Prognoza uproszczona z zastosowaniem EDM

Do wykonania prognozy obszaru skażeń potrzebujemy:

Dane dotyczące zdarzenia:

• meldunek NBC 3NUC,

• meldunek NBC EDM,

Materiały pomocnicze:

• nomogram A.10,

• nomogram A.3,

• schemat podziału na grupy ładunków,

Narzędzia do kreślenia:

• kątomierz,

• linijka,

• cyrkiel,

• ekierka ,

• ołówek,

• kolorowe cienkopisy (czarny, niebieski, czerwony, żółty)

Podkład ( na którym rysujemy):

• Mapa oryginalna (zazwyczaj nakryta folią lub kalką techniczną),

• Kopia mapy (zazwyczaj czarno-biała, formatu do A1- A0),

• Kalka techniczna (lub sztywna folia) formatu A3 lub A4,

W ośrodkach o zaawansowanym wyposażeniu informatycznym wszystkie operacje wykonywane są w komputerze i obrazowane w postaci map ( projekcja z rzutnika multimedialnego lub wydrukowanie na papierze o maksymalnie możliwym formacie.

Prognozowanie możemy wykonywać bezpośrednio na mapie lub najpierw w postaci szablonu. Jeżeli wykonujemy szablon to na kalce lub sztywnej folii. W ten sposób otrzymamy rysunek przedstawiający kształt obszaru zagrożenia. Następnie należy przenieść go na mapę lokalizując w miejscu zdarzenia i orientując zgodnie z kierunkiem geograficznym.

Czy warto posługiwać się szablonami?

• Stosowanie szablonu umożliwia jednoczesne opracowywanie większej ilości zdarzeń,

• To samo zdarzenie opracowywane równolegle przez dwa lub więcej zespołów (lub osób) pozwala następnie porównać wyniki i uniknąć ewentualnych dużych błędów.

• Nanoszone na mapę kolejne szablony pozwalają sprawnie wyznaczać strefy zachodzące na siebie i je odpowiednio interpretować.

W ramach ćwiczeń i treningów stosowanie szablonów jest korzystne. Pozwala to na pracę jednoosobową i obniża koszty prognoz ćwiczebnych wykonywanych wielokrotnie. Wykonane szablony nakłada się na oryginalne (kolorowe mapy ze współrzędnymi UTM), których ilość w większości ośrodków jest zazwyczaj ograniczona do jednego egzemplarza. Szablony po wykonaniu ćwiczeń, ze względu na zastosowany format podkładu A3 lub A4 łatwo dają się składać i kompletować w standartowych segregatorach. Prawidłowy opis szablonów pozwala na odtworzenie sytuacji na mapie w dowolnym czasie.

Decyzja o stosowaniu szablonów zależy od prowadzącego ćwiczenie lub trening i wynika z wewnętrznej organizacji pracy zespołu analitycznego.

Algorytm procedury uproszczonej (opis kroków)

1. Przystępujemy do opracowania prognozy opadu promieniotwórczego po wybuchu jądrowym wg procedury uproszczonej.

2. Dysponujemy meldunkiem NBC 2 NUC oraz meldunkiem EDM oraz nomogramem A.3 i A.10 i zestawieniem grup ładunków dla linii ALFAM - GOLFM.

3. Sprawdzamy w meldunku NBC 2 NUC w linii HOTEL czy jest to wybuch typu naziemnego. (Jeżeli jest zapis SURF to przystępujemy do prognozowania).

4. W meldunku EDM sprawdzamy czas ważności dla prognozy. Do prognozowania bierzemy tylko dane odpowiadające dla czasu rzeczywistego i uwzględniamy ewentualny następny okres jeżeli czas przemieszczania się skażenia go obejmie.

5. Określamy wartość promienia obłoku.

• wielkość ładunku odczytujemy z meldunku NBC 2 NUC z linii NOVEMBER.

• wartość promienia obłoku (w KM) odczytujemy z nomogramu A.3 na przecięciu linii łączącej skrajne słupki podające moc wybuchu w KT/MT.

6. Z meldunku EDM odczytujemy dane pogodowe dla właściwej linii i dla danego ładunku, (kierunek wiatru, wartość wiatru i szerokość kąta rozprzestrzeniającego się skażenia.

7. Uwzględniamy wartości dla wiatru powyżej 8km/h. (pole 3 odpowiedniej linii ALFAM -GOLFM)

8. Dla wiatru poniżej 8km/h zasięg strefy pierwszej jest podawany w polu 1 linii ALFAM -GOLFM. (wartość tego pola dla wiatru powyżej 8km/h nie jest podawana i w tym miejscu zazwyczaj znajduje się zapis /-/).

9. Jeżeli nie mamy wartości promienia strefy pierwszej podanej w polu 1 przy sile wiatru poniżej 8 km/h to odczytu dokonujemy z nomogramu A.10 przyjmując do odczytu najniższą wartość, czyli 8km/h i wartość mocy ładunku.

10. Dla wartości wiatru skutecznego powyżej 8km/h zasięg strefy I odczytujemy z nomogramu A.10.

11. Zasięg strefy II w każdym przypadku jest podwojoną wartością strefy I.

12. Dla wiatru skutecznego poniżej 8km/h powstaje obraz prognozy w postaci kołowej składającej się z 3 koncentrycznych kół. (pierwsze koło - promień obłoku, drugie koło - promień równy strefie I, trzecie koło - promień równy strefie II, czyli podwojonej strefie I).

13. Dla wiatru skutecznego powyżej 8km/h powstaje obraz prognozy o kształcie dzwonu.

14. Kąt rozejścia się linii określających granice strefy skażeń standardowo przyjmuje się jako 40°, po 20° z obu stron linii wyznaczającej kierunek wiatru skutecznego. Wielkość kąta rozwarcia nie może być mniejsza niż 40°. W ostatnim polu linii ALFAM - GOLFM jest podawana jedna cyfra, która określa wartość kąta rozwarcia.

Prognoza uproszczona z zastosowaniem EDM (obrazowanie na mapie)

Prognozę przedstawioną na mapie / szablonie należy uzupełnić wpisując:

• moc wybuchu (szacunkową lub rzeczywistą),

• informację o meldunku NBC EDM.

• datę i godzinę uderzenia,

• opis miejsca uderzenia,

• skalę mapy w jakiej została wykonana,

Rodzaj danych	Wartość danych	Uwagi
Moc wybuchu	35 KT	szacunkowa / rzeczywista
Czas meldunku NBC EDM	070600ZOKT2004
Data i czas wybuchu	071150ZOKT2004
Miejsce wybuchu	34UCC456123	GZ
Prędkość wiatru skutecznego	20 km/h
Skala mapy	1:250 000

Rysunek obrazujący zasięg stref skażenia wykonujemy bezpośrednio na mapie lub w postaci szablonu nakładanego następnie na mapę. Na szablonie lub bezpośrednio na mapie wpisujemy tylko dane zapisane na niebiesko. Ostatnia informacja o skali mapy nie jest konieczna. Skalę mapy zawsze zapisujemy na szablonie nakładanym następnie na mapę. W ten sposób unikniemy nałożenia szablonu na mapę o innej skali.

Moc wybuchu	35 KT
Czas meldunku NBC EDM	070600ZOKT2004
Data i czas wybuchu	071150ZOKT2004
Miejsce wybuchu	34UCC456123
Prędkość wiatru skutecznego	20 km/h
Skala mapy	1:250 000

Zestawienie grup mocy ładunków

(EDM prognoza uproszczona)

ALFA	do 2 kt
BRAVO	> 2 kt do 5 kt
CHARLIE	> 5 kt do 30 kt
DELTA	> 30 kt do 100 kt
ECHO	> 100 kt do 300 kt
FOXTROT	> 300 kt do 1000 kt (1 Mt)
GOLF	>1000 kt do 3000 kt (3Mt)

Algorytm wyliczania obszaru skażenia do meldunku NBC 3 NUC

(procedura uproszczona)

Przystępujemy do obliczania zasięgu skażeń spowodowanych naziemnym wybuchem jądrowym (dla wiatru skutecznego powyżej 8km/h) niezbędnych do wypełnienia meldunku NBC 3 NUC.

1. Dysponujemy meldunkiem NBC 2 NUC oraz NBC EDM. Posiadamy narzędzia pomocnicze w postaci:

• nomogramu A.3,

• nomogramu A.10,

• zestawienia grup mocy ładunków ,

2. W meldunku NBC 3 NUC dane, które trzeba wyliczyć zostaną użyte do wypełnienia treścią pól w linii PAPAB.

3. Wartość ładunku ( szacunkową lub dokładną) odczytujemy z linii NOVEMBER w meldunku NBC 2 NUC. W tej linii wartość ładunku jest podawana w kilotonach.

4. Posługujemy się zestawieniem grup mocy ładunków i z meldunku EDM odczytujemy wartość wiatru skutecznego dla danej grupy ładunku. Jest to wartość którą wpisujemy w pole 1 linii PAPAB.

5. Z nomogramu A.10 posługując się wartością wiatru skutecznego i wielkością mocy wybuchu odczytujemy zasięg strefy I. Otrzymany zasięg zapisujemy w
   polu 2 linii PAPAB.

6. Z nomogramu A.3 dysponując tylko wartością ładunku możemy odczytać:

• wysokość wierzchołka obłoku (CT),

• wysokość podstawy obłoku (CB),

• 2/3 wysokości pnia (2/3S),

• promień obłoku (CR),

• czas wypadania (TOF).

Uwaga: Otrzymane dane warto zapisać razem z innymi danymi uderzenia jądrowego. Jednocześnie dla lepszego zrozumienia skutków takiego wybuchu można narysować schemat "grzyba nuklearnego".

7. Z odczytanych danych do prognozowania metodą uproszczoną wykorzystujemy tylko wartość CR - promień obłoku. Otrzymana wartość zostanie zapisana w polu 3 linii PAPAB tworzonego meldunku NBC 3 NUC.

8. Z meldunku EDM z linii opisującej dane meteorologiczne (ALFAM - GOLFM) dla danego ładunku bierzemy kierunek wiatru (pole 2).

9. Linie kierunkowe obliczamy przez dodanie lub odjęcie 20° od znanego kierunku wiatru skutecznego.

10. Wartość linii lewej wraz z jednostką miary wpisujemy w pole 4 linii PAPAB. Lewa linia leży po lewej stronie od kierunku wiatru skutecznego patrząc w kierunku dokąd wieje wiatr.

11. Wartość linii prawej wraz z jednostką miary wpisujemy w pole 5 linii PAPAB. Lewa linia leży po prawej stronie od kierunku wiatru skutecznego patrząc w kierunku dokąd wieje wiatr.

12. W przypadkach kiedy w linii odpowiadającej ładunkowi (ALFAM - GOLFM) z meldunku EDM w polu 4 (wskaźnik wielkości kątowej) występuje wartość inna niż 4 należy dokonać korekty rozszerzając odpowiednio rozwarcie linii kierunkowych o podaną wartość. Dla podstawowej wartości wskaźnika wielkości kątowej 4 rozwartość kąta wynosi 40° i wtedy linie kierunkowe obliczamy przez dodanie lub odjęcie 20°. Dla wskaźnika wielkości kątowej, np.6 rozwartość kąta wynosi 60° i wtedy linie kierunkowe obliczamy przez dodanie lub odjęcie 30°.

Wyznaczanie rysunku na szablonie

1. Wyznaczamy punkt GZ na szablonie (tak by przewidywany obszar rysunku zmieścił się na powierzchni wybranego arkusza A3 lub A4).

2. arkusza W tym celu należy wykreślić półprostą od środka okręgu na szablonie (GZ) przez punkt oznaczający kierunek wiatru na kątomierzu szablonu i oznaczyć ją GN.

3. Na podstawie nomogramu A.10 określa się zasięg strefy I. Zasięg strefy II jest dwa razy większy od zasięgu strefy I.

4. Narysować łuki pomiędzy dwoma liniami kierunkowymi, traktując punkt GZ jako środek, a długości strefy I i strefy II jako promienie.

5. Wykreślić odcinki styczne do półokręgu odpowiadającego określonej grupie mocy ładunku, aż do punktów przecięcia łuku strefy I z liniami kierunkowymi.

6. Uwzględniając prędkość wiatru skutecznego dla danej grupy mocy ładunku, zaznacza się liniami przerywanymi szacunkową prędkość przemieszczania się obłoku promieniotwórczego.

7. Na podstawie meldunku NBC EDM określa się kierunek wiatru zawietrznego dla danej grupy mocy wybuchów.

Punkt GZ szablonu należy ustawić na GZ na mapie i zgrać linię północy (Płn) szablonu z kierunkiem północy na mapie. Łuki, linie boczne dla strefy I i kierunkowe dla strefy II oraz półokrąg właściwe dla grupy mocy ładunku wyznaczają prognozowane strefy zagrożenia.

1. Określenie przedziału mocy wybuchu:

Moc wybuchu 35 kt znajduje się w przedziale pomiędzy 30 kt i 100 kt, dlatego z NBC EDM należy wybrać grupę DELTA.

2. Wyznaczenie linii północy:

Kierunek wiatru dla zakresu DELTA w meldunku NBC EDM wynosi 122 stopnie, należy narysować linię Płn. od środka półokręgu pod kątem 122 stopnie względem osi wiatru na szablonie (patrz rysunek 3.5-III).

3. Określanie długości strefy I:

Na podstawie prędkości wiatru skutecznego 29 km/h i mocy wybuchu 35 kt, określa się zasięg strefy I z nomogramu przedstawionego w załączniku A. rysunek A.10, który wynosi - 33 km. Zasięg strefy II wynosi 2x33 km=66 km. Następnie należy połączyć półokrąg D (DELTA), o promieniu obłoku powstałego w wyniku wybuchu jądrowego o mocy 100 kt, z punktami przecięcia łuku strefy I z liniami kierunkowymi.

4. Wyznaczenie szacunkowej prędkości przemieszczania się obłoku promieniotwórczego:

Dla prędkości wiatru 29 km/h, wykreśla się linią przerywaną łuki o promieniu 29 km i 58 km oznaczające odległość pojawienia się obłoku promieniotwórczego po 1 i po 2 h od wybuchu, oznaczając je odpowiednio jako H+1 i H+2. (patrz rysunek 3.5-III).

5. Uzupełnienie wrysowanej prognozy skażeń:

Szablon uzupełnia się, nanosząc skalę, szacunkową moc wybuchu w kilotonach, datę i godzinę uderzenia, miejsce uderzenia oraz dane z meldunku NBC EDM stosowane

w prognozie.

6. Wykorzystanie szablonu.

Szablon należy umieścić na mapie zgrywając punkty GZ na mapie i szablonie oraz kierunek GN.

1. Prędkość wiatru skutecznego mniejsza niż 8 km/h (lub 4,32 węzła)

W przypadku gdy prędkość wiatru skutecznego jest mniejsza niż 8 km/h dla danej grupy mocy ładunku, linia występująca w meldunku NBC EDM zawiera tylko trzy cyfry podające długość strefy I. Nie podaje się kierunku wiatru skutecznego, ponieważ strefa pierwsza jest okręgiem wokół GZ o promieniu równym długości tej strefy, a strefa II będzie okręgiem wokół GZ, którego promień jest dwukrotnie większy od promienia strefy I. Na poniższym przykładzie meldunek NBC EDM dla grupy mocy ładunku ALFA i BRAVO zawiera jedynie długość strefy I wyrażoną w kilometrach.

2. Zwiększenie szerokości kątowej strefy skażeń promieniotwórczych

Metoda uproszczona zwykle nie przewiduje szerokości kątowych stref zagrożenia większych niż 40 stopni. W przypadkach, gdy zgodnie z metodą szczegółową wymagany jest kąt większy niż 40 stopni, to w meldunku EDM należy podać tę powiększoną szerokość kątową strefy zagrożenia. W meldunkach EDM tworzonych komputerowo, zwiększenie kąta będzie przedstawione jako siódma cyfra w każdej grupie mocy ładunków(przykład 3.5-II).

Siódma cyfra Szerokość kątowa

6 = 60⁰

7 = 70⁰

8 = 80⁰

9 = 90⁰

0 = 100⁰

1 = 110⁰

2 = 120⁰

3 = ponad 120⁰

Nakładanie się stref na mapie.

1. Strefa I nakłada się ze strefą I innego uderzenia - oznaczenie jako strefa I.

2. Strefa I nakłada się ze strefą II innego uderzenia - oznaczenie jako strefa I.

3. Strefa II nakłada się ze strefą II innego uderzenia - oznaczenie jako strefa II.

4. Strefa II nakłada się ze strefą I innego uderzenia - oznaczenie jako strefa I.

---