Aleksje: charakteryzujemy je poprzez wykazanie:

Tła objawów towarzyszących silnie modyfikujących mechanizm - rozpatrzyć współwystępowanie agrafii i afazji

Złożoności materiału którego percepcja jest zaburzona (zaburzenie na poziomie kształtów liter lub „kształtu” słowa)

Modalności procesów poznawczych, ktore są zakłócone: (wzrokowe-konkretnie zaburzenia związane z przetwarzaniem informacji o kształcie versus słuchowe-konkretnie zaburzenia fonologiczne)

Poziom organizacji procesów które są zachowane : reguł transformacji kształtu liter/słów na wzorzec dźwiękowy vs. interpretacja znaczenia tego materiału (głęboka nie oznacza tu siły zaburzenia ale miejsce zaburzonego procesu w hierarchii)(moduł vs. proces centralny).

AGRAFIA:

W klasycznej literaturze przedmiotu omówiono szereg odmian zaburzeń pisma. Najczęściej wyodrębniane przytoczone są poniżej.

Agrafia apraktyczna: Trudności w odtwarzaniu kształtu liter, jednak analiza i synteza słuchowa jest nie zaburzona - korzystanie z gotowych liter znosi trudności. Uszkodzenie obejmuje zwykle płat ciemieniowy półkuli przeciwległej do ręki preferowanej.

Czysta agrafia: Objawom agrafii, jakimi są tu błędy pisowni, nie towarzyszą zaburzenia czytania i objawy afazji. Niekiedy dołączają się zaburzenia formy graficznej pisma. Pojawia się przy uszkodzeniu tzw. okolicy Exnera (zakręt czołowy środkowy), niekiedy także przy innych lokalizacjach (np. zakręt kątowy).

Agrafia afatyczna: towarzyszy afazji, błędy w piśmie odpowiadają błędom w mowie. Zazwyczaj występuje w afazji Wernickego, afazji kondukcyjnej, afazji Broca, transkorowej afazji sensorycznej i w zespołach będących ich kombinacją.

Agrafia z aleksją: (agrafia ciemieniowa): jeśli agrafia z aleksją nie towarzyszą afazji, uszkodzenie zwykle zlokalizowane jest na granicy obszaru mowy w jego tylnej części (głównie w zakręcie kątowym). W skrajnym nasileniu niemożliwe jest dobieranie wyrazów napisanych różną czcionką, w piśmie niemożliwe jest pisanie liter pod dyktando i transkrypcja z druku na pismo odręczne. Możliwe jest często „przerysowywanie” tekstu polegające na dosłownej reprodukcji kształtu liter. W przypadkach umiarkowanych pojawiają się błędy w pisowni (paragrafie), częste błędy gramatyczne (gdy pacjent skoncentrowany na pisaniu traci z pola uwagi gramatyczny kontekst).

Agrafia przestrzenna: Trudności dotyczą tu przestrzennej organizacji tekstu, zwykle u podłoża zaburzenia leży opisane już wcześniej pomijanie stronne. Najczęściej uszkodzenie dotyczy płata ciemieniowego prawej półkuli.

ASYMETRA CZYNNOŚCIOWA FUNKCJI MOWY (następna strona)

APROZODIE:

(Ross 1996)

Autor wyróżnia 4 typu aprozodii po uszkodzeniach prawej (lub niedominującej) półkuli - zaznaczam od razu, ze zaburzenia prozodii towarzyszą zwykle biepłynnym afazjom i dysartriom lecz w uszkodzeniach prawopółkulowych obserwujemy je w "czystszej" postaci.

1.Aprozodia motoryczna: jednostajna, monotonna mowa, brak spontanicznej gestykulacji trudności w naśladowaniu emocjonalnego tonu wypowiedzi po demonstracji. (uszkodzony jest prawy płat czołowy i/lub przednia-dolna część płata ciemieniowego.

2.Aprozodia sensoryczna: zaburzona jest zdolność do rozumienia nastroju i emocji zarówno drogą słuchową jak i wizualną (gestykulacja, ekspresja mimiczna). Utrudnione jak powyżej jest naśladowanie prozodii po demonstracji. Uszkodzenie obejmuje tylną część płata skroniowego prawego i tylną dolną część płata ciemieniowego

3.Globalna (całkowita?) aprozodia łączy cechy obu wymienionych, gesty, mimika, ton głosu nie są ani odbierane ani powtarzane - osoba w wydaje się zupełnie nie reagować zmianami emocji na wymagania sytuacyjne,a także nie ujawni ich tonem głosu - nie zawsze jest to jednoznaczne z "nieprzeżywaniem" emocji - co jest szczególnie trudne do zrozumienia dla społecznego otoczenia chorego. Uszkodzenie obejmuje okolice płata czołowego, skroniowego i ciemieniowego wokół bruzdy Sylwiusza.

4.Aprozodia transkorowa różni się od pozostałych wybiórczością deficytu - zaburzenie dotyczy wyłącznie rozumienia prozodii mowy i nie obejmuje gestykulacji i mimiki. Nie występują zaburzenia naśladowania prozodii. Uszkodzenie dotyczy przednich i dolnych części płata skroniowego.

Charakteryzowana przez zaburzenia towarzyszące: głębokie zaburzenia pisma, akalkulię, mylenie stron L-P, agnozję palców, (ponadto często apraksja)

Najczęściej w afazji Wernickego i Broca (objawy zależnie od typu afazji - paralelność błędów mowy i czytania) w transkorowej sensorycznej często podobna do a. z agrafią

Zaburzone rozpoznawanie słów, bez zaburzeń rozpoznawania liter, brak afatycznego deficytu językowego, czytanie cyfr zachowane, pismo zachowane, często hemianopsja prawostronna

aleksja z agrafią i aleksja z afazją (afatyczna) vs. tzw. „czysta aleksja”

Błędy derywacyjne (zamiany na słowa o tym samym rdzeniu), paraleksje sematyczne (zamiana na słowa powiązane znaczeniowo, lecz błędne). Zaburzone czytanie pseudosłów. Odczytanie jest znaczeniowym przybliżeniem oryginału

Błędy przy długich słowach i w słowach, w których pisownia nie koreluje z wymową.

Czytanie (krótkich) pseudosłów jest zachowane. Odczytane słowo jest wizualnym przybliżeniem oryginału.

tzw. „dysleksja powierzchniowa” vs. „dysleksja głęboka”

Zaburzone rozpoznawanie liter - jeśli część jest rozpoznawana, to utworzone z nich słowa nie są poprawnie odczytane

Błędy na poziomie rozpoznawania słów, litery są rozpoznawane

Błędy na poziomie rozpoznawania pojedynczych liter, słowa mogą być rozpoznawane

aleksje literowe - aleksje słowne - aleksje globalne (słowno-literowe)

Dominują błędy wynikające z zaburzonego przypisywania literom fonemów, kształty liter dobierane są poprawnie

Dominują błędy wynikające z zaburzonego wzrokowego rozpoznawania liter, jeśli rozpoznanie zajdzie, fonemy są przypisywane poprawnie

aleksje wzrokowe (wizualne, agnostyczne, pierwotne) vs. aleksje fonologiczne (wtórne)

Odsetek afazji w każdej komórce liczony jest na innej grupie pacjentów

Klasyczne badania Bryden, Hecaen, DeAgostini

Uszkodzona półkula

Odsetek

afazji:

Leworęczni

75,9%

32,1%

Praworęczni

51,4%

8,3%

Lewa

Prawa

PRAWA PÓŁKULA - a AFAZJA

PRAWA PÓŁKULA - a AFAZJA

---