Wykład 12. (1)

Teorie inteligencji:

I. Teorie strukturalne:

a) hierarchiczne:

- dwuczynnikowa teoria inteligencji Spearmana;

- koncepcja Vernona;

- teoria Cattella.

b) czynników równorzędnych:

- teoria „zdolności podstawowych” Thurstone'a;

- model struktury intelektu Guilforda.

II. Teorie rozwojowe:

- teoria Piageta

III. Teorie oparte na koncepcji działania:

- koncepcja Tiepłowa;

- koncepcja Leontiewa.

IV. Teorie oparte na teorii informacji:

- triarchiczna teoria inteligencji Sternberga.

Wykład 12. (2)

Cechy charakterystyczne i podstawowe tezy teorii inteligencji

Strukturalne	Rozwojowe	Oparte na koncepcji działania
- mają charakter opisowy - analiza czynnikowa jako podstawowa metoda - inteligencja = względnie stała właściwość jednostki - rozwój inteligencji ma charakter ilościowy (ilościowy wzrost zdolności umysłowych)	- inteligencja = zjawisko dynamiczne - rozwój inteligencji ma charakter jakościowy - rozwój inteligencji polega na coraz lepszym przysto- sowaniu - są 4 okresy rozwoju umysłowego: - sensoryczno- motoryczny (do 2 roku życia) - przedoperacyjny (od 2 do 7 lat) - operacji konkretnych (od 7 do 11-12 lat) - operacji formalnych (od 11-12 do 15 lat)	- nie używają pojęcia inteligencji - zdolności są wynikiem rozwoju (nie są wro- dzone i dziedziczne) (Tiepłow) - zdolności są zdetermi- nowane przez warunki społeczno- historyczne (wszystkie - Tiepłow; specyficznie ludzkie - Leontiew) - czynnik biologiczny nie jest istotny dla rozwoju specyficznie ludzkich zdolności (Leontiew)

Wykład 12. (3)

Podstawowe pojęcia teorii inteligencji

Strukturalne	Rozwojowe	Oparte na koncepcji działania
Czynnik - pierwotna cecha wyodrębniona na podstawie analizy czynnikowej Czynnik g - ogólna zdolność umysłowa Czynnik s - specyficzna zdolność umysłowa Edukcja relacji - ujmowanie stosunków między przedmiotami lub elementami Edukcja korelatu - wydedukowanie, co jest brakującym elementem, do którego odnosi się relacja Inteligencja płynna (g1) Inteligencja skrystali-zowana (g2) Czynnik g i czynniki grupowe Równoważne czynniki = czynniki niezależne	Aktywność - polegająca na kształtowaniu i przekształcaniu struktur poznawczych Przystosowanie - równowaga między procesami asymilacji i akomodacji Asymilacja - włączanie przez jednostkę świata zewnętrznego do już ukształtowanych struktur poznawczych (interioryzacja) Akomodacja - dostosowywanie się struktur poznawczych do przedmiotów asymilowanych (modyfikacja struktur do wymagań środowiska) Schematy - złożone struktury poznawcze powstające w wyniku procesów asymilacji i akomodacji	Działalność - niezbędny warunek powstania zdolności (wszystkich - Tiepłow; specyficznie ludzkich - Leontiew) Zdolności wrodzone - właściwe zarówno człowiekowi, jak i zwierzętom, podlegające prawom natury Zdolności specyficznie ludzkie - podlegające prawom społeczno-historycznym

Wykład 12. (4)

Wady teorii inteligencji

Strukturalne	Rozwojowe	Oparte na koncepcji działania
statyczność - ignorują zmiany rozwojowe, wewnątrzosobnicze jako opisowe nie pozwa-lają na wyjaśnianie w kategoriach przyczy-nowo-skutkowych nie wnikają w treść procesów poznawczych duża arbitralność, co do liczby i treści wyodręb-nionych czynników przypisywanie czyn-nikom bytu realnego, podczas gdy są to jedynie konstrukty teoretyczne	mała koncentracja na różnicach indywidu-alnych (koncentracja wyłącznie na aspekcie rozwojowym)	Szkodliwa teza o nie-ograniczonych możli-wościach czynnika środowiskowego (tzw. woluntaryzm) Niedocenianie czynnika genetycznego w rozwoju zdolności

---