REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA CHORYCH W STARSZYM WIEKU


REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA CHORYCH W STARSZYM WIEKU

„Dodaje lat do życia i życia do lat”

PODZIAŁ STAROŚCI

    1. wiek starszy (młodzi starzy) 65 - 75 lat

    1. wiek podeszły (starsi starzy) 76 - 85 lat

    1. wiek sędziwy (długowieczny) > 86 lat

„Nie istnieje żaden określony wiek człowieka, który można byłoby przyjąć za początek starzenia się organizmu. Nie istnieje też jednoznaczna definicja tego procesu, a jego mechanizm jest nadal daleki od poznania. W tej sytuacji dogodne jest założenie, że zmiany zachodzące w organizmie z upływem czasu i będące jego funkcją, są przejawem starzenia się”

[Wprowadzenie do fizjologii klinicznej - Stanisław Kozłowski i Krystyna Nazar]

Społeczeństwo stare - społeczeństwo, w którym odsetek ludzi powyżej 65 r.ż. przekroczył 7 % (wg ustaleń ONZ)

W Polsce w 1996 r. osoby powyżej 65 r.ż. stanowiły 11,4 % (2 % ludności stanowiły osoby powyżej 85 r.ż., ze znaczną przewagą kobiet)

Wg danych WHO co miesiąc na świecie przybywa około 800 000 ludzi powyżej 65 r.ż.

Wpływ procesu starzenia się na czynność układu krążenia:

Mięsień serca -

W efekcie u zdrowych starszych osób:

- ZMNIEJSZA SIĘ REZERWA POJEMNOŚCI MINUTOWEJ SERCA

Spoczynkowa sprawność serca (objętość minutowa - CO, frakcja wyrzutowa - EF, zdolność wywoływania odpowiednich ciśnień jest prawidłowa, natomiast w warunkach obciążenia wysiłkowego sprawność ta obniża się liniowo.

WYSTĘPUJE STOPNIOWY SPADEK ZMIENNOŚCI RYTMU

(starcze usztywnienie rytmu)

Obciążenie następcze (opór przeciw wyrzutowi) rośnie wraz z wiekiem liniowo (narastająca z wiekiem sztywność głównych tętnic i narastająca przyspieszone odbicie fal tętna od obwodu w kierunku do aorty)

Krążenie wieńcowe - warunki hemodynamiczne dla krążenia u osób starszych pogarszają się (spowolnienie procesu relaksacji m. komór, przerost i usztywnienie m. serca pogarsza przepływ podwsierdziowy, podwyższone obciążenie skurczowe aortalne powoduje większe napięcie skurczowe m. lewej komory serca)

tętnice wieńcowe jeśli nie są zmienione miażdżycowo) mają pełną zdolność

rozkurczania się i zachowania przepływu

Zmiany charakterystyczne dla procesu starzenia się:

Istotą procesu starzenia się jest zmniejszenie zawartości cytoplazmy komórkowej (spadek ilości wody wewnątrzkomórkowej ze zwiększeniem się odkładania tłuszczu w komórkach.

W wyniku starzenia się dochodzi do:

ZMIANY ANATOMICZNE W UKŁADZIE KRĄŻENIA W STAROŚCI

  1. ZALEŻNE OD WIEKU - zmiany inwolucyjne (uwarunkowania genetyczne, prowadzące z biegiem lat do nieprawidłowości strukturalnych ułatwiających powstawanie zmian patologicznych np. zjawisko APOPTOZY czyli zaprogramowanej śmierci komórki [obumieranie komórek narządów w genetycznie zakodowanym czasie])

  1. NIEZALEŻNE OD WIEKU - związane z rozwijającym się procesem patologicznym

KRĄŻENIE OBWODOWE:

Największe problemy są związane ze zmianami w tętnicach

zanik w krążeniu włośniczkowym (ich upośledzona wytrzymałość i szczelność)

zanik w krążeniu żylnym (niesprawność zastawek żylnych, nadmierna wiotkość żył i zastój krwi w żylakowato zmienionych strukturach)

W aparacie zastawkowym:

Niespecyficzne zgrubienia włókniste na zastawkach mitralnej i aortalnej

  1. nacieczenia amyloidowe

  2. włóknienie i rozwój procesu stwardnieniowego (rozplem tkanki łącznej - szczególnie płatki zastawki aortalnej)

  3. gromadzenie się złogów lipidowych - szczególnie lipidoza płatków zastawki mitralnej

  4. zwapnienia - zmiana najczęstsza - już powyżej 55 r.ż. występują w 5 % zwapnienia zastawki aortalnej - przyrastają średnio o 1 % na 1 r.ż.

zwapnienia zastawki mitralnej występują aż u 10 %

ludzi powyżej 60r.ż.

(niedomykalność zastawki mitralnej, zwężenie ujścia mitralnego, zwężenie ujścia aortalnego tzw. stenoza aortalna typu starczego)

ZMIANY MORFOLOGICZNE W UKŁADZIE KRĄŻENIA ZALEŻNE OD WIEKU:

W mięśniu serca:

  1. proces zanikowy (tzw. zanik brunatny - zanik starczy z odkładaniem się lipofuscyny w kardiomiocytach)

  2. zmiany zwłóknieniowe

  3. naciekanie złogami amyloidu - u 30 - 70 % zmarłych powyżej 60 r.ż. i u 100 % powyżej 80 r.ż. - może upośledzać czynność rozkurczową serca

  4. gromadzenie się złogów lipidowych (ściana przedsionków)

(najbardziej widoczne w przegrodzie m. komorowej - zmieniają jej kształt, może dochodzić do izolowanego zwapnienia w górnej części przegrody - powstaje stały blok p - k.)

W układzie przewodzącym serca:

  1. ubytek komórek układu

  2. rozplem tkanki łącznej

  3. powstawanie tzw. archipelagów

(choroba węzła zatokowego, niestabilność elektryczna, arytmie o charakterze nawrotnym)

ZMIANY W HEMOSTAZIE

  1. wzmożona skłonność do wystąpienia skazy krwotocznej

tendencja do nadkrzepliwości (aktywacja płytek krwi i hemostazy osoczowej z tworzeniem się mikrozakrzepów i upośledzeniem czynności układu fibrynolitycznego, likwidującego ogniska zakrzepowe).

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE U OSÓB STARSZYCH

Jest głównym stymulatorem przyśpieszonego procesu starzenia się organizmu, prowadzącego do skrócenia przeciętnej długości życia i obniżenia jakości życia.

Częstość występowania nadciśnienia w zależności od wieku:

60 - 69 lat --------------- 45,8 %

70 - 79 lat --------------- 61,1 %

80 - 89 lat --------------- 64, 2 %

ZAWAŁ SERCA - ODRĘBNOŚCI WIEKU STARSZEGO

Skąpe i nie charakterystyczne objawy (ból jako objaw występuje rzadko, często występuje duszność - wraz z wiekiem wzrasta tendencja występowania utajonej lub jawnej niewydolności serca towarzyszącej zawałowi serca,

zaburzenia świadomości, zawroty głowy

pełne omdlenia

Liczne towarzyszące choroby mogą maskować objawy zawału serca, niekiedy brak tolerancji dotychczas dobrze znoszonego leczenia może być pierwszym i jedynym sygnałem zawału serca

znacznie wyższa śmiertelność (starszy wiek jest niezależnym czynnikiem ryzyka, chorzy ci trafiają do szpitala zwykle ze znacznie większym opóźnieniem niż 6 godzin, rzadziej podejmuje się leczenie fibrynolityczne i interwencyjne inwazyjne u tych ludzi

Leczenie choroby niedokrwiennej serca

BŁĄD PRZESADY

BŁĄD ZANIEDBANIA

Leczenie powinno uwzględniać:

Należy zwalczać obserwowane w praktyce niekorzystne zjawiska:

  1. ograniczanie intensywności terapii osób w starszym wieku

  2. zaniechanie rehabilitacji ruchowej (kinezyterapia i szeroko pojęta rehabilitacja ruchowa)

„nagłego zgonu z powodu nadmiernej aktywności często się obawiamy, ale rzadko go spotykamy. Stopniowej śmierci z powodu niedostatecznej aktywności rzadko się obawiamy, ale często ją spotykamy” Isaacs

  1. niekonsekwentne leczenie przewlekłe i zmniejszenie wysiłków terapeutycznych, zmierzających do przywrócenia sprawności i samodzielności chorego

REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA CHORYCH W STARSZYM WIEKU

ŚWIATOWA ORGANIZACJA ZDROWIA:

„Rehabilitacja kardiologiczna to wszystkie niezbędne działania zapewniające optymalną kondycję fizyczną, umysłową i socjalną, pozwalającą chorym na samodzielne osiągnięcie jak najbardziej normalnej pozycji społecznej”

Rehabilitacja kardiologiczna rozumiana jest jako integralna część postępowania medycznego, a jej kompleksowe działanie to

WSKAZANIA DO PODEJMOWANIA LECZENIA RUCHEM:

BEZWZGLĘDNE PRZECIWWSKAZANIA DO PODEJMOWANIA TERAPII RUCHEM:

REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA (MODEL POLSKI)

I ETAP

SZPITALNA

II ETAP

POSZPITRALNA

1. STACJONARNA

(specjalne Ośrodki i Szpitale Uzdrowiskowe)

2. AMBULATORYJNA

III ETAP

AMBULATORYJNA

    1. kontrolowana

    2. niekontrolowana

Stosowane obciążenia treningowe:

      1. Etap szpitalny - cel ćwiczeń: przeciwdziałanie niekorzystnym skutkom unieruchomienia, bez nadmiernego obciążania serca

Czas trwania ćwiczeń od 5 - 20 minut