Wprowadzenie do reanimacji: podstawowe pojęcia (reanimacja, resuscytacja, pojęcie śmierci), wskazania i przeciwwskazania do wykonywania reanimacji krążeniowo oddechowej, „łańcuch przeżycia” BLS, zadławienie.

Pełnia życia - wszystkie układy ważne życiowo są ze sobą harmonijnie powiązane i scalone na najwyższym szczeblu, tzn. objawom życia towarzyszy świadomość.

Umieranie - to proces rozciągnięty w czasie i może trwać bardzo krótko lub długo. Oddziela życie od stanu martwoty, składa się z:

1. okres zanikania czynności życiowych ustroju, który rozpoczyna się od ustania czynności jednego z ważnych życiowo układów

2. okres śmierci klinicznej charakteryzuje się brakiem oznak życia (utrata przytomności, bezdech, brak krążenia), w optymalnych warunkach okres ten trwa 3 - 4min. i jest odwracalny

3. postępujący proces umierania po śmierci klinicznej (śmierć kory mózgowej, śmierć osobnicza)

Śmierć - (exitus, letalis) końcowy etap umierania; rozróżnia się:

• śmierć kliniczną - ustanie czynności krążenia i oddychania

• śmierć osobniczą - nieodwracalne ustanie czynności mózgu

• śmierć biologiczna - rozpad wszystkich tkanek

Resuscytacja - przywracanie lub przywrócenie za pomocą dostępnych metod ratunkowych podstawowych objawów życia bez powrotu świadomości !!!

• przywrócenie krążenia, oddychania lub niektórych funkcji OUN

• przywrócenie krążenia i oddychania lub tylko krążenia

Reanimacja - przywrócenie za pomocą dostępnych metod ratunkowych podstawowych objawów życia (krążenie, oddech) i świadomości !!!

Stany resuscytacji:

STAN RESUSCYTACJI NISKIEGO STOPNIA - uzyskano tylko powrót krążenia, poszkodowany pozostaje w bezdechu (sztuczna wentylacja - respirator)) podejrzenie śmierci mózgu

STAN RESUSCYTACJI WYŻSZY OD POPRZEDNIEGO - uzyskano powrót krążenia i oddechu, ale nie powróciły żadne funkcje OUN

STAN RESUSCYTACJI WYSOKIEGO STOPNIA - uzyskano powrót oddychania krążenia i niektóre funkcje OUN, bez powrotu czynności kory mózgowej (świadomości)

Objawy odkorowania PSV - przetrwały stan wegetatywny

STAN REANIMACJI - pełny powrót do stanu z przed wydarzenia

Zatrzymanie krążenia to nagłe ustanie czynności układu krążenia - ustanie ruchu krwi w łożysku naczyniowym. Prowadzi do śmierci klinicznej z następowym zatrzymaniem oddechu i ustaniem czynności OUN

Objawy NZK

0 - 5sek. - brak tętna na dużych tętnicach, brak tonów serca

5 - 15sek. - Utrata świadomości, zaburzenia oddychania

15 - 30sek. - rozszerzenie źrenic, sinica dystalnych części ciała, drgawki toniczne, toniczno - kloniczne, zatrzymanie oddechu

30 - 60sek. - Rozluźnienie mięśni, bezwiedne oddanie moczu, źrenice szerokie, sinica uogólniona

1 - 5min. - Sinica, bezwiedne oddanie stolca, brak reakcji źrenic na światło

5 -20min. - Bladość powłok, pojawienie się plam opadowych, śmierć pnia mózgu

Przyczyny NZK

Ze strony układu krążenia:

• niedokrwienie mięśnia sercowego (dusznica bolesna)

• zawał mięśnia sercowego

• zaburzenia rytmu serca (VT, VF, zab. przewodnictwa)

• niewydolność krążenia wady w sercu wynikające z wady zastawkowej

• obrzęk płuc

• wstrząs krwotoczny, kardiogenny

Ze strony układu oddechowego:

• niedrożność dróg oddechowych (ciało obce, zalegająca wydzielina)

• odma opłucnowa prężna

• choroby tkanki płucnej

• urazy klatki piersiowej

Ze strony OUN:

• uraz mózgu

• udar mózgu

• zatrucia

• infekcje

• choroby metaboliczne

Rozpoznanie zatrzymanie krążenia:

• brak tętna na dużych tętnicach (tętnica szyjna zewnętrzna, udowa, ramienna u dziecka)

• utrata przytomności

• patologiczny oddech lub bezdech

• drgawki toniczno kloniczne (występują bezpośrednio po utracie przytomności)

• rozszerzenie źrenic (Uwaga na wpływ leków!!!!)

• brak tonów serca

• wskazania aparatury (monitor EKG, pulsoksymetr, kapnograf)

W polskiej populacji największa śmiertelność przypada na:

schorzenia układu krążenia

nowotwory

wypadki komunikacyjne

Czynniki ryzyka:

- proces starzenia

- czynniki rodzinne

- płeć męska

- palenie tytoniu

- cukrzyca, hiperlipidemia

- nadciśnienie tętnicze

Mechanizmy zatrzymania krążenia (zapis EKG)

1. Zatrzymanie serca (asystole cordis) - ASYSTOLIA - brak czynności skurczowej komór i przedsionków, jako mechanizm NZK najczęściej występuje u dzieci

2. Migotanie komór serca (fibrylatio ventriculorum cordis) - chaotyczna czynność elektryczna i asynchroniczne skurcze włókien mięśnia sercowego, co prowadzi do utraty funkcji serca jako pompy, VT i VF to najczęstrze przyczyny NZK u dorosłych (80 - 90% przypadków NZK)

3. Trzepotanie komór serca (flagellatio venticulorum cordis) - rytmiczne skurcze włókien mięśnia sercowego, częstość rytmu serca wynosi 200 - 280 u/min. Brak możliwości identyfikacji QRS, jest krótkotrwałym stanem poprzedzającym migotanie komór.

4. Częstoskurcz komorowy bez tętna (tachycardia ventricularis) - zaburzenie rytmu składające się z poszerzonych i zniekształconych pobudzeń komorowych QRS>0,12s., często jest zwiastunem migotania komór

5. Torsade de Pointes „tańczące serce”- szybkie chaotyczne pobudzenie poszczególnych włókien mięśniowych lub fragmentów mięśnia komór, uniemożliwiające skutecznie hemodynamiczny skurcz komór, charakteryzuje się szerokimi zespołami QRS o zmiennym kierunku wychylenia.

6. Aktywność elktryczna bez tętna (PEA - pulses elektrical activity), rozkojarzenie elektromechaniczne (EMD - dissociatio mechano - elektrica cordis) - zachowana jest czynność elektryczna serca bez efektu hemodynamicznego. Może być przyczyną długotrwałego niedotlenienia mięśnia sercowego lub wynikać z odwracalnych przyczyn poza sercowych (4H, 4T)

Wskazania do resuscytacji

Podmiotem obowiązkowych zabiegów resuscytacyjnych jest umierający człowiek potencjalnie zdolny do życia u którego proces rozpoczął się od jednego z układów bezpośrednio decydującym o życiu.

Wskazania do przedłużenia akcji:

• zatrucie lekami wpływającymi depresyjnie na OUN

• hipotermia

• podejrzenie zatoru tętnicy płucnej

resuscytacja nawet do 1godz.!!!

Przerwanie resuscytacji:

• Powrót samoistnego krążenia lub oddychania

• Wykonanie dostępnych metod (pow. 60min.) i brak powrotu czynności układu krążenia

• Ustanie aktywności elektrycznej serca nie reagującej na leczenie ponad 20 min.

• Stwierdzenie nieskuteczności prowadzonego masażu i wentylacji zastępczej

Brak wskazań do resuscytacji:

1. Pewne oznaki śmierci:

• Plamy opadowe

• Bladość powłok

• Oziębienie ciała, stężenie pośmiertne

• Gnicie zwłok

1. Śmierć w wyniku nieuleczalnej choroby

2. Rozległość obrażeń, lub ich charakter uniemożliwia podjęcie akcji reanimacyjnej, lub wskazuje na jej bezcelowość

3. Podjęcie czynności reanimacyjnych zagraża życiu osoby ratującej

Powodzenie reanimacji:

• Stan zdrowia poszkodowanego i potencjalnej zdolności do życia

• Fizjologicznych uwarunkowań zabiegów reanimacyjnych

• Czasu

• Kompetencji ratującego

Wzywanie pomocy!!!!!

Natychmiastowe wezwanie pomocy (call first) - po stwierdzeniu, że nieprzytomny dorosły nie oddycha, następnie kontynuowanie BLS. 85% NZK toVF i VT

Szybkie wezwanie pomocy (call fast) - po przeprowadzeniu BLS przez 1min. u ofiar urazów, zatrucia, utonięcia, uduszenia, dzieci !!!!!, VF i VT występuje 10 - 15% NZK

ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA











1. Wczesne rozpoznanie sytuacji zagrożenia życia i wezwanie pomocy: powiadomienie służb ratowniczych 112 lub 999. Wczesna i skuteczna reakcja może zapobiec wystąpieniu zatrzymania krążenia!!

2. Wczesne podjęcie resuscytacji krążeniowo - oddechowej (ABC) przez świadków zdarzenia: natychmiastowa RKO powoduje większe szanse przeżycia osób, u których doszło do NZK w mechanizmie VF.

3. Wczesna defibrylacja: RKO połączona z defibrylacją w czasie 3 - 5min od zatrzymania krążenia może zwiększyć częstość przeżycia do 49 - 75%.

4. Wczesne podjęcie ALS i opieka poresuscytacyjna: sposób postępowania w okresie po przywróceniu krążenia ma wpływ na ostateczny wynik leczenia.

W większości przypadków od momentu wezwania pomocy upływa najmniej 8min. (w Polsce nawet do 20min!!!). Szanse przeżycia poszkodowanego są uzależnione od wdrożenia w tym czasie przez świadków zdarzenia trzech pierwszych ogniw łańcucha przeżycia.

Podstawowe zabiegi reanimacyjne BLS - Basic Life Support

Są to bezprzyrządowe czynności resuscytacyjne (za wyjątkiem środków ochrony osobistej) dotyczą:

• utrzymania drożności dróg oddechowych

• zastąpienie oddychania

• zastąpienie krążenia krwi

Zakres:

Wstępna ocena

A (airway) - uzyskanie i utrzymanie drożności dróg oddechowych

B (brithing) - kontrola oddechu i oddychanie powietrzem wydechowym ratownika

C (circulation) - kontrola tętna i masaż pośredni serca

D (defibrylation) - defibrylacja AED

Algorytm BLS
















Sekwencja ucisków do wentylacji u osoby dorosłej:


jeden ratownik:

30:2

dwóch ratowników:

15:2




1. Sprawdzenie czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni (zapewnienie bezpieczeństwa)

2. Sprawdzenie czy poszkodowany reaguje, poprzez delikatne potrząśnięcie za ramiona i głośne zapytanie „Czy wszystko w porządku”!!!

• jeśli reaguje pozostawienie w pozycji w jakiej się znajduje o ile nie zagraża mu niebezpieczeństwo,

lub ułożyć w pozycji bezpiecznej

• należy jak najwięcej dowiedzieć się o stanie chorego

i wezwać pomoc




- regularnie oceniać jego stan

3. Głośne zawołanie o pomoc!!!!!

(jeśli nie reaguje)




4. Odwrócenie poszkodowanego na plecy, udrożnienie dróg oddechowych poprzez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy:







5. Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem szukanie oznak krążenia i oddechu (10sek.):

• ruchy klatki piersiowej

• szmery oddechowe




6. Jeśli oddech prawidłowy:

• ułożenie w pozycji bezpiecznej

• wezwanie pomocy

• regularna ocena oddechu i tętna







7. Jeżeli oddech nie jest prawidłowy

• wezwanie pomocy

• jeśli ratownik jest sam zostawia poszkodowanego,

wzywa pomoc następnie rozpoczyna uciskanie

klatki piersiowej

• przystępuje do uciskania klatki piersiowej (gł. 4 - 5cm) 100u/min

• po wykonaniu 30 uciśnięć udrożnienie dróg oddechowych (odgięcie głowy, uniesienie żuchwy




• ucisnąć skrzydełka nosa lekko otworzyć usta poszkodowanego, wdmuchnąć powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1s, obserwując czy klatka piersiowa się unosi - jest to efektywny wdech

• obserwacja czy klatka opada podczas wydechu

• powtórzenie wdechu

• kontynuacja ucisku i wdechu w stosunku 30:2

• jeśli wykonany pierwszy wdech ratowniczy jest nieefektywny należy:

• ponownie sprawdzić jamę ustną i usunąć widoczne ciała obce

• sprawdzić czy poprawnie zostały wykonane odgięcie głowy i wysunięcie żuchwy

• resuscytację należy kontynuować do czasu, gdy:

• przybędą służby ratownicze

• poszkodowany zacznie prawidłowo

oddychać

• ratownik ulegnie wyczerpaniu

Wyznaczenie miejsca ucisku w masażu pośrednim serca - środkowa część mostka







Układanie w pozycji bezpiecznej - nie dłużej niż 30 min.










Powikłania masażu serca:

• złamania żeber

• uszkodzenie naczyń międzyżebrowych

• odma opłucnowa

• złamanie mostka

• uszkodzenie serca (oderwanie m. brodawkowatych, wybroczyny podnasierdziowe)

• uszkodzenie miąższu wątroby z krwawieniem do jamy otrzewnej

• pęknięcie śledziony

• przedziurawienie jelita grubego

Wykonywanie samego masażu serca jest lepsze niż bezczynne oczekiwanie na karetkę!!!!!!!

Ciało obce w drogach oddechowych - postępowanie u dorosłych




1. Jeżeli poszkodowany ma objawy częściowej niedrożności dróg oddechowych:

• zachęcanie do kaszlu (nic więcej)

2. Gdy poszkodowany ma objawy całkowitej niedrożności ale jest przytomny:

• 5 uderzeń w okolicę miedzyłopatkową zgodnie z zasadami (pochylić poszkodowanego do przodu ujmując jedną ręką za klatkę piersiową, drugą mocno uderzyć nadgarstkiem w okolice między łopatkową - nie zawsze jest konieczne 5 uderzeń (ciało obce może się wydostać)

• jeśli 5 uderzeń jest nieskuteczne należy wykonać manewr HEIMLICHA (uciskanie nadbrzusza 5 razy) nie stosuje się go u nieprzytomnych, kobiet w ciąży dzieci poniżej 1 roku życia.

3. Jeżeli poszkodowany straci przytomność:

• Bezpieczne ułożenie na ziemi

• Natychmiastowe wezwanie pomocy fachowej

• Rozpocząć resuscytację krążeniowo - oddechową (uciskanie klatki nawet jeśli tętno jest wyczuwalne)




Algorytm postępowania w zadławieniu u dorosłych




Zasady obsługi AED - Automated External Defibrylation (Defibrylator półautomatyczny)




Każdego roku kilkadziesiąt tysięcy Polaków umiera na skutek nagłego zgonu sercowego będącego przeważnie konsekwencją choroby wieńcowej. W ok.60% przypadków bezpośrednią przyczyną śmierci jest migotanie komór serca. Jedynym sposobem na przywrócenie prawidłowej akcji serca u osób, które doznały zatrzymania krążenia wskutek migotania komór jest natychmiastowa defibrylacja. Z każdą minutą prawdopodobieństwo powodzenia akcji ratunkowej maleje o ok. 10%, tak więc już po kilku minutach od zatrzymania krążenia, ofiara ma znikome szanse na przeżycie.

1.Ocenić stan poszkodowanego ABC

2. Rozpocząć BLS

3. Jeśli brak cech krążenia

• podłączyć elektrody (elektrodę)AED, włączyć aparat i stosować się do instrukcji głosowych lub na ekranie

• upewnić się, że nikt nie dotyka poszkodowanego

4. Wskazana defibrylacja

- upewnić się o bezpieczeństwie

• nacisnąć przycisk wyzwalający energię

• w czasie pierwszych trzech wyładowań nie kontrolować tętna

• podjąć BLS przez okres 1min.

• przerwać BLS włączyć analizę rytmu postępować według wskazówek AED

5. Nie ma wskazań do defibrylacji

• kontynuować BLS przez 3min.

• po 3min. przerwać BLS i kontynuować analizę rytmu, zbadać tętno

6. Kontynuować AED aż do chwili wdrożenia ALS, gdy są wskazania prowadzić BLS do przyjazdu pomocy specjalistycznej.

Algorytm BLS +D




Świadomość i zaburzenia świadomości

Czuwanie - to najwyższy stan funkcjonalny OUN, charakteryzujący się gotowością odbioru bodźców z otoczenia i reagowanie na nie. U człowieka stan czuwania określany jest jako stan świadomości, przytomności

Zamroczenie (dezorientacja) - chory stwarza wrażenie osoby poprawnie reagującej na bodźce docierające z otoczenia, podczas rozmowy stwierdza się dezorientacje co do miejsca i czasu, własnej osoby występuje głównie w okresie przedśpiączkowym, w chorobach metabolicznych, charakteryzuje się całkowitą obojętnością w stosunku do otoczenia, nie reaguje na słabe bodźce, wszystkie odruchy są zachowane.

Senność - charakteryzuje się apatią obojętnością, ospałością, brakiem zainteresowania, ruchy spowolniałe chaotyczne niecelowe

Stupor - chory leży z zamkniętymi oczami, na bodziec bólowy odpowiada pojedynczymi, często niezrozumiałymi, nieadekwatnymi wyrazami, wykonuje celowe ruchy obronne na bodźce bólowe(odsuwa kończynę).

Półśpiączka - chory leży z zamkniętymi oczami, nie reaguje na bodźce werbalne, reaguje niecelowanymi ruchami obronnymi na bodźce bólowe.

Śpiączka - pacjent nie reaguje na otoczenie, nie reaguje na głośne bodźce głosowe i bólowe, odruchy mogą być zachowane lub zniesione.

Przyczyny zaburzeń przytomności

• uszkodzenie OUN

• uszkodzenie OUN nieurazowe

• stany po zatrzymaniu krążenia i trwające dłużej niedotlenienie

• choroby uszkadzające neurony i komórki nerwowe (choroby nerodegeneracyjne)

• zaburzenia przemiany materii

• ostre zatrucia egzogenne

• śpiączka o złożonej etiologii

Do oceny stanu przytomności pacjenta posługujemy się skalą GCS - Glascow Coma Score

ŻYCIE

UMIERANIE

ŚMIERĆ

MARTWOTA

niskonapięciowe

wysokonapięciowe

NIE REAGUJE

ZAWOŁAJ O POMOC

BRAK PRAWIDŁOWEGO
ODDECHU

UDROŻNIJ DROGI ODDECHOWE

ZADZWOŃ POD NR 112 LUB 999

30 UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ

2 ODDECHY RATOWNICZE

30 UCIŚNIĘĆ KLATKI PIERSIOWEJ

Hipoksja

Hipowolemia

Hipotermia

Hiperkaliemia

Odma prężna

Tamponada serca

Zatrucia

Zatorowość

Wykrycie zagrożenia

Telefon ratunkowy

Pomoc przedszpitalna

Transport

Szpital

Kontrola tętna:

Dwoma palcami na zewnętrznej powierzchni szyi w połowie odległości między kątem żuchwy a obojczykiem w połowie odległości między chrząstką tarczowatą a mięśniem mostkowo - obojczykowo - sutkowym.

100 u/min

---