BUDOWA UKLADU ODDECHOWEGO CZLOWIEKA
Uklad odechowy tworza narzady biorace udzial w transporcie powietrza
(drogi oddechowe) i wymianie gazowej(pluca).
DROGI ODDECHOWE
Dzielimy je na gorne i dolne.Gorne obejmuja jame nosowa i gardlo a dolne-krtan ,
tchawice i oskrzela glowne.Jama nosowa jest podzielona pionowo ustawiona
przegroda nosa na polowy.Jej sciany boczne zbudowane sa z kosci szczeki i
malzowin nosowych-gornej , srodkowej i dolnej.Kontaktuje się ona z zatokami
przynosowymi bedacymi przestrzeniami wewnatrztrzastkowymi.Wyroznia się:
zatoki szczekowe, czolowe, sitowe oraz zatoke klinowa.Zdzrzaja się stany zapalne
tych zatok.Ze względu na funkcje jame nosowa dzieli się na okolice wechowa
lezaca w gornej czesci jamy nosowej, w ktorej wystepuja zakonczenia nerwow
wechowych ,oraz okolice oddechowa stanowiaca pozostala czesc jamy nosowej,
pzez która wydychane powietrze przechodzi do dalszych odcinkow drog oddech.
W jamie nosowej wdychane powietrze zostaje ogrzane i nasycone para wodna ,
a także oczyszczone z kurzu który osiada na wilgotnej blonie sluzowej.
zapobiega to oziebianiu ,wysuszaniu,i zanieczyszczaniu pluc.Droga oddechowa
z jamy nosowej kieruje się do jamy gardla gdzie krzyzuje się z przewodem pok.
a dalej prowadzi do krtani.
Szkielet krtani stanowia chrzastki nieparzyste:tarczowata,pierscieniowata,
naglosniowa oraz chrzastki parzyste :nalewkowate,rozkowate i klinowate.
Chrzastka naglosniowa jest pochylona ku tylowi i wykazuje duza sprezystosc
co pozwala zamykac wejscie do krtani uniemozliwiajac dostanie się pokarmu
z jamy gardla do tchawicy .Najwezsza czesc krtani stanowi glosnia , w ktorej
znajduja się faldy glosowe.Powietrze przechodzace przez glosnie powoduje
drgania faldow glosowych.Od ich napiecia zalezy wysokosc glosu .
Tchawica stanowi sprezysta, splaszczona od tylu rure o dlugosci ok. 12 cm
zbudowana z chrzastek tchawiczych o podkowiastym ksztalcie .Wnetrze
tchawicy jest nawilzane wydziwlina gruczolow.U dolu tchawica rozdziela
się pod katem prostym na dwa oskrzela glowne z których prawe jest krotsze
i grobsze od lewego.Oskrzela glowne maja budowe taka jak tchawica.
PLUCA
Wystepuja dwa oluca które znajduja się w klatce piersiowej.Kazde znich
jest podzielone szczelinami na platy:pluco lewe na dwa prawe na trzy.
Do poszczegolnych platow prowadza oskrzela platowe odchodzace od
oskrzeli glownych.Pojedynczy plat slada się z segmentow oskrzelowo-
plucnych do ktortch wioda oskrzela segmentowe.Oskrzela segmentowe
rozgaleziaja się w plucu na coraz mniejsze galazki.Najmniejsze z nich
nie maja chrzastek i nazywaja się oskrzelikami koncowymi. Każdy
z nich jest slepo zakonczony woreczkiem podzielonym na dwa oskrzeliki
oddechowe , których sciany tworza uwypuklenia zwane pecherzykami
plucnymi. Zespol pecherzykow znajdujacych się na koncu pojedynczego
oskrzelika koncowego tworzy grono.Cienkie sciany pecherzykow plucnych
zbudowane z nablonka jednowarstwowego plaskiego otoczone sa gesta siecia
naczyn wlosowatych krwionosnych.Umozliwia to sprawna wymiane gazowa
miedzy pecherzykiem a krwia.
FIZJOLOGIA UKLADU ODDECHOWEGO
MECHANIZM WENTYLACJI PLUC
Wentylacja pluc wiaze się z ruchami oddechowymi , które obejmuja wdech
I wydech.Wdech jest zawsze procesem czynnym i powoduje zwiekszenie
wymiarow klatki piersiowej .Nastepuje on w wyniku skurczu przepony
oraz miesni miedzyzebrowych zewnetrznych.Wydech spokojny stanowi
akt bierny polegajacy na roskurczu miesni wdechowych.Natomiast
podczas wydechu glebokiego skurczowi ulegaja miesnie wydechowe :
brzucha, miedzyzebrowe wew.grzbietu i inne.W szczelinowatej jamie
oplucowej znajdujaca się miedzy oplucna plucna a oplucna scienna
wypelnionej plynem surowiczym panuje cisnienie ujemne nizsze od
atmosferycznego.Wielkosc cisnienia ujemnegon ulega zmianie w zalez.
od fazy oddechu.W czasie wdechu kiedy rozszerza się oplucna i cis.
staje się bardziej ujemne nastepuje rozciagniecie pluc które podazaja za
przylegajaca do nich oplucna plucna.Obniza się cisnienie w pecherzykach pl.
I drogach oddechowych i powietrze naplywa do pluc w celu wyrownania
powstalej roznicy cisnien.Podczas wydechu gdy zmniejsza się pojemnosc klatki
piersiowej kurcza się wlokna sprezyste zawarte w plucach powodujac zmniejsz.
objetosci pluc.Cisnienie w pech.pl.wzrasdta powyzej wartosci cisnienia atmosfer.
I powietrze jest usuwane na zew.Tempo ruchow oddech.podczas spoczynku- 16
razy na min.
POJEMNOSC PLUC
W spokojnym wdechu i wydechu zostaje pobrane lub usuniete z pluc ok500cm3
powietrza, co okresla się mianem objetosci oddechowej.Z tego do pecherzykow
pluc. Dostaje się ok350cm3 pozostale 150cm3wypelnia tzw.przestrzen martwa
I nie bierze udzialu w wymianie gazowej.Dodatkowa ilosc powietrza która można
jeszcze pobrac po wykonaniu spokojnego wdechu nazywamy objetoscia zapasowa
wdechowa i wynosi ok2500cm3.Najwieksza obj.pow. która można usunac po
zakonczeniu spokojnego wdechu wynosi 1000cm3 -obj.zap.wydechowa.
Objetosc ktorej nie daje się usunac z pluc po wykonaniu najglebszego wyd,-
obj.zalegajaca1200cm3.Suma obj.zapasowej wdechowej i wydech. -pojemnosc
zyciowa pluc-4000cm3.
REGULACJA WENTYLACJI PLUC
Czestotliwosc oraz glebokosc oddechow reguluje osrodek oddechowy bedacy
w rdzeniu przedluzonym.Sklada się on z osrodka wdechu i wydechu.
Osrodek wdechu dziala automatycznie wysylajac serie impulsow nerwowych do
miesni wdechowych,pobudzajac je do skurczow .Rownoczesnie wysylana jest
Informacja nerwowa do osrodka pneumotaksycznego w moscie mozgu który hamuje
zwrotnie osrodek wdechu na 1-2 sek,po tej pauzie znowu wysyla impulsy.
Osrodek wydechu podczas wydechu glebokiego wysyla pobudzenie do miesni wydech.
Automatyzm osrodka oddechowego polega na rytmicznym powstawaniu w nim serii
impulsow nerw.kierowanych neuronami ruchowymi do miesni oddechowych. Nawet
po przerwaniu powiazania z mozgiem i rdzeniem kregowym.samoistne dzialanie osrodka
oddech.zalezy od zmian stezenia HCO3,tlenu i jonow wodorowych-zakwaszanie we
krwi tetniczej które sa odbierane przez chemoreceptory tetnic szyjnych i chemoreceptory
aortalne a nastepnie przekazywane droga nerwowa do tego osrodka.Niewielki wzrost
stezenia co2 i jonow wodorowych lub zmniejszenie stezenia tlenu we krwi tetniczej
pobudza osrodek wdechowy.Reaguje on także na impulsy nerw.pochodzace z kory
mozgowej i osrodka termoregulacji w podwzgorzu.
REGULACJA WENTYLACJI PLUC
Czestotliwosc oraz glebokosc oddechow reguluje osrodek oddechowy bedacy
w rdzeniu przedluzonym.Sklada się on z osrodka wdechu i wydechu.
Osrodek wdechu dziala automatycznie wysylajac serie impulsow nerwowych do
miesni wdechowych,pobudzajac je do skurczow .Rownoczesnie wysylana jest
Informacja nerwowa do osrodka pneumotaksycznego w moscie mozgu który hamuje
zwrotnie osrodek wdechu na 1-2 sek,po tej pauzie znowu wysyla impulsy.
Osrodek wydechu podczas wydechu glebokiego wysyla pobudzenie do miesni wydech.
Automatyzm osrodka oddechowego polega na rytmicznym powstawaniu w nim serii
impulsow nerw.kierowanych neuronami ruchowymi do miesni oddechowych. Nawet
po przerwaniu powiazania z mozgiem i rdzeniem kregowym.samoistne dzialanie osrodka
oddech.zalezy od zmian stezenia HCO3,tlenu i jonow wodorowych-zakwaszanie we
krwi tetniczej które sa odbierane przez chemoreceptory tetnic szyjnych i chemoreceptory
aortalne a nastepnie przekazywane droga nerwowa do tego osrodka.Niewielki wzrost
stezenia co2 i jonow wodorowych lub zmniejszenie stezenia tlenu we krwi tetniczej
pobudza osrodek wdechowy.Reaguje on także na impulsy nerw.pochodzace z kory
mozgowej i osrodka termoregulacji w podwzgorzu.
POJEMNOSC PLUC
W spokojnym wdechu i wydechu zostaje pobrane lub usuniete z pluc ok500cm3
powietrza, co okresla się mianem objetosci oddechowej.Z tego do pecherzykow
pluc. Dostaje się ok350cm3 pozostale 150cm3wypelnia tzw.przestrzen martwa
I nie bierze udzialu w wymianie gazowej.Dodatkowa ilosc powietrza która można
jeszcze pobrac po wykonaniu spokojnego wdechu nazywamy objetoscia zapasowa
wdechowa i wynosi ok2500cm3.Najwieksza obj.pow. która można usunac po
zakonczeniu spokojnego wdechu wynosi 1000cm3 -obj.zap.wydechowa.
Objetosc ktorej nie daje się usunac z pluc po wykonaniu najglebszego wyd,-
obj.zalegajaca1200cm3.Suma obj.zapasowej wdechowej i wydech. -pojemnosc
zyciowa pluc-4000cm3.
UKLAD KRWIONOSNY
Sklada się z serca i naczyn krwionosnych:tetnic ,zyl i naczyn wloso-
watych.Uklad ten jest zamkniety co oznacza ze krew krazy wylacznie w
naczyniach krwionosnych i ni wylewa się do jamy ciala.W ukl.krw.
wyroznia się krwioobieg duzy który obejmuje przeplyw krwi z
komory lewej poprzez naczynia do przedsionka prawego i krwioobieg
maly czyli plucny z komory prawej poprzez naczynia do przedsionka
lewego.W duzym krwioobiegu tetnicami plynie krew tetnicza inaczej
natlenowana a zylami krew zylna odtlenowana.W malym zas jest odwrotnie
krazenie pozaplodowe przedstawia się nastepujaco.Skurcz komory lewej
wyrzuca krew do tetnicy glownej,zwanejaorta która dzieli się na coraz drobniejsze
naczynia tetnicze przechodzace w siec naczyn wlosowatych.Po zaopatrzeniu
tkanek w tlen i substancje odzywcze oraz odebraniu co2 i koncowych produktow
metabolizmu zwiazkow azotowych krew wraca do serca zylami które zbieraja się w
zyle glowna dolna a te wpadaja do przedsionka prawego skad trafia ona do komory
prawej .W wyniku skurczu komory prawej krew zylnia jest wyrzucana do pnia plucnego
I dalej do tetnic plucnych biegnacych do pluc.W plucach krew oddaje co2 pobiera tlen
I wraca zylami plucnymi do przedsionka lewego,skad dostaje się do komory lewej.
SERCE
Jest to narzad miesniowy o czterech czesciach zwanych:przedsionkiem prawym
,przedsionkiem lewym,komora prawa kom lewa.Krew zawsze wyplywa z naczyn do
komor zwanych tetnicami i dzieje się to na zasadzie aktywnego tloczenia,a wpada
do przedsiokow z naczyn zwanych zylami.Serce znajduje się w srodpiersiu i jest
zawieszone na wielkich naczyniach krwionosnych .Jego podstawa jest zwrocona ku
gorze i ku stronie prawej a koniuszek który jest utworzony przez lewa komore ku
dolowi ku przodowi i ku stronie lewej.Przedsionki oddziela przegroda miedzyprzed-
sionkowa a komory przegroda miedzykomorowa.Wewnetrzny podzial serca uwidacznia
się na zew,powierzchni bruzdami okrezna i podluzna , w bruzdach biegna naczynia wiencowe
doprowadzajace substancje odzywcze i krew do serca.W komorze prawej jest stozek
tetniczy przechodzacy w pien plucny a wjego ujsciu jest zastawka polksiezycowata
ujscie lewokomorowe zamykane jest zastawka dwudzielna.Kom.lewa jest dluzsza i ma
grubsze sciany.Obecny jest stozek tetniczy lewy przechodzi w aorte zamykana zastawka
polksiezycowata aorty.Sciana serca sklada się z wsierdzia, srodsierdziai nasierdzia.
NACZYNIA KRWIONOSNE
Sciany tetnic i zyl sa zbudowane z trzech warstw:zewnetrznej, srodkowej i wew.
Do tetnic wyrzucana jest krew z srca pod duzym cisnieniem podlegajacym cyklicznym
.zmianom dlatego sciany tetnic sa grube i elastyczne.W zylach plynie krew pod
niewielkim cisnieniem i sciany sa wiotkie i cienkie.W swietle zyl znajduja się zastawki
zapobiegajace cofaniu wolno plynacej krwi.Tetnice biegna gleboko pod powlokami ciala
azyly plytko.Wlosniczki sa zbudowane ze srodblonka na blonie podstawowej.
W sieci wlosniczek wystepuja naczynia wlosowate tetnicze i zylne.Naczynia rozdziela-
jace się na szereg drobnych naczyn np. w nerce nazywamy siecia dziwna potem lacza się
znowu w tetnice .W krazeniu wrotnym krew z naczyn wlosow. Jednego narzadu zbierana
jest w wieksze naczynie a nastepnie przeplywa przez naczynia innego narzadu
FIZJOLOGIA UKLADU KRWIONOSNEGO
Funkcja serca jest tloczenie krwi z naczyn zylnych w których panuje niskie cisnienie
,do naczyn tetniczych i spowodowanie w nich wysokiego cisnienia.Do realizacji tej
czynnosci konieczne sa stale rytmiczne skurcze serca.Bodzce odpowiedzialne za te
skurcze powstaja w samym sercu ukladzie przedsionkowo-komorowum dzialajacym
na podobnej zasadzie jak uklad nerwowy ale tworzace go wlokna maja cechy tkanki
miesniowej i wystepuja w wezle zatokowo-przedsionkowym,przedsionk.-komor.
peczku przedsionkowo-kom wraz z jego odgalezieniami.Wezel zatokowo-przedsionkowy
jest glownym rozrusznikiem serca wywolujacym u doroslego skurcze60-80 razy na min.
CYKLICZNOSC PRACY SERCA
Cykl pracy serca rozpoczyna się od skurczu przedsionkow powodujacego wycisniecie
z nich krwi do komor przez otwarte zastawki przedsionkowo komorowe.Pod koniec tego skurczu
na skutek powstania przewagi cisnienia w komorach nad cisnieniem w przedsionkach zastawki
przedsionkowo kom.zamykaja się uniemozliwiajac powrot krwi do przedsionkow.
po wykonaniu skurczu przedsionki rozkurczaja się co pozwala na ich ponowne napelnienie krwia.
rozkurcz komor zaczyna się od zwiotczenia ich miesniowki co wywoluje spadek cisnienia w
komorach a gdy obnizy się ono powyzej cisnienia w tetnicach zamykaja się zastawki pol-
ksiezycowate uniemozliwiajac poerot krwi z tetnic do komor.nastepuje pauza krotki okres przerwy
REGULACJA PRACY SERCA
Sa dwa osrodki regulujace prace serca:osrodek przyspieszajacy- wystepuje w czesci piersiowej
rdzenia kregowego,oraz osrodek zwalniajacy prace serca i jest w rdzeniu przedluzonym.
Na prace serca maja wplyw także niektóre jony i hormony.
CISNIENIE KRWI W NACZYNIACH
Cisnienie krwi w tetnicach zalezy od fazy pracy serca.Wyrozniamy cisnienie tetnicze
skurczowe i rozkurczowe.Mierzy się je za pomoca sfingomanometru.Prawidlowa wartosc
cis skurcz.14,8kPa a rozkurczowego8,9kPaCisnienie krwi w miare jej przeplywu przez
tetnice zmniejsza się bardzo powoli i dopiero w tetniczkach obniza się do 3,5kPa
Cisnienie krwi w naczyniach zylnych zalezy od miejsca pomiaru i pozycji ciala.
TETNO
Na skutek skurczu lewej komory serca krew jest wyrzucana do duzego krwioobiegu
powodujac wzrost cisnienia i powstanie fali cisnieniowej ktorej towarzyszy rozszerzenie
tetnic a nastepnie ich skurcz co daje efekt tetna czyli pulsu. Najlatwiej się je wyczuwa
w tetnicy skroniowej,szyjnej wspolnej , promieniowej.
REGULACJA KRAZENIA KRWI W NACZYNIACH
Regulacja krazenia krwi w naczyniach polega na zmianach ich srednicy.Serce wspoldzialajac
z naczyniami wspolnie wplywaja na zmiany cisnienia i przeplywu krwi.Srednica drobnych
tetniczek jest regulowana na drodze nerwowej przez osrodek naczyniowo ruchowy,
znajduje się on w rdzeniu przedluzonym i sklada się z czesci presyjnej i depresyjnej.
KREW
Jest specyficznym rodzajem tkanki lacznej jest to plyn ustrojowy skladajacy się z krwinek i
plynnego srodowiska miedzykomorkowego-osocza.W sklad krwi czlowieka wchodzi
55%osocza i 45%krwinek-erytrocyty,-leukocyty,-trombocyty
OSOCZEsubstancja miedzykom.krwi zawierajaca 90%wody 10% zwiazkow orgi nieorg
bialek tluszczow hormonow witamin enzymow soli min.ROLA- uczestniczy w procesach
odpornosciowych org.-udzial w procesie krzepniecia krwi-utrzymanie stalego ph i temp.
ustroju-utrzymanie stalego cis osmotycznego-rozprowadzanie po org witamin,horm.
subst .odzyw.-odprowadzanie szkodliwych produktow przemiany mat.mocznika
amoniaku kwasu moczowego-uczestniczenie w transporcie co2