Konspekt lekcji dla klas IV-VI szkoły podstawowej

Temat: Alkohol-nie!

Cele operacyjne:
Uczeń:
- posiada wiedzę na temat działania alkoholu na organizm człowieka,
- zna niebezpieczeństwa płynące z jego nadużywania,
- wie, jak przebiega proces uzależnienia,
- wyjaśnia takie pojęcia jak: próbowanie, zażywanie, nadużywanie, uzależnienie,
- potrafi powiedzieć: nie!
Formy i metody pracy:
- indywidualna, grupowa,
- rozmowa, pogadanka, wykład, metody aktywizujące (burza mózgów).
Środki dydaktyczne:
- "test",
- arkusz szarego papieru, pisaki,
- pojemnik z tabletkami.

Przebieg zajęć:

1. Próba odpowiedzi na pytanie: "W jaki sposób młodzież spędza czas wolny?”.
Nauczyciel przygotowuje duży arkusz papieru i pisak. Uczniowie spontanicznie, głośno wymieniają czynności, które nauczyciel zapisuje na papierze, dzieląc je na dwie grupy. Po wyczerpaniu propozycji nauczyciel przypina papier do tablicy i wspólnie z uczniami ustala nagłówki do proponowanych sposobów spędzania wolnego czasu: np.
Ustalenie tematu zajęć.

właściwy spacer z psem czytanie książek, itp.

niewłaściwy picie alkoholu palenie papierosów, itp.

2. Sprawdzenie wiadomości uczniów na temat alkoholu i jego działania na organizm człowieka, przeprowadzenie testu.
Test
Piwo nie zawiera prawdziwego alkoholu.
Prawda/Fałsz
Ludzie z wyższym wykształceniem
nie uzależniają się od wódki.
Prawda/Fałsz
Alkoholizm jest chorobą.
Prawda/Fałsz
Niektóre wina są dobrym lekarstwem
na przeziębienie.
Prawda/Fałsz
W wódce znajduje się inny alkohol
niż w piwie.
Prawda/Fałsz
Osobom z tzw. mocną głową
alkohol nie szkodzi.
Prawda/Fałsz
Piwo mogą spożywać osoby,
które ukończyły 16 lat.
Prawda/Fałsz
Kobiety upijają się szybciej niż mężczyźni. Prawda/Fałsz
Ktoś, kto ma silną wolę,
nie uzależni się od alkoholu.
Prawda/Fałsz
Niewielkie ilości alkoholu spożywane
codziennie nie szkodzą,
ale pomagają zachować zdrowie.
Prawda/Fałsz

Każdy uczeń odpowiada indywidualnie (anonimowo) na pytania "testu", który następnie jest zbierany i dokładnie mieszany. Ochotnik losowo wybiera pierwszy test, odczytując kolejne pytania i odpowiedzi. Po każdym pytaniu cała grupa zastanawia się i dyskutuje nad prawidłowością odpowiedzi.

3. Czym jest alkohol, jego wpływ na zdrowie człowieka - krótki wykład nauczyciela.
Nauczyciel podaje informacje dotyczące alkoholu i jego wpływu na najważniejsze narządy człowieka. Uczniowie powinni zapamiętać, że po spożyciu alkohol wędruje do żołądka, gdzie podrażnia błonę śluzową, po czym trafia do krwiobiegu. Wraz z krwią jest przenoszony do wątroby, którą uszkadza oraz do mózgu, w którym nieodwracalnie niszczy komórki nerwowe.

4. Wyjaśnienie przez nauczyciela przebiegu procesu uzależnienia, rozmowa kierowana.
Nauczyciel stawia na stole pojemnik z tabletkami, pytając jednocześnie uczniów, czy można ich używać bez ograniczeń i kto może dziecku podawać lekarstwa. Kieruje rozmową tak, by uczniowie zastanowili się nad tym, co może się stać, gdy jedna dawka lekarstwa, jedna tabletka nie spowoduje ustąpienia dolegliwości. W czasie dyskusji należy wyodrębnić słowa kluczowe: próbowanie, zażywanie, nadużywanie (używanie zbyt częste, w niewłaściwy sposób), uzależnienie. Następnie nauczyciel zapisuje wyodrębnione słownictwo na tablicy i w miarę dokładnie wyjaśnia jego znaczenie. Dla zobrazowania poszczególnych terminów można podawać różne przykłady. Należy podkreślić fakt, iż od alkoholu można się uzależnić podobnie jak od lekarstw i papierosów.

5. Odgrywanie scenek, zwrócenie uwagi na konieczność nauczenia się odmawiania, gdy ktoś zachęca do spożycia alkoholu.
Nauczyciel wybiera trzech uczniów z klasy. Każdemu z nich wręcza karteczkę z zapisanym zadaniem:
- Namów mnie do tego, bym zrezygnował z zadania klasie pisemnej pracy domowej.
- Namów mnie do tego, bym zrezygnował z zapowiedzianego na dzisiaj sprawdzianu.
- Namów mnie do tego, bym całą dzisiejszą lekcję poświęcił na grę w piłkę z uczniami na boisku szkolnym.

Wybrani uczniowie odgrywają scenki, w których próbują namówić nauczyciela do wykonania czynności zgodnie z otrzymaną instrukcją. Nauczyciel za każdym razem odmawia: stanowczo, żartobliwie. Po odegraniu scenek rozpoczyna się dyskusja na temat tego, w jaki sposób ludzie najczęściej namawiają do złego oraz jakie są metody odmawiania. Nauczyciel omawia zaprezentowane przez siebie sposoby odmawiania i informuje uczniów, że mówienia "nie" można się nauczyć.
Nauczyciel opowiada sytuację, na podstawie której dwoje dzieci odegra scenkę:
Do klasy przyszedł nowy uczeń. Chciałby zainteresować wszystkich swoją osobą i zyskać nowych kolegów. Po lekcjach próbuje zaprosić na piwo kolegę.
Jeden zachęca, zaprasza, jest natarczywy.
Drugi odmawia - można używać różnych argumentów: kulturalnie, ale stanowczo odmówić, tzn. "wykręcić się", zamienić to w żart.
Scenkę można kilkakrotnie powtórzyć.

6. Podsumowanie zajęć. Odpowiedzi na pytania:
- Czy łatwo jest odmawiać, gdy ktoś proponuje alkohol?
- Dlaczego należy odmawiać?

KONSPEKT LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W KL.IV -VI 

Temat: Agresja - co z tego będziesz miał? 
 

CEL OGÓLNY:  kształtowanie u uczniów postaw zmierzających do eliminowania zachowań agresywnych i propagujących zachowania sprzyjające rozwijaniu pozytywnych relacji koleżeńskich 

Cele operacyjne: 
         Uczeń:

• Rozumie znaczenie słowa „agresja”

• Potrafi określić rodzaje agresji

• Wskazuje zachowania budzące agresję

• Określa przyczyny zachowań agresywnych

• Przewiduje skutki zachowań agresywnych

 

Metody:

• Pogadanka

• „Burza mózgów”

• Dyskusja

• „Śnieżna kula”

• Ścieżka decyzyjna „ za i przeciw”

 

Środki dydaktyczne: kartki, arkusze papieru, flamastry, kartki z serduszkiem, maskotka

 
Umiejętności kluczowe: 
 
1. Skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, 
rozwój komunikacji interpersonalnej 
2. Efektywne współdziałanie w zespole, grupie 
3. Rozwiązywanie problemów w twórczy sposób 
4. Odnoszenie do praktyki wiedzy teoretycznej  
 
 

 
 

Przebieg zajęć: 
 
    I Część wstępna

1. Zabawa integrująca zespół klasowy

Wszyscy uczestnicy  siedzą w kręgu. Nauczyciel rzuca np. maskotką, piłką do wybranego ucznia i prosi o dokończenie zdania: /propozycje zdań/

Cieszę się gdy……………………..

Bardzo lubię ………………………

Potrafię ……………………………

Denerwuję się gdy ………………..

Kiedy jest mi smutno……………..

Mam dobry humor ……………….

Złości mnie ……………………….

Najlepsza rzecz, jaka zdarzyła mi się w tym tygodniu ………………………….

Najgorsza rzecz, jaka zdarzyła mi się w tym tygodniu …………………………

 
II Część główna

1.Nauczyciel przedstawia temat zajęć i prosi uczniów o podanie skojarzeń do słowa „agresja” - uczeń zapisuje na tablicy. 
Następuje wspólna analiza zapisanych słów , próba zdefiniowania słowa agresja  
i określenia jej rodzajów. 
 
2. Uczniowie otrzymują karteczki na których zapisują  jakie zachowania, sytuacje, bądź też osoby budzą w nich agresję / po zapisaniu przyklejają je na jednej połowie dużej kartki papieru , jeden uczeń głośno odczytuje/ 
Chwila zastanowienia się , analizy i uogólnienia. 
 
3.Następnie uczniowie zapisują na karteczkach jakie zachowania, które osoby , sytuacje budzą  
w nich uczucia przyjacielskie / przyklejają karteczki do drugiej połowy papieru, głośne odczytanie/ 
 
4.Na podstawie zapisanych sformułowań uczniowie opowiadają się za i przeciw określonym zachowaniom; dokonują wyboru uzasadniając, z którymi ludźmi czują się lepiej i bezpieczniej. 
 
5.Diagnoza zjawiska agresji w szkole, klasie i najbliższym otoczeniu. 
/ podział na grupy /  
Grupa A - zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące zagadnienia agresji - jak jest, jakie formy agresji stosują ludzie ,uczniowie wobec siebie. 
 
Grupa B - dlaczego występuje zjawisko agresji 
 
Grupa C - jak powinno być, jak powinni zachowywać się ludzie wobec siebie 
 
Grupa D - dlaczego nie jest tak, jak być powinno 
 
Po przedstawieniu efektów pracy każdej z grup, uogólnienie problemu wyciągnięcie wniosków. 
 
6. Krótki rachunek sumienia- każdy uczeń zastanawia się i zapisuje na kartce , jakie formy agresji stosuje wobec innych osób /nie odczytuje się głośno/ 
 
7. Dyskusja wokół sformułowania: „ Każdy z nas może coś zrobić, aby było mniej przemocy, agresji, a więcej wzajemnego szacunku i życzliwości” 
Uczniowie siedząc w kręgu kończą zdanie:  
- Ja spróbuję................................................... 
- Ja mogę........................................................ 
- Postaram się ................................................itd. 
 
8.Układamy 10 przykazań klasy zmniejszających agresywne zachowania  
/ uczniowie pracują w grupach po czym prezentują opracowania, wybór i zapisanie poszczególnych punktów./ 
 
9. Gra „ Tydzień życzliwości” 
Losowanie karteczek, na kilku narysowane jest serduszko. Osoba, która wylosuje taką karteczkę nie chwali się , ale przez następny tydzień stara się być „ serduszkiem” dla innych , Nikomu  
o tym nie mówi, na następnym spotkaniu próba odgadnięcia, kto był naprawdę serduszkiem .  
Grę powtarza się . 

   III Podsumowanie

Nauczyciel prezentuje planszę ewaluacyjną.

Uczniowie odpowiadają na pytania:

• Co podobało mi się na zajęciach, co zamierzam wykorzystać, co wyniosłem z zajęć

• Co podobało mi się najmniej, czym nie byłem zainteresowany

/odczytujemy kartki losowo wybrane przez uczniów/ 

 
 

Temat: „Czy agresją możemy coś osiągnąć?” 

Cele:

-dydaktyczne-próba zdefiniowania pojęcia agresja

-wychowawcze-próba odpowiedzi na pytanie, czy to jak jesteśmy wychowani wpływa na eksponowanie agresji

-resocjalizacyjne-udowodnienie, że agresja nie jest metodą dojścia do celu 

Metody:

-dydaktyczne-dyskusja

-wychowawcze-praca w małych grupach 

Środki wychowawcze:

-arkusz ćwiczeń 1 „Odpowiedz T, ?, N”

-arkusz ćwiczeń 2 „Dokończ zdania” 

Przebieg zajęć:

1.Część wstępna:

-przywitanie wychowanków

-zapoznanie z tematem zajęć

-próba zdefiniowania słowa „agresja” 

2.Część zasadnicza:

-wypełnianie arkusza ćwiczeń 1. Zawiera on zestaw wypowiedzi i przeżyć doznawanych przez większość ludzi. Zadaniem wychowanków jest zaznaczenie odpowiedzi, którą uważają za najtrafniejszą. Na podstawie udzielanych odpowiedzi wnioskujemy o stopniu agresywności danego uczestnika. Próbujemy dojść do źródeł tego uczucia.

-wypełnianie arkusza ćwiczeń 2 oraz dyskusja która ma dać nam odpowiedź na pytanie „Dlaczego ludzie są agresywni?” „W jakich sytuacjach budzi się agresja?” „Jak ludzie wyładowują swoją agresję?' „Jak ty sam rozładowujesz swoją agresję?”

-odpowiedzi dają obraz stanu ogólnego grupy. Próbujemy odpowiedzieć na zadane wcześniej pytanie „Czy wychowanie ma wpływ na eksponowanie swojej agresji?”. Dyskusja ma doprowadzić do sformuowania spójnego wniosku. 

3.Rekapitulacja:

-podsumowanie zajęć i próba odpowiedzi na pytanie „Czy agresja pomaga dojść do wyznaczonego celu?”

-próba wyciągnięcia wniosków z zajęć, stawiamy pytanie „Czy te zajęcia dały wam pełniejszy obraz samego siebie?”

-rozdanie na własność wychowankom materiałów dotyczących przemocy w rodzinie 

4.Zakończenie:

-podziękowanie za udział

-udzielenie pochwał 

Arkusz ćwiczeń 1 

Zaznacz odpowiedź, która dotyczy ciebie: T- tak, N- nie, ?-jestem niezdecydowany. 
 

1.Szukam sposobności, by zaszkodzić ludziom, których nie lubię                         T     ?     N 
 

2.Wpadłem kiedyś w taką złość, że uszkodziłem sprzęty w domu                         T     ?     N  
 

3.Istnieje ktoś kogo nienawidzę                                                                               T     ?     N 
 

4.Człowiek pokrzywdzony ma prawo do zemsty                                                    T     ?     N 
 

5.Gdy ktoś się mnie czepia to w końcu solidnie dostanie                                       T     ?     N 
 

6.W ostrej dyskusji zdarza mi się tracić panowanie nad sobą                                 T     ?     N 
 

7.Zrobiłbym chyba wszystko, gdyby mnie sprowokowano                                    T     ?     N 
 

8.Gdy ktoś mnie skrzywdzi odpłacam mu tym samym                                           T     ?     N 
 

9.Są chwile, gdy czuję nienawiść do całego świata                                                 T     ?    N 
 

10.W złości robię awantury najbliższym                                                                 T     ?     N 
 

11.Z zasady rewanżuję się za doznane krzywdy                                                     T     ?     N 
 

12.Były takie chwile, że czułem nienawiść do samego siebie                                 T     ?     N 
 

13.Czasem w gniewie odczuwam chęć wyrządzenia komuś krzywdy                    T     ?     N 
 

14.Mam porywcze usposobienie                                                                              T     ?     N 
 

15.Wiem, że uczyniłem wiele zła                                                                            T     ?     N 
 

Arkusz ćwiczeń 2 

Dokończ rozpoczęte zdania: 
 

1.Według mnie agresja jest 

....................................................................................................................................................... 
 

....................................................................................................................................................... 

2.Ludzie są agresywni bo 

....................................................................................................................................................... 
 

....................................................................................................................................................... 

3.Agresja może być usprawiedliwiona gdy 

....................................................................................................................................................... 
 

....................................................................................................................................................... 

4.Odczuwasz agresję gdy 

....................................................................................................................................................... 
 

....................................................................................................................................................... 

5.Gdy jesteś agresywny to 

....................................................................................................................................................... 
 

....................................................................................................................................................... 

6.Najlepszy wg ciebie sposób rozładowania agresji to 

....................................................................................................................................................... 
 

.......................................................................................................................................................

 
 
 

DLA WYCHOWANKÓW-do pozostawienia sobie, rozdania rodzicom, krewnym, znajomym 
 

Przemoc ma na celu wywieranie wpływu, nie musi oznaczać, że jest wykonywana z premedytacją. 
 
 
 
  
 

KONSPEKT ZAJĘĆ WARSZTATOWYCH NA TEMAT: AGRESJA I PRZEMOC. JAK SIĘ IM PRZECIWSTAWIĆ?   CEL ZAJĘĆ: • zwiększenie świadomości uczniów na temat: czym jest agresja i przemoc?; • analizę przyczyn zachowań agresywnych, • poszukiwanie sposobów przeciwdziałania agresji i przemocy, • uświadomienie młodzieży  różnorodności zachowań agresywnych jakie    są przez nią stosowane i jakie wywołują one skutki u ofiar; • zapoznanie ze sposobami radzenia sobie z agresją i zapobiegania jej; • wskazanie pozytywnych sposobów i technik hamowania i rozładowania agresji, • ćwiczenie umiejętności rdzenia sobie z własną złością • skłonienie do refleksji nad swoim zachowaniem,             METODY:   praca w grupach, burza mózgów, praca indywidualna, mini wykład , dyskusja,                  scenki, rundka   POMOCE:  kartki papieru, pisaki, załączniki (nr 1, 2, 3, 4, 5, 6) CZAS TRWANIA: 90 min UCZESTNICY: uczniowie klas I i II PRZEBIEG   ZAJĘĆ: 1. Przywitanie z grupą i zapoznanie z tematyką zajęć. 2. Zabawa integracyjna. Wychowawca   proponuje, aby wszyscy opowiedzieli, co dobrego spotkało ich w minionym tygodniu. 3. Burza mózgów :„Z czym kojarzy nam się słowo AGRESJA i PRZEMOC?” Prowadzący zapisuje na tablicy słowa „agresja” i „przemoc”, a uczniowie metodą „burzy mózgów” podają swoje skojarzenia z tymi pojęciami. Wszystkie hasła zostają zapisane na tablicy. Nauczyciel podsumowuje na podstawie załącznika 1 i 2.   4. Mini wykład: „Rodzaje zachowań agresywnych”  na podstawie załącznika 3.  Które z nich występują w szkole/w klasie?      5. Praca na forum klasy: „Dlaczego młodzi ludzie zachowują się agresywnie, dlaczego stosują przemoc?” Wspólne wypracowanie powodów zachowań agresywnych. Uczniowie zgłaszają swoje pomysły, nauczyciel zapisuje je na arkuszu zbiorczym lub tablicy  i uzupełnia odpowiedzi uczniów na podstawie załącznika 4. 6. „Jakie formy agresji/przemocy można spotkać w klasie?” - praca w małych grupach. Uczniowie w 4 grupach wypisują jakie formy agresji i przemocy można spotkać w klasie; nauczyciel tworzy na arkuszu tabelę (patrz załącznik 5). 7. Co robi człowiek, gdy się złości? Co mogę zrobić, gdy ktoś wobec mnie zachowuje się agresywnie?- praca w grupach. Uczniowie zastanawiają się nad tym, jak ludzie rozładowują negatywne uczucia: złość, gniew, wściekłość? Nauczyciel zapisuje na  tablicy  wypowiedzi uczniów. Wspólnie z prowadzącym określają, które z nich są niebezpieczne, które pozytywne i bezpieczne. Które z bezpiecznych sposobów rozładowania trudnych emocji są możliwe do zastosowania w szkole? Dyskusja. W ten sposób powstaje wykaz radzenia sobie z agresją.              Można te pomysły spisać na planszy i zawiesić w klasie, aby przypominały o tym,  jak można sobie poradzić w trudnych dla nas sytuacjach. 8. „Moje spotkania z agresją” - praca w 4 grupach. Uczniowie losują po 1 scence (załącznik 6) i zastanawiają się, jak by się zachowali na miejscu bohatera scenki i ewentualnych świadków takiego zdarzenia. Dyskusja w grupach i na forum klasy. 9. Omówienie pracy w forum grupach.  Wszyscy uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela, który zapisuje odpowiedzi na arkuszu zbiorczym wg wzoru: Co czuje ofiara agresji? Co czuje agresor?  Jakie są skutki agresji?                               Podsumowanie: Zwracamy uwagę jaki jest wpływ przeżywanych emocji na zachowanie człowieka?; jaki jest wpływ zachowań agresywnych na relację z drugim człowiekiem? (agresja rodzi agresję, agresja niszczy relacje, burzy poczucie bezpieczeństwa). Uświadamiamy, że dużą rolę w przerwaniu agresji mają świadkowie. Każdy z nas może coś zrobić w przezwyciężaniu agresji , aby na świecie było mniej przemocy. NIE MOŻNA BYĆ OBOJĘTNYM! 10. Rundka: „Co daje mi w kontakcie z drugim człowiekiem poczucie  bezpieczeństwa?                              11.  Podsumowanie. Ocena aktywności uczniów. Opracowała: Monika Łukasik - pedagog szkolny   Załącznik 1 CO TO JEST AGRESJA I PRZEMOC?  W psychologii agresja oznacza „działanie skierowane przeciwko osobom lub przedmiotom, wywołującym  u jednostki niezadowolenie lub gniew”.  Agresja może występować w postaci fizycznej lub słownej, może przejawiać się w formie bezpośredniej - skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości i w formie przemieszczonej - skierowanej na obiekt zastępczy. Przemoc - to zachowania agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób, /…/ w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych . Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu. Przemoc powstaje zwykle na podłożu emocjonalnym, ale czasem jest działaniem ściśle i dokładnie zaplanowanym zarówno pod kątem doboru ofiar, zastosowanych form przemocy, a także celów, które napastnik zamierza osiągnąć. Według J. Mellibrudy przemoc jest zawsze intencjonalna, narusza prawa i dobra osobiste jednostki, zawsze powoduje szkody. Przemoc ma tendencje do powtarzania się, jest często rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia niemocy. Za przemoc odpowiedzialny jest sprawca, bez względu na to, co zrobiła ofiara.              Załącznik 2 Termin agresja wywodzi się z języka łacińskiego, gdzie agressio oznacza napad, a agressor - rozbójnika. Autorzy zajmujący się problemem agresji w podobny sposób definiują to pojęcie. Zachowaniem agresywnym nazywa się: zachowanie przybierające formę ataku skierowanego przeciw określonym osobom lub rzeczom . Jednak nie wszyscy uważają, iż zjawisko to ma charakter wrogi. Przykład takiego odmiennego rozumienia stanowi definicja z Międzynarodowego Słownika Webstera, opisująca agresję jako: ...poruszanie się naprzód. Cel ruchu nie ma znaczenia. Może to być zamierzenie przyjazne lub wrogie . Powszechnie jednak wciąż pojęcie to oznacza: działanie skierowane przeciwko osobom lub przedmiotom, wywołującym u jednostki niezadowolenie lub gniew . Zjawisko to może występować w postaci fizycznej lub słownej, może przejawiać się w formie bezpośredniej - skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości, i w formie przemieszczonej - skierowanej na obiekt zastępczy. Wielu autorów, np. A. Bandura i R.H. Walters, uważa agresję za psychologiczną przyczynę wielu przestępstw: mimo że ten pogląd nie jest powszechny, badania nad przyczynami i formami agresji uważane są za najlepsze źródło poznania psychologicznych uwarunkowań zachowania przestępczego . Przemoc jest to zachowanie wykorzystujące nierównowagę sił, agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób, w którego wyniku inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych . Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu. Przemoc powstaje w wyniku silnych emocji, ale czasem jest działaniem ściśle i dokładnie zaplanowanym zarówno pod kątem doboru ofiar, zastosowanych form przemocy, jak też i celów, które napastnik zamierza osiągnąć. Przemoc jest zawsze intencjonalna , narusza prawa i dobra osobiste jednostki, zawsze powoduje szkody. Jej cechą charakterystyczną jest tendencja do powtarzania się. Często przejawy przemocy są rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia niemocy jednostki. Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca - bez względu na to, co zrobiła ofiara. Niektóre groźby werbalne są już w istocie aktami przemocy, stanowiąc przejaw agresji psychicznej.   Załącznik 3 Rodzaje agresji i przemocy Agresja może przejawiać się na różne sposoby. Zawsze jednak pojawia się ładunek wrogości i atak ukierunkowany. Pojęcie to zazwyczaj kojarzymy z agresją fizyczną, czyli naruszeniem nietykalności cielesnej. Istotnego znaczenia nabiera jednak zjawisko agresji psychicznej. O ile pierwsza może skutkować uszkodzeniem ciała, o tyle druga funkcjonuje w sposób ukryty, jest milcząco akceptowana, a zarazem ma dalej idące, długofalowe skutki społeczne. 3.1. Czynna i bierna • Agresja czynna - to działania szkodliwe dla osób lub przedmiotów, na które je się kieruje. Z reguły bywa głośna i widoczna. Jej zewnętrzne oznaki to: krzyki, oskarżenia, złośliwości, szyderstwa, groźby i fizyczny atak. Najczęściej jest próbą ochrony samego siebie (poczucie własnej wartości, własnych potrzeb, przekonań czy stanu posiadania), a jej przyczyną jest głęboki brak poczucia bezpieczeństwa czy reakcja na frustrację. Często bywa także sposobem wyrażania negatywnych emocji lub osiągnięcia czegoś (np. pewnych dóbr materialnych). • Agresja bierna - to próby manipulacji drugą osobą, dokuczanie jej lub ranienie bez ryzykowania otwartego konfliktu. Agresja bierna jest bardziej destrukcyjna od czynnej. Bierny agresor nie daje się złapać na gorącym uczynku. Dzieci, które uciekają się do agresji biernej, zazwyczaj zaprzeczają, że czują gniew wobec drugiej osoby czy wobec samego siebie. Zamiast otwartej wojny wybierają partyzanckie podjazdy, sabotaż i ochłodzenie stosunków. Bierna agresja to: nieodzywanie się, naburmuszona mina, obrażanie się.   3.2 Bezpośrednia i przeniesiona • Agresja bezpośrednia - jest skierowana na osoby będące powodem frustracji. • Agresja przeniesiona - zwraca się ku osobom, które nie miały nic wspólnego z frustracją agresora. Mamy z nią do czynienia u dziecka, które surowo karane przez ojca w domu, zachowuje się agresywnie wobec słabszych kolegów w szkole, bijąc ich i dokuczając im w różny sposób. Agresja przeniesiona jest tyleż powszechna, co niekorzystna w warunkach współżycia grupowego, np. w klasie szkolnej, gdyż atak następuje bez żadnego zrozumiałego dla innych powodu. Wzbudza to poczucie krzywdy, przeświadczenie o niesprawiedliwym traktowaniu, a nieraz również chęć zemsty i odwetu za doznane przykrości, co przyczynia się do powstawania i narastania konfliktów grupowych.   3.3. Fizyczna, werbalna i emocjonalna • Agresja fizyczna - może przybierać formę zachowań napastliwych lub destruktywnych o bezpośrednim lub pośrednim charakterze. Do bezpośrednich zachowań należą te, które przybierają formę trwających stosunkowo krótko ruchów poszczególnych części ciała: rąk (uderzenie, trącenie, szarpanie), nóg (nastąpnięcie, podstawienie nogi, kopnięcie), mięśni twarzy (wykrzywianie się, przedrzeźnianie). Atak może odbywać się przy użyciu prostych narzędzi, takich jak: szpilka, linijka, kamień. Agresja często wyraża się w formie złożonych zachowań napastliwych i przybiera postać bójek, pobić, przestraszania kogoś, niesprawiedliwego traktowania. Pośrednie zachowania napastliwe występują zazwyczaj jako: dokuczanie, przeszkadzanie, zanieczyszczanie, chowanie lub zamiana przedmiotów. Agresor często działa anonimowo. Do zachowań destruktywnych należą: rzucanie, uderzanie, kopanie, wybuchy złości. Pośrednie zachowania destruktywne polegają na niszczeniu lub uszkadzaniu rzeczy stanowiących własność osoby będącej przedmiotem agresji (np. psucie, darcie, brudzenie, wybijanie szyb). • Agresja werbalna - to jeden ze sposobów wyrażania uczuć negatywnych w formie i treści wypowiedzi: kłótnie, krzyki, wyśmiewanie, przezywanie, ośmieszanie, dokuczliwość słowna. Może przybierać formę bezpośrednich lub pośrednich wypowiedzi napastliwych, szkodzących i poniżających. - Bezpośrednia agresja słowna wyraża się poprzez: wypowiedzi napastliwe - tj. grożenie, straszenie, odpędzanie; wypowiedzi szkodzące - tj. odbieranie uprawnień przysługujących danej osobie, podawanie nieprawdziwych informacji; wypowiedzi poniżające - takie jak: przezywanie, wyśmiewanie, wysuwanie nieuzasadnionych wątpliwości. - Pośrednia agresja słowna to skierowane do osób trzecich wypowiedzi agresywnych mających wyrządzić przykrość lub szkodę danej osobie. Przejawia się w wypowiedziach napastliwych, szkodzących i poniżających. • Agresja emocjonalna - jest jednym ze skutków przeżywania przez dziecko lęku lub złości, spowodowana jest najczęściej brakiem zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa. Agresja emocjonalna bezpośrednia może wywoływać: płacz, krzyk, ucieczkę, bicie, plucie, kopanie.   3.4. Autoagresja Brak wiary we własne siły, zaburzenia w postrzeganiu własnej osoby, nieumiejętność sprostania wymaganiom, brak nadziei prowadzą do zachowań agresywnych skierowanych przeciw własnej osobie. Może to być skłonność do zachowań ryzykownych, nieświadome działanie na własną szkodę, lęk przed działaniem. Częstą formą działań autodestrukcyjnych są zachowania związane z uzależnieniem. Wiele osób uzależnionych ma pełną świadomość wyrządzanego sobie zła, np. dla palacza o skłonnościach autodestrukcyjnych ostrzeżenie o konsekwencjach zdrowotnych nie ma większego znaczenia. Autoagresja może przyjmować różne postacie - np.: drastyczne odchudzanie, samookaleczenia, próby samobójcze.   Załącznik 4 PRZYCZYNY AGRESJI/PRZEMOCY Przyczyny tkwiące w rodzinie: • brak ciepła, zaangażowania, zainteresowania sprawami swego dziecka • pobłażliwość i przyzwolenie dla dziecka na stosowanie agresji wobec innych • brak jasnego przekazu, co jest dobre, a co złe • brak jasno wyznaczonych granic - jak dziecku wolno się zachowywać, a jak nie • stosowanie agresji i przemocy przez rodziców w kontaktach między dorosłymi i w stosunku do samego dziecka • wychowanie w duchu „dziecko nie ma głosu” • rozwiązywanie konfliktów i napięć domowych metodami „siłowymi” • kryzysy domowe (kłótnie, rozwód rodziców) • podwójne wzorce zachowań (co innego się mówi, co innego robi) • gorący temperament samego dziecka Przyczyny istniejące w szkole Czynniki związane z samą instytucją i organizacją szkoły, typu: • hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość • czas spędzony głównie w sposób ukierunkowany • stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek • zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania się z pracy grupy • anonimowość uczniów i nauczycieli Czynniki związane z relacjami nauczyciele - uczniowie, typu: • chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów • niewłaściwe sposoby komunikowania się nauczycieli z uczniami (poniżanie, ośmieszanie przed klasą, straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela itp.) • agresja i przemoc dorosłych na terenie szkoły • rozwiązywanie konfliktów dorośli - dzieci metodami „siłowymi” • relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i wzmacniania pozytywnych zachowań dzieci Czynniki związane z procesem nauczania, typu: • zbyt dużo wymagań bez uwzględnienia potencjału i możliwości dzieci • brak doceniania i podkreślania wysiłków i postępów dzieci, skupianie na negatywach • niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów • mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas lekcji • nuda i schematyczność podczas lekcji Poza tym: • brak spójnych reakcji nauczycieli na agresywne zachowanie i akty przemocy w szkole • brak jasnych reguł życia szkolnego • brak konsekwencji i zgodności nauczycieli w egzekwowaniu przyjętych norm • brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za życie szkoły Wpływ grupy rówieśniczej Dzieci mogą przyłączyć się do prześladowania kolegów, ponieważ: • naśladują osobę z grupy, ocenianą przez nich pozytywnie (odważna, silna), która zachowuje się agresywnie; oni samo często są niepewni swej pozycji w grupie • widzą, że używający przemocy uczeń odnosi korzyści, nie traci swej popularności • naśladowany uczeń stosujący przemoc nie spotyka się z negatywnymi konsekwencjami za strony dorosłych • w grupie rozmywa się odpowiedzialność (jeżeli jest się jednym z wielu odpowiedzialność słabnie i zmniejsza się poczucie winy) • długotrwałe dokuczanie ofierze powoduje, że uczniowie zmieniają do niej swój stosunek; prześladowanie ofiary czyni ją w oczach dzieci mniej wartościową, zasługującą na taki los; poczucie winy zatem maleje, wyrzuty sumienia słabną   Wpływ mediów Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się przez dzieci agresywnych zachowań. Dzieci wyraźniej uczą się zachowań agresywnych, gdy pokazywana forma przemocy: • przynosi sprawcy satysfakcję, nagrodę lub nie jest ukarana • jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą dziecko może się łatwo utożsamić • jest dokonywana jednocześnie przez wiele osób • jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi • jest przedstawiona jako aprobowana społecznie • jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie (można ją naśladować) Media obniżają poziom empatii, współczucia u dzieci dla ofiar oraz podwyższają próg tolerancji wobec przemocy, szczególnie gdy: • nie pokazują cierpienia, krzywdy ofiary przemocy • nie ukazują negatywnych skutków przemocy, a napięcie u napastnika po zastosowaniu przemocy znika, napastnik rozluźnia się   Opracowała: Monika Łukasik Pedagog szkolny   Załącznik 5 Jakie formy agresji/przemocy można spotkać w klasie? Przemoc ma różne formy , w klasach pojawia się: (przykładowy podział) Przemoc fizyczna (fizyczne zadawanie bólu drugiej osobie) bicie popchnięcia podcinanie wymuszanie pieniędzy zamykanie niszczenie własności kopanie plucie  Przemoc słowna (stosowanie brutalnych i wulgarnych słów) Przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego przezywanie wyśmiewanie grożenie ośmieszanie plotkowanie namawianie się szantaż obrażanie oszczerstwa  wrogie gesty, miny izolowanie manipulowanie związkami wykluczenie z grupy                   Przemoc emocjonalna (zastraszanie, szantaż, groźby, wycofanie miłości) Przemoc moralna i duchowa (gdy ktoś poniża drugą osobę, oszukuje, niesłusznie oskarża i potępia)              Załącznik 6 1. Na boisku szkolnym, podczas przerwy podchodzą do Ciebie dwaj  starsi uczniowie i mówią, abyś dał im pieniądze. Jak poradzisz sobie w tej sytuacji?   2. Ola z Kasią dokuczają Ani. Próbują Ciebie namówić, abyś dołączyła i robiła to samo. Nie masz na to ochoty. Wiesz, że jest to przemoc psychiczna. Co zrobisz? Jak zareagujesz?   3. Czekasz w długiej kolejce na obiad w stołówce szkolnej. Nagle podchodzi kilku chłopców i wpychają się przed Tobą w kolejkę. Wiesz, że są od Ciebie starsi i wyżsi. Co zrobisz lub powiesz?   4. Wchodząc do szatni widzisz, jak dwóch chłopów bije się. Wokół zebrało się kilka osób. Jak powinieneś się zachować? Co zrobisz?

 
 
 
 
 
 

Temat:
CZY DZIAŁALNOŚĆ SEKT STANOWI ZAGROŻENIE
DLA WSPÓŁCZESNEJ RODZINY?

Cele:

• pogłębianie wiadomości o sektach, zapoznanie się z metodami działalności sekt

• uświadomienie ,że sekta jest zjawiskiem destrukcyjnym

• dostrzeganie potrzeby samopoznania wśród uczniów

• uświadomienie sobie roli rodziny w pełnym rozwoju osobowym człowieka

• uwrażliwienie uczniów na zagrożenia, jakie niesie ze sobą działalność sekt dla jednostki i całej rodziny

Środki dydaktyczne:

• fragment filmu

• encyklopedia PWN

Metody:

• praca w grupach

• pogadanka

• burza mózgów

Przebieg lekcji:

CO TO JEST SEKTA? - wypowiedzi indywidualne

1. Jest to grupa ludzi młodych skupionych wokół swego przywódcy.
   Cechują ją:

• silne więzi grupowe,

• wrogość do otaczającego świata,

• ślepe posłuszeństwo,

• przyporządkowanie jednostki grupie

• określony sposób odżywiania

• może być własny strój

Destruktywna grupa kultowa, której członkowie werbowani są w sposób zwodniczy i zatrzymani poprzez użycie nieetycznych technik manipulacji i kontroli myślenia oraz intensywnego programowania.

NAZWY SEKT - wypisanie na tablicy

• Niebo, Moona

• Ruch Hare Kriszna, Himawanti

• Rodzina, Kościół Scientologiczny

• Fallung Daffa, Sataniści

JAK WYGLĄDA ŻYCIE W SEKCIE? - wypowiedzi uczniów

   Na czele stoi guru, któremu towarzyszy żona, otoczony jest kilkoma pomocnikami (wtajemniczonymi w działanie sekty), pilnującymi porządku i dyscypliny. Potem stoją mężczyźni, najniżej w sekcie występują kobiety i dzieci, które nie mają żadnych praw, są wykorzystywane do ciężkich prac fizycznych, karane za drobne przewinienia, źle odżywiane, pozbawione opieki medycznej.

SPOSOBY WERBOWANIA - praca w grupach

• Plakaty - zaproszenia na spotkania Kursy językowe i medytacje

• Działalność gospodarcza - szybki biznes

• Zaproszenie na seminarium językowe

• Kursy doskonalenia osobowości Promocyjne wyjazdy po kraju

WERBOWANIE:

• bombardowanie swoją miłością

• proponowanie przyjaźni

• pochlebstwa

• zapraszanie na spotkania

• częstowanie egzotycznymi potrawami

• wsłuchiwanie się i analiza problemów nowych członków

JACY LUDZIE ULEGAJĄ WPŁYWOM? - praca w grupach

• młodzi i zagubieni

• odrzuceni przez społeczeństwo

• niekochani

• uwikłani w konflikty rodzinne

• mający kłopoty z nauką

• o niskim poczuciu wartości

ETAPY DEFORMACJI KANDYDATA: - wypowiedzi

• ROZMIĘKCZANIE - wywołanie kryzysu tożsamości, usunięcie dotychczasowych wartości, sensu i celu życia, podważanie poczucia rzeczywistości, wywołanie lęku i poczucia winy

• PRZEKSZTAŁCENIE - narzucenie nowej tożsamości, nowy sposób myślenia i odczuwania, formowanie nowej osobowości, kształtowanie nowego modelu zachowań

• SCEMENTOWANIE - utwierdzenie nowopowstałej tożsamości, utrwalenie nowoprzyjętych postaw wobec życia, NOWE JA, potwierdzenie tożsamości grupowej

CZY DZIAŁALNOŚĆ SEKT STANOWI ZAGROŻENIE DLA WSPÓŁCZESNEJ RODZINY? - podsumowanie

• rozbicie rodziny

• zerwanie związków uczuciowych i emocjonalnych z rodziną

• nieczułość na ból i cierpienie najbliższych

• ubliżanie własnym rodzicom

• brak zainteresowania losem dzieci przebywających w sekcie ze strony rodziców - członków

• wychowywanie zbiorowe

• wadliwy rozwój fizyczny i psychiczny dzieci

• zahamowanie rozwoju osobowości jednostki

• odrzucenie dotychczasowych zasad moralnych i religijnych

• zniewolenie

• ogłupienie nową ideologią

KONSPEKT GODZINY WYCHOWAWCZEJ POŚWIĘCONEJ ASERTYWNOŚCI 

      Bycie wychowawcą jest ogromnym wyzwaniem, zwłaszcza dla młodego nauczyciela. Absolwenci uniwersytetów niewątpliwie wykazują się wiedzą w zakresie przedmiotu, który studiowali przez kilka lat. Często jednak brak im rozeznania, jak reagować w różnych skomplikowanych sytuacjach, kiedy trzeba rozwiązać problem wychowawczy. Takiej wiedzy nie zdobędzie się tylko na wykładach poświęconych pedagogice czy psychologii. Jest to raczej rodzaj umiejętności, którą rozwija  się sukcesywnie w ciągu lat poprzez obserwację, samodzielną lekturę lub uczestniczenie w kursach bądź warsztatach.

      Jednym z takich problemów są uzależnienia. Młodzież - nawet ta pochodząca z tzw. dobrych rodzin - w konfrontacji z rówieśnikami narażona jest na różne pokusy. Co sprawia, że młodzi ludzie sięgają po papierosy, alkohol lub narkotyki, jeśli dorośli wyraźnie mówią, że jest to ewidentne zło, które prowadzi do samozniszczenia? Okazuje się, że powody są różne: ciekawość poznania smaku  „zakazanego owocu”, potrzeba akceptacji ze strony grupy rówieśniczej, bycie „na topie”, pragnienie okazania odwagi, brawury, problemy w domu lub w szkole, chęć polepszenia złego nastroju, młodzieńczy bunt wobec dorosłych, poczucie, że jest się „dorosłym”. Okazuje się, że problem jest złożony, dlatego warto podjąć wyzwanie i o nim porozmawiać. W trakcie takich zajęć może wywiązać się dyskusja na temat dojrzałości. Młodzi ludzie zdają sobie sprawę z tego, że jest ona wyrazem odpowiedzialności za siebie i za innych. Warto podejmować takie rozmowy, warto przysłuchiwać się opiniom młodzieży. Na pozór są to „wyluzowane” osoby, a w głębi pragną akceptacji, wsparcia i autentycznej miłości. 

      Lekcja ta składa się z dwóch części - pierwsza to praca w grupach nad zadaniami, które mają na celu określenie przyczyn sięgania po papierosy, alkohol lub narkotyki oraz określenia bilansu zysków i strat takich działań. Natomiast druga część rozpoczyna się wykładem na temat asertywności, a następnie zawiera ćwiczenia postaw asertywnych w grupie. Na zakończenie uczniowie otrzymują „asertywne maksymy” oraz polecenie wykazania się asertywnym w konkretnej sytuacji życiowej. 

 

Temat: Trudna sztuka mówienia „nie”, czyli o postawie asertywności.  

Cele:

• Kształtowanie postawy odpowiedzialności za siebie i innych.

• Określanie przyczyn rezygnacji z własnych przekonań oraz wartości w konfrontacji z oddziaływaniem grupy.

• Sformułowanie bilansu zysków i strat w sytuacji, gdy pod naciskiem otoczenia działa się wbrew uznawanym normom i wartościom.

• Kształtowanie postaw asertywnych.

 

Materiały: arkusze papieru, markery. 

Metody pracy: burza mózgów, drama. 

Formy pracy: grupowa, zbiorowa, indywidualna.  

Czas: 90 min. 

Przebieg zajęć: 

1. Powitanie.

 

2. Wstęp do pracy w grupach.

   Obecnie młodzi ludzie narażeni są na różne pokusy, które oferuje im rzeczywistość. Niektóre zarezerwowane są dla osób dorosłych, np. palenie papierosów czy picie alkoholu. Jednak wielu młodych ludzi próbuje tych zakazanych owoców. Dzieje się to zwłaszcza wtedy, kiedy nastolatek znajdzie się w rówieśniczej grupie. Zastanówcie się, z jakich powodów młodzież decyduje się na zapalenie papierosa, wypicie alkoholu czy spróbowanie narkotyku, choć jest to sprzeczne z własnym systemem wartości i wzorcami, które przekazali rodzice. Co w takiej sytuacji może stracić i czy coś zyskuje? 

3. Praca w sześciu grupach.  Czas wykonania ćwiczenia około 15 - 20 minut. Zadania dla grup: 

Grupa I 

     Z jakich powodów, znajdując się w grupie rówieśników, mogę zgodzić się na zapalenie papierosa, choć jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? 
 

Grupa II 

     Z jakich powodów, znajdując się w grupie rówieśników, mogę zgodzić się na wypicie alkoholu, choć jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? 
 

Grupa III 

     Z jakich powodów, znajdując się w grupie rówieśników, mogę zgodzić się na spróbowanie narkotyków, choć jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? 
 

Grupa IV

 

     Co tracę, a co zyskam, jeśli znajdując się w grupie rówieśników, zdecyduję się na zapalenie papierosa, mimo że jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? Sporządź bilans zysków i strat.

Grupa V

 

     Co tracę, a co zyskam, jeśli znajdując się w grupie rówieśników, zdecyduję się na wypicie alkoholu, mimo że jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? Sporządź bilans zysków i strat. 

Grupa VI

 

     Co tracę, a co zyskam, jeśli znajdując się w grupie rówieśników, zdecyduję się na spróbowanie narkotyków, mimo że jest to sprzeczne z moim systemem wartości i wzorcami, które przekazali mi rodzice? Sporządź bilans zysków i strat. 
 

4. Prezentacja efektów pracy grupowej - około 10 - 15 minut.

 

Podsumowanie: Jedną z przyczyn, które powodują, że ludzie decydują się na zrobienie czegoś, co jest sprzeczne z ich wewnętrznym przekonaniem, to brak umiejętności stanowczego, łagodnego i pozbawionego lęku mówienia „nie”. Dlaczego tak się dzieje? Czy ten problem dotyka tylko młodzież? Otóż dorośli również często nie potrafią odmawiać, gdyż nie chcą sprawić innym zawodu albo boją się tego, co pomyślą o nich inni, gdy stanowczo wypowiedzą swoje „nie”. Należy jednak odróżnić mówienie „nie” w sytuacji, kiedy ktoś nakłania mnie, abym przystał na propozycję, a jest ona sprzeczna z moim wewnętrznym przekonaniem, z wypowiadaniem „nie” w sytuacji, kiedy jest to wyraz agresji lub brawurowego zaakcentowania swojej indywidualności.  

5. Krótki wykład na temat asertywności.

 

      Asertywność to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami.

      Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażenie wobec innej osoby swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień, w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie, prawa i pragnienia drugiej osoby. Teoria asertywności zbudowana jest na założeniu, że każdy człowiek posiada pewne podstawowe prawa. W sytuacjach konfliktowych umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z wyznawanych wartości. Ludzie zachowujący się w sposób asertywny potrafią stanowczo powiedzieć „nie” bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Umiejętność tego typu jest bardzo ważna, np. podczas nacisków grupy rówieśniczej, dotyczących zachowań destrukcyjnych.

      Zachowanie asertywne różni się od zachowania agresywnego, oznacza bowiem korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych osób. W przypadku zachowań agresywnych sytuacje postrzegane są w kategoriach „ja wygrywam” - „ty przegrywasz”. Ton głosu w tym zachowaniu bywa hałaśliwy. Towarzyszy mu czasami wrogie spojrzenie, naruszanie strefy prywatności.

      Zachowanie asertywne różni się od zachowania uległego, zakłada bowiem działanie zgodne z własnym interesem oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw - bez nieuzasadnionego niepokoju, łagodnie, lecz stanowczo. Zachowanie uległe charakteryzuje obawa utraty akceptacji ze strony innych, obawa przed reakcją innych, chęć uniknięcia konfliktów albo manipulacji innymi.

      Jeden z pionierów treningu asertywności, Herbert Fensterheim, udziela następującej rady: Jeżeli masz wątpliwości, czy dane zachowanie jest asertywne, sprawdź, czy choć odrobinę zwiększa ono Twój szacunek do samego siebie. Jeżeli tak, jest to zachowanie asertywne.

      Asertywność nie jest wrodzona. Wynika z nauczenia się w różnych sytuacjach określonego sposobu przeżywania i reagowania.

      Teoretycy asertywności przykładają wielką wagę do stanowienia i obrony własnych praw. Rozumują następująco: Jeżeli człowiek, kontaktując się z innymi, nie zdecyduje się na samodzielne określenie swoich praw, inni - z konieczności - określą za niego jego rolę. A wówczas przestanie on być sobą. 

   Najczęstszym powodem, dla którego - z poczuciem przymusu - ludzie robią coś, na co nie mają ochoty, są kłopoty z odmawianiem. Niektórzy wolą nie odmawiać, aby nie narazić się na gniew lub utratę sympatii. Są jednak osoby, dla których samo słowo „nie” skojarzone jest z takim niepokojem i poczuciem winy, że unikają go, niezależnie od sytuacji.

   Jeżeli - kontaktując się z drugą osobą - człowiek przez dłuższy czas robi coś, na co nie ma ochoty, doznaje zwykle silnych emocji. Przede wszystkim złości się. Obwinia tę drugą osobę i zaczyna o niej źle myśleć. Może czuć się skrzywdzony. Ma wrażenie, że jego terytorium psychologiczne jest stale naruszane.

   Jeżeli trwa to długo, wystarczyć może w końcu drobne wydarzenie, aby wyzwolić wielki wybuch, nieproporcjonalny do bezpośredniej przyczyny, ale odpowiadający sile nagromadzonej złości i żalu.

   Jeżeli trwa to bardzo długo, nie wyrażony gniew może zamienić się we wrogość i wtedy człowiek skupia się już nie na obronie siebie, ale na sprawianiu drugiej osobie bólu, który ma zrekompensować dotychczasowe własne cierpienia.

• Nie można więc bezkarnie zrezygnować z siebie.

  Jeżeli godzę się robić coś, na co nie mam ochoty, nie informując otoczenia o tym, czego naprawdę chcę, wprowadzam ludzi w błąd.

  Jeśli chcę mieć z ludźmi satysfakcjonujące stosunki, powinnam im jasno przedstawić, jak chcę być traktowana.

  Oznacza to, że sama biorę odpowiedzialność za kształt moich relacji z otoczeniem - stawiam warunki, przyzwalam, nie zgadzam się, decyduję, wybieram. 

  Asertywna odmowa to stwierdzenie czytelne, bezpośrednie, uczciwe i stanowcze. Powinno się tam znaleźć słowo „nie” i jasna informacja o tym, jak zamierzamy postąpić. Dobrze jest, gdy odmowa obejmuje też wyjaśnienie - dzięki temu rozmówca może lepiej zrozumieć nasze postępowanie.

  Najlepszym argumentem jest odwołanie się do siebie, do swoich osobistych preferencji („wolę”, „chcę”, „wybieram”, „jest dla mnie ważne”) lub postanowień („mam zamiar”, „postanowiłem”, „zdecydowałem”).

  Rozpoznawaj w danej sytuacji  swoje prawa, pamiętając, że masz również prawo do przedstawiania próśb.

  Skorzystaj ze swoich praw, koncentrując się wyłącznie na zadaniu, jakim jest realizacja celu, dla którego znalazłeś się w tej sytuacji.

  Nie naruszaj praw innych osób.

  Zachowuj się łagodnie, ale stanowczo. 

  Człowiek ma prawo być szczery. Ma prawo być sobą, o ile nie krzywdzi tym drugiej osoby.

  Komunikacja jest zawsze otwarta, bezpośrednia, uczciwa i dostosowana do sytuacji. 

 

6. Zadania dla grup (ćwiczenie postaw asertywnych):

 

Grupa I (4 osoby) 

      Zosia jest pilną uczennicą. Zależy jej na wynikach w nauce i wywiązuje się ze swoich szkolnych obowiązków. Koleguje się i siedzi w ławce z Magdą, która specjalnie nie przejmuje się systematycznym odrabianiem prac domowych. Zwykle tuż przed lekcją pożycza od Zosi zeszyty lub ćwiczenia i odpisuje zadania.  

Podzielcie się na dwie grupy. Przedstawcie rozmowę dwóch koleżanek. Jedna para wymyśla dialog, który ilustruje postawę nieasertywną (np. zachowanie uległe lub agresywne), a druga - postawę asertywną. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czułyście w tej sytuacji. 

Grupa II (4 osoby) 

      Maciek interesuje się grami komputerowymi i zgromadził ich już pokaźną kolekcję. Zbiera również czasopisma poświęcone temu tematowi. Koleguje się i siedzi w ławce z Jurkiem, który ciągle pożycza od niego gry i nie oddaje w obiecanym terminie. Jurek specjalnie się tym nie przejmuje i stale prosi kolegę o najnowsze gry.   

Podzielcie się na dwie grupy. Przedstawcie rozmowę dwóch kolegów. Jedna para wymyśla dialog, który ilustruje postawę nieasertywną (np. zachowanie uległe lub agresywne), a druga - postawę asertywną. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czuliście w tej sytuacji. 

Grupa III (5 osób) 

     Jesteście na imprezie w domu kolegi, którego rodzice wyjechali na jeden dzień. Dobrze się bawicie. Nagle ktoś proponuje, aby spróbować alkohol przyniesiony na prywatkę.

Podzielcie się na dwie grupy - namawiający (3 osoby) i namawiani (2 osoby). Przedstawcie rozmowę, która ilustruje postawę nieasertywną. Namawiający sporządzają listę „argumentów”, aby jak najskuteczniej przekonać namawianych, którzy po pewnym czasie ulegają. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czuliście w tej sytuacji. 

Grupa IV (5 osób) 

     Jesteście na imprezie w domu kolegi, którego rodzice wyjechali na jeden dzień. Dobrze się bawicie. Nagle ktoś proponuje, aby spróbować alkohol przyniesiony na prywatkę.

Podzielcie się na dwie grupy - namawiający (3 osoby) i namawiani (2 osoby). Przedstawcie rozmowę, która ilustruje postawę asertywną. Namawiający sporządzają listę „argumentów”, aby jak najskuteczniej przekonać namawianych, którzy w trakcie przygotowań do inscenizacji mogą spróbować przewidzieć sposób przekonywania do wypicia alkoholu i wymyślić możliwe odpowiedzi. Namawiani powinni łagodnie, ale stanowczo i bez lęku odpowiedzieć „nie”. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czuliście w tej sytuacji. 

Grupa V (5 osób) 

     Jesteście na imprezie w domu kolegi, którego rodzice wyjechali na jeden dzień. Dobrze się bawicie. Nagle ktoś proponuje, aby zapalić spróbować marihuanę przyniesioną na prywatkę.

Podzielcie się na dwie grupy - namawiający (3 osoby) i namawiani (2 osoby). Przedstawcie rozmowę, która ilustruje postawę nieasertywną. Namawiający sporządzają listę „argumentów”, aby jak najskuteczniej przekonać namawianych, którzy po pewnym czasie ulegają. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czuliście w tej sytuacji. 

 

Grupa VI (5 osób) 

     Jesteście na imprezie w domu kolegi, którego rodzice wyjechali na jeden dzień. Dobrze się bawicie. Nagle ktoś proponuje, aby spróbować marihuanę przyniesioną na prywatkę.

Podzielcie się na dwie grupy - namawiający (3 osoby) i namawiani (2 osoby). Przedstawcie rozmowę, która ilustruje postawę asertywną. Namawiający sporządzają listę „argumentów”, aby jak najskuteczniej przekonać namawianych, którzy w trakcie przygotowań do inscenizacji mogą spróbować przewidzieć sposób przekonywania do spróbowania narkotyku i wymyślić możliwe odpowiedzi. Namawiani powinni łagodnie, ale stanowczo i bez lęku odpowiedzieć „nie”. Wchodząc w swoje role, postarajcie się zapamiętać, co czuliście w tej sytuacji. 

7. Prezentacja inscenizacji - analiza emocji towarzyszących wejściu w określoną rolę.

 

Podsumowanie: Asertywność nie jest wrodzona. Można się jej zacząć w każdym momencie życia uczyć. Z pewnością wzmacnia poczucie własnej wartości i ułatwia właściwe kontaktowanie się z otoczeniem. Pozwala odpowiednio przeżywać i reagować w różnych sytuacjach. Masz prawo do obrony własnych praw. Pamiętaj: Jeżeli człowiek, kontaktując się z innymi, nie zdecyduje się na samodzielne określenie swoich praw, inni - z konieczności - określą za niego jego rolę. A wówczas przestanie on być sobą. 

8. Ewaluacja - rozdanie każdemu i głośne odczytanie asertywnych maksym: 

Mam prawo do popełniania błędów. 

Mam prawo być sobą. 

Jestem tak samo ważna jak inni ludzie. 

Mam prawo popełniać błędy - nie popełnia ich tylko ten, kto nic nie robi. 

Wolno mi wyrażać myśli, uczucia i pragnienia, o ile nie krzywdzę tym innych osób. 

Moje zdanie jest tak samo ważne, jak zdanie innych. 

Mam prawo do własnego zdania. 

Na asertywność nigdy nie jest za późno. 

Mam prawo odmawiać. 

Nie muszę robić tak, jak chcą inni. 

Potrafię powiedzieć to, co chcę. 

Wolno mi nie zgadzać się z oceną innych. 

Jestem w porządku nawet wtedy, gdy nie podobam się innym. 

Jestem odpowiedzialny za to, co zrobię. 

Mogę naprawić swoje błędy. 

Mogę zmienić to, z czego jestem niezadowolony. 

Dokonam wiele małymi kroczkami. 

Nie muszę zdobywać wszystkiego od razu. 

Mam prawo dobrze myśleć o sobie. 

Mam prawo odmawiać. 

Nie muszę robić tak, jak chcą inni. 

Potrafię powiedzieć to, co chcę. 

Wolno mi nie zgadzać się z oceną innych. 

Jestem w porządku nawet wtedy, gdy nie podobam się innym. 

Jestem odpowiedzialny za to, co zrobię. 

Mogę naprawić swoje błędy. 

Mogę zmienić to, z czego jestem niezadowolony. 

Dokonam wiele małymi kroczkami. 
 

 

Opracowała Renata Owczarek 

Bibiografia:

Maria Król-Fijewska, Stanowczo, łagodnie, bez lęku, Warszawa 2001

Jacek Szuty, Gdy nauczyciel jest wychowawcą, Warszawa 2002 

 

Matetiały wypracowane przez uczniów w trakcie zajęć

 

     Powody, dla których młodzież, znajdując się w grupie rówieśników, zgadza się na spróbowanie papierosów, alkoholu lub narkotyków, choć jest to sprzeczne z wyznawanym systemem wartości i wzorcami przekazanymi przez rodziców:

• Chęć przynależenia do grupy.

• Dobry humor.

• Bycie modnym, na topie.

• Wszyscy w grupie np. piją alkohol.

• Założenie, że wypiję mało i tylko dla towarzystwa.

• Chęć poznania, jak to smakuje.

• Pragnienie okazania odwagi, wielkości, brawury.

• Obawa przez tym, że grupa będzie mnie postrzegała jako osobę staroświecką, nudną i nielubiącą się bawić.

• Zakazane owoce najlepiej smakują.

• Nacisk grupy.

• Chęć spróbowania czegoś nowego.

• Problemy w domu lub w szkole.

• Chęć polepszenia złego nastroju.

• Pragnienie przypodobania się grupie.

• Pragnienie poczucia się osobą dorosłą.

• Bunt przeciwko dorosłym (nauczycielom, rodzicom).

• Pragnienie zapomnienia o różnych problemach.

 

     Sporządzenie bilansu zysków i strat, jeśli znajdując się w grupie rówieśników, młodzież zdecyduje się na zapalenie papierosa, spróbowanie alkoholu lub narkotyków, mimo że jest to sprzeczne z systemem wartości i wzorcami przekazanymi przez rodziców: 

Zyski	Straty
Dobry humor. Pozyskanie rówieśników. Zapomnienie o problemach. Uznanie przez grupę.                   NIE MA - zapis Ani	Utrata dobrego imienia w oczach rówieśników i bliskich. Utrata zdrowia (fizycznego i psychicznego), a nawet życia. Strata pieniędzy. Utrata przyjaciół. Utrata poczucia własnej wartości. Nieczyste sumienie. Utrata zaufania rodziców, nauczycieli, znajomych. Utrata spokoju ducha. Narażenie na uzależnienie się. Utrata silnej woli. Gorsza kondycja.

 

TEMAT LEKCJI: Przyczyny, mechanizmy i objawy uzależnienia od narkotycznych środków   odurzających.

MIEJSCE: Zespół Szkół Technicznych

PROWADZĄCY: Beata Kosiba 
 

CELE LEKCJI: 

• zapoznanie się z podstawowymi wiadomościami na temat używania i nadużywania środków odurzających,

• uświadomienie uczniom, że alkohol jest środkiem uzależniającym, a alkoholizm jest chorobą,

• wdrażanie wychowanków do aktywnego działania na rzecz zdrowia swojego i innych,

• dostarczanie informacji o alkoholu i innych substancjach uzależniających                           oraz o zagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu.

 

METODY I FORMY REALIZACJI: 

• praca w grupach,

• wieszanie plansz na ścianach i krótkie publiczne wystąpienia ucznia,

• dyskusja.

 

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE: 

• plansze wykonane przez nauczyciela,

• karta ćwiczeń dla poszczególnych grup,

• karty papieru, flamastry.

 

PRZEBIEG LEKCJI: 

1. Każdy uczeń pisze na kartce, co rozumie pod pojęciem nałogu. Uczniowie łączą się                  w pary i tworzą wspólną definicję. Następnie pary łączą się po dwie, w takich grupach ustalają wspólną definicję i starają się wymienić jak najwięcej nałogów, jakie znają. Wypisują to wszystko na wspólnym plakacie.

Każda grupa prezentuje swój plakat. Porównujemy definicję nałogu podaną przez grupy               z definicją podaną przez nauczyciela na planszy. 

Nałóg - uzależnienie, przymusowe przyjmowanie substancji uzależniających, uzależnienie psychiczne i fizyczne od niej, powoduje następstwa społeczne i zdrowotne. 

2. Na tablicy wypisujemy ustalone przez grupy rodzaje nałogów, tak by się nie powtarzały. W dyskusji możemy uzupełnić tę listę. Następnie wyróżniamy spośród nich środki odurzające (podkreślamy je), ustalając wcześniej ich definicję. Dokonujemy klasyfikacji tych środków.

 

3. Nauczyciel pokazuje uczniom plansze z poniższymi stwierdzeniami, i zadaje im pytanie: Czy zgadzasz się z następującymi stwierdzeniami?

	Narkoman bardziej boi się życia                           niż śmierci
Narkoman to człowiek chory
	Alkoholizm jest chorobą
Narkotyki to ucieczka od rzeczywistości
	Tylko pomoc innych ludzi pozwala przetrwać                     i zwyciężyć nałóg
Alkohol zabija
	Alkohol działa na układ nerwowy
Nigdy nie wiesz kiedy się uzależnisz

 

Wszystkie te stwierdzenia są prawdziwe. Które z nich budzą waszą niechęć, sprzeciw?              Z powodu jakich poglądów lub doświadczeń macie trudności z zaakceptowaniem ich. (dyskusja w klasie) 

4. Uczniowie pracują w czterech grupach. Każda grupa otrzymuje temat do opracowania             i odpowiednią kartę z materiałami pomocniczymi:

• Jak środki odurzające wpływają na psychikę osoby, która je stosuje.

• Etapy rozwoju uzależnienia od alkoholu.

• Co to jest uzależnienie i od czego można się uzależnić.

• Jak środki odurzające wpływają na organizm osoby, która je stosuje.

 

Lider grupy odczytuje poszczególne zadania z karty, a grupa ma za zadanie wyodrębnić trzy najważniejsze punkty. 

5. Liderzy grup odczytują wybrane przez jego grupę punkty, które uważają za najważniejsze. Jeżeli są jakieś niejasności, to pozostali członkowie klasy (dziennikarze) zadają pytania. Grupa występuje z pozycji eksperta, więc stara bronić się własnego wyboru i stanowiska.

 

6. Ćwiczenie - Co zamiast?

Dlaczego młodzi ludzie sięgają po narkotyki?

Dlaczego spośród tylu możliwości rozwiązania problemu wybierają tylko tę jedną?            Może jest najprostsza i nie wymaga tyle wysiłku co szczera rozmowa z przyjacielem                 i prośba  o pomoc. Niech każda grupa napisze na kartce powody, dla których młodzi ludzie sięgają po narkotyki i do każdego z nich znajdzie alternatywę. 

PRZYKŁAD:	ALTERNATYWA:
-potrzeba rozluźnienia się	-spacer, uprawianie sportów, muzyka
-problemy w domu	-rozmowa z przyjacielem

 

Każda grupa zapisuje wszystko na dużym arkuszu papieru. 

7. Zakończenie

Co nowego było na zajęciach? Z jakimi uczuciami wychodzimy? 

 
 

KONSPEKT ZAJĘĆ WARSZTATOWYCH NA TEMAT: AGRESJA I PRZEMOC. JAK SIĘ IM PRZECIWSTAWIĆ?   CEL ZAJĘĆ: • zwiększenie świadomości uczniów na temat: czym jest agresja i przemoc?; • analizę przyczyn zachowań agresywnych, • poszukiwanie sposobów przeciwdziałania agresji i przemocy, • uświadomienie młodzieży  różnorodności zachowań agresywnych jakie    są przez nią stosowane i jakie wywołują one skutki u ofiar; • zapoznanie ze sposobami radzenia sobie z agresją i zapobiegania jej; • wskazanie pozytywnych sposobów i technik hamowania i rozładowania agresji, • ćwiczenie umiejętności rdzenia sobie z własną złością • skłonienie do refleksji nad swoim zachowaniem,             METODY:   praca w grupach, burza mózgów, praca indywidualna, mini wykład , dyskusja,                  scenki, rundka   POMOCE:  kartki papieru, pisaki, załączniki (nr 1, 2, 3, 4, 5, 6) CZAS TRWANIA: 90 min UCZESTNICY: uczniowie klas I i II PRZEBIEG   ZAJĘĆ: 1. Przywitanie z grupą i zapoznanie z tematyką zajęć. 2. Zabawa integracyjna. Wychowawca   proponuje, aby wszyscy opowiedzieli, co dobrego spotkało ich w minionym tygodniu. 3. Burza mózgów :„Z czym kojarzy nam się słowo AGRESJA i PRZEMOC?” Prowadzący zapisuje na tablicy słowa „agresja” i „przemoc”, a uczniowie metodą „burzy mózgów” podają swoje skojarzenia z tymi pojęciami. Wszystkie hasła zostają zapisane na tablicy. Nauczyciel podsumowuje na podstawie załącznika 1 i 2.   4. Mini wykład: „Rodzaje zachowań agresywnych”  na podstawie załącznika 3.  Które z nich występują w szkole/w klasie?      5. Praca na forum klasy: „Dlaczego młodzi ludzie zachowują się agresywnie, dlaczego stosują przemoc?” Wspólne wypracowanie powodów zachowań agresywnych. Uczniowie zgłaszają swoje pomysły, nauczyciel zapisuje je na arkuszu zbiorczym lub tablicy  i uzupełnia odpowiedzi uczniów na podstawie załącznika 4. 6. „Jakie formy agresji/przemocy można spotkać w klasie?” - praca w małych grupach. Uczniowie w 4 grupach wypisują jakie formy agresji i przemocy można spotkać w klasie; nauczyciel tworzy na arkuszu tabelę (patrz załącznik 5). 7. Co robi człowiek, gdy się złości? Co mogę zrobić, gdy ktoś wobec mnie zachowuje się agresywnie?- praca w grupach. Uczniowie zastanawiają się nad tym, jak ludzie rozładowują negatywne uczucia: złość, gniew, wściekłość? Nauczyciel zapisuje na  tablicy  wypowiedzi uczniów. Wspólnie z prowadzącym określają, które z nich są niebezpieczne, które pozytywne i bezpieczne. Które z bezpiecznych sposobów rozładowania trudnych emocji są możliwe do zastosowania w szkole? Dyskusja. W ten sposób powstaje wykaz radzenia sobie z agresją.              Można te pomysły spisać na planszy i zawiesić w klasie, aby przypominały o tym,  jak można sobie poradzić w trudnych dla nas sytuacjach. 8. „Moje spotkania z agresją” - praca w 4 grupach. Uczniowie losują po 1 scence (załącznik 6) i zastanawiają się, jak by się zachowali na miejscu bohatera scenki i ewentualnych świadków takiego zdarzenia. Dyskusja w grupach i na forum klasy. 9. Omówienie pracy w forum grupach.  Wszyscy uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela, który zapisuje odpowiedzi na arkuszu zbiorczym wg wzoru: Co czuje ofiara agresji? Co czuje agresor?  Jakie są skutki agresji?                               Podsumowanie: Zwracamy uwagę jaki jest wpływ przeżywanych emocji na zachowanie człowieka?; jaki jest wpływ zachowań agresywnych na relację z drugim człowiekiem? (agresja rodzi agresję, agresja niszczy relacje, burzy poczucie bezpieczeństwa). Uświadamiamy, że dużą rolę w przerwaniu agresji mają świadkowie. Każdy z nas może coś zrobić w przezwyciężaniu agresji , aby na świecie było mniej przemocy. NIE MOŻNA BYĆ OBOJĘTNYM! 10. Rundka: „Co daje mi w kontakcie z drugim człowiekiem poczucie  bezpieczeństwa?                              11.  Podsumowanie. Ocena aktywności uczniów. Opracowała: Monika Łukasik - pedagog szkolny   Załącznik 1 CO TO JEST AGRESJA I PRZEMOC?  W psychologii agresja oznacza „działanie skierowane przeciwko osobom lub przedmiotom, wywołującym  u jednostki niezadowolenie lub gniew”.  Agresja może występować w postaci fizycznej lub słownej, może przejawiać się w formie bezpośredniej - skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości i w formie przemieszczonej - skierowanej na obiekt zastępczy. Przemoc - to zachowania agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób, /…/ w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych . Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu. Przemoc powstaje zwykle na podłożu emocjonalnym, ale czasem jest działaniem ściśle i dokładnie zaplanowanym zarówno pod kątem doboru ofiar, zastosowanych form przemocy, a także celów, które napastnik zamierza osiągnąć. Według J. Mellibrudy przemoc jest zawsze intencjonalna, narusza prawa i dobra osobiste jednostki, zawsze powoduje szkody. Przemoc ma tendencje do powtarzania się, jest często rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia niemocy. Za przemoc odpowiedzialny jest sprawca, bez względu na to, co zrobiła ofiara.              Załącznik 2 Termin agresja wywodzi się z języka łacińskiego, gdzie agressio oznacza napad, a agressor - rozbójnika. Autorzy zajmujący się problemem agresji w podobny sposób definiują to pojęcie. Zachowaniem agresywnym nazywa się: zachowanie przybierające formę ataku skierowanego przeciw określonym osobom lub rzeczom . Jednak nie wszyscy uważają, iż zjawisko to ma charakter wrogi. Przykład takiego odmiennego rozumienia stanowi definicja z Międzynarodowego Słownika Webstera, opisująca agresję jako: ...poruszanie się naprzód. Cel ruchu nie ma znaczenia. Może to być zamierzenie przyjazne lub wrogie . Powszechnie jednak wciąż pojęcie to oznacza: działanie skierowane przeciwko osobom lub przedmiotom, wywołującym u jednostki niezadowolenie lub gniew . Zjawisko to może występować w postaci fizycznej lub słownej, może przejawiać się w formie bezpośredniej - skierowanej na osobę lub rzecz wywołującą uczucie wrogości, i w formie przemieszczonej - skierowanej na obiekt zastępczy. Wielu autorów, np. A. Bandura i R.H. Walters, uważa agresję za psychologiczną przyczynę wielu przestępstw: mimo że ten pogląd nie jest powszechny, badania nad przyczynami i formami agresji uważane są za najlepsze źródło poznania psychologicznych uwarunkowań zachowania przestępczego . Przemoc jest to zachowanie wykorzystujące nierównowagę sił, agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób, w którego wyniku inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych . Jest to bezpośrednie oddziaływanie jednego człowieka na drugiego w celu zmuszenia go, wbrew jego woli, do zmiany zachowań, zmiany systemu wartości bądź poglądów w jakiejś sprawie. Działanie takie stwarza sytuacje zagrażające bezpieczeństwu fizycznemu lub psychicznemu. Przemoc powstaje w wyniku silnych emocji, ale czasem jest działaniem ściśle i dokładnie zaplanowanym zarówno pod kątem doboru ofiar, zastosowanych form przemocy, jak też i celów, które napastnik zamierza osiągnąć. Przemoc jest zawsze intencjonalna , narusza prawa i dobra osobiste jednostki, zawsze powoduje szkody. Jej cechą charakterystyczną jest tendencja do powtarzania się. Często przejawy przemocy są rozpaczliwym zagłuszeniem poczucia niemocy jednostki. Za przemoc zawsze odpowiedzialny jest sprawca - bez względu na to, co zrobiła ofiara. Niektóre groźby werbalne są już w istocie aktami przemocy, stanowiąc przejaw agresji psychicznej.   Załącznik 3 Rodzaje agresji i przemocy Agresja może przejawiać się na różne sposoby. Zawsze jednak pojawia się ładunek wrogości i atak ukierunkowany. Pojęcie to zazwyczaj kojarzymy z agresją fizyczną, czyli naruszeniem nietykalności cielesnej. Istotnego znaczenia nabiera jednak zjawisko agresji psychicznej. O ile pierwsza może skutkować uszkodzeniem ciała, o tyle druga funkcjonuje w sposób ukryty, jest milcząco akceptowana, a zarazem ma dalej idące, długofalowe skutki społeczne. 3.1. Czynna i bierna • Agresja czynna - to działania szkodliwe dla osób lub przedmiotów, na które je się kieruje. Z reguły bywa głośna i widoczna. Jej zewnętrzne oznaki to: krzyki, oskarżenia, złośliwości, szyderstwa, groźby i fizyczny atak. Najczęściej jest próbą ochrony samego siebie (poczucie własnej wartości, własnych potrzeb, przekonań czy stanu posiadania), a jej przyczyną jest głęboki brak poczucia bezpieczeństwa czy reakcja na frustrację. Często bywa także sposobem wyrażania negatywnych emocji lub osiągnięcia czegoś (np. pewnych dóbr materialnych). • Agresja bierna - to próby manipulacji drugą osobą, dokuczanie jej lub ranienie bez ryzykowania otwartego konfliktu. Agresja bierna jest bardziej destrukcyjna od czynnej. Bierny agresor nie daje się złapać na gorącym uczynku. Dzieci, które uciekają się do agresji biernej, zazwyczaj zaprzeczają, że czują gniew wobec drugiej osoby czy wobec samego siebie. Zamiast otwartej wojny wybierają partyzanckie podjazdy, sabotaż i ochłodzenie stosunków. Bierna agresja to: nieodzywanie się, naburmuszona mina, obrażanie się.   3.2 Bezpośrednia i przeniesiona • Agresja bezpośrednia - jest skierowana na osoby będące powodem frustracji. • Agresja przeniesiona - zwraca się ku osobom, które nie miały nic wspólnego z frustracją agresora. Mamy z nią do czynienia u dziecka, które surowo karane przez ojca w domu, zachowuje się agresywnie wobec słabszych kolegów w szkole, bijąc ich i dokuczając im w różny sposób. Agresja przeniesiona jest tyleż powszechna, co niekorzystna w warunkach współżycia grupowego, np. w klasie szkolnej, gdyż atak następuje bez żadnego zrozumiałego dla innych powodu. Wzbudza to poczucie krzywdy, przeświadczenie o niesprawiedliwym traktowaniu, a nieraz również chęć zemsty i odwetu za doznane przykrości, co przyczynia się do powstawania i narastania konfliktów grupowych.   3.3. Fizyczna, werbalna i emocjonalna • Agresja fizyczna - może przybierać formę zachowań napastliwych lub destruktywnych o bezpośrednim lub pośrednim charakterze. Do bezpośrednich zachowań należą te, które przybierają formę trwających stosunkowo krótko ruchów poszczególnych części ciała: rąk (uderzenie, trącenie, szarpanie), nóg (nastąpnięcie, podstawienie nogi, kopnięcie), mięśni twarzy (wykrzywianie się, przedrzeźnianie). Atak może odbywać się przy użyciu prostych narzędzi, takich jak: szpilka, linijka, kamień. Agresja często wyraża się w formie złożonych zachowań napastliwych i przybiera postać bójek, pobić, przestraszania kogoś, niesprawiedliwego traktowania. Pośrednie zachowania napastliwe występują zazwyczaj jako: dokuczanie, przeszkadzanie, zanieczyszczanie, chowanie lub zamiana przedmiotów. Agresor często działa anonimowo. Do zachowań destruktywnych należą: rzucanie, uderzanie, kopanie, wybuchy złości. Pośrednie zachowania destruktywne polegają na niszczeniu lub uszkadzaniu rzeczy stanowiących własność osoby będącej przedmiotem agresji (np. psucie, darcie, brudzenie, wybijanie szyb). • Agresja werbalna - to jeden ze sposobów wyrażania uczuć negatywnych w formie i treści wypowiedzi: kłótnie, krzyki, wyśmiewanie, przezywanie, ośmieszanie, dokuczliwość słowna. Może przybierać formę bezpośrednich lub pośrednich wypowiedzi napastliwych, szkodzących i poniżających. - Bezpośrednia agresja słowna wyraża się poprzez: wypowiedzi napastliwe - tj. grożenie, straszenie, odpędzanie; wypowiedzi szkodzące - tj. odbieranie uprawnień przysługujących danej osobie, podawanie nieprawdziwych informacji; wypowiedzi poniżające - takie jak: przezywanie, wyśmiewanie, wysuwanie nieuzasadnionych wątpliwości. - Pośrednia agresja słowna to skierowane do osób trzecich wypowiedzi agresywnych mających wyrządzić przykrość lub szkodę danej osobie. Przejawia się w wypowiedziach napastliwych, szkodzących i poniżających. • Agresja emocjonalna - jest jednym ze skutków przeżywania przez dziecko lęku lub złości, spowodowana jest najczęściej brakiem zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa. Agresja emocjonalna bezpośrednia może wywoływać: płacz, krzyk, ucieczkę, bicie, plucie, kopanie.   3.4. Autoagresja Brak wiary we własne siły, zaburzenia w postrzeganiu własnej osoby, nieumiejętność sprostania wymaganiom, brak nadziei prowadzą do zachowań agresywnych skierowanych przeciw własnej osobie. Może to być skłonność do zachowań ryzykownych, nieświadome działanie na własną szkodę, lęk przed działaniem. Częstą formą działań autodestrukcyjnych są zachowania związane z uzależnieniem. Wiele osób uzależnionych ma pełną świadomość wyrządzanego sobie zła, np. dla palacza o skłonnościach autodestrukcyjnych ostrzeżenie o konsekwencjach zdrowotnych nie ma większego znaczenia. Autoagresja może przyjmować różne postacie - np.: drastyczne odchudzanie, samookaleczenia, próby samobójcze.   Załącznik 4 PRZYCZYNY AGRESJI/PRZEMOCY Przyczyny tkwiące w rodzinie: • brak ciepła, zaangażowania, zainteresowania sprawami swego dziecka • pobłażliwość i przyzwolenie dla dziecka na stosowanie agresji wobec innych • brak jasnego przekazu, co jest dobre, a co złe • brak jasno wyznaczonych granic - jak dziecku wolno się zachowywać, a jak nie • stosowanie agresji i przemocy przez rodziców w kontaktach między dorosłymi i w stosunku do samego dziecka • wychowanie w duchu „dziecko nie ma głosu” • rozwiązywanie konfliktów i napięć domowych metodami „siłowymi” • kryzysy domowe (kłótnie, rozwód rodziców) • podwójne wzorce zachowań (co innego się mówi, co innego robi) • gorący temperament samego dziecka Przyczyny istniejące w szkole Czynniki związane z samą instytucją i organizacją szkoły, typu: • hałas, mała przestrzeń i ograniczona ruchliwość • czas spędzony głównie w sposób ukierunkowany • stała sytuacja oceny i narzucony z góry porządek • zbyt wiele sytuacji bez możliwości wyboru, wycofania się z pracy grupy • anonimowość uczniów i nauczycieli Czynniki związane z relacjami nauczyciele - uczniowie, typu: • chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do uczniów • niewłaściwe sposoby komunikowania się nauczycieli z uczniami (poniżanie, ośmieszanie przed klasą, straszenie, podkreślanie władzy nauczyciela itp.) • agresja i przemoc dorosłych na terenie szkoły • rozwiązywanie konfliktów dorośli - dzieci metodami „siłowymi” • relacje oparte tylko na wymaganiach bez nagradzania i wzmacniania pozytywnych zachowań dzieci Czynniki związane z procesem nauczania, typu: • zbyt dużo wymagań bez uwzględnienia potencjału i możliwości dzieci • brak doceniania i podkreślania wysiłków i postępów dzieci, skupianie na negatywach • niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów • mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas lekcji • nuda i schematyczność podczas lekcji Poza tym: • brak spójnych reakcji nauczycieli na agresywne zachowanie i akty przemocy w szkole • brak jasnych reguł życia szkolnego • brak konsekwencji i zgodności nauczycieli w egzekwowaniu przyjętych norm • brak poczucia współodpowiedzialności u uczniów za życie szkoły Wpływ grupy rówieśniczej Dzieci mogą przyłączyć się do prześladowania kolegów, ponieważ: • naśladują osobę z grupy, ocenianą przez nich pozytywnie (odważna, silna), która zachowuje się agresywnie; oni samo często są niepewni swej pozycji w grupie • widzą, że używający przemocy uczeń odnosi korzyści, nie traci swej popularności • naśladowany uczeń stosujący przemoc nie spotyka się z negatywnymi konsekwencjami za strony dorosłych • w grupie rozmywa się odpowiedzialność (jeżeli jest się jednym z wielu odpowiedzialność słabnie i zmniejsza się poczucie winy) • długotrwałe dokuczanie ofierze powoduje, że uczniowie zmieniają do niej swój stosunek; prześladowanie ofiary czyni ją w oczach dzieci mniej wartościową, zasługującą na taki los; poczucie winy zatem maleje, wyrzuty sumienia słabną   Wpływ mediów Oglądanie aktów przemocy wpływa na uczenie się przez dzieci agresywnych zachowań. Dzieci wyraźniej uczą się zachowań agresywnych, gdy pokazywana forma przemocy: • przynosi sprawcy satysfakcję, nagrodę lub nie jest ukarana • jest demonstrowana przez atrakcyjną osobę, z którą dziecko może się łatwo utożsamić • jest dokonywana jednocześnie przez wiele osób • jest usprawiedliwiona wyższymi racjami społecznymi • jest przedstawiona jako aprobowana społecznie • jest pokazana realistycznie i atrakcyjnie (można ją naśladować) Media obniżają poziom empatii, współczucia u dzieci dla ofiar oraz podwyższają próg tolerancji wobec przemocy, szczególnie gdy: • nie pokazują cierpienia, krzywdy ofiary przemocy • nie ukazują negatywnych skutków przemocy, a napięcie u napastnika po zastosowaniu przemocy znika, napastnik rozluźnia się   Opracowała: Monika Łukasik Pedagog szkolny   Załącznik 5 Jakie formy agresji/przemocy można spotkać w klasie? Przemoc ma różne formy , w klasach pojawia się: (przykładowy podział) Przemoc fizyczna (fizyczne zadawanie bólu drugiej osobie) bicie popchnięcia podcinanie wymuszanie pieniędzy zamykanie niszczenie własności kopanie plucie  Przemoc słowna (stosowanie brutalnych i wulgarnych słów) Przemoc bez użycia słów i kontaktu fizycznego przezywanie wyśmiewanie grożenie ośmieszanie plotkowanie namawianie się szantaż obrażanie oszczerstwa  wrogie gesty, miny izolowanie manipulowanie związkami wykluczenie z grupy                   Przemoc emocjonalna (zastraszanie, szantaż, groźby, wycofanie miłości) Przemoc moralna i duchowa (gdy ktoś poniża drugą osobę, oszukuje, niesłusznie oskarża i potępia)              Załącznik 6 1. Na boisku szkolnym, podczas przerwy podchodzą do Ciebie dwaj  starsi uczniowie i mówią, abyś dał im pieniądze. Jak poradzisz sobie w tej sytuacji?   2. Ola z Kasią dokuczają Ani. Próbują Ciebie namówić, abyś dołączyła i robiła to samo. Nie masz na to ochoty. Wiesz, że jest to przemoc psychiczna. Co zrobisz? Jak zareagujesz?   3. Czekasz w długiej kolejce na obiad w stołówce szkolnej. Nagle podchodzi kilku chłopców i wpychają się przed Tobą w kolejkę. Wiesz, że są od Ciebie starsi i wyżsi. Co zrobisz lub powiesz?   4. Wchodząc do szatni widzisz, jak dwóch chłopów bije się. Wokół zebrało się kilka osób. Jak powinieneś się zachować? Co zrobisz?


 
 
 
 KONSPEKT ZAJĘĆ DLA MŁODZIEŻY SZKOLNEJ

DO PRZEPROWADZENIA NA GODZINACH WYCHOWAWCZYCH

Cel zajęć:

• Przybliżenie problemu niepełnosprawności i kształtowanie pozytywnej postawy wobec osób niepełnosprawnych.

• Uwrażliwienie uczniów na problemy z którymi borykają się osoby niepełnosprawne i ich bliscy.

• Sposoby pomocy tym osobom miarę możliwości.

• Propagowanie integracji osób z normą z osobami dotkniętymi niepełnosprawnością.

• Uświadomienie, że osoby niepełnosprawne, bez względu na rodzaj niepełnosprawności mają takie same prawa wśród społeczeństwa jak tak zwana osoba z normą.

Metody: pogadanka, dyskusja, demonstracja

Forma zajęć: zbiorowa, zajęcia w grupach

Pomoce dydaktyczne: zdjęcia, taśma video, zapis na płycie CD, opaski na oczy, rękawice np. do prac budowlanych, rękawice z jednym palcem, papier, nożyczki, igła, nici, tkanina, guziki, zestaw ortopedyczny do usztywnień stawów kolanowych i łokciowych, kule o chodzenia, wózek inwalidzki, butelka z wodą, szklanka, grzebień, stopery do uszu.

Tok zajęć:

1. Wspólne ustalenie definicji niepełnosprawności.

Demonstracja chodu prawidłowego i krokiem dostawnym przez chętne osoby - ustalenie normy na przykładzie dysfunkcji ruchowej.

ODCHYLENIE OD PRZECIĘTNEJ NORMY

OGRANICZONA SPRAWNOŚĆ,

OGRANICZONE MOŻLIWOŚCI

2. Rodzaje niepełnosprawności i krótka charakterystyka:

1. niewidomi i niedowidzący

Osoby niewidome ciemne okulary, biała laska, niepewny krok, wolne tempo, małe kroki, niedowidzące noszą bardzo grube szkła

2. głusi i niedosłyszący

brak reakcji na dźwięki, na mowę (trudno wyłowić ich z tłumu),często patrzą na usta mówiącego, ich mowa jest głośna

3. głuchoniewidomi

podobnie jak niewidomi, nie reagują na oferowaną pomoc

4. osoby z uszkodzeniem narządu ruchu

Widoczna grupa niepełnosprawnych w zależności od rodzaju uszkodzenia .

wózek inwalidzki - osoby z uszkodzonym rdzeniem kręgowym, amputacje kończyn dolnych niemożliwe do zaprotezowania, osoby chodzące przy pomocy kul.

Osoby z amputacją obu nóg poniżej stawów kolanowych są zupełnie nierozpoznawalne.

Deformacja wrodzona, nabyta na skutek przebytej choroby, powypadkowa.

Amputacje kończyn górnych, deformacja wrodzona, powypadkowa.

Osoby niepełnosprawne ruchowo na skutek chorób; MPD, przepuklina oponowo-rdzeniowa, inne wady wrodzone.

5. przewlekle chorzy

Osoby cierpiące na choroby przewlekłe np. astma, cukrzyca, choroby kardiologiczne

6. społecznie niedostosowani

Osoby mające trudności z dostosowaniem się do obowiązujących norm prawnych

7. niepełnosprawni intelektualnie

Osoby o istotnie niższym poziomie funkcjonowania współwystępujący z zaburzeniami w przystosowaniu społecznym (stopień; lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki).

Demonstracja portretów, zdjęć - wspólne zaszeregowanie twarzy osób do grupy

sprawnych i niepełnosprawnych.

Niektóre genetyczne choroby warunkują charakterystyczny wygląd tych osób; Zespół Downa.

3. Przyczyny niepełnosprawności:

Czynniki mające zły wpływ na przebieg ciąży

• Czynniki infekcyjne: infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze np. różyczka, opryszczka, toksoplazmoza

• Toksyczne np. leki, alkohol, nikotyna, narkomania

• Choroba matki np. cukrzyca

• Nieprawidłowy poród i urazy okołoporodowe

• Okres poporodowy np. żółtaczka, zaburzenia w oddychaniu

Wady genetyczne - zły zapis kodu genetycznego np. Zespół Downa

Czynniki środowiskowe ( zanieczyszczenie środowiska, modyfikowana żywność,

promieniowanie)

Urazy różnego rodzaju

4. Nasze zachowanie w przypadku kontaktu z osobą niepełnosprawną uzależnione od rodzaju niepełnosprawności.

Zachowuj się naturalnie, okaż życzliwość.

W przypadku agresji osoby niepełnosprawnej spróbuj odwrócić jej uwagę, poproś o pomoc opiekuna lub inną osobę (dotyczy osoby niepełnosprawnej intelektualnie).

Zaoferuj swoją pomoc, ale nie bądź natrętny. Osoba np. niewidząca nie zawsze chce skorzystać z naszej pomocy. Zapytaj czy i jak możesz pomóc. Wysłuchaj odpowiedzi - może twoja pomoc jest niezbędna. Np. na przejściu dla pieszych, gdy widzisz niepewność osoby niewidomej i oczekuje ona naszej pomocy - pomóż! Osoba ociemniała woli nas wziąć pod rękę; ty idziesz lekko z przodu, osoba niewidoma przytrzymuje twój łokieć. Jest to tak zwany „ chwyt przewodnika”. Zanim opuścimy osobę niewidomą, trzeba jej powiedzieć gdzie jesteśmy i jak mamy dalej iść.

Wsiadanie do środków komunikacji; skieruj do drzwi obok kierowcy, uprzedź ile jest stopni do pokonania, czy jest poręcz na środku wejścia.

Możesz pomóc pokonać niebezpieczne przeszkody; obrotowe drzwi, niebezpieczne roboty drogowe na chodnik i ulicy.

Najczęściej osoba niewidoma korzysta pomocy pytając o numer autobusu.

Osobie z niepełnosprawnością ruchową (poruszającą się o kulach) możesz pomóc na schodach, podczas schodzenia zawsze idź pierwszy!( niestety bariery architektoniczne spotykamy dość często), na przejściu przez jezdnię, w drzwiach, w środkach komunikacji. Osobie poruszającej się na wózku pomóż pchać wózek pod górę lub po nierównej powierzchni.

5. Ćwiczenia

- Poruszaj się z zawiązanymi oczami pomiędzy nieoczekiwanymi przeszkodami.

- Podnieś zrzucony przedmiot na podłogę.

- Nalej z butelki wodę do szklanki itd.

- Spróbuj odczytać komunikat osoby stojącej naprzeciwko ze stoperami w uszach

- Pokonaj schody przy pomocy kul, ale z usztywnionymi stawami kolanowymi (w dół).

- Pokonaj nierówności terenu na wózku inwalidzkim np. próg w drzwiach.

- Spróbuj sprowadzić wózek inwalidzki ze schodów i wprowadzić go na schody z osobą siedzącą na wózku (to zadanie możliwe do wykonania przy zachowaniu całkowitego bezpieczeństwa).

- Spróbuj przesiąść się z wózka na toaletę lub na krzesło, ale ze związanymi nogami.

- Załóż rękawice, nawlecz igłę przyszyj guzik.

- W rękawicach (drelichowych) zawiąż sznurowadło.

- Zapleć warkocz w rękawicach z jednym palcem.

- W rękawicach wytnij precyzyjnie z papieru przedstawioną figurę.

- W rękawicach wyjmij z kieszeni chusteczki, spróbuj wytrzeć nos.

- Z usztywnionymi stawami łokciowymi spróbuj wypić ze szklanki, uczesać się lub cokolwiek wykonać w okolicy twarzy.

- Rozszyfruj tekst nagrany na taśmę, na której nagrane są głosy dwóch lub trzech osób, mówiące jednocześnie (takim natłokiem bodźców często torpedowane są osoby niepełnosprawne intelektualnie) - oceń swoje samopoczucie, czy łatwo jest zrozumieć przekazywany komunikat?

6. Prezentacja filmu video z zajęć grupowych w Zespole Szkół Specjalnych w Konstancinie oraz fragmenty zajęć indywidualnych.

7. Prezentacja filmu z zajęć w szkole dla niewidomych. Poruszanie się osoby ociemniałej na ulicy, podczas zajęć domowych.

8. Przedstawienie ciekawych pozycji beletrystycznych ukazujących niepełnosprawność różnego rodzaju, przybliżających problemy osób dotkniętych wielorakimi dysfunkcjami:

H. Keller, Historia mojego życia

A. Domańska, Los w twoich rękach

J. Criscudo, Słońce świeci dla wszystkich

9. Dyskusja, odpowiedzi na pytania.

10. Możliwość pracy w wolontariacie ( po ukończeniu 18 roku życia).


 Zebranie z rodzicami: "Pijane dzieci", czyli jak reagować na "eksperymenty" naszych pociech z alkoholem

Autorzy:
Dorota Ksok-Borowska, Danuta Matreńczyk

 

Opis:
W trakcie zajęć uczestnicy dowiadują się, że problem alkoholowy dotyczy coraz młodszych dzieci. Jest bardzo wiele przyczyn sięgania przez dzieci po alkohol. Celem zajęć jest sformułowanie przez  rodziców zasad  reagowania w sytuacji, gdy  zorientują się, że ich dziecko piło alkohol oraz uświadomienie, że bagatelizowanie problemu niesie ze sobą poważne skutki psychiczne i zdrowotne.

     

Czas realizacji:
2 godziny

 

Cele zajęć:
Po zajęciach uczestnicy:

• wymieniają sposoby reagowania na picie alkoholu przez dzieci,

• wskazują negatywne i pozytywne skutki wymienionych sposobów reagowania,

• formułują zasady postępowania z dzieckiem "eksperymentującym" z alkoholem,

• wymieniają czynniki sprzyjające "pijaństwu" dzieci.

 

Metody i techniki:

 gra integracyjna,

 drzewko decyzyjne,

 praca z tekstem,

 burza mózgów,

 miniwykład.

 

Materiały pomocnicze:

• materiał pomocniczy 1 - drzewko decyzyjne,

• materiał pomocniczy 2 - Co zrobić, gdy moje dziecko "eksperymentuje" z alkoholem?

• artykuł Violetty Ozminkowski: Pijane dzieci Newsweek Polska 05/04.

 

Przydatne adresy www:

1. http://www.alkohnal.cad.pl/stronagl.htm

2. http://www.parpa.pl/

3. http://www.problemyalkoholizmu.atomnet.pl/

 

Przebieg zajęć:

1. Na początku szkolenia  zaproponuj uczestnikom ćwiczenie służące lepszemu wzajemnemu poznaniu się. Poleć, by uczestnicy wyobrazili sobie, że są na przyjęciu. Ich zadaniem jest porozmawianie o swoim dziecku z jak największą liczbą napotkanych osób oraz uważne wysłuchanie  informacji innych. Następnie usadź uczestników w kręgu i poleć dokończenie zdania: Odkryłem, że...

2. Podaj temat spotkania.

3. W następnej części zajęć rozdaj uczestnikom artykuł Violetty Ozminkowski: Pijane dzieci Newsweek Polska 05/04 s. 70 i poproś o uważne przeczytanie go. Zachęć rodziców do swobodnych wypowiedzi na podane niżej problemy:

• Czy, Państwa zdaniem, alkoholizm wśród dzieci jest problemem? Dlaczego?

• Jak reagują rodzice na problemy swoich dzieci z alkoholem?

• Dlaczego tak reagują?

4. Podziel uczestników na pięcioosobowe grupy i każdej z nich rozdaj materiał pomocniczy nr 1. Poleć, by wykorzystując metodę drzewka, podjęli decyzję dotyczącą najlepszego sposobu reagowania w sytuacji, gdy to moje dziecko eksperymentuje z alkoholem.  Po zakończeniu pracy poproś przedstawicieli grup o przedstawienie motywacji podjętych decyzji. 

5. Następnie poproś uczestników o podanie zasad, których należy przestrzegać, gdy rodzic zdecyduje się zareagować na pijaństwo swego dziecka. Podawane propozycje zapisuj na tablicy.

6. Zaprezentuj na folii zasady znajdujące się w materiale pomocniczym nr 2 jako uzupełnienie wypowiedzi rodziców. W mini wykładzie omów każdą z nich. Uprzedź rodziców, że decydując się na ingerencję w zachowanie dziecka po spożyciu przez niego alkoholu, mogą zostać przez nie zaatakowani. Wskazane jest wcześniejsze przemyślenie odpowiedzi na zarzuty dotyczące sposobu spożywania alkoholu przez dorosłych.

7. Na zakończenie zajęć poproś uczestników o podanie czynników sprzyjających pijaństwu dzieci. Podane propozycje zapisz na tablicy. Wspólnie z rodzicami podkreśl te czynniki, na które rodzice mają bezpośredni wpływ.

8. W ostatniej części zajęć poproś uczestników o podzielenie się refleksjami dotyczącymi spotkania.

 

Materiał pomocniczy 1 - drzewko decyzyjne

 

Materiał pomocniczy 2 - Co zrobić, gdy moje dziecko "eksperymentuje" z alkoholem?

 

1. Nie wpadaj w panikę.
   W wielu wypadkach, gdy rodzice odkryją, że ich dzieci sięgają po alkohol, są pełni złych przeczuć. Przeświadczenie o nieuchronności choroby alkoholowej zaczyna determinować ich zachowanie. Pojawia się równocześnie: żal do dziecka o to, że nie jest takie, jakie chcielibyśmy, aby było oraz poczucie winy spowodowane zachowaniem dziecka.  To powoduje, że zarówno sposób naszego zachowania,  jak i sposób mówienia staje się nacechowany wrogością i pretensjami. Nie ma lepszego sposobu na wywołanie podobnej reakcji drugiej strony.

2. Nie nagłaśniaj nadmiernie sprawy.
   Dziecko, gdy się zorientuje,  jak bardzo rodzic boi się problemów z alkoholem, może stosować picie jako temat zastępczy w wielu trudnych sytuacjach. Rodzic urządzający aferę podpowiada dziecku, w jaki sposób stosować "szantaż emocjonalny".

3. Porozmawiaj z dzieckiem o tym, co się wydarzyło.
   Poczekaj z rozmową do wytrzeźwienia dziecka. Wyjaśnij powody zachowania się dziecka. Staraj się nie oceniać dziecka. Uważnie wysłuchaj tego, co ma do powiedzenia.

4. Powiedz dziecku, dlaczego martwi Cię jego zachowanie.
   Powiedz dziecku o wpływie alkoholu na zdrowie i psychikę młodego organizmu. Wyjaśnij, dlaczego alkohol jest szczególnie szkodliwy dla dzieci i ludzi młodych. Objaśnij mechanizm uzależnienia (możesz wykorzystać informacje znajdujące się w artykule). Staraj się, by te wszystkie informacje nie zabrzmiały jak groźby.

5. Jednoznacznie określ swoje stanowisko wobec picia alkoholu przez dziecko.
   Poinformuj dziecko, że nie wolno mu pić. Nie czyń żadnych wyjątków od tej reguły. Zdecydowanie poinformuj, że powyższy zakaz dotyczy wszystkich napojów alkoholowych (piwa też). Określ rodzaj kary, którą zastosujesz, gdy dziecko złamie zakaz. Jasne "reguły gry" pozwolą twemu dziecku oprzeć się naciskom rówieśników. Wbrew pozorom dzieci lubią jasne sytuacje, czują się lepiej, gdy znają granice swego postępowania 

6. Zastosuj karę, gdy dziecko ponownie złamie zakaz.
   Konsekwentnie zastosuj karę, którą zapowiedziałeś, gdy dziecko złamie zakaz. Brak konsekwencji z Twojej strony może sprowokować dziecko do podejmowania kolejnych prób picia alkoholu.

7. Współpracuj z innymi rodzicami.
   Nie wmawiaj sobie, że to inne dzieci mają na Twoją pociechę zły wpływ. Rozmawiaj z innymi rodzicami o tym, jakie reguły dotyczące picia obowiązują wśród przyjaciół Twego dziecka, jak będziecie je egzekwować. Może się zdarzyć, że Twoje doświadczenia przydadzą się innym rodzicom i odwrotnie.

- Scenariusz pochodzi z serwisu edu.newsweek.pl -

 

KONSPEKT SPOTKANIA FORMACYJNEGO 

MŁODZIEŻ 

Temat: Alkoholizm

 

Zakładane cele: 

• uświadomienie młodzieży, czym jest alkoholizm i jakie przynosi skutki

• uświadomienie młodzieży, że alkohol oszukuje oraz w jaki sposób to robi

• zebranie informacji na temat ostrzegawczych objawów alkoholizmu

• zebranie informacji o tym jak alkohol wpływa na dzieci z rodzin alkoholowych oraz na rodzinę i w jaki sposób można takiej rodzinie pomóc

 

Potrzebne materiały: 

• kartki formatu A4

• szary arkusz papieru

• mazaki lub długopisy

 

 

 

Przebieg 

1. Modlitwa

2. Wyjaśnienie pojęcia alkoholizmu

 
 

3. Rozważanie na temat alkoholizmu i jego skutków (zarówno fizycznych, jak i psychicznych) 
 
 

4. Rozmowa na temat kłamstw jakie funduje nam alkohol. 
 
 
 
 
 
 
 
 

5. Rozmowa na temat obserwacji dzieci z rodzin alkoholowych (sytuacje z życia wzięte) 
 
 

6. Rozważanie na temat możliwości pomocy osobom z rodzin alkoholowych. 
 
 

7. Wyciągnięcie wspólnych wniosków na temat alkoholizmu.  
Treść  
 

Animator przedstawia uczestnikom definicję alkoholizmu.

Animator przedstawia uczestnikom swoja definicję alkoholizmu. Uczestnicy wspólnie zastanawiają się, nad wspólnym definicją alkoholizmu. 

W kolejnym etapie spotkania, uczestnicy otrzymują duży, szary arkusz papieru, na górze umieszczają napis alkoholizm. Mazakami nanoszą na arkusz wszystkie posiadane informacje na temat objawów, które ostrzegają przed wpadnięciem w nałóg alkoholowy. 

Animator przedstawia swoje zaobserwowane sytuacje i wyciąga z nich wnioski co do zachowania dzieci z takich rodzin ,a następnie prosi o to samo uczestników spotkania. 

Animator rozdaje uczestnikom czyste kartki papieru, na których uczestnicy wypisują swoje propozycje na temat pomocy ofiarom alkoholizmu.  
Metoda pracy 
 

wykład 
 
 

dyskusja 
 
 
 
 
 

praca w grupie 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

praca w grupie 
 
 
 
 
 

praca w grupie 
 
 
 
 

zebranie informacji 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---