OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY
NEUROPRZEKAŹNIKI:
Aminy:
dopamina - 50% amin katecholowych w mózgu
receptory: D1 ---> cAMP^
D2---> cAMP v agonista -----> apomorfina - wywołuje wymioty
antagoniści - neuroleptyki
D3 - presynaptyczne ---> stymulacja hamuje uwalnianie DA (analogicznie do rec. alfa2 presyn.)
blokada receptorów D / spadek poziomu DA--> wzrost ilości receptorów D
V
katalepsja
równowaga DA w substantia nigra vs. Ach w corpus striatum ---> napięcie mięśni prążkowanych:
blokada receptorów DA---->
spadek poziomu DA---------> choroba / zespół Parkinsona
wzrost poziomu DA---------> pobudzenie ruchowe, stereotypia, pląsawica Huntingtona
regulowane przez GABA, enkefaliny i Ach
szlak mezolimbiczny: mezokortykolimbiczny --emocje, wyższe czynności psychiczne
podwzgórze ---regulacja uwalniania hormonów: hamowanie uwalniania prolaktyny (+ nasilanie czynnika hamującego prolaktynę -PIF)
gonadotropin-RH
stymulacja hormonu wzrostu
opuszka ----> odruch wymiotny
komórki siatkówki -----> procesy widzenia
acetylocholina
motoneurony---> komórki Renshaw
móżdżek, szlak limbiczny, kora -- 50% substancji białej
aktywacja neuronów cholinergicznych:
- układ pozapiramidowy <---->kora ruchowa <----> rogi przednie
wzrost poziomu Ach w mózgu ---> w padaczce
w ruchu,
przy podawaniu fizostygminy
- podwzgórze --- Ach ^ ----> emocje ----> wzrost agresji
- uczenie się
pamięć
inteligencja
- sen
nadmiar pobudzenia neuronów cholinergicznych----> w pląsawicy Huntingtona
brak -----> choroba Alzheimera
uwalnianie Ach z prążkowia -- silnie hamowane przez DA
receptory M ---> presynaptyczne -- regulacja uwalniania Ach
nadmiar pobudzenia ----> sztywność mięśni i hipokinezja
receptory N ---> nie znana bliżej funkcja
noradrenalina ----------> pień mózgu: szlak grzbietowy
(adrenalina - być może) nucleus locus coeruleus
receptory: alfa 1
alfa 2 postsynaptyczne - hamują impulsację adrenergiczną na obwód
beta 1
beta 2
serotonina
dystrybucja podobna do NA
receptory: 5HT2 - pobudzenie wolne
postsynaptyczne
5HT3 - pobudzenie szybkie
--> nasila uwalnianie 5HT z neuronów --> ondansetron p/lękowo
5HT1B - hamowanie presynaptyczne neuronów serotoninergicznych i innych
5HT1 lub 5HT2 - hamowanie postsynaptyczne
działania: - halucynacje i zmiany behawioralne ---> hamowanie przez LSD hamuje hamowanie kory
- sen, stan przebudzenia i nastrój ---> w jądrach szwu - ale substytucja 5HT nie daje snu
- kontrola przewodnictwa zmysłów ---> wzmożenie przewodnictwa zmysłów - synergizm z morfiną
- układ autonomiczny i endokrynny ---> regulacja temperatury - w podwzgórzu
wzrost poziomu 5HT ---> wzrost temperatury
ciśnienia
funkcji płciowych
jedzenie -----> wzrost 5HT ---> działanie uspokajające
histamina
słabo poznana rola
receptory H1 - pobudzenie
receptory H2 - hamowanie
dużo w podwzgórzu - regulacja wydzielania wazopresyny
temperatury
hamowanie uwalniania NA - H2 - presynaptyczne
Aminokwasy
kora
jądra podstawy
szlaki zmysłów
pobudzające (oraz degenerujące w nadmiarze)
kwas asparaginowy
pobudzają nieswoiście receptory AA1, AA2 i AA3
kwas glutaminowy
kwas homocysteinowy
receptory: AA1 - agonista - NMDA (N-metylo-D-asparaginian) - kanały dla Ca2+, blokowane przez Mg2+
działa wraz z glicyną i glutaminianem
kwas ibotenowy
kwas chinolinowy ekscytotoksyny - uszkadzają neurony
rola receptorów AA1 - long term potentiation (LTP)- uczenie się i pamięć
ekscytotoksyczność
patogeneza padaczki
AA2 - agonista - AMPA ( a-amino-3-hydroksy-5-metyl-izoksazol, kwiskwalinian))
AA3 - agonista - kwas kainowy
pobudzenie otwiera selektywne kanały kationowe -->Na+ ---> szybka depolaryzacja - jeśli trwa dłużej ----> zalew neuronu przez Ca2+
V
uwolnienie NO ---> degeneracja komórek
antagoniści: glutamylotauryna --->nieswoisty - blokuje AA2 i AA3
kwas d-2-amino-5- fosfowalerianowy ---> swoisty - blokuje AA1
ketamina, fencyklidyna - selektywne blokery AA1
hamujące
kwas gamma-aminomasłowy (GABA) - działanie hamujące:
a) uwalnianie NA, A, DA w striatum i substantia nigra ----> uspokajająco, nasennie
b) Ach ----> p/drgawkowo, zwiotczająco
c) 5HT ----> ?
receptory GABA A -postsynaptyczny
aktywacja ---> otwarcie kanału chlorkowego ---> hiperpolaryzacja komórki
agonista - muscimol (analog GABA)
antagoniści - pikrotoksyna - bloker kanału chlorkowego GABAA
kardiazol
penicylina ------> drgawki
bikukulina - bloker receptora GABAA
receptory GABA B
aktywacja ----> blokada kanału Ca2+ ----->hamuje uwolnienie neuromediatora
agonista - baklofen ---> zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych w SM, zwyrodnieniach rdzenia
spadek GABA
-----> pobudzenie psycho-motoryczne
gotowość drgawkowa
blokada GABA receptorów redukcja objawów choroby Parkinsona (antagonista GABAB - 2-OH-saclofen
hamowanie syntezy GABA - tiosemikarbazyd
kwas 3-merkaptopropionowy
powodują drgawki
hamowanie rozkładu GABA - kwas aminohydroksyoctowy
działa p/drgawkowo
glicyna spełnia rolę GABA w rdzeniu kręgowym ---- uwalniana przez
komórki Renshawa
hamuje neurony ruchowe rogów przednich
receptory glicynowe:
blokada przez strychninę ---> brak hamowania ----> drgawki
toksyna tężcowa blokuje uwalnianie glicyny przez komórki Renshawa
-alanina --- hamuje jak glicyna, ale strychnina nie znosi tego działania
Peptydy:
enkefaliny
endorfiny
SP
neurotensyna
somatostayna
tyreoliberyna
luliberyna
melanostatyna
cholecystokinina
VIP
angiotensyna
wazopresyna
oksytocyna
4