Ewidencja operatywna - gromadzi informacje o konkretnym zjawisku, które jest typowe dla danego okresu albo wystąpiło w danym miejscu, np. zjawiska losowe.

Rachunkowość - jest całościowym zamkniętym systemem obejmującym proces:

• identyfikacji,

• klasyfikacji,

• pomiaru,

• rejestracji (utrwalania informacji)

• przygotowania informacji.

o procesach gospodarczych powodujących zmiany w zakresie majątku jednostki gospodarującej lub organizacyjnej i źródeł ich pochodzenia. Ujmuje ona jednocześnie całość kosztów i strat oraz całość przychodów i zysków, co umożliwia jej ustalenie ostatecznego finansowego wyniku działalności.

Rachunkowość - jest szczególnym systemem informacyjno-kontrolnym retro-
i prospektywnym, który posiada monopol na ustalanie wyniku finansowego (zysk lub strata)
i kondycji finansowej podmiotu gospodarczego (majątek, kapitały własne i obce).

[W. Brzezin, Ogólna teoria rachunkowości]

Rachunkowość jest sztuką pomiaru, opisu i interpretowania działalności gospodarczej.

Podsystemy rachunkowości:

- Księgowość - obejmuje rejestrację, zapisywanie i utrwalanie pojedynczych zdarzeń gospodarczych a następnie grupowanie ze względu od potrzeb, a następnie przetwarzanie według określonych metod. Celem księgowości jest liczbowe ujęcie procesu działalności jednostki gospodarczej i ustalenie finansowego wyniku działalności danej jednostki za dany okres.

- Rachunek kosztów - obejmuje działania polegające na identyfikacji, pomiarze i gromadzeniu zbiorów informacji o kosztach ujmowanych w różnych przekrojach według określonych wzorców, aby dostarczyć informacje dla ustalenia wyniku finansowego i dla osób zarządzających jednostką. (jest gł fundamentem jednostki zarządzającej i dynamicznie się w ostatnich latach rozwijającą)

- Sprawozdawczość finansowa - przygotowuje sprawozdania finansowe według ściśle określonych wzorów zgodnie z wymogami prawa na podstawie danych udokumentowanych w księgowości.

Rachunkowości branżowe:

- przedsiębiorstw

- budżetową

- bankową

- rolniczą

Ze względów praktycznych i metodycznych wyodrębnia się:

- Rachunkowość finansową - prowadzona na potrzeby użytkowników zewnętrznych oraz dla celów kontrolnych; jest określona prawem bilansowym (ustawa o rachunkowości, standardy międzynarodowe)

- Rachunkowość zarządczą - wspiera proces decyzyjny w jednostce; nie jest uregulowana żadnymi przepisami prawa.

- Rachunkowość podatkową - unormowana przepisami prawa podatkowego

Użytkownicy informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych to:

- właściciele i kierownictwo jednostki gospodarczej,

- banki oraz inni pożyczkodawcy,

- inwestorzy,

- wierzyciele,

- administracja rządowa na różnych szczeblach,

- władze podatkowe,

- opinia publiczna,

- konkurencja.

Funkcje rachunkowości:

- informacyjna ( np. o poziomie kosztów, zarządcze)

- dowodowa (pojedyncze zdarzenia są dokumentowane, dokumenty zbiorcze, dowody księgowe, niektóre dokumenty podlegają wieloletniej archiwizacji)

- kontrolna (aspekt zarządczy - kontrola przebiegu działalności co do planów; kontrola powierzonego majątku - zarządowi właściciele powierzają ogromny majątek, zarząd ma swobodę decyzji)

- rozliczeniowa (rozrachunkowa - rozliczenia pracowników, z dostawami, z Urzędem Skarbowym),

- fiskalna (kształtowanie podatku dochodowego i jego rozliczenia),

- stymulacyjna ( pobudzająca, żeby kolejne zarządy przynosiły lepsze wyniki)

- analityczna (możliwość dokonywania analiz, żeby np. sprawdzić efektywność działalności zarządu)

- sprawozdawcza (rozliczanie się z Urzędem Skarbowym)

Aktywa - „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości; powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.”

Aktywa trwałe:

- okres funkcjonowania dłuższy niż 1 rok

- wartość początkowa powyżej 3,5 tys zł (zamortyzowane co rok)

- wartość początkowa poniżej 3,5 tys

Aktywa obrotowe:

- okres funkcjonowania w jednostce jest krótszy niż 1 rok

Majątek podmiotu gospodarującego
Majątek trwały (aktywa trwałe)	Majątek obrotowy (aktywa obrotowe)
Wartości niematerialne i prawne. Rzeczowy majątek trwały. Należności długoterminowe. Inwestycje długoterminowe. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.	Zapasy. Należności krótkoterminowe. Inwestycje krótkoterminowe. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Aktywa trwałe:

1) Wartości niematerialne i prawne (mają charakter niematerialny; przewidywany okres użyteczności ekonomicznej jest dłuższy niż 1 rok):

a) Koszty zakończonych prac rozwojowych poprzedzających rozpoczęcie działalności produkcyjnej

- koszty te muszą zostać wiarygodnie określone

- prace rozwojowe muszą przynieść wymierne korzyści

- przyszłe dochody osiągane przez jednostkę w wyniku zastosowania prac rozwojowych powinny pokryć koszty tych prac

b) Nabyte prawa do wykorzystania gospodarczego - np. znaki towarowe, patenty, licencje, wzory użytkowe, programy komputerowe,

c) know-how (wiedzieć jak) opisy stosowanych technologii, działań, zastosowań, określone procedury

d) dodatnia wartość formy powstaje jako różnica pomiędzy ceną nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części a niższą od niej wartością godziwą przyjętych aktywów netto

aktywa netto= aktywa nabyte jednostki - przejęte zobowiązania

Wartość firmy (Goodwill) - tylko w firmach nowo nabytych; cena, którą zapłacono sprzedającemu za firmę jest wyższa niż wartość godziwa albo rynkowa wszystkich składników tej firmy; może być ujemna wartość firmy, gdy nabywca zapłacił mniej niż wynosi wartość godziwa firmy, niż wszystkie składniki tej firmy.

e) Zaliczki na wartości niematerialne i prawne.

- amortyzujemy wartość firmy w okresie nie dłuższym niż 5 lat, ale w uzasadnionych wypadkach może ten okres wydłużyć się do 20 lat (okres amortyzacji zależy od okresu używalności jednostki)

- amortyzację ujmujemy na koncie umożenie wart niemat i prawnych oraz na koncie

- ustawa o rachunkowości daje możliwość wyboru metody amortyzacji np.: liniowa, degresywna, progresywna, naturalna

2) Rzeczowy majątek trwały.

a) Środki trwałe - to składniki mające postać fizyczną; uczestniczą one w wielu cyklach produkcyjnych (okres ekonomicznej użyteczności przekracza 1 rok), muszą być kompletne i zdatne do użytku w momencie przejęcia przez daną jednostkę i muszą być wykorzystywane przez tę jednostkę do prowadzenia swojej zasadniczej działalności. Należą do nich:

- grunty (w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów),

- budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

- urządzenia techniczne i maszyny,

- środki transportu,

- inne środki trwałe, np. ulepszenia innych środków trwałych, inwentarz żywy - stado podstawowe.

Klasyfikacja środków trwałych (KŚT):

0 - grunty,

1 - budynki i lokale,

2 - obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

3 - kotły i maszyny energetyczne,

4 - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego stosowania,

5 - specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,

6 - urządzenia techniczne,

7 - środki transportu,

8 - narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie,

9 - inwentarz żywy - stado podstawowe.

Symbole KŚT:

1 - grupa,

12 - podgrupa,

123 - rodzaj.

b) Środki trwałe w budowie - koszty ponoszone na uzupełnienie oraz zwiększenie istniejącego zasobu środków trwałych i pozyskanie nowych oraz modernizacja środków trwałych, np.:

- koszty bezpośrednią związane z budową, rozbudową, montażem, ulepszaniem składników rzeczowego majątku trwałego,

- związane z dostosowaniem danego środka trwałego do użytkowania; koszty dokumentacji projektowej danej instytucji;

- koszty przygotowania terenu pod budowę;

- koszty odsetek i prowizje od kredytów i pożyczek przeznaczonych na sfinansowanie budowy lub zakupu środka trwałego

- napraw i remontów dokonanych przed okazaniem środka trwałego do użytkowania

- dokumentacji projektowej budowanego obiektu

- opłaty związane z użytkowaniem gruntów i terenów w czasie budowy środka trwałego

- nadzoru autorskiego, inwestorskiego i generalnego wykonawcy

-prób montażowych, jeśli należność za te czynności nie jest uwzględniona w cenie robót

- ubezpieczeń majątkowych budowanych środków trwałych

c) Zaliczki na środki trwałe w budowie.

3) Należności długoterminowe - kwoty należne danej jednostce w okresie dłuższym niż 12 miesięcy z wyjątkiem kwot związanych z dostawami, np. należności wyniku postępowania ugodowego, układowego lub naprawczego. (te zalicza się do należności krótkoterminowych)

4) Inwestycje długoterminowe - aktywa (zasoby) nabywane przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych zasobów, z możliwości uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożyczek, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia określonych wyżej korzyści.

Analiza przytoczonej definicji wskazuje, iż aktywa powinny być zaliczane do inwestycji, o ile spełniają równocześnie 3 warunki:

- zostały nabyte, a więc zakupione, otrzymane w formie aportu lub nieodpłatne, w tym w postaci darowizny

- korzyści jakie czerpie jednostka z posiadania tych zasobów (przyjmujące postać np. odsetek lub dywidendy) pochodzą wprost od nich, a nie są realizowane pośrednio przez produkcję i sprzedaż wyrobów, świadczenie i sprzedaż usług, prowadzenie działalności handlowej

- celem nabycia tych aktywów jest osiąganie przedstawionych korzyści

(Inwestycje - wyrzeczenie się dziś konsumpcji na rzecz przyszłych lecz niepewnych korzyści.)

a) Nieruchomości - traktowane jako lokata, np. nieruchomości o charakterze inwestycyjnym, budynki albo grunty (działki budowlane).

b) Wartości niematerialne i prawne - za ich udostępnienie spółka czerpie korzyści, np. leasing.

c) Długoterminowe aktywa finansowe:

- Udziały i akcje - lokaty o charakterze udziałowym, prawa nabyte, które pokazują prawa własności ich nabywcy (np. udziały w innych jednostkach), prawo do podziału wyniku finansowego (np. w spółdzielniach i spółkach), nabywca akcji jest współwłaścicielem spółki S.A.

- Papiery wartościowe - dłużne papiery wartościowe ich emitenta (pożycza kapitał na rynku); ich nabywca posiada wierzytelność i godzi się na warunki stawiane przez emitenta, np.:

- obligacje obce (np. skarbowe, komunalne, korporacyjne),

- certyfikaty inwestycyjne funduszy zamkniętych,

- certyfikaty inwestycyjne funduszy mieszanych,

- kwity depozytowe,

- listy zestawne,

- inne papiery wartościowe, które stanowią stałą lokatę (przeznaczone do przechowywania na okres dłuższy niż 1 rok),

- udzielone na zewnątrz innym podmiotom pożyczki w zamian za korzyści, np. w postaci odsetek (powyżej 1 roku),

- inne składniki finansowego majątku trwałego, np. lokaty zawarte na okres dłuższy niż 12 miesięcy, wydane przez banki certyfikaty depozytowe, bazy oszczędnościowe, dokumenty potwierdzające złożenie w banku wkładu oszczędnościowego.

- Udzielone pożyczki.

- Inne składniki finansowego majątku trwałego ( polisy ubezpiecz długoterm, lokaty na okres dłuższy niż 12 mcy, certyfikaty depozytowe, bony oszczędnościowe)

d) inne inwestycje długoterminowe , np. nabyte składniki (metale szlachetne - traktowane jako inwestycja wzrostu wartości; kamienie szlachetne; dzieła sztuki; eksponaty muzealne).

Aktywa obrotowe:

1) Zapasy (rzeczowy majątek obrotowy):

a) Materiały - jednostka nabyta z zewnątrz z zamiarem zużycia w procesie działalności, np. części zamienne, surowce, opakowania, paliwa, opał, inwentarz żywy zakupiony w celu uboju; mogą być przechowywane w magazynie danej jednostki, ale w czasie przechowywania nie są jeszcze poddawane produkcji.

b) Półprodukty i produkcja w toku - jednostka wytworzyła u siebie, ale nie mają jeszcze postaci finalnej; będą podlegały jeszcze dalszemu przetworzeniu.

Półprodukty - efekt zamknięcia pewnej fazy produkcji; mogą być magazynowane; na rynku znajdują się na nie nabywcy.

Produkcja w toku - nie może być przekazana na rynek do sprzedaży; nie nadaje się do samodzielnego magazynowania.

c) Produkty gotowe - efekt konkretnej produkcji; mają postać finalną z punktu widzenia danej jednostki; możliwe do sprzedaży; nie podlegają dalszemu przetworzeniu.

d) Towary - postać rzeczowa; nabyte od innych kontrahentów z przeznaczeniem do dalszej sprzedaży bez poddawania ich przetwarzaniu w danej jednostce.

2) Należności:

a) Należności od odbiorców - z tytułu wcześniej wykonanych dostaw towarów
i usług lub sprzedaż bezgotówkowa własnych usług.

b) Należności od budżetu - np. nadpłacony VAT.

c) Inne należności - np. należności od pracowników (gdy np. pobiera zaliczkę na konto kosztów podróży); należności od zakładu ubezpieczeniowego z tytułu szkody.

d) Należności dochodzone na drodze sądowej

3) Inwestycje krótkoterminowe: (a-papiery wart, b- środki pieniężne w kasie, c- śr pien na rachunku, d- np. weksle)

a) Krótkoterminowe finansowe składniki majątku (z zamiarem szybkiej sprzedaży - do 12 miesięcy):

- krótkoterminowe aktywa finansowe:

- udziały lub akcje do zdobycia,

- inne papiery wartościowe,

- udzielone pożyczki.

- środki pieniężne (w różnych walutach):

- środki pieniężne w kasie i w banku,

- inne środki pieniężne - czeki obce z terminem płatności do 3 miesięcy; weksle obce (do 3 miesięcy); bony handlowe; bony komercyjne; bony skarbowe; lokaty założone na okres do
3 miesięcy; inne bony oszczędnościowe

- inne aktywa pieniężne - odsetki od udzielonych na zewnątrz pożyczek; odsetki od bonów skarbowych; dyskonto od weksli obcych.

b) Inne inwestycje krótkoterminowe

4) Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

a) rozliczenia międzyokresowe kosztów (np. wykupiona prenumerata na rok z góry)

b) rozliczenia międzyokresowe przychodów (należne przychody np. odsetek od pożyczek udzielonym obcym jednostkom)

---