„Szopka bo偶onarodzeniowa - posmak legendy lub bajki czy przekaz fakt贸w?”
Autor:
W艂odzimierz Bednarski
Do druku przygotowa艂:
SCORP1ON
J 8:44 „Wy macie diab艂a za ojca i chcecie spe艂nia膰 po偶膮dania waszego ojca. Od pocz膮tku by艂 on zab贸jc膮 i w prawdzie nie wytrwa艂, bo prawdy w nim nie ma. Kiedy m贸wi k艂amstwo, od siebie m贸wi, bo jest k艂amc膮 i ojcem k艂amstwa.”
Prz聽30:5-6 „Ka偶de s艂owo Boga w ogniu wypr贸bowane, tarcz膮 jest dla tych, co Do艅 si臋 uciekaj膮.(6)聽Do s艂贸w Jego nic nie dodawaj, by ci臋 nie skara艂: nie uzna艂 za k艂amc臋.”
Ap 22:18 „Ja 艣wiadcz臋 ka偶demu, kto s艂ucha s艂贸w proroctwa tej ksi臋gi: je艣liby kto艣 do nich cokolwiek do艂o偶y艂, B贸g mu do艂o偶y plag zapisanych w tej ksi臋dze.”
Ap 22:19 „A je艣liby kto艣 odj膮艂 co ze s艂贸w ksi臋gi tego proroctwa, to B贸g odejmie jego udzia艂 w drzewie 偶ycia i w Mie艣cie 艢wi臋tym - kt贸re s膮 opisane w tej ksi臋dze.”
2Kor 4:2 „Unikamy post臋powania ukrywaj膮cego sprawy ha艅bi膮ce, nie uciekamy si臋 do 偶adnych podst臋p贸w ani nie fa艂szujemy s艂owa Bo偶ego, lecz okazywaniem prawdy przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga os膮dowi sumienia ka偶dego cz艂owieka.”
Prz 19:5 „Fa艂szywy 艣wiadek nie ujdzie karania, kto k艂amstwem oddycha, nie zdo艂a si臋 wymkn膮膰.”
Prz 19:9 „Fa艂szywy 艣wiadek nie ujdzie karania, zginie - kto k艂amstwem oddycha.”
Prz聽28:13 „Nie zazna szcz臋艣cia, kto b艂臋dy swe ukrywa; kto je wyznaje, porzuca - ten mi艂osierdzia dost膮pi.”
Syr聽34:4 „Co mo偶na oczy艣ci膰 rzecz膮 nieczyst膮? Z k艂amstwa jaka偶 mo偶e wyj艣膰 prawda?”
Ap聽22:15 „Na zewn膮trz s膮 psy, gu艣larze, rozpustnicy, zab贸jcy, ba艂wochwalcy i ka偶dy, kto k艂amstwo kocha i nim 偶yje.”
Syr 36:19 „Jak podniebienie rozr贸偶ni pokarm z dziczyzny, tak serce m膮dre - mowy k艂amliwe.”
Ef聽5:6-17 „Niechaj was nikt nie zwodzi pr贸偶nymi s艂owami, bo przez te [grzechy] nadchodzi gniew Bo偶y na buntownik贸w.(7)聽Nie miejcie wi臋c z nimi nic wsp贸lnego!(8)聽Niegdy艣 bowiem byli艣cie ciemno艣ci膮, lecz teraz jeste艣cie 艣wiat艂o艣ci膮 w Panu: post臋pujcie jak dzieci 艣wiat艂o艣ci!(9)聽Owocem bowiem 艣wiat艂o艣ci jest wszelka prawo艣膰 i sprawiedliwo艣膰, i prawda.(10)聽Badajcie, co jest mi艂e Panu.(11)聽I nie miejcie udzia艂u w bezowocnych czynach ciemno艣ci, a raczej pi臋tnuj膮c, nawracajcie [tamtych]!(12)聽O tym bowiem, co u nich si臋 dzieje po kryjomu, wstyd nawet m贸wi膰.(13)聽Natomiast wszystkie te rzeczy pi臋tnowane staj膮 si臋 jawne dzi臋ki 艣wiat艂u, bo wszystko, co staje si臋 jawne, jest 艣wiat艂em.(14)聽Dlatego si臋 m贸wi: Zbud藕 si臋, o 艣pi膮cy, i powsta艅 z martwych, a zaja艣nieje ci Chrystus.(15)聽Baczcie wi臋c pilnie, jak post臋pujecie, nie jako niem膮drzy, ale jako m膮drzy.(16)聽Wyzyskujcie chwil臋 sposobn膮, bo dni s膮 z艂e.(17)聽Nie b膮d藕cie przeto nierozs膮dni, lecz usi艂ujcie zrozumie膰, co jest wol膮 Pana.”
J聽8:32 „i poznacie prawd臋, a prawda was wyzwoli.”
Na pocz膮tku zaznaczamy, 偶e pr贸cz og贸lnego wprowadzenia artyku艂 ten zawiera nast臋puj膮ce rozdzia艂y:
Grota stajenk膮
W贸艂, osio艂 i owieczki
M臋drcy w stajence?
Trzech m臋drc贸w
M臋drcy kr贸lami?
Wielb艂膮dy
Dary
Towarzystwo Stra偶nica niby pisze, 偶e nie przeszkadzaj膮 mu nasze 艣wi臋ta Bo偶ego Narodzenia, ale jednocze艣nie stara si臋 je o艣mieszy膰. Oto s艂owa tej organizacji ukazuj膮ce tolerancj臋 艢wiadk贸w Jehowy:
„Ale nie mamy nic przeciw temu, 偶eby inni obchodzili takie 艣wi臋ta, ani nie pr贸bujemy im w tym przeszkadza膰” („艢wiadkowie Jehowy a szko艂a” 1990 s. 21).
R贸wnocze艣nie z ca艂膮 zajad艂o艣ci膮 Towarzystwo Stra偶nica atakuje nasze 艣wi臋ta:
„艢wi臋ta chrze艣cija艅stwa obrzydliwo艣ci膮 w oczach Jehowy” („Upewniajcie si臋 o wszystkich rzeczach” ok. 1957 [ang. 1953] s. 63).
„A zatem obchodzenie takich 艣wi膮t, jak Bo偶e Narodzenie b膮d藕 Wielkanoc, zabronione jest s艂owami aposto艂a Paw艂a: 禄Nie mo偶ecie pi膰 kielicha Pa艅skiego /Jehowy, NW/ i kielicha demon贸w...芦. - 1 Kor. 10:21” (Stra偶nica Nr 17, 1970 s. 18).
„Gdyby troskliwa matka zobaczy艂a, i偶 jej dziecko podnosi cukierek z rynsztoka wype艂nionego nieczysto艣ciami, kaza艂aby natychmiast go wyrzuci膰. Sama my艣l, 偶e mog艂oby wzi膮膰 go do ust lub cho膰by dotkn膮膰, budzi艂aby w niej wstr臋t. Chocia偶 Bo偶e Narodzenie jest dla wielu przyjemnym 艣wi臋tem, pochodzi ze zbrukanego 藕r贸d艂a” (Przebud藕cie si臋! Nr 12, 1991 s. 15);
„Jehowa bada艂 serca uczestnik贸w 艣wi膮t obchodzonych w Izraelu (...). Podobnie dzisiaj patrzy z odraz膮 na poga艅skie 艣wi臋ta obchodzone w chrze艣cija艅stwie, takie jak Bo偶e Narodzenie czy Wielkanoc” (Stra偶nica Nr 22, 2004 s. 22).
Dla odmiany organizacja ta pisze jeszcze nast臋puj膮co, jakby przeciwko sobie:
„Biblia nie zawiera wyra藕nego zakazu 艣wi臋towania dnia urodzin” (Stra偶nica Rok CIII [1982] Nr 8 s. 24).
W zwi膮zku z tym, i偶 Towarzystwo Stra偶nica ma takie, a nie inne podej艣cie do Bo偶ego Narodzenia, wi臋c nikogo nie powinno dziwi膰, 偶e r贸wnie偶 krytycznie ustosunkowuje si臋 ono do wszystkiego, co si臋 z nimi 艂膮czy. Tu mamy na my艣li na przyk艂ad szopki bo偶onarodzeniowe. Oto niby zn贸w tolerancyjne stwierdzenie tej organizacji oraz zadane przez ni膮 pytanie:
„W wielu rejonach 艣wiata panuje zwyczaj ustawiania w聽okresie Bo偶ego Narodzenia szopek. Niekiedy spotyka si臋 niemal naturalnej wielko艣ci figury Marii, J贸zefa, pasterzy, m臋drc贸w ze wschodu i聽r贸偶nych zwierz膮t zebranych wok贸艂 dzieci膮tka Jezus w聽stajence. Czy Chrystus pochwala takie scenki bo偶onarodzeniowe?” (Przebud藕cie si臋! Rok LXVII [1986] Nr 11 s. 11).
W dalszym fragmencie 艢wiadkowie Jehowy, o艣mieszaj膮c szopk臋, pisz膮 nast臋puj膮co:
„Pomy艣l tak偶e o聽szopkach. Wiele z聽nich przedstawia m臋drc贸w ze wschodu, a wi臋c astrolog贸w, przyby艂ych do nowo narodzonego Jezusa. Z Biblii natomiast wynika, 偶e gdy przybyli astrolodzy, Jezus nie by艂 ju偶 niemowl臋ciem, tylko dzieckiem mieszkaj膮cym w聽domu (Mat. 2:7-11). Czy naprawd臋 wierzysz, 偶e Chrystus pochwala obchodzenie 艣wi臋ta, kt贸re tak przeinacza fakty? Co gorsza, pod wp艂ywem 艣wi膮t Bo偶ego Narodzenia odnosi si臋 mylne wra偶enie, 偶e Chrystus jest po prostu bezradnym niemowl臋ciem. Ogl膮daj膮c szopk臋, pewna dziewczynka zapyta艂a matk臋: 禄Czy Jezus by艂 kiedy艣 du偶y?芦 Dlaczego zada艂a takie pytanie? 禄Bo od czasu, gdy go widzia艂am w聽zesz艂ym roku, wcale nie ur贸s艂!芦 Podczas 艣wi膮t Bo偶ego Narodzenia mo偶e si臋 wydawa膰, 偶e Chrystus jest bezbronnym dzieci膮tkiem, a聽nie - jak jest naprawd臋 - panuj膮cym Kr贸lem, kt贸ry wkr贸tce usunie z聽ziemi wszelk膮 niesprawiedliwo艣膰” (Przebud藕cie si臋! Rok LXVII [1986] Nr 11 s. 12-13).
Co mo偶na powiedzie膰 o tych stwierdzeniach? Ot贸偶, 偶e to Towarzystwo Stra偶nica „przeinacza fakty”. Bo gdzie ono wyczyta艂o w Mt 2:7-11, 偶e Jezus nie by艂 ju偶 „niemowl臋ciem” tylko ju偶 jakoby starszym „dzieckiem”, gdy przybyli m臋drcy? Owszem zgadzamy si臋 z tym, 偶e gdy oni przybyli Maryja z Jezusem i J贸zef przenie艣li si臋 ju偶 by膰 mo偶e ze stajenki do jakiego艣 wynaj臋tego domu, jak podaje Mt 2:11 („Weszli do domu i zobaczyli Dzieci臋 z Matk膮 Jego, Maryj膮...”; patrz poni偶ej rozdzia艂 M臋drcy w stajence?). Nic jednak nie wskazuje, 偶e up艂yn臋艂y lata od chwili narodzenia Jezusa. To, 偶e Herod kaza艂 pozabija膰 ch艂opc贸w do lat dw贸ch (Mt 2:16), 艣wiadczy tylko o tym, i偶 chcia艂 by膰 pewien zamordowania wszystkich dzieci, w tym Jezusa (on nie wiedzia艂, kiedy Jezus si臋 urodzi艂 i nawet i偶 przyszed艂 na 艣wiat). Nie dowodzi to jednak tego, 偶e musia艂 On mie膰 ju偶 rok czy dwa. 艢wiadkowie Jehowy pr贸buj膮 r贸wnie偶, jak widzimy, odr贸偶nia膰 „niemowl臋” z wizyty pasterzy (艁k 2:12, 16) od „dziecka” z wizyty m臋drc贸w (Mt 2:11). Tymczasem przy opisie dotycz膮cym pasterzy te偶 mowa jest o „dziecku” (艁k 2:17; por. 艁k 2:27). Towarzystwo Stra偶nica twierdzi te偶 nast臋puj膮co:
„Kiedy po jakich艣 dw贸ch latach us艂ysza艂 wiadomo艣膰 o narodzeniu si臋 Jezusa, zatrwo偶y艂 si臋 o聽swoje kr贸lowanie i聽pr贸bowa艂 zabi膰 Jezusa. Uda艂o mu si臋 tylko wytraci膰 w Betlejem ch艂opc贸w w wieku lat dw贸ch i poni偶ej” (Stra偶nica Tom XCII [1971] Nr 22 s. 8).
„Tak wi臋c Jezus podczas omawianej wizyty m贸g艂 mie膰 nawet rok lub wi臋cej” (Stra偶nica Rok C [1980] Nr 22 s. 22).
„rozkaza艂 zg艂adzi膰 w聽Betlejem i聽okolicy wszystkich ch艂opc贸w w聽wieku poni偶ej dw贸ch lat (z聽czego wynika, 偶e Jezus nie by艂 ju偶 wtedy noworodkiem) (Mt 2:16-18)” („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. 1, s. 977).
R贸wnie偶 na ilustracji 艢wiadkowie Jehowy ukazuj膮 Jezusa jako do艣膰 du偶ego ch艂opca o czarnych w艂osach przyjmuj膮cego dary od m臋drc贸w (patrz „Najwi臋kszy ze wszystkich ludzi” 1991 rozdz. 7).
Natomiast tekst Mt 2:1 podaje, 偶e m臋drcy przybyli, gdy „Jezus narodzi艂 si臋 w Betlejem”, a nie, i偶 wtedy, gdy min膮艂 rok czy dwa po Jego przyj艣ciu na 艣wiat. Bezpo艣rednio przed fragmentem Mt 2:1 padaj膮 s艂owa „porodzi艂a Syna” (Mt 1:25), co wskazuje na jak膮艣 blisko艣膰 narodzenia Jezusa i wizyty m臋drc贸w.
Ma艂o tego, Towarzystwo Stra偶nica twierdzi, 偶e Jezus urodzi艂 si臋 „jesieni膮 2 r. p.n.e.”, „ok. 1 pa藕dziernika”, a Herod zmar艂 w styczniu „1 r. p.n.e.” („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. 1, s. 810-811; por. „艣mier膰 Heroda wypada w roku 1 p.n.e” Stra偶nica Nr 5, 1969 s. 10). Wida膰 z tego, 偶e oba wydarzenia dzieli艂o zaledwie kilka miesi臋cy. Sk膮d wi臋c u 艢wiadk贸w okres oko艂o 2 lat mi臋dzy narodzeniem Jezusa i wizyt膮 m臋drc贸w za dni Heroda?
Pr贸cz tego od wiek贸w (co najmniej od IV wieku) uwa偶a si臋, 偶e wizyta m臋drc贸w ze Wschodu mia艂a miejsce trzynastego dnia po narodzeniu Jezusa, to znaczy 6 stycznia (patrz np. 艣w. Augustyn [354-430] Sermo 203,1). Wtedy te偶 obchodzi si臋 艣wi臋to Trzech Kr贸li, czyli Objawienie Pa艅skie (艣wi臋to Epifanii), kt贸re podkre艣la i przypomina fakt ukazania si臋 Jezusa 艣wiatu poga艅skiemu w osobach m臋drc贸w, a nie tylko Izraelowi, w osobach pasterzy.
My艣limy, 偶e 艢wiadkowie Jehowy nie wymagaj膮 od nas by艣my pr贸cz stajenki betlejemskiej, do kt贸rej przybyli pasterze, ukazywali osobno na makiecie dom, do kt贸rego przybywaj膮 m臋drcy. Je艣li przeszkadza im sama szopka, to tym bardziej by zawadza艂 im wspomniany dom z przyby艂ymi m臋drcami.
Trzeba tu doda膰, 偶e szopka pokazuje w pewnej symbolice ca艂o艣膰 wydarze艅, i偶 wszystko co istnieje w 艣wiecie obecne jest przy narodzeniu Jezusa: rodzice (Maryja, J贸zef), Izraelici (pasterze), poganie (m臋drcy), zwierz臋ta (w贸艂, osio艂, wielb艂膮dy, owce), anio艂owie (doczepieni ponad szopk膮), natura (kamienna grota, gwiazda), dary (z艂oto, mirra, kadzid艂o).
Sam tak膮 szopk臋 mia艂em przez ponad 30 lat i wiele mnie ona nauczy艂a w dzieci艅stwie. Do dzi艣 przed oczyma mam t臋 makiet臋 groty w skale, wykonan膮 po mistrzowsku przez mego ojca, w kt贸rej by艂y wymienione powy偶ej elementy wykonane z papieru (nie figurki). Ona sama za艣 by艂a z zewn膮trz `poro艣ni臋ta' mchami. O takich tradycyjnych szopkach my艣limy i m贸wimy w tym artykule.
Zwr贸膰my jeszcze uwag臋 na zacytowane powy偶ej s艂owa Towarzystwa Stra偶nica, kt贸re ponownie przytaczamy:
„Podczas 艣wi膮t Bo偶ego Narodzenia mo偶e si臋 wydawa膰, 偶e Chrystus jest bezbronnym dzieci膮tkiem, a聽nie - jak jest naprawd臋 - panuj膮cym Kr贸lem, kt贸ry wkr贸tce usunie z聽ziemi wszelk膮 niesprawiedliwo艣膰”.
Ot贸偶 my doskonale zdajemy sobie spraw臋 z tego, 偶e Chrystus jest panuj膮cym Kr贸lem, bo przecie偶 do Niego wielokrotnie zwracamy si臋 w modlitwach i pie艣niach, czego 艢wiadkowie Jehowy nie czyni膮!
Ma艂o tego w艂a艣nie w ostatni膮 niedziel臋 przed Adwentem (okres w liturgii upami臋tniaj膮cy oczekiwanie na pierwsze przyj艣cie Chrystusa oraz przypominaj膮cy i akcentuj膮cy Jego powr贸t w chwale) w Ko艣ciele obchodzone jest 艣wi臋to Chrystusa Kr贸la Wszech艣wiata, kt贸re akcentuje Jego panowanie nad wszystkim. Nikt wi臋c przed Bo偶ym Narodzeniem i w jego trakcie nie zapomina, 偶e Jezus nie jest obecnie niemowl臋ciem. Mamy za艣 prawo przypomina膰 sobie fakty z Jego dzieci艅stwa, skoro Ewangelie je nam przekaza艂y i tak dok艂adnie opisa艂y. Nawiasem m贸wi膮c moja parafia w艂a艣nie jest pod wezwaniem Chrystusa Kr贸la i cz臋sto w niej 艣piewa si臋 pie艣艅 ze s艂owami „Chrystusa Wodzem, Chrystus Kr贸lem, Chrystus, Chrystus, W艂adc膮 nam”.
To, 偶e chrze艣cijanie od wiek贸w upami臋tniali narodzenie Jezusa, jak i inne wydarzenia, ukazuje np. Orygenes (185-254):
„Jego narodziny, wychowanie, moc, m臋ka i zmartwychwstanie nie tylko dokona艂y si臋 贸wcze艣nie, ale i teraz w nas si臋 dokonuj膮” („Homilie o Ewangelii 艣w. 艁ukasza” 7:7).
W innej publikacji Towarzystwo Stra偶nica pisze ju偶 o „legendach”, „bajkach” i „mitach” zwi膮zanych z szopkami:
„Ale jak szopka mo偶e sugerowa膰, i偶 biblijne sprawozdania ewangeliczne nie s膮 historyczne? Trzeba przyzna膰, 偶e oryginalnie malowane figurki nadaj膮 narodzinom Chrystusa posmak legendy lub bajki (...) Czy zatem szopki istotnie mog膮 dawa膰 禄pe艂niejszy obraz rzeczy ni偶 kt贸rakolwiek z聽ewangelii芦? Czy偶by Ewangelie nie przedstawia艂y fakt贸w? Nawet zatwardziali sceptycy musz膮 przyzna膰, 偶e Jezus jest postaci膮 historyczn膮. By艂 wi臋c kiedy艣 niemowl臋ciem, kt贸re urodzi艂o si臋 w聽konkretnym miejscu. Powinien by膰 jaki艣 lepszy spos贸b na dok艂adne poznanie wydarze艅 towarzysz膮cych jego narodzinom ni偶 przygl膮danie si臋 szopce! I rzeczywi艣cie jest. Narodziny Jezusa niezale偶nie opisa艂o dw贸ch historyk贸w. Je偶eli odnosisz niekiedy wra偶enie, 偶e w聽czasie Bo偶ego Narodzenia zupe艂nie zapomina si臋 o聽Chrystusie, dlaczego nie mia艂by艣 sam przeanalizowa膰 ich sprawozda艅? Nie znajdziesz w聽nich legend ani mit贸w, lecz fascynuj膮c膮 opowie艣膰 - prawdziw膮 histori臋 narodzin Chrystusa” (Stra偶nica Nr 24, 1998 s. 4).
Wydaje si臋, 偶e Towarzystwo Stra偶nica pisze w powy偶szej publikacji do ludzi naiwnych. Chce ono przeciwstawi膰 szopki Ewangeliom. Ka偶dy przecie偶 wie, 偶e podczas Wigilii wskazane jest odczytywanie fragment贸w z Ewangelii o narodzeniu Pa艅skim. Przede wszystkim za艣 w 艣wi臋to Bo偶ego Narodzenia i w okresie po nim odczytywane s膮 perykopy z Pisma 艢wi臋tego dotycz膮ce okresu dzieci艅stwa Jezusa, a dnia 6 stycznia o przybyciu m臋drc贸w ze Wschodu.
W kolejnym fragmencie po艣wi臋conych szopkom Towarzystwo Stra偶nica uczy nast臋puj膮co:
„Wydarzenia rozgrywaj膮ce si臋 w聽noc narodzin Jezusa sta艂y si臋 popularnym tematem bo偶onarodzeniowych szopek. Jednak偶e prawda jest zupe艂nie inna od tego, co si臋 cz臋sto przedstawia” (Stra偶nica Nr 24, 1998 s. 6).
Odpowied藕 na te stwierdzenia znajdziemy poni偶ej w zamieszczonych oddzielnych rozdzia艂ach.
Grota stajenk膮
W Pi艣mie 艢wi臋tym mamy tylko s艂owa: „owin臋艂a Go w pieluszki i po艂o偶y艂a z 偶艂obie, gdy偶 nie by艂o miejsca w gospodzie” (艁k 2:7).
W Ewangelii wi臋c nie ma nic o „stajence”, ani o „grocie”. Jednak logika wskazuje, 偶e 偶艂贸b mie艣ci si臋 w stajence. Wyja艣niamy te偶, 偶e naturalna grota by艂a zarazem stajenk膮, w kt贸rej znajdowa艂 si臋 贸w 偶艂贸b z 艁k 2:7. Na wspomnian膮 grot臋, jako miejsce narodzenia Jezusa, wskazuj膮 nam pisma wczesnochrze艣cija艅skie si臋gaj膮ce II wieku. Oto one:
Justyn M臋czennik (100-165) - „Tymczasem Dzieci臋 narodzi艂o si臋 w Betlejem. Poniewa偶 J贸zef w owej miejscowo艣ci nie znalaz艂 偶adnego schroniska, stan膮艂 w jaskini, znajduj膮cej si臋 tu偶 w pobli偶u miasteczka. Tedy w艂a艣nie, gdy tam przebywali, porodzi艂a Maria Chrystusa i w 偶艂obie Go z艂o偶y艂a. (...) 呕e za艣 Izajasz symbolicznie r贸wnie偶 przepowiedzia艂 t臋 jaskini臋, ju偶 wam powiedzia艂em [por. Iz 33:13-19]” („Dialog z 呕ydem Tryfonem” II:78,5-6).
Orygenes (185-254) - „Je艣li komu艣 nie wystarcza proroctwo Micheasza [Mi 5:2] i historia spisana w Ewangeliach przez uczni贸w Jezusa, lecz za偶膮da innego dowodu na to, 偶e Jezus urodzi艂 si臋 w Betlejem, niechaj si臋 dowie, i偶 w Betlejem istnieje grota, w kt贸rej si臋 urodzi艂 Jezus, i 偶艂贸b w kt贸rym Go po艂o偶ono owini臋tego w pieluszki, a wszystko to si臋 zgadza z opisem Jego narodzin zawartym w Ewangeliach. Miejsce to s艂ynie w ca艂ej okolicy, nawet w艣r贸d niewierz膮cych, z tego, 偶e urodzi艂 si臋 tam Jezus, kt贸rego czcz膮 i kt贸remu k艂aniaj膮 si臋 chrze艣cijanie” („Przeciw Celsusowi” 1:51).
Nawet jeden z wczesnych apokryf贸w z II wieku potwierdza ten fakt:
„I ujrza艂 tam grot臋 i wprowadzi艂 j膮 [Maryj臋]” („Protoewangelia Jakuba” XVIII:1).
Te fakty tak oto komentuj膮 znawcy tych spraw:
„Wed艂ug Ewangelii apokryficznych i bardzo dawnej tradycji miejscem narodzenia Chrystusa by艂a grota. Ju偶 艣w. Justyn (zmar艂y oko艂o r. 165), kt贸ry urodzi艂 si臋 w niedalekim Nablus i na pewno zna艂 tradycje Betleem, twierdzi艂, 偶e Chrystus przyszed艂 na 艣wiat w grocie po艂o偶onej w pobli偶u miasta: w pewnej grocie blisko miasteczka. Orygenes (185-254) utrzymywa艂, 偶e za jego czas贸w pokazywano t臋 grot臋 w Betleem. 艢w. Hieronim (349-420) po przybyciu do Betleem uzna艂 t臋 tradycj臋 za wiarygodn膮 i przyj膮艂 j膮 bez zastrze偶e艅. Jest wi臋c rzecz膮 prawdopodobn膮, 偶e J贸zef z Maryj膮 znale藕li schronienie w jednej z licznych grot na stokach wzg贸rza, zamieszkiwanych i dzisiaj przez ludzi. I teraz bowiem w ca艂ej Palestynie spotka膰 mo偶na fellach贸w 偶yj膮cych w grocie skalnej razem ze swoim dobytkiem domowym. (...) 艢wiadectwo tradycji i apokryf贸w o narodzeniu Chrystusa w grocie jest wa偶ne, je艣li chodzi o dzisiejsze sanktuarium betleemskie. Wskazywane bowiem miejsce narodzenia Chrystusa pod Bazylik膮 Konstantyna jest grot膮 wykuta w skale (12 m d艂ug膮, 4 m szerok膮 i 3 m wysok膮), kt贸rej rozmiar贸w pierwotnych wskutek zasz艂ych zmian nie mo偶na zrekonstruowa膰” („呕ycie Maryi Matki Bo偶ej” A Nicolas, ks. E. D膮browski, Warszawa 1954, 134-135).
Towarzystwo Stra偶nica sceptycznie odnosz膮c si臋 do groty betlejemskiej (patrz Stra偶nica Nr 24, 1990 s. 3-7) ukazuje w swym podr臋czniku i czasopi艣mie stajenk臋 z cegie艂 (!) („M贸j zbi贸r opowie艣ci biblijnych” 1981, 2004 s. 85; Stra偶nica Nr 24, 1990 s. 1). Ciekawe sk膮d zaczerpn臋艂o ono informacj臋 na ten temat? Czy z Biblii? Czy偶by to by艂a jaka艣 nowa tradycja 艢wiadk贸w Jehowy?
Natomiast w swym leksykonie biblijnym pokazano Jezusa, Maryj臋 i J贸zefa w grocie (!) („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 [ang. 1988] t. 2, s. 537). Wida膰 wi臋c, 偶e albo 艢wiadkowie Jehowy zmieniaj膮 pogl膮dy, albo posiadaj膮 dwie r贸偶ne wyk艂adnie.
Warto te偶 doda膰, 偶e chocia偶 Biblia m贸wi tylko o „偶艂obie”, to jednak Towarzystwo Stra偶nica u偶ywa s艂owo „stajenka”:
„Niew膮tpliwie pod kierownictwem Bo偶ym og艂oszono to zarz膮dzenie akurat w聽takim czasie, 偶e Maria po przyje藕dzie urodzi艂a tam w stajence Jezusa” (Stra偶nica Tom XCIV [1973] Nr 6 s. 1).
„Gdy w聽zat艂oczonym Betlejem szukali ustronnego lokum, w聽kt贸rym Maria mog艂aby urodzi膰, okaza艂o si臋, 偶e do dyspozycji jest tylko stajnia” (Stra偶nica 01.01 2009 s. 4).
Te narodzenie Jezusa w grocie by wskazywa艂o, 偶e On tak jak rozpocz膮艂 swe 偶ycie ziemskie, tak te偶 zako艅czy艂, bo z艂o偶ony zosta艂 w „grobie, kt贸ry wykuty by艂 w skale” (Mk 15:46), kt贸ry r贸wnie偶 by艂 jakby pieczar膮, jaskini膮 czy grot膮.
W贸艂, osio艂 i owieczki
Maryja b臋d膮c w stanie b艂ogos艂awionym i na dodatek tu偶 przed urodzeniem Jezusa musia艂a zapewne podr贸偶owa膰 (ponad 100 kilometr贸w) z Nazaretu do Betlejem na osio艂ku, cho膰 o nim Ewangelie nie wspominaj膮. Jeden z wczesnych apokryf贸w z II wieku potwierdza ten fakt:
„[J贸zef] I osiod艂a艂 os艂a, i posadzi艂 j膮 [Maryj臋] (...) 禄J贸zefie, zsad藕 mnie z os艂a, poniewa偶 to, co jest [w moim 艂onie] n臋ka mnie, by si臋 narodzi膰芦” („Protoewangelia Jakuba” XVII:2-3).
R贸wnie偶 w贸艂 m贸g艂 by膰 w stajence, skoro by艂 tam 偶艂贸b. Zrozumia艂e jest wi臋c ukazywanie tych zwierz膮t w szopkach.
Ale to nie wszystko, bowiem mamy przynajmniej dwie zapowiedzi prorockie, kt贸re zdaj膮 si臋 wskazywa膰 na obecno艣膰 ich w stajence.
Prorok Izajasz m贸wi:
„W贸艂 rozpoznaje swego pana i osio艂 偶艂贸b swego w艂a艣ciciela. Izrael na niczym si臋 nie zna, lud m贸j niczego nie rozumie” (Iz 1:3).
Natomiast prorok Habakuk, wed艂ug tekstu Septuaginty i Wulgaty, podaje:
„po艣r贸d dw贸ch zwierz膮t [lub istot] b臋dziesz rozpoznany [lub objawisz si臋], gdy czas nadejdzie b臋dziesz rozpoznany” (Ha 3:2; patrz komentarz KUL, tzn. „Ksi臋gi Prorok贸w Mniejszych” ks. dr P. Szefler, Pozna艅 1968, t. XII-2, s. 118).
R贸wnie偶 艢wiadkowie Jehowy ukazuj膮 na ilustracjach Maryj臋 na osio艂ku i pisz膮:
„Maria jest w zaawansowanej ci膮偶y, a J贸zef sadza j膮 na os艂a” („Najwi臋kszy ze wszystkich ludzi” 1991 rozdz. 4; por. Stra偶nica Nr 24, 2002 s. 1).
Pokazuj膮 te偶 na innych ilustracjach, jak osio艂 oraz w贸艂 stoj膮 w stajence i patrz膮 w stron臋 Jezusa (patrz np. „M贸j zbi贸r opowie艣ci biblijnych” 1981, 2004 s. 85; „Od raju utraconego do raju odzyskanego” 1960 [ang. 1958] s. 124). To samo wida膰 na kolejnym rysunku, na kt贸rym osio艂, jak pasterze, zwr贸cony jest g艂ow膮 ku dzieci膮tku („Najwi臋kszy ze wszystkich ludzi” 1991 rozdz. 5). Na nast臋pnej ilustracji zn贸w w贸艂, tak jak pasterze, zwr贸cony jest w stron臋 Jezusa, Maryi i J贸zefa (Stra偶nica Nr 24, 1990 s. 1).
Ciekawe, 偶e tak膮 adoracj臋 Jezusa przez wo艂u i os艂a opisuje jeden z apokryf贸w, ale dopiero z VI wieku. Czy偶by z niego 艢wiadkowie Jehowy zaczerpn臋li swoj膮 wizj臋? Oto s艂owa z niego:
„Tam z艂o偶y艂a dzieci膮tko w 偶艂obie, a w贸艂 i osio艂 oddali mu pok艂on. I wype艂ni艂o si臋 to, co zosta艂o powiedziane przez proroka Izajasza: 禄Pozna艂 w贸艂 Pana swego i osio艂 偶艂贸b [stajni臋] Pana swego芦 [Iz 1:3] (...) Wtedy wype艂ni艂y si臋 s艂owa proroka Habakuka: 禄Objawisz si臋 w po艣rodku zwierz膮t芦 [Ha 3:2 wg Wulgaty]” („Ewangelia Pseudo-Mateusza” XIV).
Tak偶e, tak jak my w szopkach, 艢wiadkowie Jehowy ukazali na ilustracjach owieczki i osio艂ka w stajence (patrz Stra偶nica Nr 24, 1998 s. 4-5; Przebud藕cie si臋! grudzie艅 2008 s. 10) oraz jedno wo艂u („Przys艂uchiwanie si臋 Wielkiemu Nauczycielowi” 1989 s. 25), lub nawet dwa („Wnikliwe poznawanie Pism” 2006 t. 2, s. 537). Trzeba tu doda膰, 偶e 艢wiadkowie Jehowy nigdy nie przywo艂ywali tekst贸w Ha 3:2 i Iz 1:3 dla uzasadnienia wspomnianych zwierz膮t na swych ilustracjach.
A mo偶e tego wo艂u i os艂a 艢wiadkowie Jehowy zaczerpn臋li od 艣w. Franciszka, kt贸rego wspominaj膮 nast臋puj膮co:
„Gorliwym or臋downikiem obchodzenia 禄Bo偶ego Narodzenia芦 by艂 Franciszek z聽Asy偶u. W聽roku 1224 z okazji 艣wi膮t i ku rado艣ci licznie zgromadzonych mieszczan odprawi艂 nabo偶e艅stwo obok prawdziwego 偶艂obu, przy kt贸rym sta艂 偶ywy w贸艂 i聽偶ywy osio艂. Wkr贸tce wystawianie szopki sta艂o si臋 bardzo popularne i聽do dzi艣 urz膮dza si臋 j膮 w聽okresie 艣wi膮t w聽wielu rodzinach i聽ko艣cio艂ach katolickich” (Stra偶nica Rok CVI [1985] Nr 23 s. 20).
M臋drcy w stajence?
Tekst Ewangelii o m臋drcach m贸wi: „Weszli do domu i zobaczyli Dzieci臋 z Matk膮 Jego, Maryj膮...” (Mt 2:11).
Towarzystwu Stra偶nica wydaje si臋 wi臋c, 偶e 艣w. Rodzina zamieszka艂a w jakim艣 domu i w zwi膮zku z tym sytuacja ta mia艂a miejsce po roku lub nawet dw贸ch od momentu narodzenia Jezusa (patrz powy偶ej teksty). Ten pogl膮d 艢wiadk贸w Jehowy, prezentowany powy偶ej, nie jest nowy, gdy偶 ju偶 co najmniej w latach 20-tych XX wieku pisali o tym:
„musia艂o up艂yn膮膰 czasu oko艂o jeden rok lub dwa lata pomi臋dzy narodzeniem si臋 Jezusa a ow膮 konspiracj膮 kt贸r膮 Szatan zamierza艂 wykona膰” („Wyzwolenie” 1929 [ang. 1926] s. 126).
„Ten nie mia艂 spokoju, lecz usi艂owa艂 zg艂adzi膰 dzieci膮tko Jezus, kiedy mia艂o oko艂o dw贸ch lat” (Stra偶nica Nr 2, 1965 s. 2).
Niezrozumia艂e jest to, po co 艣w. Rodzina mia艂aby pozostawa膰 rok czy dwa w Betlejem, skoro przyby艂a tam tylko na spis ludno艣ci.
Dziwne by by艂o to, 偶e gwiazda ukaza艂a si臋 m臋drcom dopiero w rok czy dwa po narodzeniu Jezusa. Jeden z pisarzy wczesnochrze艣cija艅skich, Ireneusz z Lyonu (130-202), pisa艂, 偶e pojawi艂a si臋 ona, gdy On si臋 urodzi艂:
„Gwiazda uka偶e si臋, gdy on si臋 urodzi, tym, kt贸rzy mieszkaj膮 na wschodzie, magom. Przez ni膮 dowiedzieli si臋 o narodzonym Chrystusie i przybyli do Judei prowadzeni przez gwiazd臋” („Wyk艂ad Nauki Apostolskiej” 58).
Tymczasem wspomniana grota mog艂a s艂u偶y膰 za dom! Komentarz KUL o tym wspomina nast臋puj膮co:
„Co nie wyklucza, i偶 owym 禄domem芦 mog艂a by膰 zwyk艂a grota pasterska przystosowana do cel贸w mieszkalnych” („Ewangelia wed艂ug Mateusza. Wst臋p - Przek艂ad z orygina艂u - Komentarz” ks. J Homerski, Pozna艅-Warszawa 1979, s. 90).
Inni specjali艣ci tak oto opisuj膮 zwyczaje panuj膮ce w Izraelu do dzi艣:
„Jest wi臋c rzecz膮 prawdopodobn膮, 偶e J贸zef z Maryj膮 znale藕li schronienie w jednej z licznych grot na stokach wzg贸rza, zamieszkiwanych i dzisiaj przez ludzi. I teraz bowiem w ca艂ej Palestynie spotka膰 mo偶na fellach贸w 偶yj膮cych w grocie skalnej razem ze swoim dobytkiem domowym” („呕ycie Maryi Matki Bo偶ej” A Nicolas, ks. E. D膮browski, Warszawa 1954, 134).
Justyn M臋czennik (100-165) pisze, 偶e m臋drcy przybyli do owej groty, kt贸ra s艂u偶y艂a za dom:
„Tymczasem Dzieci臋 narodzi艂o si臋 w Betlejem. Poniewa偶 J贸zef w owej miejscowo艣ci nie znalaz艂 偶adnego schroniska, stan膮艂 w jaskini, znajduj膮cej si臋 tu偶 w pobli偶u miasteczka. Tedy w艂a艣nie, gdy tam przebywali, porodzi艂a Maria Chrystusa i w 偶艂obie Go z艂o偶y艂a; tam te偶 znale藕li Go magowie, kt贸rzy przybyli z Arabji” („Dialog z 呕ydem Tryfonem” II:78,5).
Nawet jeden z wczesnych apokryf贸w z II wieku potwierdza ten fakt:
„I odeszli magowie. I oto gwiazda, kt贸r膮 ujrzeli na wschodzie, prowadzi艂a ich, a偶 weszli do groty i zatrzyma艂a si臋 nad g艂ow膮 dzieci膮tka” („Protoewangelia Jakuba” XXI:3).
Ciekawe, 偶e kiedy艣 Towarzystwo Stra偶nica twierdzi艂o, i偶 艣w. Rodzina zamieszka艂a w „gospodzie”, a nie w „domu”:
„J贸zef i Marja zamieszkiwali wtedy w gospodzie w Betleemie. Owi astrologowie stan臋li przed Herodem i rzekli (...) (Mateusza 2:2)” („Wyzwolenie” 1929 [ang. 1926] s. 126).
Je艣li wi臋c wed艂ug Towarzystwa Stra偶nica 贸w „dom” (Mt 2:11) m贸g艂 by膰 „gospod膮”, to czemu nie mog艂a by膰 ni膮 zamieszkiwana na sta艂e grota?
Dzi艣 dla odmiany 艢wiadkowie Jehowy pisz膮 te偶 o „normalnym domu”:
„Kiedy do niego dotarli, nie by艂 ju偶 noworodkiem le偶膮cym w聽偶艂obie, lecz ma艂ym ch艂opcem mieszkaj膮cym z聽rodzicami w聽normalnym domu” („Trwajcie w mi艂o艣ci Bo偶ej” 2008 s. 147).
Trzech m臋drc贸w
Towarzystwo Stra偶nica w sprawie „trzech” m臋drc贸w, ukazywanych w szopkach, pisze nast臋puj膮co:
„W聽przeciwie艅stwie do tego, co ukazuj膮 niezliczone szopki, Mateusz nie podaje, ilu ich by艂o, nie nazywa ich te偶 禄m臋drcami芦 ani tym bardziej 禄trzema kr贸lami芦. U偶ywa greckiego s艂owa magoi, kt贸re oznacza 禄astrolog贸w芦.” (Stra偶nica Nr 24, 1998 s. 8).
„FAKT CZY MIT?: MIT. Liczne obrazy i szopki bo偶onarodzeniowe przedstawiaj膮 Jezusa jako niemowl臋 le偶膮ce w聽偶艂obie oraz trzech kr贸l贸w sk艂adaj膮cych mu dary. Niemniej sceny takie wprowadzaj膮 w聽b艂膮d. (...) Ilu by艂o tych astrolog贸w - dw贸ch, trzech, a聽mo偶e trzydziestu? Biblia tego nie precyzuje. Tradycyjna ich liczba przypuszczalnie wzi臋艂a si臋 z聽tego, 偶e z艂o偶yli trzy rodzaje dar贸w (Mateusza 2:11)” (Stra偶nica 01.04 2010 s. 13).
Rozumowanie wysnute z Biblii wskazuje, 偶e by艂o trzech m臋drc贸w, skoro ofiarowane zosta艂y trzy dary (Mt 2:11). W ka偶dym razie liczba ta jest najbardziej prawdopodobna, a nie 30 os贸b, co ironicznie pr贸buj膮 sugerowa膰 艢wiadkowie Jehowy. B贸g r贸wnie偶 偶膮da艂, aby wszelkie 艣wiadectwo pochodzi艂o od dw贸ch lub trzech os贸b (2Kor 13:1), a m臋drcy mieli zapewne by膰 w pewien spos贸b 艣wiadkami narodzenia Jezusa.
Jednym z pierwszych, kt贸ry wskaza艂, 偶e m臋drc贸w by艂o trzech, by艂 偶yj膮cy na prze艂omie II i III wieku Orygenes (185-254). Pisa艂 on o tym nast臋puj膮co:
„Ci trzej [Rdz 26:26-31] (...) mog膮 symbolizowa膰 mag贸w, kt贸rzy, pouczeni przez ojczyste ksi臋gi i nauk臋 przodk贸w, przychodz膮 ze Wschodu i m贸wi膮 禄Ujrzeli艣my, 偶e narodzi艂 si臋 kr贸l, ujrzeli艣my, 偶e B贸g jest z nim, i przyszli艣my aby odda膰 mu pok艂on芦 [por. Mt 2:2]” („Homilie do Ksi臋gi Rodzaju” 14:3).
Przypis do Mt 2:1-2 w Biblii Pozna艅skiej podaje:
„Stosownie do trzech dar贸w z艂o偶onych w ofierze Dzieci臋ciu przypuszcza si臋, 偶e by艂o ich trzech. Tradycja jednak nie jest jednomy艣lna. Na katakumbowych malowid艂ach wyst臋puje najcz臋艣ciej trzech mag贸w, ale nie brak te偶 takich, na kt贸rych widnieje dw贸ch, czterech, a nawet sze艣ciu i dwunastu mag贸w”.
Inna z publikacji tak to przedstawia:
„Nic wi臋c dziwnego, 偶e pami膮tka przybycia poga艅skich M臋drc贸w do Betlejem sta艂a si臋 艣wi臋tem objawienia si臋 Boga 艣wiatu, owi za艣 Magowie uwa偶ani byli za przedstawicieli nowo nawr贸conych pogan. Ju偶 w II wieku w katakumbach Pryscylli w Rzymie widnia艂y po艣wi臋cone im malowid艂a. Przedstawia艂y one tajemniczych M臋drc贸w w liczbie trzech - stosownie do dar贸w, jakie z艂o偶yli” („Najtrudniejsze stronice Biblii” Z. Zi贸艂kowski, Warszawa 1989, s. 272).
Towarzystwo Stra偶nica co najmniej do roku 1950 uznawa艂o, 偶e m臋drc贸w by艂o trzech:
„M臋drcy - wed艂ug tradycji - trzech, przybyli do Jeruzalem i rozpocz臋li poszukiwania nowonarodzonego Kr贸la 偶ydowskiego” (ang. Stra偶nica 01.01 1906 s. 14).
„Biblia natomiast dowodzi, 偶e ci trzej m臋drcy nie byli pos艂ani przez Boga, lecz przez wielkiego przeciwnika, czyli dyab艂a, w celu zg艂adzenia dzieci膮tka” („Harfa Bo偶a” 1921, 1929 [ang. 1921, 1928, 1940] s. 91).
„Nale偶y zauwa偶y膰, 偶e ci trzej m臋drcy udali si臋 wprost do Heroda, reprezentanta Szatana” (j/w. s. 93; por. s. 96).
„Herod mia艂 wtedy prywatn膮 rozmow臋 z trzema m臋drcami rozpytuj膮c si臋 szczeg贸lnie o czasie zjawienia si臋 gwiazdy” (Stra偶nica 01.08 1924 s. 235).
„Ci trzej astrologowie przybyli do Betleemu. 禄I wszed艂szy w dom, znale藕li dzieci膮tko z Marj膮 matk膮 jego, a upad艂szy pok艂onili mu si臋, i otworzywszy skarby swoje, ofiarowali mu dary: z艂oto, kadzid艂o i myrr臋芦 (Mateusza 2:11)” („Wyzwolenie” 1929 [ang. 1926] s. 127).
„Nale偶y zauwa偶y膰, 偶e ci trzej m臋drcy udali si臋 wprost do Heroda, przedstawiciela diab艂a (...) Nie ma najmniejszego dowodu na poparcie, i偶by pos艂annictwo tych trzech m臋drc贸w wyjedna艂o ludzko艣ci jak膮kolwiek dobro膰” (Stra偶nica 15.12 1933 s. 380-381).
„Dow贸d biblijny atoli pokazuje, i偶 B贸g nie pos艂a艂 tych m臋drc贸w, ale 偶e on wielki przeciwnik, djabe艂, kierowa艂 ich krokami (...) Czy ci trzej m臋drcy byli 艣wiadomi faktu czy czynili to nie艣wiadomie, nie ulega jednak w膮tpliwo艣ci, 偶e podtrzymywali wielki spisek...” (Stra偶nica 15.01 1935 s. 30).
Po raz ostatni kwesti臋 „trzech m臋drc贸w” ukaza艂o Towarzystwo Stra偶nica w swoim angielskim czasopi艣mie w roku 1950:
In the meantime three wise men, astrologers or magi, from the east were directed to Bethlehem to bring gifts to the child Jesus while there (ang. Stra偶nica 01.09 1950 s. 301).
P贸藕niej ju偶 ang. Stra偶nica 15.12 1952 s. 741 stwierdzi艂a:
„Biblia nie o艣wiadcza ilu tych m臋drc贸w by艂o” (tekst polski wg Stra偶nicy dodatkowej z lat 1950-1959 s. 9, art. Antychrze艣cija艅skie 艣wi臋to Narodzenia Chrystusa [art. z ok艂adki Sprawia膰 dzie艂a Bo偶e]).
Podobnego stwierdzenia u偶y艂a te偶 w ang. Stra偶nica 15.11 1942 s. 350.
Ale w Stra偶nicy Nr 15, 1957 s. 17, w artykule o Bo偶ym Narodzeniu, przedstawiono na ilustracji trzech je藕d藕c贸w jad膮cych na wielb艂膮dach, a na stronie nast臋pnej zamieszczono takie oto zdanie:
„A co powiedzia艂by Jezus o wielkim znaczeniu przypisywanym `trzem m臋drcom'...” (jw. s. 18).
R贸wnie偶 Stra偶nica Rok CIV [1983] Nr 22 s. 10-11 na dw贸ch ilustracjach ukazuje po trzech mag贸w.
Natomiast p贸藕niejsze publikacje pokazuj膮 dw贸ch („M贸j zbi贸r opowie艣ci biblijnych” 1981, 2004 s. 86), czterech lub wi臋cej m臋drc贸w (Stra偶nica Rok CVI [1985] Nr 23 s. 18-19; Stra偶nica Nr 24, 1988 s. 29; „Najwi臋kszy ze wszystkich ludzi” 1991 rozdz. 7).
Jednak jedna z nowszych publikacji zn贸w pokazuje na ilustracji trzech mag贸w (Przebud藕cie si臋! grudzie艅 2010 s. 4), cho膰 w innym miejscu podaje ona, 偶e „Pismo 艢wi臋te nie precyzuje, ilu 禄m臋drc贸w芦 odwiedzi艂o Jezusa. Mog艂o ich by膰 dw贸ch, trzech, czterech b膮d藕 wi臋cej” (jw. s. 6). Dlaczego wi臋c ukazano ich trzech na obrazku?
M臋drcy kr贸lami?
Towarzystwo Stra偶nica w sprawie tak zwanych „kr贸l贸w”, ukazywanych w szopkach, pisze nast臋puj膮co:
„W聽przeciwie艅stwie do tego, co ukazuj膮 niezliczone szopki, Mateusz nie podaje, ilu ich by艂o, nie nazywa ich te偶 禄m臋drcami芦 ani tym bardziej 禄trzema kr贸lami芦. U偶ywa greckiego s艂owa magoi, kt贸re oznacza 禄astrolog贸w芦” (Stra偶nica Nr 24, 1998 s. 8).
„FAKT CZY MIT?: MIT. Liczne obrazy i szopki bo偶onarodzeniowe przedstawiaj膮 Jezusa jako niemowl臋 le偶膮ce w聽偶艂obie oraz trzech kr贸l贸w sk艂adaj膮cych mu dary. Niemniej sceny takie wprowadzaj膮 w聽b艂膮d” (Stra偶nica 01.04 2010 s. 13).
艢wiadkowie Jehowy wi臋c protestuj膮, gdy kto艣 nazwie m臋drc贸w ze Wschodu „kr贸lami”. A co my o tym powiemy? Ot贸偶 niekt贸re teksty prorocze zdawa艂y si臋 chrze艣cijanom wskazywa膰 na godno艣膰 kr贸lewsk膮 m臋drc贸w:
„Kr贸lowie Tarszisz i wysp przynios膮 dary, kr贸lowie Szeby i Saby z艂o偶膮 danin臋. I oddadz膮 mu pok艂on wszyscy kr贸lowie, wszystkie narody b臋d膮 mu s艂u偶y艂y. (...) dadz膮 mu z艂oto z Saby...” (Ps 72:10-11 i 15).
„I p贸jd膮 narody do twojego 艣wiat艂a, kr贸lowie do blasku twojego wschodu (...) Zaleje ci臋 mnogo艣膰 wielb艂膮d贸w - dromadery z Madianu i z Efy. Wszyscy oni przyb臋d膮 ze Saby, zaofiaruj膮 z艂oto i kadzid艂o, nuc膮c rado艣nie hymny na cze艣膰 Jahwe” (Iz 60:3, 6).
呕yj膮cy na prze艂omie II i III wieku Tertulian (155-220) t艂umaczy dlaczego cz臋sto nazywamy m臋drc贸w „kr贸lami”:
„O tym darze z艂ota m贸wi r贸wnie偶 Dawid: 禄I dadz膮 mu ze z艂ota Saby芦 oraz 禄kr贸lowie Arab贸w i Saby z艂o偶膮 mu daniny芦 [Ps 72:15, 10]. Bo istotnie Wsch贸d uwa偶a艂 mag贸w prawie za kr贸l贸w” („Przeciw 呕ydom” 9).
„R贸wnie偶 o podarku ze z艂ota ju偶 nawet Dawid 艣piewa艂: 禄I dadz膮 Mu z艂oto z Saby芦 oraz 禄Kr贸lowie Szeby i Saby z艂o偶膮 Mu danin臋芦 [Ps 72:15, 10]. Bo i mag贸w i kr贸l贸w mia艂 pewnie ca艂y Wsch贸d, a Damaszek do Arabii by艂 dawniej zaliczany, zanim ta przemianowana zosta艂a na Syrofenicj臋 w odr贸偶nieniu od Syrii; od niej wtedy otrzyma艂 Chrystus bogactwa w symbolicznym z艂ocie i pachnid艂ach, a za 艂upy z Samarii uznano tych samych Mag贸w, kt贸rzy skoro Go poznali i uczcili darami i na kolanach z艂o偶yli Mu pok艂on jako Bogu i Kr贸lowi, stali si臋 艂upem z Samarii, to jest krainy ba艂wochwalstwa, bo mianowicie uwierzyli w Chrystusa” („Przeciw Marcjonowi” III:13,8).
Znany biblista, ks. E. D膮browski, profesor nauk biblijnych, o m臋drcach i ich ewentualnych kr贸lewskich funkcjach pisa艂:
„Magami nazywano kap艂an贸w religii perskiej, kt贸rzy zw艂aszcza w okresie Zaratustry (...) doszli do wielkiego znaczenia. Byli oni kap艂anami i uczonymi, znawcami astronomii i biegu 偶ycia ludzkiego, a niekiedy si臋gali nawet po najwy偶sz膮 w艂adz臋 w kraju. Herodot (...) uwa偶a艂 ich nawet za rodzaj samodzielnego plemienia, a inni pisarze staro偶ytni szeroko omawiali ich znaczenie w politycznym i religijnym 偶yciu Persji” („呕ycie Maryi Matki Bo偶ej” A. Nicolas, ks. E. D膮browski, Warszawa 1954, s. 160).
Wida膰 wi臋c, 偶e je艣li nawet m臋drcy nie byli w momencie przybycia do Jezusa kr贸lami, to nie wyklucza to tego, 偶e nimi zostali p贸藕niej. Natomiast ju偶 wtedy, jak pisze Tertulian, „Wsch贸d uwa偶a艂 mag贸w prawie za kr贸l贸w”.
Wielb艂膮dy
W staro偶ytno艣ci, na wschodzie, poruszano si臋 g艂贸wnie na wielb艂膮dach. Dlatego w szopkach m臋drcy ukazywani s膮 na nich, a nie na koniach czy osio艂kach. Biblia o wielb艂膮dach m贸wi wielokrotnie (np. Rdz 12:16, Hi 1:3, Iz 60:6). Niekt贸re biblijne teksty prorocze zdawa艂y si臋 chrze艣cijanom ukazywa膰 godno艣膰 kr贸lewsk膮 m臋drc贸w, ich dary i wielb艂膮dy, na kt贸rych przyb臋d膮:
„I p贸jd膮 narody do twojego 艣wiat艂a, kr贸lowie do blasku twojego wschodu (...) Zaleje ci臋 mnogo艣膰 wielb艂膮d贸w - dromadery z Madianu i z Efy. Wszyscy oni przyb臋d膮 ze Saby, zaofiaruj膮 z艂oto i kadzid艂o, nuc膮c rado艣nie hymny na cze艣膰 Jahwe” (Iz 60:3, 6).
Towarzystwo Stra偶nica komentuj膮c nasze szopki pisze:
„Szopki zwykle ukazuj膮, jak do stajni, gdzie w聽偶艂obie le偶y ma艂y Jezus, przybywaj膮 na wielb艂膮dach trzej m臋偶czy藕ni w聽d艂ugich pi臋knych szatach” (Stra偶nica 15.12 2002 s. 32).
Ale 艢wiadkowie Jehowy r贸wnie偶 ukazuj膮 na ilustracjach m臋drc贸w na wielb艂膮dach (patrz np. „M贸j zbi贸r opowie艣ci biblijnych” 1981, 2004 s. 86; Stra偶nica Nr 24, 1988 s. 29; „Najwi臋kszy ze wszystkich ludzi” 1991 rozdz. 7; Przebud藕cie si臋! grudzie艅 2010 s. 4).
Dary
Ewangelia m贸wi o darach od m臋drc贸w dla Jezusa nast臋puj膮co:
„upadli na twarz i oddali Mu pok艂on, i otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary: z艂oto, kadzid艂o i mirr臋” (Mt 2:11).
艢wiadkowie Jehowy inaczej ni偶 my rozumiej膮 znaczenie dar贸w, kt贸re wr臋czyli m臋drcy. A w艂a艣ciwie nie widz膮 w nich 偶adnej symboliki, tylko stwierdzaj膮:
„Wspomniane cenne dary mog艂y by膰 jednak u偶yteczne do pokrycia koszt贸w pobytu rodziny Jezusa w Egipcie i niew膮tpliwie pojawi艂y si臋 w聽sam膮 por臋” (Stra偶nica 01.01 2008 s. 31).
Oto za艣 s艂owa katolickiego komentarza biblijnego:
„Niekt贸rzy s膮 przekonani, i偶 wymienione dary maj膮 charakter symboliczny: dla podkre艣lenia godno艣ci kr贸lewskiej (z艂oto) Dzieci臋cia, Jego pochodzenia Bo偶ego i godno艣ci arcykap艂a艅skiej (kadzid艂o) oraz Jego cz艂owiecze艅stwa zapowiadaj膮c sw膮 symbolik膮 gorycz przysz艂ej m臋ki, a przede wszystkim Jego pogrzeb (mirra)” („Ewangelia wed艂ug 艣w. Mateusza. Wst臋p - Przek艂ad z orygina艂u - Komentarz” ks. J. Homerski, Pozna艅-Warszawa 1979 s. 90).
Pisarze wczesnochrze艣cija艅scy polemizuj膮c zar贸wno z heretykami, jaki i z poganami, wskazywali, 偶e przynajmniej jeden z dar贸w wskazywa艂 na B贸stwo Jezusa. Oto ich opinie:
Tertulian (155-220) - „a za 艂upy z Samarii uznano tych samych Mag贸w, kt贸rzy skoro Go poznali i uczcili darami i na kolanach z艂o偶yli Mu pok艂on jako Bogu i Kr贸lowi, stali si臋 艂upem z Samarii, to jest krainy ba艂wochwalstwa, bo mianowicie uwierzyli w Chrystusa” („Przeciw Marcjonowi” III:13,8).
Orygenes (185-254) - „Przybyli wi臋c do Judei w przekonaniu, 偶e urodzi艂 si臋 jaki艣 kr贸l, cho膰 nie rozumieli istoty Jego kr贸lestwa i nie wiedzieli, gdzie si臋 mia艂 urodzi膰. Nie艣li ze sob膮 symboliczne dary, kt贸re z艂o偶yli Mu jako istocie sk艂adaj膮cej si臋, je艣li mo偶na si臋 tak wyrazi膰, z B贸stwa i 艣miertelnego cz艂owieka. Z艂oto podarowali Mu jako kr贸lowi, mirr臋 jako istocie 艣miertelnej, kadzid艂o jako Bogu. Z艂o偶yli te dary w贸wczas, gdy dowiedzieli si臋 o miejscu Jego narodzenia. Poniewa偶 jednak Bogiem by艂 贸w Zbawiciel rodzaju ludzkiego, wyniesiony ponad anio艂贸w opiekuj膮cych si臋 lud藕mi, anio艂 odp艂aci艂 magom za ich pobo偶no艣膰, kt贸ra przejawi艂a si臋 w pok艂onie z艂o偶onym Jezusowi: da艂 im wskaz贸wk臋, aby `nie wracali do Heroda, lecz inn膮 drog膮 udali si臋 do swojej ojczyzny' [Mt 2:12]” („Przeciw Celsusowi” 1:60).
Wydaje si臋, 偶e Towarzystwo Stra偶nica jest niekonsekwentne krytykuj膮c nasze szopki. Dlaczego? Ot贸偶 dlatego, 偶e przynajmniej w jednej ze swych publikacji pokazuje nam obrazek jakby 偶ywcem przej臋ty z naszych szopek. W ksi膮偶ce pt. „M贸j zbi贸r opowie艣ci biblijnych” (1981, 2004 s. 85) ukazano na ilustracji nast臋puj膮ce elementy:
wn臋trze stajenki;
Maryja trzymaj膮ca owini臋tego Jezusa;
J贸zef trzymaj膮cy lamp臋;
偶艂贸bek z sianem;
w贸艂 i osio艂 patrz膮cy w stron臋 艣wi臋tej Rodziny;
trzej pasterze z laskami wchodz膮cy do stajenki;
niebo z gwiazdami i ksi臋偶ycem.
Czy nie jest to obrazek szopki? W艂a艣ciwie na nim brak tylko trzech m臋drc贸w, ale w zamian ukazano w艂a艣nie „trzech” pasterzy, cho膰 Biblia nie podaje ilu ich by艂o. Natomiast na stronie nast臋pnej (jw. s. 86) ukazano dw贸ch m臋drc贸w jad膮cych na wielb艂膮dach w stron臋 Betlejem, a jeden z nich wskazuje palcem na gwiazd臋. Je艣li wi臋c nasze szopki maj膮 co艣 wsp贸lnego z legendami, bajkami czy mitami, to r贸wnie偶 ilustracje 艢wiadk贸w Jehowy te偶 je ukazuj膮.
Widzimy te偶 z powy偶szego, 偶e obrazy przedstawiane w tradycyjnych szopkach maj膮 podstawy biblijne. W zwi膮zku z tym ich krytyka dokonywana przez Towarzystwo Stra偶nica nie jest oparta na Biblii, lecz na jakich艣 dziwnych celach tej organizacji, za艣 g艂贸wnym z nich jest zwalczanie wszelkich zwyczaj贸w chrze艣cija艅skich.
2