ją pełnomocnik strony

9. Wartość przedmiotu zaskarżenia (zależy od niego wysokość opłaty sądowej)

10. Odpis pisma (i załączników) w celu doręczenia stronom.

Skutki braków formalnych skargi:

- jeżeli pismo procesowe zawiera braki, zasadą jest, że Przewodniczący składu orzekającego wzywa stronę do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie 7 dni, pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania.

- jeżeli strona nie uzupełni lub nie poprawi pisma w terminie, Przewodniczący pozostawia pismo bez rozpoznania, na uchybienie przysługuje zażalenie.

Pisma procesowe:

- obejmują wnioski i oświadczenia stron oraz uczestników postępowania składane w celu:

1. Wszczęcia postępowania (np. skargi, zażalenia na postanowienia, skargi kasacyjnej, wniosek o wszczęcie postępowania np. w przypadku zaistnienia sporu o właściwość między organami administracji publicznej)

2. I w jego toku (np. wniosek o przyznanie prawa pomocy).

Pisma procesowe dzieli się na:

1. Zwykłe - posiada oznaczenia - „pismo procesowe”, „pismo strony”

2. Kwalifikowane - spełniają szczególne wymagania ustawowe np. skarga, skarga kasacyjna, zażalenie, wniosek o przyznanie prawa pomocy.

Wymogi formalne pisma procesowego:

1. Oznaczenie sądu

2. Oznaczenie rodzaju pisma

3. Osnowę wniosku lub oświadczenia

4. Podpis strony lub jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika

5. Wymienienie załączników.

Pierwsze pismo procesowe w sprawie powinno ponadto zawierać:

1. Oznaczenie miejsca zamieszkania

2. Załącznik w postaci pisemnego pełnomocnictwa

3. Wartość przedmiotu zaskarżenia

4. Odpis pisma w celu doręczenia ich stronom.

Skarga powinna być opłacona - od pism wszczynających pobiera się wpis stosunkowy lub stały.

Wpis stosunkowy - pobiera się w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne.

Wpis stały - pobiera się w innych sprawach i wynosi w sprawach skarg nieobjętych wpisem stosunkowym z zakresu nieruchomości 200 zł.

Usuwanie braków formalnych pism procesowych:

- wezwanie strony do uzupełnienia przez przewodniczącego składu orzekającego w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania.

Na zarządzenie przysługuje zażalenie.

Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie, wywołuje skutki prawne od dnia jego wniesienia.

Rola wezwania do usunięcia naruszenia prawa - 14 dni.

Konsekwencje z tytułu zaniechania obowiązku przekazania skargi sądowi administracyjnemu:

1. Wymierzenie organowi grzywny

2. Możliwość rozpoznania sprawy na podstawie odpisu skargi

3. Możliwość rozpoznania w trybie uproszczonym.

Rodzaj sprawy - NSA:

- orzeka 7 sędziów całej Izby lub w pełnym składzie, gdy przedmiotem sprawy jest:

a) wyjaśnienie przepisów prawnych

b) sprawy dyscyplinarne sędziów sądów administracyjnych

c) rozstrzygnięcia spraw budzących poważne wątpliwości.

- zasada - sąd orzeka w składzie 3 sędziów na posiedzeniach jawnych - wyjątek - ze względu na tryb orzekania na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 sędziego.

- ważne - o wyłączeniu sędziego sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie 3 osobowym

Rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym w składzie 1 osobowym:

1. Postanowienia o odrzuceniu skargi w przypadku jej niedopuszczalności

2. Postanowienie o odmowie sporządzenia uzasadnienia wyroku

3. Postanowienie NSA, będące odpowiedzią na zażalenie na postanowienie WSA

Ze względu na stadium postępowania Przewodniczący wydaje poza rozprawą zarządzenia:

- o wyznaczeniu rozprawy w składzie 3 osób

- zarządzenia wydaje Przewodniczący wydziału lub sędzia sprawozdawca.

Przykłady zarządzeń:

1. Wezwanie strony do uzupełnienia skargi

2. Pozostawienie pisma procesowego bez rozpoznania

3. Ogłoszenie o rozpoczęciu biegu terminu sądowego.

Uproszczony tryb postępowania administracyjnego

- skład sądu -1 osobowy

- sędzia ma prawo przekazania sprawy na rozprawie.

Uproszczony tryb postępowania w przypadkach, gdy:

1. Decyzje i postanowienia są dotknięte wadą nieważności

2. Strona zgłosi wniosek o skierowaniu sprawy w tym trybie, a żadna z pozostałych nie żąda rozprawy w terminie 14 dni od złożenia wniosku

3. Brak przekazania skargi przez kontrolowany organ.

Oddalenie skargi → w drodze wyroku

Odrzucenie skargi → w drodze postanowienia

Wyłączenie sędziego sądu administracyjnego:

- po spełnieniu przesłanek: 1. Z mocy ustawy; 2. Na wniosek.

Na odmowę wyłączenia sędziego służy zażalenie przez stronę, nie sędziemu.

Zdolność sadowa procesowa i postulacyjna - wskazanie istoty.

Zdolność sądowa - art. 25 u.p.s.a.:

1. Osoby fizyczne i osoby prawne - występują w charakterze podmiotów skarżących, zdarza się, ze mogą występować, jako podmioty

2. Zdolność sądowa osób prawnych - jest to Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne (gminy)

3. Zdolność sądową posiadają państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, nieposiadające osobowości prawnej, oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej.

4. Zdolność sądowa organizacji jest rozpatrywana w 2 aspektach:

1. We własnym zakresie

2. W interesie innych osób, ale w zakresie ich statutowej działalności.

Brak zdolności sądowej - skutki:

- uniemożliwienie podjęcia bądź kontynuowania postępowania i danie podstawy do usunięcia jego skutków prawnych, jeżeli zostało zakończone:

1. odrzucenie skargi lub wniosku (art.58 pkt.5)

2. zawieszenie postępowania

3. nieważność postępowania

4. stanowi przesłankę do wznowienia postępowania.

Strona postępowania:

- osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, ale wynik tego postępowania dotyczył jej interesu prawnego

- osoba, która brała udział w postępowaniu sadowo administracyjnym, jako strona tego postępowania.

Uczestnikiem może być organizacja społeczna:

- która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym

- w sprawach interesów prawnych innych osób

- która zgłosiła udział w sprawie innej osoby.

Zdolność procesowa - możliwość podejmowania czynności w postępowaniu sądowo administracyjnym, zdolność do działania w procesie. Posiadają ją:

- osoby fizyczne, posiadające pełną zdolność do czynności prawnych

- osoby prawne

- organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 25

Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych, ma zdolność do czynności prawnych w postępowaniu, w sprawach wynikających z czynności, których może dokonywać samodzielnie.

Zdolność procesowa osób prawnych:

- osoby prawne oraz jednostki organizacyjne, mające zdolność sądową, dokonują czynności w postępowaniu przez organy lub osoby upoważnione do działania w ich imieniu.

- za Skarb Państwa, podejmuje czynności organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się postępowanie lub organ jednostki nadrzędnej

Ograniczenie zdolności procesowej:

- związane jest z brakami np. nieumocowanie pełnomocnika.

Skutki braku zdolności procesowej:

- odrzucenie przez sąd skargi

- zawieszenie postępowania z urzędu

- wyznaczenie terminu do uzupełnienia braków w zakresie zdolności sądowej lub procesowej, o ile braki są możliwe do uzupełnienia

- tymczasowe dopuszczenie strony do postępowania.

Zniesienie postępowania:

- gdy nie można uzupełnić braków w zdolności procesowej lub sądowej

- gdy braki nie zostały uzupełnione w wyznaczonym terminie

- oznacza, uznanie postępowania za niebyłe.

Zdolność postulacyjna - osobiście wykonywanie czynności prawnych.

Ograniczenia zdolności postulacyjnej:

1. Pełnomocnik strony może:

1. Reprezentować osobę fizyczną, jak i prawną (również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej

2. Być umocowanym do:

• Prowadzenia spraw przed sądem administracyjnym

• Prowadzenia poszczególnych spraw

• Prowadzenia niektórych tylko czynności w postępowaniu.

2. Forma pełnomocnictwa:

• na piśmie lub ustnie przez oświadczenie złożone przez stronę do protokołu

3. Profesjonalnymi pełnomocnikami są:

1. Adwokat i radca prawny - w czynnościach obwarowanych przymusem adwokackim

2. W sprawach własności przemysłowej - rzecznik patentowy

3. W sprawach obowiązków podatkowych - doradca podatkowy

4. W innych sprawach - sędzia prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany.

4. Ustanie pełnomocnictwa:

1. W skutek okoliczności niezależnych od strony

2. W skutek wypowiedzenia pełnomocnictwa, po złożeniu wypowiedzenia pełnomocnik ma obowiązek działania ze stroną 2 tygodnie, chyba, że zostanie zwolniony.

Doręczanie pism w postępowaniu sądowym

Pisma są doręczane z urzędu przez sąd.

Wyjątek - w toku sprawy adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma, bezpośrednio, za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty.

Szczegółowy tryb doręczania pism w postępowaniu sądowym:

1. Pismo sądowe jest wysyłane, jako przesyłka polecona

2. Na stronie adresowej przesyłki umieszcza się napis „Polecona - za potwierdzeniem odbioru”

3. Dołącza się formularz potwierdzenia odbioru (zwrotka)

Sąd dokonuje doręczeń odpisów pism procesowych:

- przez pocztę (w postępowaniu cywilnym)

- przez swoich pracowników

- przez inne upoważnione osoby

- w sekretariacie sądu.

Korespondencja elektroniczna - może też być przy użyciu telefaksu, pod warunkiem, że strona zaznaczyła, że chce korespondencję odbierać w taki sposób.

Odbiorcy pism:

1. Adresat (doręczenie właściwe)

2. Innemu odbiorcy (doręczenie zastępcze), dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie i podjęły się mu oddania pisma.

Dorosły - ukończył 18 lat.

Domownik - osoba, która jest włączona do wspólnego gospodarstwa domowego.

3. Dla adresata, którego doręczający nie zastanie w miejscu pracy można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pism, gdy taki adres został wskazany, jako miejsce doręczenia.

Wyłączenie możliwości doręczenia zastępczego:

- nie może być stosowane, gdy sąd wysyłający umieścił na stronie adresowej przesyłki, napis wyłączający taki sposób doręczenia w ogóle lub w stosunku do oznaczonych osób.

Miejsce doręczenia pism:

1. W mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie adresata się zastanie

2. Adresat, będący wspólnikiem spółki handlowej wpisanej do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów - na adres podany w rejestrze, chyba, że strona wskazała inny adres do doręczeń, np. siedziba spółki.

Doręczenia pism osobie prawnej, nieposiadającej osobowości pranej (szkoły):

1. Dokonuje się przez załączenie podwójnej zwrotki

2. Pisma przekazuje się osobie fizycznej, uprawnionej do reprezentowania jednostki przed sadem

3. Przekazuje się pracownikowi upoważnionemu do odbioru przesyłek.

Potwierdzenie odbioru:

- przez wpisanie daty otrzymania przesyłki i umieszczenie czytelnego podpisu, zawierającego imię i nazwisko

- doręczyciel też potwierdza fakt doręczenia przez wpisanie daty, imienia i nazwiska.

Pełnomocnictwo:

- doręczenie pisma dla pełnomocnika

- jeżeli jest kilku pełnomocników, to doręcza się tylko jednemu z nich

- jeżeli pełnomocnik reprezentuje kilka stron, to doręcza się tyle odpisów, ile jest stron.

Domniemanie doręczenia pisma:

- pismo pozostawione na poczcie na okres 14 dni lub w urzędzie gminy, gdy adresat jest nieobecny i powiadamia się go przez awizo

- po upływie 7 dni powinno nastąpić powtórne zawiadomienie przez awizo

- pomimo, że pismo jest nieodebrane, doręczenie uważa się za dokonane.

Zwrot niepodjętej przesyłki:

- poczta zaopatruje pismo napisem „nie podjęto w terminie…” i odsyła do nadawcy.

Obowiązek informowania sądu o zmianie adresu lub siedziby:

- spoczywa na stronach i ich przedstawicielach

- w razie zaniedbania pismo pozostawia się w aktach sprawy, ze skutkiem doręczenia, chyba, że sądowi jest znany nowy adres.

Czas doręczenia:

- w dni pracujące od 7 do 21

- w dni ustawowo wolne od pracy i w nocy tylko w szczególnych przypadkach wskazanych przez Prezesa Sądu.

Konsekwencje odmowy przyjęcia pisma:

- doręczyciel na potwierdzeniu odbioru zaznacza tą uwagę i potwierdza sposób doręczenia, datę i podpis

Skutki doręczenia pisma procesowego:

- ma znaczenie dla określenia dnia wywołania skutku prawnego, dla obliczenia terminów na dokonanie czynności procesowych

- przestrzeganie przepisów o doręczeniach jest warunkiem zapewnienia jednostce prawa do sądu i możliwości obrony interesu prawnego

- przepisy o doręczeniach mają zapewnić stronom możliwość zapoznania się treścią pisma.

Terminy

Terminem jest zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, przez które jej skutek zostaje ograniczony w czasie. Wyróżnia się:

1. Terminy materialne - określone w ustawach prawa materialnego

2. Terminy procesowe:

1. Ustawowe - wynikają z ustaw lub rozporządzeń

2. Wyznaczane - przez sąd lub przewodniczącego składu orzekającego

Terminy ustawowe:

- termin do wniesienia skargi 30 dni

- termin do usunięcia braków formalnych 7 dni

- termin udzielenia odpowiedzi na skargę (30 dni od dnia jej otrzymania przez organ, który wydał decyzję)

- termin do złożenia wniosku o uzupełnienie wyroku 30 dni

- termin do wniesienia skargi kasacyjnej 30 dni

Terminy wyznaczane przez sąd:

- wydłużane i skracane przez sąd

- termin do usunięcia braków w zakresie zdolności sądowej

- wyznaczenie terminu przedstawienia pełnomocnika

- wyznaczenie terminu rozprawy.

Sposób obliczania terminów:

1. rozpoczynają swój bieg od zdarzenia prawnego wskazanego w przepisie prawa np. termin do złożenia skargi biegnie od dnia:

1. doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie

2 gdy chodzi o skargi inne niż decyzje lub postanowienia, skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia.

Terminy sądowe:

- wyznaczane przez sąd lub przewodniczącego rozpoczynają swój bieg od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy ustawa przewiduje Doręczenie z urzędu - od dnia jego doręczenia. Jeżeli wypada to sobota lub inny dzień świąteczny, to liczy się od następnego dnia pracującego.

Termin zostaje zachowany:

- jeżeli pismo zostało oddane na poczcie lub w urzędzie konsularnym

- zostało złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej.

Skutki uchybienia terminu:

- bezskuteczność - gdy strona podejmuje czynność po terminie, ale strona może prosić o przywrócenie terminu

- uchybienie terminowi = zniesienie postępowania.

Uchybiony termin można przywrócić:

- przesłanki materialne - przez wniesienie wniosku

- przesłanki formalne - sąd bada wniosek.

Przesłanki materialne:

- następuje, gdy uchybienie terminu nastąpiło przez stronę bez jej winy

- nie trzeba przywracać terminu, jeżeli uchybienie terminu nie powodowało skutków ujemnych.

Przesłanki formalne:

- wniosek o przywrócenie terminu może złożyć każda ze stron

- musi zawierać uprawdopodobnienie braku winy w uchybieniu terminu

- wniosek należy złożyć w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi (okres ten nie może być przywrócony)

- wniosek należy złożyć do:

a) sądu

b) za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

---