Postępowanie administracyjne procesowe

Literatura :

1. KPA zaktualizowane na dzień 31.12.1998 Dariusz Kijowski

wydawnictwo białostockie ;

2. Ordynacja podatkowa , Postępowanie egzekucyjne

w administracji

3. Prawo administracyjne - E. Ochendowski

4. Komentarz do Ordynacji podatkowej - Muszalski

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE :

1. Formy działania administracji :

a ) akty administracyjne - decyzja , postanowienie ,

porozumienia administracyjne , ugody,

b ) czynności cywilnoprawne - umowy,

c ) czynności faktyczne .

2. Postępowanie administracyjne ogólne :

a ) pojęcie postępowania administracyjnego ,

geneza i rozwój ,

b ) zakres obowiązywania KPA ,

c ) zasady postępowania administracyjnego ,

d ) postępowanie przed organami I instancji ,

e ) postęp. w sprawach ubezpieczeń społecznych ,

f ) udział prokuratora w postęp. administracyjnym ,

g ) postęp. w sprawach wydawania zaświadczeń ,

h ) koszty i opłaty postęp. administracyjnego ,

i ) rozstrzyganie sporów o właściwość między organami

administracji oraz między tymi organami a sądami .

3. Postępowanie skargowe :

a ) instytucja skarg i wniosków ,

b ) rozpatrywane i załatwianie skarg i wniosków ,

c ) nadzór nad załatwianiem skarg i wniosków .

4. Postęp. w sprawach podatkowych - wybrane zagadnienia :

1. zakres stosowania Ordynacji podatkowej ,

2. definicje ustawowe ,

3. organy podatkowe i ich właściwość ,

4. zobowiązania podatkowe ,

5. postępowanie podatkowe ,

5. Wyłączenie organu i pracownika .

6. Strona

7. Załatwianie spraw

8. Wszczęcie postępowania

9. Dowody

10. Decyzje i postanowienia

11. Odwołania i zażalenia ,

12. Wzruszanie decyzji podatkowych :

a ) wznowienie postępowania ,

b ) zmiana decyzji ,

c ) stwierdzenie nieważności

13. Wygaśnięcie decyzji .

14. Odpowiedzialność odszkodowawcza .

15. Kary porządkowe .

16. Czynności sprawdzające i kontrola podatkowa .

17. Tajemnica skarbowa .

18. Przepisy karne

19. Postępowanie egzekucyjne w administracji :

a ) stan prawny i przedmiot postęp. administracyjnego

w administracji ,

b ) podmioty postęp. egzekucyjnego ,

c ) zasady postęp. egzekucyjnego ,

d ) tok postęp. egzekucyjnego ,

d ) środki przymusu ,

e ) środki zabezpieczające .

20. Postęp. przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (NSA)

a ) geneza sądu administracyjnego ,

b ) właściwości NSA

c ) ogólne zasady postęp. przed NSA

d ) szczególne uprawnienia NSA .

PODZIAŁ NORM PRAWA

Normy prawa dzielimy na materialne i prawa formalnego . Każdemu prawu materialnemu odpowiada procedura . Stosowanie norm zawartych w ustawach wymaga wydawania aktów , indywidu­alnych decyzji . Najpierw ustala się stan faktyczny , następnie stosuje się odpowiednią normę prawna dla określenia stanu faktycznego i prawnego sprawy indywidualnej dotyczącej indywidualnie ozna­czonego podmiotu .

Początki procedury administracyjnej można upatrywać w państwie absolutnym . Miała ona postać instrukcji , regulującej postępowanie urzędników i ewentualnie współudziału poddanych . Nie przewidywano w nich żadnych praw procesowych dla podda­nych , stąd mogli oni jedynie składać prośby , skargi , żale , la­menty . Jednakże nie nakładały one żadnych obowiązków na urzęd­ników wobec poddanych . Dopiero państwo prawne skrępowało sa­mowolę administracji , nadało prawa obywatelom wobec administra­cji i ustanowiło pewne gwarancje procesowe dla obywateli . Na staży praw obywatelskich zaczęto stawiać sądy i tu nie ograniczano kon­troli aktów administracyjnych do sadów powszechnych , ale zaczęto tworzyć specjalne trybunały administracyjne . I tak np. w krajach , w których rozwój nauk administracyjnych był największy ( Austria , Niemcy ) tworzono takie sądy . W Austrii utworzono w 1876 roku Trybunał Administracyjny , który w niezmiennej prawie postaci funkcjonuje po dzień dzisiejszy . To jego orzecznictwo , wespół z dorobkiem nauki administracji pozwoliło w 50 - tą rocznice jego istnienia dopracować się kodeksu postępowania administracyjnego .

I tak w 1925 roku uchwalono w Austrii 4 ustawy :

1. o ogólnym postępowaniu administracyjnym ,

2. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ,

3. o ogólnych postanowieniach prawa karno - administracyjnego i postępowania karno - administracyjnego ,

4. przepisy wprowadzające ustawę o postępowaniu administracyj­nym .

W ślad za Austrią w 1928 r. kodeksy takie pojawiły się w Cze­chosłowacji , Polsce , Jugosławii , a po II wojnie światowej w USA , Bułgarii , Niemczech , Hiszpanii , do dnia dzisiejszego nie ma ta­kiego kodeksu postępowania administracyjnego. Przy ograniczonym dorobku nauk administracyjnych ogólne zasady postępowania admi­nistracyjnego tak zostały wdrożone do praktyki , że funkcjonują jak naturalne prawo zwyczajowe .

W Polsce po odzyskaniu niepodległości rozpoczęto tworzenie jednolitego systemu prawnego , spośród trzech zaborczych . Z uwagi na szczególny dorobek austriacki a także na rzesze urzędni­ków. posłów , studentów uniwersytetu w Lizt-u kadry naukowe uniwersytetów , możliwe było przyswojenie na polskim gruncie in­stytucji austriackich . Stąd też Prezydent RP korzystać a konstytucyj­nej delegacji do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy 22 marca 1928 r. wydał 3 rozporządzenia odwzorowane na austriackich usta­wach :

1. o postępowaniu administracyjnym (Dz. U. Nr 36 , poz. 341)

2. o postępowaniu przymusowym w administracji ( Dz. U. Nr 36 , poz. 342 )

3. o postępowaniu karno - administracyjnym ( Dz. U. Nr 38 , poz. 365 ) .

Jakość prawnej regulacji rozporządzeń Prezydenta RP świadczy o długowieczności tych aktów , bowiem wypracowane do 1925 r. w Austrii , przeniesione do Polski a następnie inkorporowane ( prze­niesione do KPA ) w dniu 14 czerwca 1960 r. , funkcjonują po dzień dzisiejszy , bowiem KPA przygotowywane było od roku 1958 przez specjalnie powołany przez Radę Ministrów zespół , który w swoich pięciu projektach zamieszczał podstawowe instytucje wcześniej usta­nowione i funkcjonujące . Vacatio legis ( okres od ogłoszenia ustawy do jej wejścia w życie ) od 14 czerwca do 31 grudnia 1960 r. wyko­rzystano na odpowiednie przygotowanie administracji do stosowania tego aktu . Zespół powołany przez RM wydał pod red. Dr Bogumir­skiego wzory pism procesowych do KPA .

Do dnia dzisiejszego aktualizowane wzory te zamieszczane są w komentarzach do KPA , ułatwiając pracownikom redagowanie aktów administracyjnych i innych pism procesowych , chroniąc jed­nocześnie przed popełnieniem błędu .

Po 1960 r. istotne nowelizacje KPA związane były ze zmia­nami ustrojowymi administracji . Dotychczas posługujemy się tek­stem znowelizowanym jednolitym z 1980 r. , bowiem w dniu 31 stycznia 1980 Sejm uchwalił ustawę o NSA oraz o zmianie ustawy Kodeksu Postępowania Administracyjnego . Premier obwieścił tekst jednolity 17 marca 1980 r. ( Dz. U. Nr 9 , poz. 26 ) .

Kolejna istotna zmiana wprowadzona została do KPA po 10 - latach , w 1990 r. w związku z odtworzeniem samorządu terytorial­nego . W 1995 r. uchwalona została nowa ustawa o NSA , co spo­wodowało kolejną zmianę w postaci skreślenia przepisów o zaskar­żaniu decyzji ostatecznych do NSA , Kolejną zmianę wprowadzono następną ustawą z 1997 r. - Ordynacja podatkowa ( skreślone zostały przepisy o postępowaniu podatkowym ) . Obecnie przygotowywane zmiany związane są z tworzeniem dwuinstancyjnym sądownictwa administracyjnego . Winno to nastąpić do dnia 17 października 2002 r. , wynika to z Konstytucji . Zmiany mogą być istotne w przy­padku rezygnacji z dwuinstancyjnego postępowania administracyj­nego , jeżeli wykładnia przepisów Konstytucji wyraźnie nie będzie się temu sprzeciwiała . W przypadku zachowania dwuinstancyjności postępowania administracyjnego zmiany mogą być nieistotne lub nieznaczne .

Podobnie jak ogólne postępowanie administracyjne trwałym okazało się rozporządzenie o postępowaniu przymusowym , z któ­rego dekretem z 28 stycznia 1928 r. o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych wyłączono ten rodzaj postępowania a pozo­stałe części obowiązywały aż do roku 1966 , bowiem w tym to roku uchwalona została ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w admini­stracji . Jest to ustawa z dnia 17 czerwca 1996 r. , która po pół roku vacatio legis weszła w życie 1 stycznia 1967 roku . Ustawa ta obo­wiązuje do dzisiaj , mimo sygnalizacji potrzeb jej zmiany . W spra­wach karno - administracyjnych zmiany zostały wprowadzone ustawą z 15 grudnia 1951 roku o orzecznictwie karno - administra­cyjnym . Przepisy te wprowadziły w życie postanowienia o kolegiach ds. wykroczeń , funkcjonujące od kwietnia 1952 najpierw przy orga­nach administracji a obecnie przy sądach .

Nadzór nad tymi kolegiami sprawuje Minister Sprawiedliwości .

Po nowelizacjach z lat '80 , '90 , '95 , '97 KPA uregulował po­stępowanie :

• jurysdykcyjne - orzecznicze w sprawach indywidualnych , roz­strzyganych w drodze decyzji administracyjnej , mówi o tym art. 1 § 1 ,

• rozstrzygania sporów o właściwość między organami administra­cji publicznej oraz między tymi organami a sądami

• w sprawach wydawania zaświadczeń ( nie ma w nich strony ) są to czynności materialne nie przejawiające woli , zaświadczenie o niczym nie rozstrzyga ,

• w sprawach skarg i wniosków .

Postępowanie jurysdykcyjne a także w sprawach wydawania za­świadczeń może toczyć się przed organem administracji publicznej i to wszystkich stopni a także organami niepaństwowymi i niesamo­rządowymi , jeżeli owe wykonują zadania administracji i są upoważ­nione do wydawania decyzji ( np. organy samorządów zawodowych wydają decyzję o wpisaniu na listę adwokatów , radców prawnych itp. ).

Akt administracyjny z reguły wydaje organ . Może on być uj­mowany w znaczeniu ustrojowym jak i funkcjonalnym . W pierw­szym przypadku przepisy ustrojowe określają kompetencje i wska­zują właściwy organ upoważniony do wydawania aktów prawnych . W drugim zaś przypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem zlece­niem zadań administracji i w związku z nim przenoszeniem kompe­tencji np. organizacja społeczna powołana w celu ochrony przyrody może zostać upoważniona do nakładania kar administracyjnych .

Celem postępowania jurysdykcyjnego jest załatwianie spraw administracyjnych i to w określonej formie , aby uchronić obywateli przed unikaniem przez organy administracji stosowania właściwych form , z którymi związane są prawa procesowe stron .

Ustawodawca w art. 104 KPA postanowił , że sprawy administracyjne załatwia się w formie decyzji . NSA w swoim orzecznictwie przyjmuje , że uchybienie obowiązku formy decyzji nie pozbawia strony prawa do złożenia odwołania od stanowiska or­ganu , mimo nienadania mu właściwej formy .

DEFINICJA DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ

Decyzja administracyjne jest zewnętrznym aktem władczym organu administracji publicznej , skierowanym na wywołanie określonych skutków prawnych , określający sytuacje prawna konkretnie oznaczonego podmiotu w konkretnie oznaczonej sprawie.

Decyzje mogą mieć różne nazwy : pozwolenie , uprawnienie , nakaz , zakaz itp.

KPA nie ma zastosowania w postępowaniu przed organami ad­ministracji zagranicą , bowiem ich postępowanie określone zostało ustawą z 13 lutego 1984 r. o funkcji konsulów RP ( Dz. U. Nr 9 , poz. 34 ) .

KPA nie stosuje się w postępowaniach , w których ustanowiono szczególne regulacje np. karnych - skarbowych .

Podobnie KPA nie ma zastosowania w stosunkach wewnętrznych administracji , wyjątek ten stanowią sprawy urzędników państwo­wych przenoszonych lub , gdy zleca się im inną pracę , albo rozwią­zuje się z nimi stosunek pracy a są oni urzędnikami mianowanymi . Wydawane są w tych sprawach decyzje w trybie KPA i zaskarżane wg przepisów KPA również do NSA .

Przepisy KPA nie mają zastosowania w stosunkach nadrzędności i podrzędności organów a także w stosunkach podległości służbowej pracowników .

KPA nie narusza postanowień immunitetów dyplomatycznych , jeśli zaś chodzi o postępowanie skarbowe ma ono zastosowanie w postępowaniu nie tylko przed organem administracji ale również i organizacji społecznych a także do wewnętrznych organów admini­stracji .

ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA ADMINISTRA­CYJNEGO

Zasady ogólne postępowania administracyjnego zawarte są w art. 6 - 16 KPA , ale można doszukać się ich w dalszych przepisach a także w innych aktach . Nie są one normami samoistnymi ani też nie są wyłącznie postulatami , ale są normami prawa wiążącymi , obowiązującymi w całym postępowaniu administracyjnym . Najważ­niejsze instytucje KPA mogą być traktowane jako konkretyzacja tych zasad ogólnych .

Bardzo często organ odwoławczy lub NSA uchyla decyzję z po­wodu naruszenia nieskonkretyzowanego szczegółowego przepisu lecz ogólnej zasady . Bardzo często , gdy ustawa daje możliwość uznania administracji , np. przy ustalaniu wysokości podatku , zasto­sowania ulgi bądź umorzenia , bądź naliczenia dodatkowych opłat organ II instancji bądź NSA mogą postawić zarzut naruszenia granicy swobodnego uznania , jeżeli stwierdzi , że organ administracyjny nie zbadał wystarczająco stanu faktycznego i nie uzasadnił dlaczego ustalił ulgę w takiej a nie innej granicy , bądź naliczył odsetki w wy­sokości nie przekraczającej ustalenia ustawowe .

W tych przypadkach organ odwoławczy , czy NSA stawia pyta­nie : czy należycie chronione są prawa obywateli ?

Katalog ogólnych zasad postępowania administracyjnego nie zo­stał ustanowiony przez ustawodawcę w postaci nazwanej . Uczyniła to doktryna . I stąd można w różnych publikacjach znaleźć różne ilo­ści tych zasad i mogą być nadawane im różne nazwy .

Najczęściej jako pierwszą zasadę wymienia się zasadę prawo­rządności . Niektórzy nazywają ją zasada legalności , bądź wyróż­niają jedną i drugą , a zapis w kodeksie jest bardzo krótki. Stwierdza w art. 6 , że organy administracji publiczne działają na podstawie przepisów prawa a w art. 7 , że stoją na straży praworządności . Za­sada ta jest zasadą konstytucyjną , bowiem przyjęto w Konstytucji , że RP jest państwem prawa .

Kolejną zasadą jest zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli , bowiem art. 7 nakazuje organom administracji , aby w toku postępowania miały na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli . Zakazano tu stawiania pry­matu celowości działania nad interesami zarówno społecznymi jak i indywidualnie oznaczonymi podmiotami . Interes społeczny nie może być samoistną podstawą działania , nie może być przeciw­stawny interesom jednostki .

Zasada prawdy obiektywnej występuje we wszystkich przepi­sach procesowych , wynika również z art. 7 , który zobowiązuje or­gany administracji do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy . Organ administracji w swoim postępowaniu nie jest niczym ograni­czony byleby nie naruszył obowiązującego prawa .

Zasada udzielania informacji prawnej stronom - zawarta w art. 9 KPA . Zobowiązuje ona organy administracji do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych , które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obo­wiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego . Organy te są zobowiązane czuwać , aby nie tylko strony ale i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosła szkody z powody nieznajomości prawa i w tym celu mają obowiązek udzielania nie­zbędnych wyjaśnień i wskazówek . Jest to zasada przeciwstawiana sądowej zasadzie „ ignorantia iuris nocet ” - nieznajomość prawa szkodzi .

Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administra­cyjnym - wyrażona w art. 10 § 1 KPA głosi , że organy administracji państwowej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każ­dym stadium postępowania a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszenie żądań . W KPA nie ma takiej instytucji jak w kodeksie sądowym - zamknięcia postępowania przygotowawczego . Stąd tylko przy załatwianiu sprawy w formie rozprawy przewiduje się udzielanie głosu stronom po rozpatrzeniu wszystkich dowodów. Rozprawa bowiem prowadzona jest podobnie jak w postępowaniu sądowym . W szczególny sposób potraktowano tę zasadę w art. 200 Ordynacji podatkowej , nakładając na organy podatkowe obowiązek uzyskiwania stanowiska podatnika co do zebranego materiału dowo­dowego w sprawie na trzy dni przed podjęciem decyzji . Strona ma prawo wglądu w materiały sprawy , chyba że wystąpią warunki okre­ślone w KPA umożliwiające ograniczenie dostępu nawet stronie . Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą kwalifikowaną wadliwość tego postępowania i stąd też w po­staci odwołania zawsze decyzja będzie uchylona jeżeli strona do­wiedzie , że nie brała udziału w postępowaniu i nie zawiniła zaistnie­nia tego faktu . Nawet jeżeli decyzja stanie się ostateczną to zawsze wznowione postępowanie na podstawie art. 145 pkt. 1 - 4 , gdzie wyraźnie określona jest sankcja dla zasady udziału strony w postę­powaniu administracyjnym . Organy mogą odstępować od tej zasady tylko w sytuacjach szczególnych , w których zwłoka w załatwieniu sprawy pociąga niebezpieczeństwo dla życia , zdrowia czy też grozi niepowetowaną szkodą materialną . Tylko takimi przesłankami można uzasadniać wydanie decyzji bez udział stron. W takich sytu­acjach organ może ustalać lub występować do sądu o wyznaczenie przedstawiciela .

Zasada przekonywania - nakład obowiązek wyjaśniania stro­nom zasadności przesłanek , którymi organ kierował się przy rozpa­trywaniu sprawy i wydaniu decyzji . W zasadzie tej chodzi o to , by eliminować stosowanie przymusu w wykonywaniu decyzji .

Zasada szybkości i prostoty - w procedurach sądowych jest to zasada ekonomiczności - wyrażona jest w art. 12 KPA . Nakazuje organom by działały wnikliwie i szybko , posługując się najprost­szymi środkami zbliżającymi do załatwienia , a sprawy , które nie wymagają wyjaśnienia , zasięgania informacji , zbierania dowodów powinny być załatwiane niezwłocznie . W instrukcji kancelaryjnej - odręcznie . Zasadę tę konkretyzują przepisy art. 35 - 38 KPA , które w postępowaniu jurysdykcyjnym przyjmują podstawowy termin za­łatwienia sprawy nie dłuższy od jednego miesiąca .

Zasada ugodowego załatwiania spraw - została wprowadzona do KPA z sądowego postępowania cywilnego , wykształcona jako instytucja prawa cywilnego , dopiero w 1980 r. Nakłada ona obowią­zek na organ administracji prowadzącego postępowanie , aby nakła­niał do zawarcia ugody strony o sprzecznych interesach . Wyrażona w art. 13 . Wprowadzony jest tu szczególny sposób załatwiania sprawy nie będącej decyzją ( jak głosi art. 104 KPA ) , lecz postano­wieniem o zatwierdzeniu ugody . Wydawanie postanowienia rodzi takie same skutki jak wydanie decyzji .

Zasada pisemności - wyrażona w art. 14 nakłada obowiązek załatwiania spraw w formie pisemnej , gdyż pismo jest dowodem odstępstwa przewidzianym w § 2 tego artykuły . Dopuszcza jednak załatwienie sprawy w formie ustnej w sprawach nie cierpiących zwłoki , jednakże organ zobowiązany jest utrwalić , w formie proto­kołu , treść załatwienia opatrzonego podpisami organu i strony , albo przynajmniej adnotacji o załatwieniu wraz z podpisami organu i strony .

Zasada dwuinstancyjności postępowania - zapis w art. 15 KPA brzmi bardzo lakonicznie „ postępowanie administracyjne jest dwu­instancyjne ”. Zasada ta w państwie demokratycznym nie może być naruszana . Dotyczy ona wszystkich organów publicznych w tym oczywiście i sądów ; ponieważ jest to zasada konstytucyjna nowa Konstytucja przewidziała jej zastosowanie również w postępowaniu sądowo - administracyjnym . Wyjątki od tej zasady mogą wystąpić tylko w szczególnej sytuacji jednoznacznie określonej ustawą . W 1973 r. przy jednej ze zmian ustawy o radach narodowych wpro­wadzono niefortunne postanowienie , że decyzje wojewody są osta­teczne , nawet wtedy , gdy wydaje się je w I instancji . Uchybienie to wyeliminowano w 1980 r. w przypadku , gdy decyzje I instancji wy­dają organy nadrzędne lub samorządowe kolegia odwoławcze(SKO) , które nie mają organów wyższego stopnia w rozumieniu przepisów KPA . Wprowadzono w tym przypadku substytut dwuinstancyjności w postaci złożenia wniosku przez stronę o powtórne rozpatrzenie sprawy rozstrzygniętej decyzją organu naczelnego i SKO . Warun­kiem zaskarżenia takiej decyzji do NSA ( Naczelny Sąd Administra­cyjny ) jest wyczerpanie toku instancyjnego a więc nie można takich decyzji zaskarżać do NSA , jeżeli nie zostały powtórnie rozpatrzone przez te organy .

Zasada trwałości decyzji ostatecznych - po ostatniej zmianie KPA w art. 16 § 1 postanowiono , że decyzje od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne . Mogą one być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich nie­zgodności z prawem na zasadach i trybie określonym w odrębnych zasadach . Celem tej zasady jest ochrona praw nabytych przez strony. Decyzja staje się ostateczna , gdy :

• upłynie termin do złożenia odwołania ( 14 dni ) ,

• nie zostanie zaskarżona do II instancji .

Każda decyzja II instancji jest ostateczna z chwilą jej wydania .

Od tej zasady przewidziane są wyjątki ściśle określone , czyli kiedy nabyte prawo może być wzruszone , czy nałożony obowiązek uchylony . Stąd ustanowiono przepisy dające możliwość :

• uchylenia decyzji ostatecznej w postępowaniu nadzwyczajnym ;

• wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną ;

• stwierdzenia nieważności decyzji .

Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych - wyra­żona w art. 16 nadaje możliwość zaskarżenia ostatecznych decyzji do sądu administracyjnego . Sąd administracyjny od 1995 r. jest wła­ściwy w sprawach skarg na decyzje ostateczne z wyłączeniem pew­nych spraw określonych w art. 19 ustawy o NSA . Również zaskar­żyć można postanowienie , na które służy zażalenie kończące postę­powanie zamiast decyzji .

Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa ( organów publicznych ) - jest wyrażona w art. 18 , który nakłada obowiązek na organy administracji publicznej pogłębiania zaufania obywateli do organów publicznych , a także świadomości i kultury prawnej obywateli. Sprowadza się to do zwrócenia uwagi na stosunki między urzędem a interesantem . Szeroko pojęta kultura obejmuje wszelkie zachowanie urzędnika , od którego oczekuje się stanu doj­rzałości społecznej , wyrażającej się umiejętnością wnikania w poło­żenie strony , Niemożliwa jest w administracji arogancja , często ob­jawiana przez sędziów . Urzędnik winien być przyjazny interesan­towi .

ORGANY PROWADZĄCE POSTĘPOWANIE I ICH WŁA­ŚCIWOŚĆ

Organami prowadzącymi postępowanie są organy admini­stracji publicznej . Wśród tych organów wyróżniamy : organy rzą­dowe i samorządowe , wreszcie organy państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych , organ spółdzielni , organizacji społecz­nych

Ze względu na zasadę dwuinstancyjności wyróżnia się organy I instancji i II instancji , jednakże zamiast mówić o organach II in­stancji mówimy o organach wyższego stopnia .

Zmieniony art. 17 głosi ,że „ w stosunku do organów jedno­stek samorządu terytorialnego organem wyższego stopnia wg KPA są SKO chyba , że ustawy szczególne stanowią inaczej . W stosunku do wojewodów właściwi w wprawie są ministrowie ”.

W stosunku do organów administracji publicznej innych niż wyżej wymienione odpowiednie są organy nadrzędne lub właściwi ministrowie , a w razie braku organów państwowych - sprawujące nadzór nad ich działaniami a zgodnie z art. 18 organami naczelnymi w rozumieniu KPA są :

• w stosunku do organów administracji rządowej , organów samo­rządu terytorialnego ( z wyjątkiem SKO ) oraz organów pań­stwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych - Prezes RM i właściwi ministrowie ;

• w stosunku do organów państwowych niż ww. odpowiednie or­gany o ogólnokrajowym zasięgu działania ;

• w stosunku do organów organizacji społecznych - naczelne or­gany tych organizacji , a w razie braku takiego organu - naczelny organ administracji państwowej , sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością ( Prezes RM lub właściwi ministrowie ) .

Właściwość organów

Organy prowadzące postępowanie mają obowiązek z urzędu przestrzegać swojej właściwości rzeczowej i miejscowej . Oprócz tych podstawowych mówi się czasem o właściwości instancyjnej , mając na uwadze to czy jest to sprawa rozpatrywana w toku I instan­cji czy już w trybie odwoławczym . Czasem niezbyt właściwie - instancję właściwą nazywa się funkcjonalną .

Właściwość rzeczową organu ustalają przepisy ustrojowe , np. ustawa o samorządzie terytorialnym dotycząca gmin , o samo­rządzie powiatowym , wojewódzkim a także o administracji rządowej w województwie .

Podobnie określone są kompetencje , czyli właściwość rze­czowa w ustawach dotyczących wszystkich ministrów , np. ustawa o urzędzie Ministra Finansów , izbach w urzędach skarbowych itp. Niezależnie od tego wydawane są specjalne ustawy kompetencyjne , np. wydana została ustawa kompetencyjna dzieląca w 1990 r. kom­petencje między organy rządowe o właściwości ogólnej i samorządu gminnego . Podobną ustawę wyznaczającą kompetencje nowych or­ganów samorządowych ( powiatów i województw ) jest ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojowa państwa Dz. U. Nr 106 , poz. 668 .

Dodać należy , że przepisy ustaw samorządowych przewidują możliwość przenoszenia kompetencji między organami w drodze porozumień administracyjnych . Porozumienia te wymagają publika­cji w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym .

Właściwość miejscowa jest rozumiana jako zdolność do realiza­cji kompetencji przez organ na określonym obszarze . I tak przyjmuje się , że ( art. 21 § 1 KPA ) :

• w sprawach nieruchomości ustala się właściwość miejscową wg położenia nieruchomości ,

• jeśli chodzi o prowadzenie przedsiębiorstwa bądź innego miejsca pracy ustala się wg miejsca , w którym jest lub ma być prowa­dzona działalność ,

• we wszystkich innych sprawach wg miejsca zamieszkania , po­bytu lub ostatniego miejsca pobytu w kraju .

Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w powyższy sposób , to sprawa należy do organu właściwego dla miejsca , w któ­rym nastąpiło zdarzenie , a w razie braku ustalenia takiego miejsca - organem właściwym jest organ znajdujący się w gminie Warszawa centrum ( art. 21 § 2 KPA ) .

Spory o właściwość

Spory o właściwość rozstrzygają wspólne organy dla tych , które spór toczą . W przypadku braku wspólnego organu - organ , którego nadzorowi podlegają , a gdy takiego organu nie ma - organ wskazany w przepisach KPA lub ustawy kompetencyjnej .

Spory mogą przyjmować postać pozytywną lub negatywną .

Pozytywne - gdy dwa organy uznają się za właściwe .

Negatywne - gdy żaden nie uznaje się za właściwy .

Spory między :

• organami samorządowymi rozstrzygają Samorządowe Kolegia Odwoławcze ,

• między organami samorządowymi i rządowymi - Naczelny Sąd Administracyjny ,

• między organami rządowymi - ich naczelny organ , a jeśli jednym z nich jest naczelny organ - Prezes Rady Ministrów

Spory o właściwość między organami administracji a sądami powszechnymi rozpatruje specjalny organ usytuowany przy Sądzie Najwyższym - Kolegium Kompetencyjne w którego skład wchodzi : 3 sędziów SN , przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości i ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy .

Wniosek o rozpatrzenie sporu może być wniesiony do SN przez :

• zainteresowany organ administracji państwowej lub sąd przy spo­rze pozytywnym ,

• przy sporze negatywnym może wnosić Minister Sprawiedliwości bądź Prokurator Generalny .

Wniosek taki wnosi się do I Prezesa Sądu Najwyższego .

Rozstrzygnięcie tego Kolegium nie jest aktem lecz ustaleniem kompetencji i z tego względu nie podlega zaskarżeniu .

Wyłączenie pracownika i organu

Dla zapewnienia bezstronności rozstrzygnięć administracyj­nych KPA przewiduje możliwość wyłączenia organu , np. SKO , zarządu gminy bądź pracownika załatwiającego sprawę . Jeżeli cho­dzi o pracownika KPA przewiduje dwie kategorie przyczyn :

A : określonych w ustawie , które powodują z mocy prawa wyłącze­nie pracownika , bowiem postępowanie takie uznano by za nieważne

B : przyczyny , które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronno­ści pracownika .

Z mocy prawa pracownik podlega wyłączeniu ze sprawy ( art. 24 KPA ) :

1. w której jest stroną lub pozostaje ze stroną w stosunku uniemożli­wiającym bezstronność , np. w sprawie swego małżonka , krew­nych , powinowatych do II stopnia , osób przysposobionych i objętych kuratelą

2. w której pracownik był biegłym lub świadkiem lub jest przedsta­wicielem strony , którą jest małżonek , krewny , powinowaty do II stopnia , osoba przysposobiona , objęta kuratelą ,

3. w której brał udział w wydaniu zaskarżanej decyzji .

Poza tym pracownik może sam wystąpić z wnioskiem o wyłą­czenie go ze sprawy ze względów osobistych .

Wyłączeniu podlegają organy - wójt , który nie może sam wymierzać sobie podatków czy wydawać zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych . Podobnie nie może wydawać takich decyzji małżonkowi , krewnym , powinowatym . W takich sytuacjach organ wyższego stopnia wyznacza inny organ do załatwienia sprawy , np. wójt Mielna nie może wymierzyć sobie podatku , wówczas SKO może wyznaczyć wójta gminy Ustronie Morskie do załatwienia tej sprawy .

W organach kolegialnych przewodniczący tego organu może wyłączać członków , np. wójt członków zarządu , Prezes SKO - członków Kolegium SKO . W przypadku , gdy wyłączenia spowo­dowałyby brak quorum , wówczas właściwy organ nadrzędny , spra­wujący nadzór bądź wyznaczony przez przepisy szczególne wyzna­cza inny organ do załatwienia sprawy .

STRONA

Może być uznana jako kategoria prawa administracyjnego materialnego , bowiem w procesie urzeczywistnia się jej podstawo­wych wolności , praw i obowiązków . Jest wyrażona w K. i sprecy­zowana w ustawach szczególnych . Jeśli zaś pytamy komu przysłu­gują bądź nie prawa strony w postępowaniu administracyjnym mo­żemy wówczas mówić , że strona jest pojęciem procesowym

Wg art. 28 KPA stroną jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie , albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek .

Każdy - to zarówno osoba fizyczna jak i prawna , a nawet jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej . Za­równo osoba fiz. jak i prawna , jeżeli osoba fiz. jest pełnoletnia i nie­pozbawiona zdolności do czynności prawnych może być stroną , po­dobnie może nią być osoba od chwili urodzenia do śmierci , bowiem może być podmiotem praw i obowiązków w sferze publiczno - prawnej , np. dziecko podlega obowiązkowi szkolnemu mimo , że nie ma zdolności do czynności prawnych , np. jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej ma obowiązek przestrzegania przepisów o ochronie środowiska , tak jak każdy inny podmiot .

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych w po­stępowaniu administracyjnym ocenia się wg przepisów kodeksu cywilnego .

Strona posiadająca zdolność do czynności prawnych może występować przed organami osobiście - osoba fizyczna .

Osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające oso­bowości prawnej - przez swych przedstawicieli bądź kuratorów .

Osoba fizyczna nie posiadająca zdolności do czynności praw­nych - przez swego ustawowego przedstawiciela ( rodzic , opiekun , kurator w przypadku osoby fiz. pozbawionej zdolności do czynności prawnej ) .

Zatem mogą być to przedstawiciele ustawowi , statutowi lub ustanowieni przez sąd .

Strony mogą działać osobiście lub przez swoich pełnomocni­ków . Z reguły takie pełnomocnictwo w sprawach procesowych wy­konują zawodowo adwokaci i radcowie prawni .

W postępowaniu administracyjnym pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna , mająca zdolność do czynności prawnych .

Pełnomocnictwo może ustanowić tylko osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych ( nie można więcej praw przenieść niż się ich posiada ) .

W sprawach mniejszej wagi organ administracji prowadzący postępowanie może nie żądać pełnomocnictwa na piśmie , jeżeli peł­nomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony .

Zawodowo wykonujący pełnomocnictwo adwokat może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa .

Na prawach strony mogą występować trzy podmioty : prokurator , rzecznik praw obywatelskich , organizacja społeczne , której celów statutowych dotyczy sprawa administracyjna .

Prokurator występuje lub powinien występować jako pań­stwowy organ powołany do strzeżenia praworządności i działać w celu uniknięcia stanu niezgodnego z prawem albo zapewnienia zgodnego z prawem postępowania i również zgodnego z prawem rozstrzygnięcia . Może on więc tak jak strona żądać wszczęcia po­stępowania m składać zażalenia na postanowienia , odwołania od decyzji , skargi do NSA a także żądać wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną czy też stwierdzić nieważność ostatecznej decyzji . Przysługują mu wszystkie prawa tak jak stronie a oprócz tego dysponuje jeszcze szczególnym środkiem jakim jest sprzeciw wobec ostatecznej . Ten ostatni środek jest bardzo sku­teczny ( skuteczność sięga 90 % ) . Poza tym dobrze służy autoryte­towi prokuratury .

Rzecznik Praw Obywatelskich korzysta z podobnych uprawnień w postępowaniu administracyjnym jak prokurator działa­jący na prawach strony , nie przysługuje mu jedynie prawo prawo sprzeciwu .

Organ administracji prowadzący postępowanie nie może od­mówić prokuratorowi i rzecznikowi praw obywatelskich prawa wszczęcia postępowania bądź przystąpienia do tego postępowania w każdym jego stadium .

Inaczej jeszcze kształtują się prawa organizacji społecznej występującej na prawach strony , bowiem organizacja społeczna może korzystać w pełni praw przysługujących stronie tylko wtedy ,gdy na jej żądanie organ postanowieniem rozstrzygnie o dopuszcze­niu lub niedopuszczeniu tej organizacji do udziału w postępowaniu .

Terminy , ich obliczanie i ustalanie przy załatwianiu spraw .

Termin - pod tym pojęciem używanym w KPA możemy ro­zumieć określoną datę lub pewien czas . Ogólnie terminy można po­dzielić na :

• ustawowe - określone przepisami KPA i innych ustaw ,

• urzędowe - wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie .

Terminy ustawowe mogą mieć zarówno postać przepisów prawa materialnego , które stwarzają pewien obowiązek , bądź go znoszą , np. ustawą dotyczącą zarobkowego przewozu osób ustalono termin , od którego każdy zarobkujący taksówką winien posiadać zezwolenie na wykonywanie tych czynności . Tego terminu nie można przedłużać , skracać ani przywracać .

Z kolei terminy ustawowe prawa procesowego , np. w KPA wynoszą - 7 dni na złożenie zażalenia , 14 dni na złożenie odwoła­nia , 30 dni na skargę do NSA , nie mogą być przedłużane ani skra­cane , ale mogą być przywracane w określonych prawem warunkach .

Natomiast terminy wyznaczone przez organ administracyjny ( urzędowe ) na wykonanie pewnych czynności , np. wezwanie do stawienia się w określonym dniu w urzędzie , nakaz rozbiórki bu­dynku , mogą być , przed ich upływem , z ważnych przyczyn prze­dłużane bądź skracane .

Skutki niezachowania terminu kształtują się niejednolicie :

• ustawowe prawa materialnego - powodują , że czynność doko­nana po ich upływie jest nieważna , zaś terminu nie można przy­wrócić ;

• terminy ustawowe prawa procesowego - powodują nieważność czynności dokonanych po jego upływie , w niektórych przypad­kach mogą być przywracane ;

• urzędowe - skutkują najczęściej zastosowaniem przez organ admi­nistracyjny przymusu , jeżeli sprawa dotyczy obowiązku .

Sposób obliczania terminów ustala art. 57 KPA wskazując , jak oblicza się terminy określone w dniach , tygodniach i miesiącach ,

Gdy chodzi o termin określony w dniach - to upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu , z tym że je­żeli początkiem terminu jest pewne zdarzenie to przy obliczaniu ter­minu nie uwzględnia się dnia , w którym zdarzenie nastąpiło .

Terminy określone w tygodniach kończą się w tygodniu , który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu , jeżeli np. bieg terminu dwutygodniowego rozpoczął się w sobotę 13 marca , to koń­cowym dniem tego terminu jest sobota 27 marca .

Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu , który odpowiada początkowemu dniu terminu , a gdyby takiego dnia w m-cu nie było w ostatnim dniu mie­siąca . Jednomiesięczny termin , którego bieg rozpoczął się 29 , 30 , 31 stycznia kończy się 28 lutego , jedynie w roku przestępnym za­kończy się 29 lutego .

Termin uważa się za zachowany jeżeli przed jego upływem na­dano pismo w polskim urzędzie pocztowym czy polskim urzędzie konsularnym a także , gdy zostało złożone w dowództwie jednostki wojskowej , kapitanowi statku , kierownikowi statku . W zasadzie o dochowaniu terminu czy rozpoczęciu biegu terminu decydują stem­ple pocztowe czy datowniki .

Przywrócenie terminu procesowego

KPA w art. 58 dopuszcza możliwość przywrócenia terminu pro­cesowego w razie jego niezawinionego uchybienia . Daje możliwość złożenia w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchybienia , wniosku o przywrócenie terminu , razem ze środkiem ( odwołanie , zażalenie , skarga do NSA ) , któremu terminu uchybiono . We wniosku należy jedynie uprawdopodobnić przyczynę uchybienia ( np. pobyt zagra­nicą , w szpitalu ) .

Organ ustosunkowując się do wiarygodności tego uprawdopo­dobnienia wydaje postanowienie o przywróceniu terminu bądź o nie przywróceniu . Stronie służy na to postanowienie zażalenie do wyż­szego organu . Skutkiem przywrócenia terminu jest traktowanie czynności , dla której termin był określony jako dokonanej w termi­nie .

Terminy załatwiania spraw

Wśród ogólnych zasad postępowania administracyjnego przyjęto zasadę szybkości postępowania . Prawo nie dopuszcza do bezczynno­ści organu , tzw. milczenia władz . Konkretyzując zasadę szybkości postępowania w 20 leciu międzywojennym wprowadzono instytucję nazwaną dewolucją , tj. przeniesieniem sprawy do wyższego organu , z którą organ I instancji nie mógł sobie poradzić . Naruszało to za­sadę dwuinstancyjności postępowania . Aby dyscyplinować pracow­ników administracji KPA nie dopuszcza do stosowania dewolucji , a jednocześnie wyznacza czas graniczny , w którym postępowanie winno być zakończone a sprawa załatwiona .

W postępowaniu przed I instancją sprawa winna być załatwiona niezwłocznie , nie później niż w ciągu miesiąca - termin podsta­wowy, a w sprawach szczególnie skomplikowanych , nie później niż w ciągu 2 miesięcy .

Niezwłocznie tzn. sprawa nie posiadająca wyjaśnienia , miesiąc - jeżeli prowadzone jest postępowanie wyjaśniające i dowodowe , szczególnie skomplikowane - wymagające różnych czynności , zbierania dowodów itp.

W postępowaniu odwoławczym termin załatwiania spraw wynosi tylko miesiąc ( II instancja ) .

Termin załatwiania spraw biegnie od dnia , w którym organ otrzymał podanie ( żądanie , wniosek , odwołanie , zażalenie ) wraz ze wszystkimi niezbędnymi dokumentami lub danymi . W przy­padku , gdy podanie jest niekompletne organ może wyznaczyć termin do uzupełnienia niezbędnych danych bądź dokumentów z zagroże­niem pozostawienia sprawy bez rozpatrzenia .

W przypadku , gdy załatwienie sprawy w terminie ustawo­wym jest niemożliwe organ prowadzący postępowanie może zasto­sować sygnalizację , tj. przed upływem terminu powiadomić stronę o przyczynach niedochowania terminu i wyznaczyć termin , w któ­rym sprawa zostanie załatwiona . W ten sposób pracownik prowa­dzący postępowanie może uchylić się od odpowiedzialności porząd­kowej , dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa .

Strona , której sprawa nie jest załatwiona może złożyć zażale­nie bezpośrednio do organu wyższego stopnia na bezczynność or­ganu.

Organ wyższego stopnia wyznacza organowi I stopnia termin do załatwienia sprawy , zarządzając jednocześnie wyjaśnienie przy­czyny , ustalenia osób winnych nie załatwienia sprawy , a w razie potrzeby podjęcia środków zapobiegających w przyszłości podobnym sytuacjom .

Istnieje tez możliwość wniesienia skargi do sądu administra­cyjnego na nie załatwienie sprawy w wyznaczonym terminie za­równo przez organ I jak i II instancji .

Wezwania

KPA upoważnia organy administracji do wzywania osób do udziału w podejmowanych czynnościach , np. złożenia wyjaśnień , udziału w oględzinach . Możliwość takiego wzywania jest ograni­czona do granic gminy lub sąsiedniej gminy . Aby nie nadużywać tego prawa organ może żądać złożenia oświadczeń , zeznań na pi­śmie a w przypadku , gdy osoba znajduje się poza obszarem gminy lub sąsiedniej gminy na podstawie art. 52 może korzystać z pomocy prawnej , tj. wystąpić do właściwego miejscowo , odpowiedniego organu o wykonanie tej czynności ( np. przesłuchanie świadka ) .

Wezwanie ma formę ściśle określoną w art. 54 KPA , w tym na ostatku zawarte jest pouczenie z ostrzeżeniem o skutkach nieza­stosowania się do wezwania - kara grzywny - 50 zł , a w razie po­wtórzenia - 200 zł . Grzywien i innych środków przymusu nie sto­suje się wobec biegłych , w pełni wobec świadków .

Osobie wezwanej przysługuje zwrot kosztów określonych w dekrecie z 26 października 1950 roku o należności świadków , biegłych i stron w postępowaniu sądowym . Wielkości określane są rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości , wydawanym do tego dekretu . Pracownik , jeżeli błędnie wezwał osobę , która na skutek wezwania poniosła szkodę zobowiązany jest do zwrotu powodowa­nych przez pracownika kosztów i może być to wyegzekwowane w trybie administracyjnym .

Doręczenia

Doręczenia są bardzo ważne , ze względu na prawne skutki tych doręczeń . Organ prowadzący postępowanie doręcza pisma przez swoich pracowników za pokwitowaniem lub poprzez inne osoby upoważnione . Może wzywać po odbiór pism w swej kancela­rii , ale powszechnie korzysta się w tym zakresie z usług „ Poczty Polskiej ”. Odbiór pokwitowania doręczenia jest konieczny dla usta­lenia prawidłowości doręczenia . Na to pokwitowanie składa się data doręczenia i podpis odbiorcy . Jeżeli odbierający nie może po­kwitować , doręczający sam wpisuje datę , osobę , która pismo ode­brała i zaznacza o przyczynie braku podpisu .

Pismo doręcza się stronie , a jeżeli działa przez pełnomoc­nika temu pełnomocnikowi .

Osobom fizycznym pismo doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy . Można też w każdym miejscy , gdzie się ich zastanie . Jeżeli nie ma go w mieszkaniu odbiór pisma może dokonać i pokwi­tować dorosły domownik , a gdy jego brak można doręczyć sąsia­dowi lub dozorcy domu , a na drzwiach pozostawia się wiadomość o doręczeniu pisma dozorcy bądź sąsiadowi .

W razie baku takich możliwości dokonuje się doręczenia za­stępczego , według którego pismo składa się w najbliższym urzędzie pocztowym lub urzędzie gminy , a o pozostawieniu tam pisma pozo­stawia się zawiadomienie na drzwiach mieszkania bądź domu , a je­żeli tego nie ma na nieruchomości w miejscu widocznym .

Jednostkom organizacyjnym doręcza się pisma w ich sie­dzibach , do rąk osoby upoważnionej .

Protokoły i adnotacje

W art. 14 KPA zamieszczono niemożliwą do uniknięcia za­sady pisemności załatwiania spraw . Pewną konkretyzacją tej zasady jest norma wyrażona w art. 67 KPA , nakładająca obowiązek pisem­nego dokumentowania każdej czynności mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy . Podstawową formą takiego dokumento­wania jest protokół podpisywany przynajmniej przez dwie osoby reprezentujące organ i stronę .

KPA nakłada obowiązek zaprotokołowania następujących czynności :

• przyjęcia podania wniesionego ustnie ,

• przesłuchania świadka , biegłego , strony ,

• oględzin i ekspertyz ,

• rozprawy ,

• ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia .

Wszczęcie postępowania .

Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu , a oprócz nich może być wszczęte przez prokuratora lub organizację społeczną .

Bieg terminów rozpoczyna się od przyjęcia podania bądź żądania podmiotu . Bieg terminu postępowania wszczętego z urzędu rozpo­czyna się z chwilą doręczenia stronom postanowienia o wszczęciu postępowania . Sprawę można łączyć lub dzielić , tzn. prawa i obo­wiązki stron . Rożne sprawy dot. tego samego stanu faktycznego i tej samej podstawy prawnej i gdy właściwy jest ten sam organ admini­stracyjny można połączyć w jedną sprawę , np. wzdłuż ul. Pięknej wybudowano kolektor sanitarny , mieszkańcy - właściciele nieru­chomości mają ustawowo obowiązek podłączenia swych budynków do tego kolektora . 30 mieszkańców złożyła podanie , by uwolnić ich od tego obowiązku . Zamiast 30 spraw można prowadzić jedną , obejmującą wszystkich .

Podania

Żądanie wszczęcia postępowania KPA nazywa podaniem . Podania mogą być wnoszone na piśmie przy użyciu wszelkich środ­ków technicznych : telegraf , dalekopis . Wyjątek stanowi zgłoszenie ustne do protokołu .

Z podania organ musi zarejestrować : kto je wnosi , jaki ma adres , czego żąda , podanie musi być opatrzone podpisem .

Organ bada też czy podanie jest wniesione odpowiednio, czy dany organ jest właściwy do jego rozpatrzenia .

Przy braku danych w podaniu organ zwraca je wnoszącemu do uzupełnienia . jeżeli wnoszący tego nie dokona w ciągu 7 dni lub nie wniesie odpowiedniej opłaty skarbowej organ odmawia wszczę­cia postępowania .

Odmawiając wszczęcia postępowania organ wydaje posta­nowienie , na które służy zażalenie do organu wyższego stopnia .

Jeżeli podanie wpłynęło do organu niewłaściwego , ten ma obowiązek przekazać je właściwie ( art. 65 ). Wnoszący nie traci uprawnień związanych z terminem , jeżeli był wymagany do złożenia podania , mimo , że otrzymał je niewłaściwy organ . Natomiast ter­min załatwienia dla organu właściwego rozpoczyna się od dnia otrzymania podania .

Jeżeli podanie dot. kilku spraw podlegających załatwieniu przez różne organy , każde z nich jest zobowiązane załatwić sprawę we właściwym okresie oraz przekazać podanie ( odrębne ) kolejnemu właściwemu organowi ( art. 66 ) .

O każdym przekazaniu organowi właściwemu powiadamia się osobę wnoszącą podanie .

Jeżeli organem właściwym jest sąd powszechny lub też niemoż­liwe jest ustalenie właściwego organu podanie zwraca się wnoszą­cemu z pouczeniem , np. o konieczności wniesienia pozwu w sądzie ( art. 66 § 3 ) .

Udostępnianie akt

Ze względu na konieczność ochrony interesów osobistych strony , akta sprawy mogą być udostępniane tylko jej samej lub jej pełnomocnikowi . Istnieje obowiązek nie tylko udostępnienia do wglądu, ale również do odpisu , notatek itp.

Istnieją tylko wyjątkowo ważne powody ograniczające prawa strony w tym zakresie , a mianowicie , gdy akta zostaną objęte tajem­nicą państwową , a także gdy organ administracyjny wyłączy je ze względu na ważny interes państwowy ( art. 74 § 1) .

Uniemożliwienie wglądu do akt strony pociąga za sobą taki skutek , iż strona ujawniając ten fakt , powoduje , że postępowanie staje się nieważne i nawet gdy decyzja stała się ostateczna , jest wy­starczającym powodem do wznowienia postępowania .

Postępowanie dowodowe

Jego celem jest wyjaśnienie stanu faktycznego . KPA przyj­muje zasadę swobodnej oceny dowodów . Tej oceny dokonuje organ administracyjny i postanawia o ich uznaniu bądź też odmówieniu uznania ich wiarygodności .

Dowodem może być wszystko , co przyczyni się do wyjaśnie­nia sprawy i nie jest sprzeczne z prawem . W szczególności dowo­dami są :

• dokumenty ,

• zeznania świadków ,

• opinie biegłych ,

• oględziny .

Dowodem jest środek , za pomocą którego dokonuje się do­wodzenia w postępowaniu , czyli stwierdza się prawdziwość fak­tów będących właśnie podmiotem dowodu .

Dowody dzielimy na osobowe ( zeznania ) i rzeczowe ( doku­menty , oględziny ) .

Podstawowe znacznie ma jednak dowód z dokumentów urzędo­wych .

Dokument urzędowy sporządzany jest w przepisanej formie przez powołany do tego organ .

Dokument prywatny ( list , notatka ) ma wagę oświadczenia , w przypadku jego braku można go zastąpić zeznaniem świadków .

Zeznania

Przyjęto zasadę , że nikt nie może odmówić zeznań w cha­rakterze świadka . Od tej zasady istnieje jednak wyjątek . Dotyczy on osób najbliższych : małżonka , dzieci , osób objętych kuratelą , przy­sposobionych . Mają oni prawo odmowy zeznań . Ponadto tenże świadek ma prawo odmówić odpowiedzi na niektóre pytania , gdy zeznanie mogłoby spowodować naruszenie jego interesu lub jego bliskich bądź też narazić ich na odpowiedzialność karną ( art. 83 ) .

KPA sam wyręcza osoby z obowiązku składania zeznań i niedo­puszcza by świadkami były osoby ( art. 82 ) :

a ) niezdolne do postrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,

b ) obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej

c ) duchowni , co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi .

Przed odebraniem zeznania organ administracji obowiązany jest uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania a także o odpowiedzialności za fałszywe zeznania .

Opinia biegłego - jest dowodem w sprawie , gdy wymagane są wia­domości specjalne , np. ekspertyza dowodu .

Oględziny - to bezpośrednie badanie rzeczy przez organ celem do­konania spostrzeżeń o jego stanie i właściwościach . Przedmiotem oględzin mogą być nieruchomości lub rzeczy ruchome ( samochody , maszyny , budynki , lokale , uprawy ) .

Przed dokonaniem oględzin przynajmniej na 7 dni powiada­mia się zainteresowanych uczestników postępowania .

Organ administracji prowadzący postępowanie w razie potrzeby może ukarać grzywną w wysokości 50 zł w przypadku nie stawienia się świadka lub biegłego , a nawet w przypadku powtórnego niesta­wienia się - do 200 zł .

Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie ( art. 88 ) .

Rozprawa - organ administracji ma obowiązek przeprowadzić po­stępowanie w formie rozprawy , jeżeli może to przyspieszyć lub uprościć postępowanie ( szczególnie , gdy w sprawie występują sprzeczne interesy stron ) . Przeprowadzenie rozprawy uregulowane jest w przepisach KPA .

Aby nie uchybić przepisom normującym przebieg rozprawy można posłużyć się wzorem pisma procesowego zatytułowanego „ Protokół z rozprawy ”. O rozprawie , na 7 dni przed jej rozpoczę­ciem , powiadamia się strony , wzywa się świadków i biegłych a przed samą rozprawą należy sprawdzić prawidłowość zeznań . Prowadzący rozprawę referuje jej stan , przesłuchuje świadków i bie­głych .

Kierujący rozprawą sprawuje tzw. policję sesyjną , czyli ma on zapewnić porządek na rozprawie a w tym celu może on nałożyć na zakłócających karę grzywny do wysokości 100 zł .

Zagadnienia wstępne - współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innymi organami

Niekiedy do wydania decyzji niezbędne jest zajęcie stanowiska lub wydanie opinii przez inny organ . Wówczas zgodnie z art. 106 KPA organ prowadzący postępowanie zwraca się do innego organu o zajęcie stanowiska i zawiadamia o powyższym stronę . Organ , do którego się zwrócono ma obowiązek przedstawić swoje stanowisko niezwłocznie , jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania . W tym czasie następuje zawieszenie postępowania .

Zawieszenie postępowania

W przypadku wystąpienia przeszkód w prowadzeniu postępo­wania następuje w zależności od okoliczności zawieszenie bądź umo­rzenie postępowania .

Zawieszenie postępowania obligatoryjne jest w przypadku ( art. 97 ) :

• śmierci strony, a wezwanie spadkobierców jest niemożliwe,

• śmierci przedstawiciela ustawowego strony ,

• utraty przez strony lub przedstawicieli zdolności do czynności prawnych ,

• gdy konieczne jest rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd .

Fakultatywne zawieszenie postępowania może nastąpić wów­czas , jeżeli wystąpi o to strona , na żądanie której postępowanie zo­stało wszczęte , a nie sprzeciwiają się temu inne strony i nie zagraża to interesowi społecznemu .

Jeżeli przeszkoda ma charakter stały , np. sprawa dotyczy praw i obowiązków stron , wówczas postępowanie jest bezprzedmiotowe i organ prowadzący jest zobowiązany umorzyć postępowanie .

Umorzenie postępowania - kończy sprawę w danej instancji i dla­tego następuje w formie decyzji administracyjnej .

KPA przewiduje umorzenie postępowania w dwóch przypadkach :

• jeżeli stało się bezprzedmiotowe ,

• jeżeli wystąpi o to strona , na żądanie której postępowanie zostało wszczęte , a nie sprzeciwiają się temu inne strony i nie zagraża to interesowi społecznemu .

Decyzje

Art. 104 KPA głosi , że załatwienie sprawy administracyjnej na­stępuje przez wydanie decyzji , chyba że przepisy kpa stanowią ina­czej .

Decyzja - jest to oświadczenie woli organu administracji . Jest ona kwalifikowanym aktem administracyjnym , jednostron­nym , władczym rozstrzygnięciem sprawy nawet , gdy strona i organ uzgodniły treść decyzji .

Ze względu na tok instancji wyróżnia się decyzje wydane w I in­stancji i wydane w II instancji .

Z punktu widzenia możliwości prawnej zaskarżenia decyzje dzieli się na :

• nieostateczne (gdy stronie służy prawo odwołania się od decyzji)

• ostateczne ( od których nie przysługuje odwołanie a mogą być one wzruszane tylko w postępowaniu nadzwyczajnym ) .

Ponadto decyzje można podzielić na :

• konstytutywne - tworzące prawo ,

• deklaratoryjne - potwierdzające prawa wyrażone w ustawach ,

• pozytywne - uwzględniające żądania stron ,

• negatywne - odmawiające żądania stron ,

• wadliwe - naruszające przepisy prawa ,

• niewadliwe - nie naruszające przepisów prawa ,

• z wadami istotnymi lub mniej istotnymi .

Składniki decyzji

Decyzja winna się składać z elementów określonych w art. 107 KPA :

1. oznaczenie organu administracyjnego ,

2. datę wydania ,

3. oznaczenie stron lub strony ,

4. powołanie podstawy prawnej ( legitymacja złożona ze wskaza­niem przepisów prawa materialnego , przepisów kompetencyj­nych , procesowych ) ,

5. rozstrzygnięcie ( treść nadanego prawa lub obowiązku , uchylenia go bądź zmiany , wg języka sądowego nazywa się - sentencją ) ,

6. uzasadnienie faktyczne i prawne

a ) faktyczne - wskazuje na fakty uznawane za udowodnione oraz przyczyny wiarygodności innego dowodu

b ) prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej ze wskazaniem przepisów prawa oraz ich związku z ustalonym stanem faktycz­nym i rozstrzygnięciem sprawy .

7. pouczenie o środkach prawnych ( odwołanie do II instancji, skarga do NSA , pozew do sądu powszechnego itp. )

8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowisko służbowe osoby upoważnionej do wydania decyzji .

Decyzja nieostateczna ( wydana w I instancji ) - nie może być wy­konana aż do jej uprawomocnienia się , tj. przed upływem terminu wniesienia odwołania ( 14 dni ) . Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji .

Jednakże decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu - nada­nia jej rygoru natychmiastowej wykonalności - w warunkach :

• gdy wymaga tego ochrona zdrowia lub życia ludzkiego ,

• dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami ,

• ze względu na inny interes społeczny ,

• ze względu na ważny interes strony - może on przyjąć postać klauzuli umieszczonej na decyzji lub też organ po wydaniu decy­zji może wydać postanowienie o nadaniu jej rygory natychmia­stowej wykonalności . Na postanowienie to służy tronie zażale­nie, lecz nie wstrzymuje ono jego natychmiastowej wykonalno­ści .

Organ , który wydał decyzję jest nią związany . Nie może jej zmienić ani uchylić , chyba że strona wniosła odwołanie ( art. 132 ) i wtedy organ zamiast przekazać sprawę do II instancji , może decy­zję zmienić , jeżeli uzna , że odwołanie zasługuje na uwzględnienie .

Ponadto decyzje mogą być wadliwe i stwarzać możliwość wy­eliminowania nieistotnych wad ( art. 113 ) . Organ może na żądanie lub z własnej inicjatywy sprostować ( błędy pisarskie , rachunkowe ) a także wyjaśnić treść decyzji . Na postanowienie w sprawie spro­stowania i wyjaśnienia decyzji służy zażalenie .

Ugoda administracyjna

W przypadkach spornych interesów stron zamiast wydawania decyzji , od roku 1980 , organy administracji mogą doprowadzać do zawarcia ugody .

Zawarcie ugody może nastąpić , gdy :

1. przemawia za tym charakter sprawy ,

2. przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowa­nia,

3. nie sprzeciwia się temu przepis prawa .

Ugodę zawiera się przed organem , przed którym toczy się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze .

Organ ma obowiązek odmówić postanowienia zawarcia ugody , gdy ugoda :

1. ma być zawarta z naruszeniem prawa ,

2. nie uwzględnia stanowiska innego organu wyrażonego w postano­wieniu o rozstrzygnięciu zagadnienia ,

3. narusza interes społeczny lub słuszny interes stron .

Na postanowienie o zawarciu lub odmowie zawarcia ugody służy zażalenie . Jest to przykład zakończenia postępowania w sprawie - postanowieniem a nie decyzją . jednakże postanowienie to pociąga skutki takie same jak wydanie decyzji ( art. 121 ) .

Postanowienia

W toku postępowania rozstrzyganie poszczególnych kwestii na­stępuje w formie postanowienia . Części składowe postanowienia są podobne jak w przypadku decyzji . Do postanowienia stosuje się także odpowiednio przepisy dotyczące decyzji , lecz środkiem od­woławczym w tym przypadku nie jest odwołanie a zażalenie .

Zwyczajne środki prawne ( odwołanie i zażalenie )

Środki prawne można klasyfikować wg różnych kryteriów , czyni to jednak wyłącznie doktryna .

I tak oto wyróżnia się środki prawne zwyczajne i nadzwyczajne .

Zwyczajne - skierowane są przeciwko decyzjom i postanowie­niom nieostatecznym , nieprawomocnym .

Nadzwyczajne - taki środki , które można wnosić już po „ uostatecznieniu się ” decyzji i postanowień .

Ponadto rozróżnia się środki prawne samoistne i niesamoistne .

Do środków prawnych ujętych w KPA należą :

1. zwyczajne - odwołanie , zażalenie , wniosek o ponowne rozpatrze­nie przez naczelny organ lub SKO .

2. nadzwyczajne - żądanie wznowienia postępowania , stwierdzenia nieważności decyzji , zmiany lub uchylenia decyzji , skarga do NSA .

Odwołanie ( art. 127 - 140 )

Jest środkiem prawnym zwyczajnym , samoistnym . Składa się je tylko na decyzje wydane w I instancji , w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie . Odwołanie składa się do organu II in­stancji za pośrednictwem organu I instancji , który daną decyzję wy­dał . Nie wymaga ono uzasadnienia ani nawet sformułowania za­rzutu.

Jeżeli decyzję w I instancji wydał naczelny organ administracji lub SKO , który nie ma organu wyższego stopnie - odwołanie nie przysługuje , ale istnieje w tym przypadku instytucja „ wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy ”. Jest to substytut odwołania nie­zbędny do wyczerpania toku instancji , co jest warunkiem niezbęd­nym przy składaniu skargi do NSA .

Strona może wycofać odwołanie , jeżeli nie jest to sprzeczne ze stanowiskiem innych stron i na przeszkodzie nie stoi przepis prawny .

Zażalenie ( art. 141 -144 )

Składa się je na postanowienia wydane przed wydaniem decyzji , jak i po jej wydaniu w postępowaniu egzekucyjnym .

Składa się je w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia stronie do organu wyższej instancji za pośrednictwem organu , który postanowienie wydał .

Zażalenie można składać tylko na postanowienia ,m zaś posta­nowienia , na które nie służy zażalenie , strona może zaskarżyć tylko wraz z odwołaniem od decyzji ( art. 142 ) .

Postępowanie odwoławcze

Organ II instancji rozpoczyna je od dnia , w którym otrzymał odwołanie wraz z aktami sprawy I instancji . Sprawa winna być roz­patrzona w terminie 1 miesiąca i zakończona decyzją , która :

1. utrzyma w mocy zaskarżoną decyzję ,

2. uchyli decyzje I instancji w całości lub części i na nowo orzeknie co do istoty sprawy , albo też uchyli decyzje I instancji i umorzy postępowanie ,

3. uchyli decyzję bądź jej część i przekaże sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji ( kasacja ) ,

4. umorzy postępowanie przygotowawcze , gdy postępowanie stanie się bezprzedmiotowe , szczególnie gdy strona wycofa odwołanie .

Każda decyzja organu odwoławczego , nawet kasacyjna , może być zaskarżona do NSA .

W KPA zawarto zasadę „ reformatio in peius ” ( art. 139 ) , która opiera się na tym , że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się , chyba że zaskarżona decyzja ra­żąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny .

Wzruszanie decyzji ostatecznych

Zasada trwałości decyzji ostatecznych doznaje pewnych ograni­czeń , bowiem w przypadkach naruszenia prawa , ale tylko określo­nych w przepisach KPA możliwe jest wzruszanie decyzji ostatecz­nych .

KPA przewiduje uchylenie bądź stwierdzenie nieważności decy­zji w następujących przypadkach :

1. uchylenia ze względu na wady , wymagające wznowienia postępo­wania ( art. 145 - 153 )

2. stwierdzenie nieważności ( art. 156 - 159 )

3. rezygnacji z nabytych praw lub uchylenie decyzji , gdy strona nie nabyła prawa ( 154 - 155 )

4. odwołalności subsydiarnej ( wywłaszczenia prawa art.161 )

5. odwołalności na podstawie przepisów szczególnych ( art. 163 )

Wznowić postępowanie można wtedy , gdy było ono wadliwe i KPA na to zezwala . W art. 145 podano przyczyny , które mogą być podstawą wznowienia postępowania , a mianowicie :

1. decyzję wydano na podstawie fałszywych dowodów ,

2. decyzje wydano w wyniku przestępstwa ,

3. nie wyłączono organu lub pracownika , który z mocy ustawy pod­lega wyłączeniu ,

4. przeprowadzono postępowanie bez udziału strony , która nie po­nosi winy za brak swego udziału ,

5. w czasie prowadzenia postępowania wystąpiły okoliczności nie­znane organom , które przemawiają za odmiennym orzeczeniem ,

6. wydano decyzję bez rozstrzygnięcia postanowienia wstępnego przez inny organ ,

7. rozstrzygnięto sprzecznie z treścią postanowienia wstępnego ,

8. decyzję wydano na podstawie innej decyzji albo orzeczenia sądo­wego , które zostało uchylone .

Przedawnienie prawa do wzruszenia decyzji ostatecznych wynosi 10 lat - gdy wydano decyzję opartą na fałszywych dowodach lub w wyniku przestępstwa i 5 lat - we wszystkich pozostałych przy­padkach określonych w KPA .

Strona lub organ mają tylko 1 miesiąc czasu na wznowienie po­stępowanie od chwili ujawnienia okoliczności określonych w KPA pozwalających na wznowienie . Strona może w każdym przypadku żądać wznowienia a organ może z urzędu we wszystkich przypad­kach , za wyjątkiem przyczyny jaką było brak udziału strony w po­stępowaniu . Na żądanie wznowienia organ udziela odpowiedzi po­stanowieniem o wznowieniu , na które służy zażalenie lub decyzją o odmowie wznowienia uzasadnioną brakiem wszystkich wymienio­nych 8 przesłanek . Na decyzje tę służy odwołanie .

Organem właściwym do wznowienia postępowania jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji , a jeżeli przyczyną wzno­wienia jest wadliwe postępowanie organu to rozpatrywać żądanie winien organ wyższego stopnia . W przypadku braku organu wyż­szego stopnia ( SKO , naczelny organ ) - rozpatruje ten sam organ .

Zakończenie postępowania przyjmuje postać decyzji utrzymu­jącej w mocy zaskarżoną decyzję , wydania nowej decyzji , która na nowo rozstrzyga sprawę .

Stronie , która poniosła szkodę z powodu wadliwości decyzji przysługuje odszkodowanie ( art. 160 ) , o którym orzeka organ administracji , a w przypadku sporu co do jego wysokości , rozstrzy­gać może sąd cywilny .

Stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznych

Występuje , gdy decyzja ostateczna jest dotknięta szczególnie ciężką wadą i powoduje uznanie aktu za nieważny od początku ( ex tunc ) , tzn. stwarza stan , w którym uznaje się decyzję za niebyłą .

Art. 156 taksatywnie wymienia 7 przesłanek do stwierdzenia nieważności :

1. gdy decyzję wydał organ niewłaściwy ( np. wójt zamiast woje­wody ) ,

2. gdy decyzja jest bezprawna lub rażąco narusza prawo ( np. wójt jako organ podatkowy wyznacza podatek jakiego nie ma , albo stosuje do podatku rolnego przepisy z ustawy o podatku od nieru­chomości ) ,

3. wydano decyzję w sprawie wcześniej rozstrzygniętej decyzją ostateczną ,

4. decyzję wydano osobie nie uprawnionej ani nie zobowiązanej ( np. wymierzono podatek od psa , którego strona nie miała i nie ma ) ,

5. decyzja była niewykonalna trwale ( np. decyzja o rozbiórce bu­dynku , którego rozebrać nie można ) ,

6. gdy skutki wykonania decyzji spowodowałyby czyn zagrożony karą administracyjną lub sądową ( np. decyzja nakazująca usu­nięcie znaku drogowego , co mogłoby spowodować nawet odpo­wiedzialność karną , jeżeli czyn byłby zakwalifikowany jako spowodowanie niebezpieczeństwa powszechnego ) ,

7. decyzja nieważna z mocy konkretnego przepisu ustawy .

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia , za wyjątkiem SKO .

Przedawnienie , najdłuższe w całym systemie prawa , wynosi 10 lat . Nie zawsze możliwe jest stwierdzenie nieważności decyzji , mimo występowania przesłanek określonych w art. 156 . Ze względu na nieodwracalne skutki prawne wadliwej decyzji , zakończenie po­stępowania może nastąpić poprzez stwierdzenie wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa bez stwierdzenia nieważności decyzji .

Ze względu na upływ czasu również nie stwierdza się nieważno­ści decyzji i w tym przypadku mogą być podejmowane jedynie czyn­ności sanujące - zapobiegające negatywnym skutkom tych decyzji .

Podobnie jak przy wznowieniu postępowania stronie służy od­szkodowanie ( art. 160 ) .

Odwołalność fakultatywna

Można uchylić decyzje ostateczną , gdy strona nie nabyła prawa i za uchyleniem przemawia interes społeczny bądź słuszny interes strony, albo gdy strona sama chce zrezygnować z nadanych jej praw ( art. 154 ) .

W przypadku , gdy jest to sprawa z zakresu zadań własnych gminy , do zmiany lub uchylenia decyzji właściwe nie jest SKO lecz organ gminy . Nawet , gdy sprawa zostanie zakończona de­cyzją ostateczną wydaną przez SKO , to decyzję tę może zmienić organ gminy .

Odwołalność subsydiarna ( wywłaszczenie prawa )

Na podstawie art. 161 naczelny organ administracji ( w niektó­rych przypadkach wojewoda ) może uchylić decyzję ostateczną i to każdą , którą pozbawi stronę prawa , jeżeli tego wymagają ochrona życia , zdrowia , ochrona ważnych interesów państwowych lub go­spodarki narodowej , np. minister właściwy ds. zdrowia wydał kon­cesję na produkcję leku , który w czasie stosowania ujawnił uboczne działanie zagrażające życiu pacjentów . Ten sam minister „ wycofał koncesję ” , tzn. wydał decyzje uchylającą decyzję o przyznaniu kon­cesji . Stronie , która poniosła z tego tytułu szkodę przysługuje od­szkodowanie określone w art. 160 KPA .

Decyzje zawierające warunki zawieszające lub rozwiązujące na skutek niespełnienia się warunku lub niedopełnienia pewnych czyn­ności mogą nie wejść w życie . Stwarza to niepewności w stanie prawnym i wymagane są decyzje stwierdzająca wygaśnięcie tych decyzji .

Decyzja taka traktowana jest jako decyzja w nowej sprawie i służy od niej odwołanie .

***

W związku z wejściem w życie Ordynacji podatkowej skreślone zostały przepisy działu III art. 164 - 179 , a zachował się jedynie przepis 180 mający zastosowanie w postępowaniu przed organami ubezpieczeń społecznych , do których stosuje się przepisy KPA tylko odpowiednio w przypadku braku przepisów szczególnych proceso­wych zawartych w ustawach o ubezpieczeniach społecznych , zaopa­trzeniu emerytalnym i rentowym czy funduszu alimentacyjnego .

Opłaty

Ustawa z 1990 roku o opłacie skarbowej i aktualizujące wyso­kość opłat rozporządzenia RM określają obowiązki stron ponoszenia opłat z tytułu kosztów procesowych . KPA tylko zasadniczo reguluje te obowiązki . I tak wnoszący podanie ma obowiązek wniesienia opłaty od podania ( 1,50 ) i od załącznika ( 0,15 ) . Organ wzywa w terminie nie krótszym niż 7 dni i nie dłuższym niż 14 dni do speł­nienia tego obowiązku z zagrożeniem zwrotu podania .

Wyjątkowo podanie rozpatruje się , mimo braku opłaty , jeżeli :

1. wymagają tego względy społeczne lub ważny interes strony ,

2. podanie winno być wniesione w terminie nieprzekraczalnym ,

3. wnoszący podanie mieszka zagranicą .

W tych przypadkach organ żąda wniesienia opłaty bezpośrednio po wydaniu decyzji a w razie konieczności stosuje egzekucję środ­ków pieniężnych .

Wydawanie zaświadczeń

Przepisy o wydawani zaświadczeń zostały zamieszczone w KPA dopiero w 1980 roku . Zaświadczeni jest dokumentem urzę­dowym , ale nie jest decyzją administracyjną . Zaświadczenie organ wydaje jeżeli zachodzi potrzeba stwierdzenia pewnego stanu fak­tycznego lub prawnego , zwykle na podstawie dokonanych uprzednio ustaleń .

Akty te nie mają charakteru prawotwórczego . Dlatego nie mogą być zaskarżane w postępowaniu administracyjnym przez wno­szenie środków prawnych .

Wydanie zaświadczenia następuje , jeżeli :

1. przepis prawa wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu ,

2. osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeni u określonych faktów lub stanu prawnego . W tym przypadku organ administracyjny wy­daje zaświadczenie niezwłocznie , jednak nie później niż w ciągu 7 dni , gdy dane zawarte w zaświadczeniu wynikają z prowadzo­nych przez ten organ ewidencji , rejestrów i in. danych będących w jego posiadaniu .

Odmowa wydania zaświadczenia następuje w formie posta­nowienia , na które służy zażalenie ( art. 219 ) .

Organ w razie potrzeby może przed wydaniem zaświadczenia przeprowadzić wstępne wyjaśnienia .

Wg klasyfikacji form działalności administracji zaświadczenie jest czynnością faktyczną - zwykłym oświadczeniem (Ochendowski)

Skargi i wnioski

Ostatni rodzaj postępowania uregulowany w KPA to postępowa­nie w sprawie skarg i wniosków . Jest to najbardziej odformalizo­wany i najbardziej pewny środek prawny , konstytucyjny . W art. 63 Konstytucji przyjmuje się , że każdy ma prawo składać skargi , wnio­ski , petycje w interesie publicznym , własnym , a nawet innej osoby za jej zgodą , do wszystkich organów publicznych i organizacji spo­łecznych . Tryb organizacyjny określa ustawa jaką jest KPA .

Celem rozpatrywania skarg i wniosków jest ich wyjaśnienie . Wnoszący skargę nazywa się skarżącym , który wyraża jedynie nie­zadowolenie z określonego stanu rzeczy . Wniosek natomiast zawiera pewna propozycję ulepszenia czegoś .

Skargę składa się do organów właściwych do ich rozpatrzenia - organów nadrzędnych , wyższego stopnia . Wnioski zaś składa się do właściwych organów ze względu na przedmiot sprawy .

Nadzór nad załatwianiem skarg i wniosków sprawuje Prezes RM , a gdy chodzi o skargi i wnioski składane do sądów powszech­nych - Krajowa Rada Sądownictwa . W organizacjach społecznych - nadzór sprawują statutowe organy nadzorcze tych organizacji oraz organy wyższego stopnia .

Zgodnie z art. 259 § 2 wojewodowie mają obowiązek dokony­wania okresowych ocen przyjmowanych i załatwianych skarg i wnio­sków przez ich organy podlegające nadzorowi a także organizacji społecznych działających na ich terenie . GUS ustalił wzory spra­wozdań , które są cennym materiałem ilustrującym jakość pracy ad­ministracji publicznej .

Zgodnie z art. 229 skargi :

• na jednostki organów samorządowych w sprawach własnych roz­patruje Rada i Sejmik Samorządowy ; a w sprawach zleconych - Wojewoda , w tym sprawy budżetu - RIO .

• skargi na wojewodę - właściwy minister lub Prezes RM .

Stosunek postępowania skargowego do postępowania jurys­dykcyjnego określają art. 233 - 236 .

Regulują one trzy sytuacje :

• jeżeli skarga dotyczy indywidualnej sprawy nie rozpatrywanej w trybie jurysdykcyjnym powoduje wszczęcie postępowania ju­rysdykcyjnego ( administracyjnego ) , jeżeli została złożona przez stronę ,

• jeżeli toczy się postępowanie administracyjne , to skarga może być uznana za środek prawny tej sprawy (zażalenie , odwołanie) ,

• jeżeli dotyczy sprawy rozstrzygniętej decyzją ostateczną skarga jest traktowana jako żądanie wznowienie postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji .

Jeżeli nie występuje żaden związek postępowania skargowego z postępowaniem jurysdykcyjnym to na złożoną skargę udziela się wyjaśnień .

Skarżący może złożyć skargę sam , może to uczynić także inna osoba za jego zgodą . Jeżeli skargę przyjmie i przekaże przedstawi­ciel wybierany ( poseł , senator , radny ) to jest on zobowiązany w ciągu 14 dni poinformować o sposobie jej załatwienia a nawet sta­nie rozpatrzenia skargi .

W rozpatrywaniu skarg mogą pośredniczyć : organizacje spo­łeczne oraz redakcje , prasa , radio , telewizja , które należy poinfor­mować o wyniku rozpatrywanej sprawy .

Termin załatwienia skargi lub wniosku - niezwłocznie , nie dłużej niż 1 miesiąc , zgodnie z ogólnymi przepisami KPA .

Postępowanie egzekucyjne

Działania administracji muszą być skuteczne , stąd niezbędna jest możliwość stosowania przymusu , ukierunkowanego nie na wy­mierzanie dolegliwości lecz wykonanie obowiązku. Środki egzeku­cyjne służą właśnie do wymuszenia obowiązku. Aby zapobiec ko­nieczności przymusu już w zasadach ogólnych ( art. 11 ) zobowią­zano administrację do przekonywania adresatów aktu administracji o zasadności przesłanek , które organ wziął pod uwagę a art. 107 KPA wyznacza obowiązek uzasadnienia aktu. Egzekucję stosuje się w celu wykonania obowiązku wnikającego wprost z ustawy bądź decyzji.

Zakres przedmiotowy

Na podstawie przepisów ustawy z 1966 r. o postępowaniu egze­kucyjnym egzekwować można obowiązku dwóch rodzajów :

1. o charakterze pieniężnym , które obejmują wszystkie świadczenia wyrażone w kwocie pieniężnej ( podatki, opłaty, inne daniny )

2. o charakterze niepieniężnym , obejmują one różne zachowania , np. wykonanie pewnej czynności, wydanie rzeczy ruchomej, opróżnienie pomieszczeń itp.

Egzekucja administracyjna obejmuje obowiązki o charakterze pu­bliczno - prawnym wynikające z aktów ustawowo administracyjnych natomiast egzekucja sądowa, cywilnoprawna unormowana jest prze­pisami KPC. Istnieją pewne wyjątki, bowiem RM może określać ja­kie zobowiązania przypadające Skarbowi Państwa a wynikające z umów cywilnoprawnych mogą być egzekwowane w drodze egze­kucji administracyjnej i odwrotnie.

Egzekucja z nieruchomości - prowadzona jest przez organy sądowe. Akty administracyjne, z których obowiązki są egzekwowane mogą pochodzić zarówno od organów rządowych jak i samorządowych. Warunkiem prowadzenia egzekucji jest stwierdzenie stanu wymagal­ności zobowiązania.

Zakres podmiotowy

Egzekucji podlegają wszystkie podmioty bez względu czy są to osoby fizyczne, prawnymi czy też jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej. Jednakże istnieją pewne wyłą­czenia, np. osób korzystających z przywilejów lub immunitetów dy­plomatycznych. Wobec niektórych osób ustanowiono ograniczoną egzekucję, np. wobec osoby małoletniej nie można stosować grzywny w celu przymuszenia, natomiast wobec żołnierza, poli­cjanta, strażnika granicznego czy funkcjonariusza UOP nie można zastosować przymusu bezpośredniego. Mogą to uczynić właściwe organy tych służb.

Zasady postępowania egzekucyjnego

Ustawa o p.e. w administracji jest kodeksem , bowiem wyodrębniono w niej zasady ogólne, które nie są nazwane w przepisach samej ustawy - uczyniła to doktryna. I stąd najczęściej za Zbigniewem Le­ońskim wymienia się 10 takich zasad. Niektórzy autorzy rozszerzają do ten katalog do 13 zasad.

I zasada - celowości - nie wyrażona wprost w jakimkolwiek arty­kule, polega na tym, że celem postępowania egz. nie jest wyrządzenie dolegliwości , lecz doprowadzenie do wykonania obowiązku.

II zasada - stosowania najmniej uciążliwego środka ( art. 7 § 2 ) pozostawia on możliwość wyboru środków, zalecając najmniej uciążliwy.

III zasada - niezbędności ( art. 7 § 3 ) zakazuje egzekucji, gdy obowiązek jest bezprzedmiotowy lub wykonany.

IV zasada - stosowania środków przewidzianych tyko w ustawie - nie dopuszcza dowolnego doboru środków, nie wymienionych w ustawie

V zasada - poszanowania minimum egzystencji - chroni zobowią­zanego i członków jego rodziny przed doprowadzeniem go do sytu­acji zagrażającej istnieniu ( art. 8-11 ).

VI zasada - zagrożenia ( art. 15 ) uzależnia wszczęcie egzekucji od uprzedniego upomnienia wzywającego do spełnienia obowiązku za­grażającego jednocześnie skierowaniem sprawy na drogę egzekucji, którą można wszcząć dopiero po 7 dniach od odebrania przez zobo­wiązanego upomnienia.

Uchybienie tej zasadzie czyni egz. nieważną i postępowanie ulega umorzeniu.

VII zasada - „ Ex officio ” z obowiązku ( art. 6 ) - wierzycielem jest organ publiczny, któremu nie przysługuje uznanie o wszczynaniu egzekucji, ale ciąży na nim bezwzględny obowiązek jej wszczęcia.

VIII zasada - niezależności egz. od środków karnych (art. 16) - uniezależnia egz. od karania za popełnione wykroczenia bądź prze­stępstwa, np. obowiązki wynikające z przepisów celnych mogą być wykonywane w formie egzekucji, niezależnie od tego, że z tych sa­mych powodów może być prowadzone postępowanie karno - skar­bowe

IX zasada - prowadzenia egzekucji w czasie najdogodniejszym dla zobowiązanego ( art. 52 § 1 ) - zakazuje egzekucji w dni wolne od pracy i w porze nocnej ( 21⁰⁰-7⁰⁰ )

X zasada - gospodarnego prowadzenia egzekucji - wyrażona w wielu przepisach obciążających odpowiedzialność organów egze­kucyjnych za stan rzeczy zajętych oraz gospodarne przeprowadzenie wykonania zastępczego obowiązku o charakterze niepieniężnym.

Uczestnicy postępowania egzekucyjnego

1. Organ egzekucyjny i podmioty z nim związane ( egzekutor, poborca skarbowy, organ nadzoru i organ asystujący )

Organem egzekucji świadczeń pieniężnych jest urząd skarbowy, a świadczeń o charakterze niepieniężnym - właściwy rzeczowo organ administracji rządowej bądź samorządowej, szczególne uprawnienia egzekucyjne posiadają organy, tj. straż graniczna, policja, UOP a także kierujący akcją ratowniczą - strażak.

Organy te bez powoływania się na akty administracyjne, wskazując jedynie ( legitymacja ), że są organami realizującymi przepisy ustaw mogą bezpośrednio prowadzić czynności egzekucyjne, włącznie ze stosowaniem przymusu bezpośredniego.

Organ egzekucyjny wydaje różne rozstrzygnięcia mające postać : postanowień ( nie stosuje się tu decyzji, ponieważ postępowanie eg­zekucyjne nie ma charakteru jurysdykcyjnego, lecz wykonawczy, faktyczny ).

Pracownicy organu egzekucyjnego ponoszą odpowiedzialność służ­bową i dyscyplinarną za niezgodne z prawem prowadzenie postępo­wania .

Organem egzekucyjnym jest zawsze organ administracji publicznej , zaś egzekutorem - pracownik tego organu.

Egzekutorem należności pieniężnych jest poborca skarbowy.

Egzekutor jest zobowiązany doręczyć zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego, opatrzonego klauzulą wykonalności , poucza zobo­wiązanego o prawie wniesienia zarzutów i składania zażaleń, może też przeszukać odzież na osobie zobowiązanego, a także przedmioty, które zobowiązany ma przy sobie.

Organ egzekucyjny może żądać, w razie potrzeby nawet ustnie, po­mocy policji bądź straży granicznej, albo korzystać z ich pomocy jeżeli napotka na opór w prowadzeniu egzekucji.

Organy nadzoru - są nimi organy wyższego stopnia w stosunku do prowadzących postępowanie egzekucyjne ( wobec urzędów skarbo­wych - izby skarbowe, wobec organów samorządowych - SKO, bądź wojewoda w sprawach zleconych ).

Szczególne uprawnienia ustawodawcze przypisuje się wójtowi, który może wstrzymać czynności egzekucyjne zobowiązań pieniężnych wobec rolników w razie błędu co do egzekwowanego obowiązku lub osoby zobowiązanej.

Wojewoda z kolei może wstrzymać na czas 1 miesiąca w uzasadnio­nych przypadkach egzekucję świadczeń pieniężnych i w tym przy­padku zobowiązany jest do jednoczesnego powiadomienia o tym wstrzymaniu Ministra Finansów.

2. Wierzyciel - jest nim organ administracji publicznej, najczęściej ten , który wydał decyzję w I instancji lub na którym ciąży obo­wiązek egzekwowania zobowiązań publiczno - prawnych wyni­kających z ustawy .

W praktyce możliwe są 2 sytuacje :

A : wierzycielem jest jednocześnie organ egzekucyjny ,

B : gdy wierzyciel ( np. wójt jako organ podatkowy gminy ) nie jest jednocześnie organem egzekucyjnym, ponieważ egzekucję w tych sprawach prowadzi inny wyspecjalizowany organ ( np. urząd skar­bowy ).

3. Zobowiązany - może nim być każda osoba fizyczna, prawna jednostka organizacyjna ( nawet państwowa ).

Niekiedy egzekucję stosuje się wobec innej osoby niż zobowiązany (np. egzekwowanie obowiązku szkolnego polega na przymuszeniu rodziców, opiekunów do realizowania tego obowiązku przez dziecko). Zobowiązany może działać przez swego ustawowego przedstawiciela (np. dyrektor) lub statutowego (prezesa) bądź przez pełnomocnika ustanowionego w umowie. Poza tym egzekucję można stosować również wobec osób trzecich, np. przebywających ze zo­bowiązanym w lokalu, z którego dokonuje się eksmisji.

4. Pozostali uczestnicy :

1. biegły - powołany do szacowania wartości zajętych nierucho­mości

2. dozorca - osoba , której pieczy powierza się zajęte nieruchomo­ści, może nią być sam zobowiązany, dowolnie wybrana osoba fizyczna, państwowe muzeum, archiwum czy biblioteka.

3. wykonawca - to osoba fizyczna lub prawna, która przyjęła zle­cenie wykonania obowiązku zobowiązaniowego ( jeśli zo­bowiązanie nie posiada charakteru ściśle osobistego ), np. przedsiębiorstwo budowlane - rozbiórka.

4. osoba trzecia - to podmiot, który rości prawo do rzeczy lub in­nego prawa majątkowego , z którego prowadzona jest eg­zekucja, np. współwłaściciel, wierzyciel.

5. świadek - to osoba wezwana do obecności w czasie wykony­wania czynności egzekucyjnych ( szczególnie, gdy zobowią­zany jest nieobecny, lub postępowanie prowadzone jest w porze nocnej )

Przebieg postępowania

Dokumentem niezbędnym do wszczęcia egzekucji jest tytuł wy­konawczy, którym może być nie wykonana decyzja administracyjna , zawierający :

1. oznaczenie wierzyciela

2. oznaczenie zobowiązanego

3. treść zobowiązania

4. podstawę prawną egzekucji

5. datę wystawienia tytułu wykonawczego i nazwę podmiotu wysta­wiającego ten tytuł

6. pouczenie o obowiązku powiadomienia organu egzekucyjnego o zmianach miejsca pobytu a także o skutkach niezawiadomienia ich o tym fakcie

We wniosku o wszczęcie egzekucji zobowiązań niepieniężnych wierzyciel wskazuje środek, z którego prowadzona ma być egzeku­cja. Przed przystąpieniem do egzekucji organ egzekucyjny bada:

1. czy zobowiązany nie korzysta z immunitetów,

2. czy istnieje podstawa prawna egzekucji,

3. czy zobowiązany otrzymał upomnienie z zagrożeniem egzekucji

4. czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny,

5. czy tytuł wykonawczy odpowiada wymaganiom ustawy

Organowi egzekucyjnemu nie wolno badać podstawy egzekwowa­nego obowiązku ! ( czyli ustawy lub decyzji )

Organ egzekucyjny sprawdza czy upłynęło 7 dni od dnia doręczenia upomnienia.

Ma on obowiązek odstąpić od egzekucji , gdy :

1. zobowiązany wykazał dowody wykonania obowiązku, jego nieist­nienia, wygaśnięcia lub umorzenia,

2. odroczono termin wykonania,

3. rozłożono na raty należytą spłatę,

4. nastąpił błąd co do osoby zobowiązanej.

Egzekutor może przeszukać odzież na osobie zobowiązanej ( przeszukać może osoba tej samej płci ), również może dokonać przeszukania rzeczy ( samochód, walizki, pomieszczenia ).

Jeżeli zobowiązanym jest żołnierz, policjant, pracownik UOP prze­szukania można dokonać tylko w obecności osoby wyznaczonej przez przełożonego zobowiązanego.

Egzekutor może wydalić z miejsca czynności egzekucyjnych każdą osobę, która przeszkadzałaby w czynnościach a w razie po­trzeby wezwać asystę. Może on wezwać świadków, szczególnie jest to niezbędne, gdy zobowiązany jest nieobecny lub czynności , za zgodą organu egzekucyjnego, prowadzone są w porze nocnej.

Z każdej czynności sporządzany jest protokół, podpisywany przez egzekutora, zobowiązanego, świadków i inne osoby.

Organ egzekucyjny może żądać od uczestników postępowania wyja­śnień i zasięgać informacji od organów administracji i instytucji. Nikt nie może odmówić złożenia wyjaśnień a w razie odmowy lub udzie­lenia fałszywych wyjaśnień organ egzekucyjny - postanowieniem wymierza karę do 5.000 zł. Osoba ukarana może wnieść zażalenie do organu nadzorującego. Na czynności egzekutora i organu egzekucyj­nego przysługuje skarga nie tylko zobowiązanemu , ale i wierzycie­lowi.

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego

W razie wystąpienia przemijających przeszkód w postęp. egzekucyj­nym ulega no zawieszeniu .

1. gdy odroczono termin wykonania obowiązku , czy też rozłożono na raty spłatę należności pieniężnych,

2. w razie śmierci zobowiązanego - jeżeli zobowiązanie nie ma cha­rakteru osobistego

3. w razie braku przedstawiciela ustawowego lub utraty przez zobo­wiązanego zdolności do czynności prawnych

4. na żądanie wierzyciela

5. w przypadkach przewidzianych przepisami szczególnymi.

Postępowanie zawiesza się postanowieniem, na które służy zażalenie.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Następuje gdy postępowanie staje się bezprzedmiotowe lub stało się nieważne z mocy prawa . W tym przypadku organ wydaje postano­wienie o umorzeniu postępowania, na które przysługuje zażalenie.

Ustawa wymienia 11 przyczyn umorzenia.

Zbieg egzekucji

W razie gdy dwa organ administracji jednoczenie są uprawnione i wszczęły postępowanie co do tej samej osoby i tego samego obo­wiązku , to następuje zbieg egzekucji i wówczas organ nadrzędny będący jednocześnie organem nadzorczym wyznacza , który z orga­nów przejmie i łącznie poprowadzi oby dwie egzekucje.

Jeżeli nastąpi zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej wówczas oby dwa organy egzekucyjne wstrzymują postępowanie i przekazują akta sądowi rejonowemu, którego wyrok jest egzekwowany w celu rozstrzygnięcia, który organ - sądowy czy administracyjny - prze­prowadzi łącznie obie egzekucje.

Środki prawne

W przepisach o postępowaniu egzekucyjnym dzielimy je ogólnie na :

1. administracyjne - rozpatrywane przez organy nadzorujące,

2. sądowe - rozpatrywane przez NSA i sądy powszechne

Środki administracyjne dzielą się na :

1. ujęte w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym,

2. ujęte w przepisach KPA - stosowane odpowiednio.

Przepisy o postępowaniu egzekucyjnym ujmują środki : 1. zarzuty, 2. zażalenia, 3. wnioski o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub prawa majątkowego, 4. skarga na czynności egzekucyjne

Pomocniczo z KPA stosowane są środki : 1. wniosek o przywrócenie terminu, 2. skarga wg przepisów działu VIII KPA.

Środki sądowe ujmują : 1. skarga do NSA na postanowienie, na które służy zażalenie, oraz do sądów cywilnych : a) powództwo prze­ciwegzekucyjne zobowiązanego ( opozycyjne ) , b) powództwo prze­ciwegzekucyjne osoby trzeciej ( ekscydencyjne ).

ZARZUT - przysługuje zobowiązanemu i może go złożyć, gdy :

1. zobowiązanie jest wykonano, nie istnieje, uległo przedawnieniu, wygaśnięciu lub umorzeniu,

2. odroczono termin zobowiązania,

3. obowiązek w postęp. egzekucyjnym określono niezgodnie z tre­ścią decyzji bądź przepisów prawa albo wyroku sądowego

4. wystąpił błąd co do osoby zobowiązanego,

5. obowiązek o charakterze niepieniężnym jest niewykonalny,

6. zastosowano zbyt ciężki środek,

7. nie doręczono upomnienia,

8. egzekucja jest niedopuszczalna z mocy przepisu szczególnego,

Zarzuty rozpatruje organ egzekucyjny i wydaje postanowienie o za­wieszeniu postępowania, zastosowania mniej uciążliwego środka lub umarza postępowanie.

ZAŻALENIA - wnosi się tylko w przypadkach wskazanych w usta­wie , do organu nadrzędnego, na postanowienie w ciągu 7 dni do organu, który postanowienie wydał.

WNIOSKI O WYŁĄCZENIE PRAWA DO RZECZY - służą oso­bom trzecim w terminie 14 dni od uzyskania wiadomości o egzeku­cji. Rozpatruje je organ egzekucyjny, który w terminie 14 dni wydaje postanowienie, na które służy zażalenie.

SKARGA NA CZYNNOŚCI EGZEKUCYJNE - jest środkiem naj­bardziej odformalizowanym ( dział VIII KPA ) , służy także wierzy­cielowi na przewlekłość postęp. egzekucyjnego.

POWÓDZTWA OPOZYCYJNE I EKSCYDENCYJNE - składa się do sądu cywilnego rejonowego, który orzeka o istnieniu bądź nieist­nieniu prawa bądź obowiązku.

Egzekwowanie należności pieniężnych - środki :

1. egzekucja z pieniędzy - poborca odbiera i pozostawia pokwitowa­nie,

2. z wynagrodzenia za pracę - do wysokości określonej w kodeksie pracy,

3. z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego - podob­nie jak za pracę, zamiast do pracodawcy występuje się do ZUS

4. z rachunku bankowego i wkładów oszczędnościowych,

5. z innych wierzytelności i praw majątkowych ( od dłużników zobo­wiązanego jeżeli znają swój dług )

6. egzekucja z nieruchomości - prowadzone przez organy sądowe .

Egzekwowanie zobowiązań niepieniężnych - środki :

1. środek przymuszający - grzywna w celu przymuszenia, która może być ściągnięta w trybie świadczeń pieniężnych, umorzona lub zwrócona ,

2. środki zaspokajające :

• wykonanie zastępcze

• odebranie rzeczy ruchomej

• odebranie nieruchomości

• przymus bezpośredni

Wysokość grzywny od 5.000 - 10.000 zł , w przypadku jednostek organizacyjnych do 25.000 zł.

W przypadku zagrożenia nieosiągnięcia celu egzekucji wierzyciel może przed wszczęciem egzekucji wystąpić o zabezpieczenie jej przez zabezpieczenie pieniędzy bądź wykonanie innych czynności przy zobowiązaniu niepieniężnym , chroniącym przed udaremnie­niem lub odmowie jego egzekucji.

Organ egzekucyjny wydaje postanowienie o zabezpieczeniu lub jego odmowie.

Zobowiązanemu przysługują zarzuty na zabezpieczenie do organu egzekucyjnego a na rozpatrzone postanowienie przysługują zarzuty. Na takie postanowienie przysługuj zażalenie.

20

---