Błędy popełniane przy formułowaniu strategii:
strategia „ekstrapolacyjna” - podejmowanie decyzji w oparciu o prostą ekstrapolację trendów poszczególnych procesów w gminie;
strategia „gotowiec” - powstaje w oparciu o powtarzalny, gotowy, „uniwersalny schemat” (podejście eksperckie, urzędnicze);
strategia pseudonaukowa - posługiwanie się niezrozumiałym, specjalistycznym językiem;
strategia marzycielska - plan złożony z marzeń i życzeń, bez uwzględnienia sytuacji społeczno-gospodarczej gminy i jej budżetu;
strategia „koncert życzeń” - umieszczanie w strategii żądań skierowanych pod adresem podmiotów niezależnych od gminy;
strategia „oczywistości i ogólników” - umieszczanie w strategii słusznych lecz ogólnikowych i oczywistych celów;
strategia „wszystkiego po trochu” - umieszczanie w strategii wszystkich celów, które znajdują lokalnych zwolenników;
strategia „nie wychylać się” - strategia „nijaka”.
Metoda partycypacyjna
Motoda partycypacyjna (uspołeczniona, partnerska) zakłada zaangażowanie społeczności lokalnej w proces formułowania strategii.
W modelu partycypacyjnym wartością dodaną jest umocnienie wspólnoty, budowanie poczucia podmiotowości wśród mieszkańców i internalizacji wśród nich celów gminy.
Uspołecznienie procesu pociąga za sobą dodatkowe koszty. Ujawniają się przy tej okazji, ukryte wcześniej, lokalne sprzeczności interesów i różnice oczekiwań.
W procesie konstruowania strategii metodą partycypacyjną powinny uczestniczyć 3 grupy partnerów: władze lokalne (politycy i administracja), zatrudnieni eksperci oraz mieszkańcy. Każda z tych grup ma inną rolę do odegrania w procesie budowania strategii.
Schemat przedstawia podmioty uczestniczące w procesie planowania strategicznego, przyjmowane przez nich (odmienne) punkty widzenia i podejmowane działania.
Model podziału ról w procesie kreowania strategii
Podmioty: |
MIESZKAŃCY |
EKSPERCI |
POLITYCY |
punkt widzenia: |
wartości |
konieczności |
możliwości |
operacjonalizacja: |
oczekiwania |
przewidywania |
przedsięwzięcia |
Mieszkańcy - określają, co z ich punktu widzenia jest słuszne i pożądane (deklarują wartości, uświadamiane potrzeby, dostrzegane problemy oraz domagają się tego (artykułują oczekiwania).
Eksperci wskazują konieczności, o których mają prawo nie myśleć mieszkańcy, przewidują zagrożenia dla wyznawanych przez mieszkańców wartości.
Lokalni politycy określają lokalne możliwości, poszukują równowagi pomiędzy tym, co oczekiwane, tym, co konieczne i tym, co możliwe.
Rola mieszkańców sprowadza się do wyrażania własnych oczekiwań, poprzez:
ankiety i sondaże,
działalność w organizacjach samorządowych,
udział liderów lokalnych w procesie pracy nad strategią.
Rola zespołu ekspertów:
koordynowanie prac nad strategią i sprawowanie merytorycznego nadzoru nad jej sporządzeniem,
prowadzenie szkoleń oraz warsztatów,
sporządzenie diagnozy stanu gminy (obiektywne, rzetelne, wnikliwe i szczere),
weryfikowanie celów strategicznych,
opracowanie założeń (zasad i kierunków) polityk branżowych,
opracowanie systemu zarządzania realizacją strategii,
przedstawienie projektu dokumentu końcowego wraz z materiałami towarzyszącymi.
Rola władz lokalnych (politycy):
podejmują decyzję o uchwaleniu strategii,
biorą odpowiedzialność za realizację strategii,
budują szeroki konsensus polityczny wokół strategii,
określają pole możliwości realizacji różnych celów strategicznych (usuwają bariery).
KONWENT ROZWOJU GMINY jest organem społecznym powołanym do (wspólnej z ekspertami) pracy nad gminną strategią rozwoju.
W konwencie powinny znaleźć się:
władze samorządowe: radni, najczęściej wspomagani przez branżowych specjalistów administracji samorządowej, sołtysi, dyrektorzy szkół;
lokalny biznes: i jego organizacje, indywidualnie zaproszeni kluczowi przedsiębiorcy - najwięksi lokalni podatnicy i pracodawcy, a także - lokalne instytucje obsługujące biznes;
„trzeci sektor”:
inicjatywy obywatelskie i organizacje pozarządowe o charakterze non-profit,
istotne (często niezorganizowane w sposób formalny grupy społeczne: pokoleniowe, środowiskowe, terytorialne,
grupy interesu,
„liderzy opinii lokalnej”
Zadania KONWENTU:
opracowuje koncepcję przygotowania strategii,
ustala harmonogram prac,
określa zakres i tematykę opracowań i analiz,
zasięga opinii zespołów konsultacyjnych oraz specjalistów z różnych dziedzin,
rozwiązuje konflikty i niespójności pomiędzy uczestnikami procesu budowy strategii,
akceptuje i przedkłada radzie gminy projekt dokumentu.
Zasady tworzenia Konwentu:
w składzie konwentu powinny być reprezentowane wszystkie znaczące siły społeczności lokalnej, także te opozycyjne wobec aktualnej władzy,
burmistrz (prezydent miasta, wójt) nie powinien unikać zapraszania do konwentu osób znanych ze swego odrębnego zdania i nieskorych do kompromisu,
jednym z zadań eksperta jest dopilnowanie, aby przy okazji kompletowania składu konwentu nie miały miejsca przykłady dyskryminacji poszczególnych grup, środowisk oraz pokoleń.