Wykład VI (4)


5. RODZAJE SYSTEMÓW UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Generalnie na świecie istnieją, dwa zupełnie odmienne systemy zabezpieczeń społecznych. Pierwszy oparty jest na umowie pokoleniowej, a drugi na ubezpieczeniach kapitałowych. Oprócz czystych form występują typy mieszane.

a.) SYSTEM REPARTYCYJNY.

System repartycyjny (zwany również systemem umowy pokoleniowej) to tradycyjna forma systemu emerytalno - rentowego, który przynajmniej od zakończenia II wojny światowej funkcjonował we wszystkich krajach rozwiniętych. W Polsce występował do dnia 31 grudnia 1998 roku. Jest on nadal stosowany we Francji i Włoszech.

Polega on na tym, że osoby pracujące płacą składki, a z nich państwowy zakład ubezpieczeń na bieżąco wypłaca emerytury tym, którzy już zakończyli Pracę. Składki nie są inwestowane i nie pracują jak kapitał, czyli nie jest możliwe ich pomnażanie z korzyścią dla następnych pokoleń.

Upraszczając - emerytura dziadka finansowana była składkami wnuka. Wysokość wypłat nie była rezultatem własnych, dokonywanych przez lata pracy oszczędności, a - w wielu wypadkach - skutkiem przetargów branżowych i nacisków politycznych. Póki pokolenie wnuków jest dostatecznie produktywne, a emerytury dziadków niezbyt wygórowane i niespecjalnie liczne, taki system jakoś funkcjonuje. Nowoczesne społeczeństwa charakteryzują się wzrostem długości życia z jednej strony i zmniejszaniem się wskaźnika urodzin z drugiej. Na dłuższą metę nie da się utrzymać sytuacji, w której coraz mniejsza armia wnuków finansuje emerytury rosnącej rzeszy dziadków.

Ma on liczne wady, które szczególnie nasilają się przy obecnych trendach demograficznych, czyli starzeniu się społeczeństwa. Określany jest jako :nieprzejrzysty, anty-motywacyjny i niesprawiedliwy.

Przyczynami tak niekorzystnego określania tego systemu są:

1) zmniejszenie przyrostu naturalnego na świecie - gwałtowny wzrost osób w wieku emerytalnym, a spadek liczby osób objętych składką - czyli coraz mniej pracujących przypada na jednego emeryta i coraz mniej zarabiających utrzymuje jedną osobę pobierającą świadczenia emerytalne,

2) odmienne traktowanie dłużników - prawo do umorzeń zaległości i układów ratalnych dla dużych przedsiębiorstw, a bezwzględne ściąganie należności od firm małych,

3) wzrost kosztów obsługi świadczeń w wyniku wzrostu realnej wartości emerytur i rent w stosunku do wynagrodzeń,

4) łagodzenie poprzez system skutków bezrobocia,

5) brak ścisłego związku między sumą zapłaconych składek a świadczeniem,

6) podatność na manipulacje polityczne,

7) finansowo zależny od wahań na rynku pracy i stanu budżetu państwa.

Mimo tych wszystkich mankamentów miał jednak dla emerytów jedną ważną zaletę. Była nią odporność na załamania gospodarcze i skutki długofalowej inflacji. Waloryzowana odpowiednimi wskaźnikami emerytura, mimo hulających dookoła ekonomicznych i politycznych zawieruch, wciąż utrzymywała swoją wartość.

b.) SYSTEM OPARTY NA UBEZPIECZENIACH KAPITAŁOWYCH

W tym systemie środki pracujących są inwestowane, najczęściej przez specjalne fundusze emerytalne w np. akcje przedsiębiorstw czy obligacje państwowe. Inwestycje teraz rozpoczęte przynoszą w dłuższej perspektywie zyski i tworzą na starość prywatny kapitał zawarty w funduszach, z których wypłaca się zyski.

Działalność tego typu niesie ze sobą ryzyko załamania na rynkach finansowych, podobnie jak inwestowanie każdego innego kapitału. Niekorzystnie również wpływa na ten system długotrwała wysoka inflacja.

Natomiast jego zaletą jest znacznie większa odporność na starzenie się społeczeństwa, wzrost bezrobocia, spadek płac realnych oraz zmienność poglądów polityków.

System ten występuje w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Chile i Argentynie.

c.) SYSTEM MIESZANY

Ten system został stworzony, aby zaradzić wadom wyżej wymienionych systemów. Koncepcja mieszana, czyli finansowanie z różnych źródeł, łączy zalety obydwu systemów i jednocześnie minimalizuje ich wady. Z jednej strony w dużej mierze chroni przed skutkami starzenia się społeczeństwa, wzrostu bezrobocia czy przetargów politycznych, z drugiej strony do pewnego stopnia zabezpiecza przed groźbami, jakie niesie niestabilność rynków finansowych i długotrwała inflacja.

Takie rozwiązania działają już w Szwajcarii i Danii, od 1994 roku w Szwecji, a od 1998 roku na Węgrzech.

c.) Funkcjonują trzy filary:

System emerytalny po reformie l. 1998/99 składa się z trzech komponentów, tzw. filarów, z których każdy charakteryzuje się odmiennymi cechami:

Nową formę dodatkowego oszczędzania tworzy Indywidualne Konto Emerytalne (IKE)

Elementem wspólnym całego systemu emerytalnego jest działanie na zasadzie zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość przyszłego świadczenia jest ściśle powiązana z wielkością środków przekazanych na ten cel przez świadczeniobiorcę.

d.) Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne,

Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość składek na poszczególne ubezpieczenia od 1 stycznia 2005 r. wynosi:

Cała składka na ubezpieczenia społeczne (35,94-38,83% pensji brutto) przekazywana jest do ZUS-u. Zakład dokonuje podziału składki w następujący sposób:

- 19,52 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne,

- 6,00 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie rentowe,

- 2,45 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,

- od 0,97 proc. do 3,86 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.

0x01 graphic

Część składki przeznaczonej na ubezpieczenie emerytalne (1% podstawy wymiaru składki) zasila Fundusz Rezerwy Demograficznej (FRD). Pozostała część (18,52% podstawy wymiaru):

Podsumowywując, jeżeli jesteś uczestnikiem pierwszego filaru, na twoim koncie emerytalnym zostaje zaewidencjonowana kwota odpowiadająca 18,52% twojego wynagrodzenia. Pozostały jeden procent przekazywany jest do FRD. Jeżeli jesteś uczestnikiem drugiego filaru, na twoim koncie emerytalnym w ZUS zaewidencjonowane będzie 11.22% twojego wynagrodzenia, 1% ZUS przekaże do FRD, 7,3% zostanie przekazane do twojego funduszu emerytalnego.

Pamiętaj: gdy twoje wynagrodzenie w danym roku przekroczy 30-krotność średniego prognozowanego wynagrodzenia w gospodarce (odpowiada to wartości pensji miesięcznej w kwocie 250% średniego wynagrodzenia) wówczas przestajesz wraz z pracodawcą odprowadzać składkę na ubezpieczenie emerytalne oraz rentowe. Dla ciebie ta kwota jest dodatkowym dochodem od którego zapłacisz podatek. Dla pracodawcy jest to oszczędność zmniejszająca koszty płac. Niemniej do końca roku będziesz płacił składkę na ubezpieczenie chorobowe, natomiast twój pracodawca na ubezpieczenie wypadkowe.

8. I FILAR reformy stanowi zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przynależność do pierwszego filaru jest powszechna i obowiązkowa, składka na nowy ZUS wynosi 12.22 proc. wynagrodzenia. Wyjątek stanowią starsze osoby (urodzone przed 1949 rokiem) w okresie przejściowym, które są już mocno zaawansowane w nabywaniu praw do emerytury według starych zasad. Osoby te odprowadzają na ZUS 19.52 proc. swojego wynagrodzenia, nie skorzystają natomiast z oferty II filaru. Z kolei urodzeni w latach 1949-1968 sami zadecydowali, czy podzielić składkę pomiędzy ZUS i fundusz emerytalny, czy też wpłacić całe 19.52 proc. do ZUS-u.

I filar nadal działa na zasadzie repartycyjnej - osoby pracujące opłacają składki, z których finansowana jest wypłata bieżących emerytur.

Oprócz zbierania składek i wypłacania świadczeń w ramach I filaru, nowy ZUS spełnia inne ważne funkcje:

Suma zgromadzonych na koncie składek, po zrewaloryzowaniu, będzie stanowiła podstawę do obliczenia przyszłej emerytury w ramach I filaru (to jest płaconej przez ZUS).

Emerytury w I filarze są wypłacane ze składek osób aktywnych zawodowo i opłacających składki. Aby uniknąć niespodzianek, związanych z wahaniami demograficznymi, utworzono specjalny Fundusz Rezerwy Demograficznej. Będzie on zasilał system w momentach kryzysowych - gdy liczebność płacących składki będzie zbyt niska w stosunku do liczby osób pobierających emeryturę. W sytuacji odwrotnej Fundusz Rezerwy Demograficznej będzie absorbował nadwyżkę, tworząc kolejny bufor bezpieczeństwa. Ponadto fundusz ten będzie zasilony częścią wpływów z prywatyzacji, a w latach 2002 - 2008 trafi do niego jeden punkt procentowy wpłacanej przez pracujących składki.

Cechy I filara:

9. II FILAR reformy stanowią otwarte fundusze emerytalne, które zarządzają w naszym imieniu składką, stanowiącą 7,3 procent wynagrodzenia.

Przynależność do drugiego filaru jest powszechna i obowiązkowa. Wyjątek stanowią starsze osoby w okresie przejściowym, które są już mocno zaawansowane w nabywaniu praw do emerytury według starych zasad. Urodzeni przed 1949 rokiem w ogóle nie skorzystają z oferty funduszy, urodzeni w latach 1949 - 1968 mieli prawo wyboru pomiędzy starym a nowym systemem. Przystępując do II filaru, należy wybrać Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE), któremu ZUS przekaże naszą składkę i które później wypłaci nam należne świadczenia emerytalne. Fundusz będzie starał się pomnożyć nasze pieniądze, prowadząc aktywną politykę inwestycyjną: kupując akcje, obligacje i inne papiery wartościowe. W chwili przejścia na emeryturę rozpocznie wypłacanie oszczędzonych pieniędzy, pomnożonych dzięki prowadzonym inwestycjom.

Kontrolę nad funduszami sprawuje Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi (UNFE). Fundusze są zobowiązane do składania sprawozdań ze swojej działalności. Jeśli wyniki "naszego" funduszu uznamy za niezadowalające, możemy przenieść zdeponowane środki do innego OFE.

a.) Zmiana OFE

Należy pamiętać, że można być członkiem tylko jednego OFE. Jednak decyzja o wyborze OFE nie musi być ostateczna. Ustawa stworzyła możliwość zmiany wybranego funduszu.

Po wybraniu nowego OFE, trzeba podpisać z nim umowę, a następnie zawiadomić na piśmie fundusz, do którego dotychczas były wpłacane składki, że zawarło się umowę z nowym funduszem.

Fundusz z którego z usług się rezygnuje pobierze opłatę, jeśli staż członkowski był krótszy niż 24 miesiące.

b.) Członkostwo w OFE

Chcąc przystąpić do OFE należy wypełnić odpowiedni formularz, dostępny u przedstawicieli funduszy. Umowa z OFE zostaje zawarta z chwilą podpisania jej przez obie strony: osobę przystępującą do OFE i osobę reprezentującą OFE. W deklaracji wpisuje się datę i godzinę złożenia deklaracji. Umowa o członkostwo może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej. W terminie 30 dni od daty zawarcia umowy swojemu członkowi OFE otwiera indywidualny rachunek, na który trafia 7,3% wynagrodzenia brutto. Od przekazanej przez ZUS składki PTE pobiera prowizję - jest to jednorazowa opłata określana procentowo. Składki na kontach w OFE są podzielone na równe części - jednostki rozrachunkowe.

c) Bezpieczeństwo składek w II filarze

Twórcy reformy emerytalnej nie zapomnieli o zabezpieczeniu środków na przyszłą emeryturę

zbieranych i pomnażanych w ramach II filaru. Aktywa funduszu emerytalnego przechowywane są na koncie w banku, zwanym depozytariuszem. Rolą banku depozytariusza jest także występowanie w imieniu członków funduszu z powództwem przeciwko PTE z tytułu szkody powstałej przez niewykonanie lub przez nienależne wykonanie obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji.

Każdy fundusz jest zobowiązany do osiągnięcia minimalnej stopy zwrotu. Jest to stopa zwrotu niższa o połowę od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w danym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa. Jeżeli stopa zwrotu któregoś z funduszy byłaby niższa od wymaganej, powstały niedobór pokrywany jest w pierwszej kolejności ze środków pochodzących ze specjalnie w tym celu utworzonego rachunku rezerwowego, na który są przekazywane środki powszechnego towarzystwa, a w drugiej kolejności z jego środków własnych.

Kolejnym elementem zabezpieczającym emerytury z II filaru jest Fundusz Gwarancyjny. Tworzony jest on z wpłat pochodzących od wszystkich OFE. Jego administratorem jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Fundusz ma być wykorzystywany, gdy któryś z funduszy nie osiągnie wymaganej minimalnej stopy zwrotu, a środki zarządzającego nim PTE są nie wystarczające na pokrycie niedoboru.

W przypadku ewentualnej upadłości PTE zarządzanie funduszem przejmuje bank depozytariusz, który przekazuje zgromadzone środki do innego towarzystwa.

Ostatecznym gwarantem wypłacalności otwartych funduszy emerytalnych jest Skarb Państwa.

Składki na II filar gdzie są lokowane i w jakiej wysokości.

Składka OFE - lokowana jest według uznania OFE, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów Obecnie OFE mogą inwestować jedynie 5% swoich środków za granicą.

Nie ma mowy o całkowitym zniesieniu limitów inwestowania przez OFE.

TEGO RACZEJ NIE TRZEBA SIĘ UCZYĆ (PROCENTÓW)

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zostały określone maksymalne limity inwestycyjne:

II. Lokaty aktywów otwartego funduszu emerytalnego w kategoriach lokat, o których mowa w pkt. 1 oraz pkt. 3-7, mogą stanowić łącznie nie więcej niż 60% wartości aktywów tego funduszu.

III. W przypadku lokat w aktywa, o których mowa w pkt. 1 oraz pkt. 3-6, lokaty otwartego funduszu emerytalnego nie mogą stanowić więcej niż 10% jednej emisji.

Jeżeli pomiędzy papierami wartościowymi różnych emisji, ale tego samego emitenta, nie występują żadne różnice w zakresie uprawnień przysługujących ich posiadaczom, ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się łącznie do tych wszystkich emisji.

e.) Limit składek

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są limitowane. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. W momencie, gdy osiągnie się ten limit, składki nie są pobierane. Dzięki temu te pieniądze zostają wypłacane pracownikowi co miesiąc do końca roku kalendarzowego, powiększając wartość jego pensji.

f.) Podział składek w razie rozwodu

W przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa, środki zgromadzone na rachunku członka OFE podlegają podziałowi jako majątek wspólny małżonków. Środki, które w wyniku podziału przypadły byłemu współmałżonkowi, są mu przekazywane w formie wypłaty dopiero wówczas, gdy OFE otrzymało dowód potwierdzający prawo współmałżonka do tych środków.

Wypłata środków odbywa się w różny sposób w zależności od sytuacji byłego współmałżonka. Jeżeli były współmałżonek należy do OFE, wówczas środki są przekazywane na jego rachunek w OFE. Jeżeli nie należy on do OFE i w ciągu 2 miesięcy od przekazania do OFE dowodu potwierdzającego prawo do środków nie wskaże rachunku w OFE, wówczas jest dla niego otwierany rachunek w OFE, którym może on dysponować w różnym zakresie. Jeżeli były współmałżonek jest w wieku emerytalnym lub pobiera już świadczenia emerytalne, wówczas może otrzymać wypłatę pieniężną. Podobnie dzieje się, jeśli były współmałżonek urodził się przed 01 stycznia 1969 roku i zgromadzone środki są niewielkie - do 50% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek w OFE otwarto do końca 2001 roku lub do 150% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek otwarto później.

g.) Dziedziczenie składek

Kapitał zgromadzony przez uczestnika II filaru podlega dziedziczeniu, co oznacza, że po jego śmierci zebrane na indywidualnym koncie w OFE środki są wypłacane najbliższej rodzinie lub

innym osobom uposażonym. Połowa środków zgromadzonych na rachunku zostaje przekazana na rachunek współmałżonka. Pozostała część oszczędności emerytalnych zmarłego przypada osobie wskazanej przez niego, a w przypadku nie wskazania takiej osoby - członkom najbliższej rodziny w równych częściach, a w razie ich braku, w ostatniej kolejności - spadkobiercom.

h.) Emerytury pomostowe

Przywileje branżowe zostały zastąpione tzw. emeryturami pomostowymi. Są one przeznaczone dla osób wykonujących szczególnie szkodliwe prace.

Komisja specjalistów z zakresu medycyny pracy wskazała kilkanaście zajęć, które mogą być wykonywane bez uszczerbku dla zdrowia tylko przez pewien czas. Po jego upływie pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi inną pracę, możliwość przekwalifikowania się lub emeryturę pomostową. Z emerytur pomostowych będą mogły korzystać osoby, które do końca 2006r. nie przejdą na emeryturę według starych zasad.

i.) Wypłata emerytur

Świadczenia emerytalne z II filaru, po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego - dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat - będą wypłacane przez specjalnie powołane zakłady ubezpieczeń emerytalnych. Zadaniem zakładów emerytalnych będzie także dalsze inwestowanie kapitału zebranego przez lata aktywności zawodowej. Z wstępnych ustaleń wynika, że zakłady emerytalne zostaną utworzone najwcześniej w 2008 roku, czyli tuż przed osiągnięciem minimalnego wieku emerytalnego przez pierwszych członków OFE.

Ustawa określająca zasady funkcjonowania zakładów emerytalnych i wypłaty emerytur jest w trakcie przygotowania.

j.) Otwarte Fundusze Emerytalne

0x01 graphic

Commercial Union Otwarty Fundusz Emerytalny BPH CU WBK

0x01 graphic

Cechy II filara:

9. III FILAR -uczestnictwo w nim jest nieobowiązkowe. Świadczenia, które będą wypłacane w ramach obowiązkowych filarów mają nam zapewnić pieniądze na przeżycie. Emerytura taka ma wynieść zaledwie połowę otrzymywanego wcześniej wynagrodzenia - dlatego warto pomyśleć o uczestnictwie w III filarze.

Dodatkowe ubezpieczenie określamy według własnych potrzeb i możliwości - to główna cecha III filaru. W dowolnym momencie możemy rozpocząć oszczędzanie, sami określamy też wysokość składki. W III filarze samodzielnie ustalamy też warunki wypłaty przyszłych świadczeń. Może to być renta wypłacana okresowo, renta dożywotnia czy nawet jednorazowa wypłata całego kapitału. Warunki trzeba wynegocjować z wybranym towarzystwem ubezpieczeniowym. Szczególnym przypadkiem w III filarze są pracownicze programy emerytalne (PPE), które mogą być tworzone w ramach zakładów pracy. PPE muszą spełniać kilka warunków, określonych w ustawie z sierpnia 1997 roku:

Gromadzona w ramach PPE składka może trafiać do: towarzystwa ubezpieczeń na życie, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, pracowniczego funduszu emerytalnego lub otwartego funduszu inwestycyjnego (powierniczego). PPE jest korzystnym rozwiązaniem z podatkowego punktu widzenia. Kwota składek stanowi dla pracodawcy koszty uzyskania przychodu - pod warunkiem, że nie przekracza 7 procent średniej płacy brutto osób uczestniczących w programie. Ponadto nie jest wliczana do podstawy wymiaru obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne (I i II filar).

Kto nie ma możliwości skorzystania z pracowniczego programu emerytalnego, powinien zastanowić się nad wykupieniem indywidualnej polisy w towarzystwie ubezpieczeń na życie. Składka jest wówczas płacona z opodatkowanych pieniędzy, za to przyszła emerytura jest zwolniona od podatku (odwrotnie niż w I i II filarze).

a.) Dysponowanie środkami z PPE

Oszczędności zgromadzone w PPE podlegają:

Wypłata środków następuje automatycznie po ukończeniu przez uczestnika 70 lat. Wcześniejsza wypłata może nastąpić na wniosek uczestnika o ile:

b.) Wypłata transferowa

Oszczędności zgromadzone w na indywidualnym koncie w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem.

Wypłata transferowa następuje w przypadku ustania uczestnictwa w dotychczasowym programie i przystąpienia pracownika do nowego pracowniczego programu, np. w wyniku zmiany pracodawcy, czy też bankructwa instytucji obsługującej PPE.

c.) Bankructwo instytucji obsługującej PPE

W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.

W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.

d.) Inwestycje indywidualne

Podstawą III filaru są PPE, jednak doradcy inwestycyjni zalecają uzupełnianie kapitału kumulowanego na przyszłą emeryturę poprzez dodatkowe dobrowolne oszczędzanie.

Inwestycje samodzielne wymagają dużego zdyscyplinowania, jednak umożliwiają wybór formy oraz strategii oszczędzania. Do najpopularniejszych indywidualnych inwestycji należą: lokaty bankowe, w tym szczególnie lokaty rentierskie, bony skarbowe, obligacje, jednostki uczestnictwa w TFI, akcje spółek notowanych na GPW oraz ubezpieczenia na życie

Inwestycje wspierane doradztwem, np. poprzez biuro maklerskie, umożliwiają angażowanie pieniędzy na rynkach kapitałowych. Z tą formą inwestowanie wiąże się jednak większe ryzyko.

Należy pamiętać, że obecnie większość indywidualnych inwestycji jest obciążonych 20% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Jedynie do końca 2003 roku zwolnione będą z opodatkowania dochody uzyskane na giełdzie papierów wartościowych.

e.) Lokata rentierska

Zasada lokaty rentierskiej polega na tym, że odsetki nie są dopisywane do kwoty lokaty (nie są kapitalizowane), powiększając kapitał, ale są naliczane co miesiąc, kwartał lub pół roku i przelewane na wskazany rachunek. Nie zawsze musi to być rachunek osoby zakładającej lokatę. Czasem można wyznaczyć rentiera - osobę (np. dziecko), na której konto będą przelewane naliczone odsetki.

Lokatę rentierską można założyć najczęściej na 12- lub 24-miesiące, w nielicznych bankach czas jej trwania może wynosić nawet 10 lat.

Taka forma lokaty sprawdza się szczególnie przy dużych kwotach.

Im wcześniej tym lepiej

Należy jednak pamiętać, że wskaźnik wysokości przyszłej emerytury z I i II filaru będzie tym mniejszy, im wyższe zarobki osiągało się przed przejściem na emeryturę. Dzieje się tak, gdyż ZUS pobiera składki tylko od 30-krotności średniej krajowej pensji. Jeżeli w ciągu roku zarabia się np. 40 średnich pensji, to emerytura i tak zostanie wyliczona ze składki pobieranej od 30-krotności średniej, krajowej pensji. Osiągając ten limit, nie płaci się składek, przez co wzrasta efektywna wartość poborów. Chcą zapewnić sobie środki finansowe na "jesień życia" powinno się przynajmniej część składki powiększającej pensję przeznaczyć na III filar. Im wcześniej podejmie się decyzję o oszczędzaniu w ramach produktów i usług III filaru, tym wyższa będzie wartość przyszłej emerytury.

f.) Dodatkowe zabezpieczenie

Dobrowolnym zabezpieczeniem standardu życia po zakończeniu aktywności zawodowej mogą być środki z Pracowniczego Programu Emerytalnego, czy też Grupowego Ubezpieczenia na Życie, np. z funduszem inwestycyjnym i Pracownicze Programy Oszczędnościowe.

g.) Funkcjonowanie PPE

W ramach III filaru funkcjonują Pracownicze Programy Emerytalne. Pracodawca, oprócz płacenia obowiązkowej składki emerytalnej, może zdecydować o płaceniu na rzecz pracownika dodatkowej składki.

Pracownicze Programy Emerytalne są formą zorganizowanego, grupowego oszczędzania z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. Tworzenie i uczestnictwo w PPE jest dobrowolne.

Funkcjonowanie Pracowniczych Programów Emerytalnych reguluje ustawa z 22 sierpnia 1997 roku o pracowniczych programach emerytalnych.

Na program składają się:

h.) Formy tworzenia PPE

Działające tylko w ramach III filaru Pracownicze Programy Emerytalne mogą być prowadzone w jednej spośród czterech dopuszczanych przez ustawę z 22 sierpnia 1997 roku form:

Pracodawca w ramach wybranej formy Pracowniczego Programu Emerytalnego może podpisać umowę tylko z jedną instytucją finansową. W przypadku prowadzonego w formie umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, pracodawca może zawrzeć umowy z różnymi towarzystwami funduszy inwestycyjnych, o ile są one zarządzane przez to samo towarzystwo.

Umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych, podpisywane w ramach PPE mogą być zawierane tylko dla grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie oraz dodatkowo, dobrowolnie z ubezpieczeniem wypadkowym i chorobowym - jeżeli są one uzupełnieniem grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie.

i.) Uczestnicy PPE

Uczestnikiem Pracowniczego Programu Emerytalnego może zostać osoba zatrudniona u pracodawcy lub u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli jest z tego tytułu objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, oraz osoba zatrudniona na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osoby prawne, w tym kontraktu menedżerskiego.

Pracodawca może być także uczestnikiem PPE, o ile prowadzi program emerytalny dla swoich pracowników, spełnia warunki zawarte w zakładowej umowie emerytalnej oraz wypełni deklarację uczestnictwa.

Będąc zatrudnionym u kilku pracodawców prowadzących PPE, bez względu na wymiar czasu pracy, można w tym samym czasie uczestniczyć w kilku programach prowadzonych przez poszczególnych pracodawców.

j.) Składki w PPE

Zgodnie z ustawą do Pracowniczych Programów Emerytalnych mogą być wnoszone dwa rodzaje składek:

Cechy III filara:

11. NOWA SKALA PODATKOWA

Obowiązująca do końca 2008 r. skala podatkowa jest trzystopniowa. Oznacza to, że obecnie płacimy podatki, w zależności od wysokości uzyskiwanych dochodów, według trzech stawek: 19%, 30% i 40%. Od nowego roku skala będzie miała tylko dwie i to w dodatku zupełnie inne od obowiązujących stawki, w wysokości 18% i 32%.

Gazeta Podatkowa, 7.11.2008 r.

0x01 graphic

Od przyszłego roku nawet przedsiębiorcy, którego miesięczny dochód wynosi 8 tys. zł, nie będzie się opłacało opodatkowanie 19-proc. podatkiem liniowym

Takie będą skutki obowiązywania nowej, dużo korzystniejszej dla podatników skali podatkowej. Przypomnijmy, że dochody nieprzekraczające 85 528 zł będą opodatkowane według 18-proc. stawki. Po jej przekroczeniu trzeba będzie odprowadzić do urzędu skarbowego 32-proc. podatek. Tak jak dotychczas podatnikom będzie przysługiwała kwota zmniejszająca podatek (556,02 zł).

Warto podkreślić, że zmiany te wynikają z uchwalonej już dawno nowelizacji ustawy o PIT. Nie chodzi więc o projekt, który może utknąć w trakcie prac parlamentarnych.

Korzystny dla najlepiej zarabiających

Uwzględniając nowe progi i stawki, okazuje się, że podatek liniowy opłaca się, dopiero gdy roczne dochody przedsiębiorcy przekraczają 96 384 zł. Należy przy tym pamiętać, że chodzi o dochód po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne.

Ponadto kwota ta będzie dwukrotnie wyższa, jeśli z powodu podatku liniowego podatnik straci prawo preferencyjnego rozliczenia wspólnie z nieuzyskującym dochodów małżonkiem.

96 384 zł - jeśli przedsiębiorca w 2009 r. uzyska dochód niższy niż ten (po odliczeniu składek ZUS), nie będzie się mu opłacał podatek liniowy, nawet jeśli nie przysługują mu żadne ulgi

Podobnie będzie, gdy przedsiębiorca jest samotnym rodzicem. To nie wszystko, bo trzeba jeszcze uwzględnić, że wybór 19-proc. stawki często uniemożliwia skorzystanie z ulg.

13. PODSUMOWANIE o ZUSie

ZUS jest:

14. Informacje ogólne o KRUS

Ubezpieczenie społeczne rolników uregulowane zostało ustawą z 20 grudnia 1990 roku (tekst jednolity: Dz.U. 2008. Nr 50 poz. 291 ze zm.) Realizację zadań wynikających z ustawy powierzono odrębnej instytucji - Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zobowiązując ją do prowadzenia zadań wyodrębnionych z systemu powszechnego, w tym m.in. obsługi rolników w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem społecznym rolników i opłacania składek na to ubezpieczenie, przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego, prowadzenia działalności prewencyjnej na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy i życia rolników, prowadzenia dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych doświadczeń KRUS, zagrożonych niezdolnością do pracy, bądź trwale lub okresowo całkowicie niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym. Od 1997 roku KRUS prowadzi odrębny dwuinstancyjny system orzecznictwa lekarskiego w związku z ustalaniem prawa ubezpieczonych w KRUS do świadczeń zależnych od niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym lub medycznej oceny stanu zdrowia. Z dniem wejścia Polski do UE Kasa realizuje zadania związane z koordynacją zabezpieczenia społecznego w krajach Unii Europejskiej.

Kasa realizuje wiele dodatkowych zadań zleconych przez państwo, m.in. wypłaca tzw. krajowe renty strukturalne, realizuje świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych, obsługuje ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników, emerytów i rencistów, a także członków ich rodzin, pełniąc zarazem na rzecz NFZ funkcję płatnika składek na to ubezpieczenie. Więcej o ubezpieczeniu zdrowotnym rolników, domowników, emerytów i rencistów rolniczych oraz członków ich rodzin, a także o dodatkowych świadczeniach zlecanych KRUS do realizacji, w tematycznym dziale:

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

OGÓLNIE

15. Struktura organizacyjna KRUS

Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego kieruje Prezes jako centralny organ administracji rządowej, podległy ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Na mocy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1217 ze zm.) w związku z art. 59 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7 poz. 25 ze zm.) - dalej skrótowo: u.s.r., Prezesa Kasy powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ww. ministra właściwego. Na mocy art. 76 u.s.r., Prezes KRUS pełni z urzędu, pod nadzorem Rady Rolników, funkcję zarządu Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Prezes KRUS może mieć jednego lub dwóch zastępców. Zastępcę Prezesa Kasy powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw rozwoju wsi na wniosek Prezesa Kasy, złożony po zasięgnięciu opinii Rady Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Za realizację zadań przydzielonych poszczególnym strukturom Kasy odpowiadają przed Prezesem dyrektorzy Biur Centrali Kasy, dyrektorzy Oddziałów Regionalnych, kierownicy Placówek Terenowych oraz dyrektorzy innych jednostek organizacyjnych, tj. centrów rehabilitacji rolników i ośrodków rehabilitacyjnych mających status samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

STRUKTURĘ ORGANIZACYJNĄ KRUS TWORZĄ:

Centrala KRUS

Centrala organizuje pracę KRUS, sprawuje nadzór nad pracą jednostek terenowych, inicjuje rozwiązania zamierzające do usprawnienia systemu ubezpieczenia społecznego rolników, współpracuje z ministerstwami, urzędami centralnymi i in. instytucjami i organizacjami uczestniczącymi w realizacji zadań Kasy, koordynuje kontakty Kasy z międzynarodowymi instytucjami ubezpieczeniowymi.

Do zadań Centrali związanych w szczególności z zarządzaniem funkcjonowania Kasą należy:

16. Status Prawny KRUS

Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291), zwana dalej u.s.r., stanowiąca o utworzeniu Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (zwanej dalej Kasą), nie określa wprost statusu prawnego tej jednostki organizacyjnej. Art. 2 ust. 1 u.s.r. stanowi, że Kasa realizuje ubezpieczenie społeczne rolników.

Zgodnie z obowiązującą od 2 maja 2004 r. ustawą z dnia 2 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.2004.91.873), w myśl art. 2 ust. 2, Kasą kieruje Prezes KRUS jako centralny organ administracji rządowej.

Prezesa Kasy powołuje i odwołuje  Prezes Rady Ministrów, spośród osób należących do państwowego zasobu kadrowego, na wniosek  ministra właściwego ds. rozwoju wsi (art. 59 u.s.r. w brzmieniu zmienionym art. 35 ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 roku o państwowym zasobie kadrowym oraz wysokich stanowiskach państwowych).

Od daty obowiązywania ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nadzór nad systemem realizowanym przez KRUS sprawował minister właściwy ds. rozwoju wsi. W 2004 roku, na mocy Ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 roku o zmianie u.s.r. zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2004, Nr 91, poz. 873) ubezpieczenie społeczne rolników przekazano pod nadzór ministra pracy i polityki społecznej. Od 19 maja 2006 roku w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 kwietnia 2006 r. (Dz. U. 2006. Nr 75, poz. 519), system nadzoruje minister rolnictwa i rozwoju wsi.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego działa na podstawie statutu, stanowiącego załącznik do Zarządzenia Nr 10 Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 maja 2008 r. w sprawie nadania statutu Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dziennik Urzędowy MRiRW Nr 10, poz. 12) oraz regulaminu organizacyjnego, nadanego Zarządzeniem nr 134 Prezesa KRUS z dnia 13 sierpnia 2008 r.

Od stycznia 2010 r. rolnik mający 100 hektarów zapłaci miesięcznie na KRUS 63,63 zł. Jeśli ma więcej - 127,26 zł.

Taką samą składkę zapłacą też osoby współpracujące przy prowadzeniu gospodarstwa, ale nie będące członkami rodziny. 254,52 zł zapłacą zaś osoby jednocześnie zatrudnione poza rolnictwem, ale uzyskujące 51 proc. swojego dochodu z gospodarstwa.

Wysokość składki uzupełniającej może wynieść nawet 388 zł. Dochód do 7632 zł rocznie byłby z niej zwolniony.

Składki do KRUS płacić będą tylko te osoby, które rzeczywiście uprawniają ziemię czy hodują zwierzęta. Obecnie, każdy właściciel ziemi może płacić składki jak rolnik, unikając w ten sposób wyższych opłat w ZUS.

Wszyscy rolnicy płacą na KRUS tyle samo - 190 zł kwartalnie.

Rząd przyjął projekt ustawy o zmianach w ubezpieczeniu społecznym rolników. Projekt zakłada zróżnicowanie składek w oparciu o kryterium wielkości gospodarstwa -

Według projektu nowelizacji, podstawowa składka miesięczna wynosiłaby 10 proc. najniższej emerytury, czyli 63,63 zł miesięcznie. Dla osób prowadzących podwójną działalność (rolniczą i pozarolniczą) byłaby to dwukrotność składki - 20 procent najniższej emerytury.

Projekt nowelizacji przewiduje, że wyższe składki do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) będą płacili rolnicy posiadający powyżej 50 ha przeliczeniowych.

Dla gospodarstw o obszarze 50-100 ha przeliczeniowych użytków rolnych, miesięczna składka będzie wynosiła 12 proc. kwoty najniższej emerytury, tj. 76,40 zł. Dla gospodarstw o obszarze 100-150 ha 24 proc. kwoty najniższej emerytury, tj. 152,70 zł.

Dla gospodarstw o obszarze 150-300 ha składka będzie wynosiła 229,10 zł (36 proc. emerytury), a powyżej 300 ha - 305,40 zł. (48 proc. emerytury).

W przypadku domowników (osób pracujących na rzecz rolnika), bez względu na wielkość gospodarstwa, składka będzie opłacana w podstawowej wysokości.

W projekcie budżetu na 2009 r. na KRUS przewidziano 17 mld zł.

17. Forma Prawna KRUS

18. Wszystko o rentach strukturalnych

Coraz więcej rolników zamierza przejść na wcześniejszy odpoczynek. Pozwala im na to prawo unijne. Podpowiadamy co należy zrobić, aby otrzymać rentę?

W Polsce obwiązuje ustawa o rentach strukturalnych. Do otrzymania renty uprawniony jest rolnik, który spełnia następujące warunki:

1. Wiek: kobieta - 55-60 lat, mężczyzna - 60-65 lat.

2. Jest właścicielem gospodarstwa liczącego co najmniej 3 ha.

3. Przez ostatnie 10 lat działalność rolnicza była jego jedynym lub głównym źródłem dochodu.

4. Przez ostatnie 10 lat podlegał co najmniej przez 5 lat ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

5. Gospodarstwo zostało przekazane następcy, sprzedane lub przekazane Skarbowi Państwa.

6. Nie prowadzi już działalności rolniczej.

Renty strukturalne otrzymywać można w Polsce do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. maksimum przez 5 lat. Renta strukturalna wynosi obecnie 1,5 razy najniższej emerytury, czyli ok. 900 zł.

Uprawniony rolnik musi złożyć wniosek o przyznanie renty strukturalnej w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w I kwartale roku. Wypłata pierwszej renty następuje najwcześniej od 1 stycznia roku następnego.

Renty strukturalne mają zachęcać rolników do zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej w wieku przedemerytalnym i przekazania posiadanych gospodarstw rolnych w sposób służący poprawie struktury obszarowej gospodarstw rolnych w Polsce oraz zmniejszeniu ich liczby. Działanie to przyczyni się także do poprawy żywotności gospodarstw rolnych w Polsce oraz zapewni wystarczające źródło utrzymania rolnikom zaprzestającym prowadzenia działalności rolniczej. Program rent strukturalnych skierowany jest do rolników będących w wieku przedemerytalnym, posiadających gospodarstwa rolne o powierzchni co najmniej 3 ha UR, którzy zdecydują się na przekazanie gospodarstwa:

• na powiększenie innego gospodarstwa rolnego, prowadzonego przez:

a) osobę fizyczną (nie będącą małżonkiem rolnika), posiadającą odpowiednie umiejętności zawodowe do prowadzenia działalności rolniczej, lub

b) osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, jeżeli działalność rolnicza należy do zakresu jej działania,

lub/oraz

• do wykorzystania dla celów naukowych lub doświadczalnych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej,

• do zalesienia Lasom Państwowym,

• w celach innych niż rolnicze, na rzecz jednostek samorządu terytorialnego, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego,

• do zagospodarowania, zgodnie z przepisami o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Program rent strukturalnych skierowany jest także do rolników będących w wieku przedemerytalnym, którzy zdecydują się na przekazanie gospodarstwa rolnego młodemu następcy, tj. osobie poniżej 40 lat, która dotychczas nie prowadziła działalności rolniczej na własny rachunek. Do programu rent strukturalnych z tytułu przekazania gospodarstwa rolnego następcy będą mogli przystąpić tylko ci rolnicy, którzy posiadają gospodarstwa rolne o powierzchni stanowiącej jedno z kryteriów osiągania żywotności ekonomicznej gospodarstw rolnych określonej w pkt. 7.3.6.

Beneficjentem programu będzie rolnik (właściciel gospodarstwa rolnego lub prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym, będącym własnością małżonka rolnika), który:

• ukończył 55 lat,

• prowadzi działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym od co najmniej 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę strukturalną i w tym okresie podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy przez co najmniej 5 lat,

• podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w dniu złożenia wniosku o rentę strukturalną,

Beneficjent może, po przekazaniu gospodarstwa rolnego, użytkować na zaspokojenie potrzeb własnych i rodziny działkę (jako właściciel lub posiadacz, która nie stanowi gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, tj. nie przekracza 1 ha fizycznego lub 1 ha przeliczeniowego wraz z siedliskiem.

W celu otrzymania renty strukturalnej rolnik powinien wystąpić z wnioskiem o rentę strukturalną, nie później niż przed osiągnięciem wieku emerytalnego, tj.:

• kobieta przed ukończeniem 60 roku życia;

• mężczyzna przed ukończeniem 65 roku życia.

Gospodarstwo rolne może być przekazane osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej, nie posiadającej osobowości prawnej jedynie w sposób trwały, tj. w formie przekazania własności aktem notarialnym lub w przypadku AWRSP w drodze decyzji administracyjnej. Przekazanie gospodarstwa rolnego osobie fizycznej w celu powiększenia już istniejącego gospodarstwa rolnego i poprawy jego żywotności ekonomicznej może nastąpić zarówno w sposób trwały, jak i w formie pisemnej umowy dzierżawy, zawartej na co najmniej 10 lat zarejestrowanej w ewidencji gruntów i budynków. W przypadku przekazania gospodarstwa na powiększenie innego gospodarstwa rolnego jednej z następujących osób:

• zstępnemu lub pasierbowi,

• osobie pozostającej z przekazującym we wspólnym gospodarstwie domowym,

• małżonkowi osoby wymienionej w lit. a) lub b),


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
materialy na diagnoze, Wyklad VI diagnoza
wyklad VI
Wykład VI
wykład VI
E Fundusze motywacyjne, Finanse Publiczne, Wykład VI
PiTP wykład VI
Dz wyklad VI
Wykład VI
15 11 201 WYKŁAD VI
filozofia wykład VI  11
Wykład VI - umiędzynarodowienie procesu studiowania, materiauy
WYKŁAD VI (5)
prawo?ministracyjne Wyklad VI) 03 2011
Mikroekonomia wykład VI
Promocja zdrowia wykład VI ! 11 2012
WPROWADZENIE DO WIEDZY O TEATRZE, WYKŁAD VI, 11 11
Dydaktyka - wykłady, Wykład VI

więcej podobnych podstron