POSTAWY KOŃCZYN

UKŁAD USTALENIOWY

Przy utrzymywaniu postawy stojącej koń nie męczy się dzięki występującemu u niego układowi ustaleniowemu. Układ ten tworzy zespół ścięgien, więzadeł i powięzi zastępujących prace mm. Są to następujące grupy mm.: mm. zginacze głębokie palców, boczny przyśrodkowy i piszczelowy doogonowy. Układ ustaleniowy pełni funkcję antygrawitacyjną, gdyż bez udziału pracy mięśni zapobiega zmianie kątów stawowych. Koń w postawie stojącej opiera się zwykle na trzech kończynach: dwu przednich i jednej z tylnych na zmianę.

Ocenę prawidłowości postaw kończyn konia przeprowadza się patrząc z przodu, boku i tyłu: kończyn przednich z przodu i z boku, a kończyn tylnych z tyłu i boku.

1. Postawa prawidłowa

1. Kończyny przednie

• Kończyny przednie oceniane z przodu - oś kończyny przedniej oglądanej z przodu stanowi linia pionowa przechodząca przez środek widocznego z przodu stawu barkowego. Pion powinien przebiegać przez środek kolejnych stawów: łokciowego, nadgarstkowego, pęcinowego i koronowego oraz przez środek kopyta. Odległość pomiędzy kopytami u konia szlachetnego powinna wynosić szerokość kopyta, a u zimnokrwistego 1,5 szerokości kopyta.

• Kończyny przednie oceniane z boku - linia pionowa przecina środek stawu łokciowego przechodząc przez środek stawów nadgarstkowego i pęcinowego, a przy zetknięciu się z podłożem dotyka piętek. Łopatka jest pod kątem ponad 45° do podłoża u szlachetnych i 60° u zimnokrwistych. Kość ramienna 45° do podloża, z łopatka kąt prosty. Pęcina z kopytem ok. 50 ° - jest to oś pęcinowo-kopytowa. Wszystkie części kończyn które nie są pionowe stanowią elementy resorujące wstrząsy związane z ruchem.

b) Kończyny tylne

• Kończyny tylne oceniane z tyłu - linia pionowa przechodząca przez guz kulszowy powinna przecinać pośrodku kolejne stawy: kolanowy, skokowy, pęcinowy, koronowy i środek kopyta. Kopyta rozstawione są tak jak w przedniej.

• Kończyny tylne oceniane z boku - linia pionowa styczna do guza kulszowego konia przechodzi przez guz piętowy, tylną krawędź nadpęcia, stawu pęcinowego i przecina podłoże dość daleko od kopyta. Kąt stawu kolanowego wynosi 90°. Oś pęcinowo-kopytowa powinna być ustawiona pod kątem ok. 55° do podłoża.

2. Postawa nieprawidłowa

1. Kończyny przednie

Z przodu

• Postawa wąska - kończyny są proste i pionowe lecz ustawione zbyt blisko siebie co związane jest z wąską klatką piersiową, odległość między kopytami mniejsza niż szerokość kopyta.

• Postawa zbieżna - kończyny od stawu łokciowego skierowane są do wewnątrz. Kopyta prawie się stykają

• Postawa rozbieżna - odwrotność postawy zbieżnej. Od stawu łokciowego rozchodzą się na zewnątrz od pionu

• Postawa beczkowata - stawy nagarstkowe są wysunięte na zewnątrz od pionu, często ze skierowaniem do środka osi pęcinowo kopytowej

• Postawa iksowata - odwrotność postawy beczkowatej. Stawy nadgarstkowe zbliżone są do siebie, od wewnątrz od pionu. Postawa ta często łaczy się z francuską.

• Postawa szpotawa (zwarta) - pęciny i kopyta skierowane są do siebie.

• Postawa francuska (rozwarta) - przeciwieństwo postawy szpotawej. Pęciny i kopyta rozchodzą się na zewnątrz os pionu.

• Postawa dolnozwarta - kopyta skierowane są do siebie. Kończyna do stawu koronowego jest prosta

• Postawa dolnorozwarta - kopyta rozchodzą się na zewnątrz od pionu. Załamanie osi kończyny występuje w stawie koronowym.

Z boku:

• Postawa przedsiebna - kończyny od stawu łokciowego skierowane są do przodu, przed pion

• Postawa podsiebna - kończyna od stanu łokciowego skierowana jest od tyłu

• Postawa kozia (koziniec) - staw nadgarstkowy wysunięty jest do przodu

• Postawa barania - odwrotność postawy koziej. Staw nadgarstkowy cofniety jest do tylu

• Pęcina stroma - pęciny ustawione są w stosunku do podłoża pod większym kątem niż prawidłowy dla osi pęcinowo-kopytowej

• Pęcina miękka - pęcina ustawiona jest w stosunku do podłoża pod mniejszym kątem niż prawidłowy

• Pęcina niedźwiedzia - oś pęcinowo-kopytowa załamuje się w stawie koronowym tak, że pęcina przyjmuje pozycję poziomą, a w skrajnym przypadku staw pęcinowy w momencie obciążenia dotyka do podłoża. Oś kopyta jest zbliżona do pionu

1. Kończyny tylne

Z tyłu

• Postawa wąska - kończyny są proste i pionowe lecz ustawione zbyt blisko siebie. Odległość między kopytami mniejsza niż szerokość kopyta.

• Postawa zbieżna - kończyny od stawów kolanowych skierowane są do wewnątrz. Kopyta prawie się stykają, są zbyt blisko ustawione.

• Postawa rozbieżna - odwrotność postawy zbieżnej. Od stawu kolanowego rozchodzą się na zewnątrz.

• Postawa beczkowata - stawy skokowe są wysunięte na zewnątrz od pionu.

• Postawa krowia- Stawy skokowe zbliżone są do siebie, czasem się dotykają . Postawa ta często łączy się z rozwartą pęcin i kopyta.

• Postawy zwarta, rozwarta oraz dolnozwarta i dolnorozwarta - analogiczne do kończyny przedniej

Z boku

• Postawa przedsiebna - kończyny od stawu kolanowego skierowane są do przodu,

• Postawa zasiebna - odwrotność podsiebnej, kończyna skierowana jest od tyłu

• Postawa szablasta - staw skokowy w prawidłowym położeniu, jednak jego kąt jest zbyt maly przez co ustawienie nie jest pionowe lecz wraz z pęciną i kopytem jest przesunięte do przodu

• Postawa prosta - kąt stawu kolanowego i skokowego jest zbyt duży, napięcie ustawione prawidłowo ale podudzie jest pod zbyt dużym katem do podłoża

• Pęciny stroma, miękka i niedźwiedzia - podobnie jak w kończynie przedniej

CHÓD KONI

Rozróżnia się chody naturalne i sztuczne. U koni żyjących na wolności naturalnymi chodami są: stęp, kłus, galop i cwał. U niektórych występuje także inochód. Chody sztuczne są to chody wyuczone.

Siła która Wypych konia do przodu to kończyny tylne, przednie stanowią podporę i nadają kierunek ruchu. Kończyny przednie dźwigają 3/5 masy.

• Stęp - najwolniejszy chód kroczący konia. Słyszalne są 4 takty uderzeń kopyt o podloże, w różnych odstępach czasu. Rozróżnia się stęp:

-krótki - ślady tylnych kopyt nie sięgają przednich

-pośredni - ślady tylnych kopyt pokrywają przednie

-wydłużony - ślady kopyt tylnych przekraczają ślady kopyt przednich

• Kłus - jest chodem dwutaktowym, koń naprzemiennie obarcza i wysuwa do przodu kończyny diagonalne (po przekątnej). W prawidłowym kłusie między jednym a drugim taktem występuje faza lotu. Jest najlepszym chodem do oceny nieprawidłowości ruchu i kulawizn bo jest chodem symetrycznym. Podobnie jak stęp może być krótki, pośredni lub wydłużony.

• Galop i cwał - są to chody niesymetryczne, trzy i czterokrotne, nie są oceniane w prawidłowości chodu.

• Inochód - czasami konie poruszają się nim zamiast stępem, szczególnie źrebięta. Jest to chód dwutaktowy, koń stawia na przemian dwie lewe i dwie prawe kończyny.

Prawidłowość chodu ocenia się u konia przeprowadzonego stepem i kłusem po torze w kształcie trójkąta równobocznego, którego wierzchołek skierowany jest w stronę oceniającego. Umożliwia to obserwacje konia z tyłu, boku i przodu. Można też to oceniać gdy koń porusza się po prostej. W trakcie oceny zwraca się uwagę na sposób podnoszenia kończyn, regularność i wydajność kroków.

1. CHODY PRAWIDŁOWE

• Z przodu i tyłu - kończyny podnoszone są w dwu pionowych płaszczyznach. Czyli koniczyny nie wykazują żadnych odchyleń na boki, ślady kończyn tworzą dwie proste równoległe.

• Z boku - kończyny wyraźnie unoszone ponad podłoże, tor unoszenia każdej jest taki sam. Chód jest regularny jeśli koniczyny w stepie jaki i w kłusie stawiane są równomiernie, słychać jednakowe uderzenia kopyt o podłoże. O wydajności chodu decyduje jego długość. Pożądane jest stawianie kończyn daleko do przodu tak aby kopyta tylnych przekraczały ślady stawiane przez kopyta przednich. Należy też zwrócić uwagę na sposób stawiania kończyna na podłoże - kopyto powinno być stawiane płasko, równocześnie na strzałce i brzegu podstawowym.

CHODY NIEPRAWIDŁOWE

• Z przodu i tyłu - rożne części kończyn zataczają w czasie ruchu luki na zewnątrz lub do wewnątrz c jest związane z faktem, że stawy nie są zginane jedynie w kierunku w

którym koń się porusza, ruch staje się wtedy mniej wydajny, kończyny mogą uderzać o siebie co może prowadzić do urazów, a kopyta są nierównomiernie obciążane. -Strychowanie - uderzanie kończyny przedniej o przednią i tylnej o tylną. Ma to miejsce przy postawie wąskiej, francuskiej, zbieżnej i beczkowatej zazwyczaj w kłusie i galopie. Łatwo to wykryć smarując wewnętrzna część kopyta lub podkowy barwnikiem lub kredą i przepędzić konie kłusem. Przy uderzaniu tą częścią barwnik na kopycie będzie lekko starty a miejsce uderzane odznaczone barwnikiem. -Chód tancerki - przy postawie francuskiej, tor przenoszenia kopyt sięga głęboko do wewnątrz, może się nawet przecinać. -Bilardowanie - u konia z postawą szponowatą - zwartej - zatacza kopytem szeroki łuk na zewnatrz.
-Krok marynarski - przy postawie rozbieżnej, prawe kończyny stawiane są daleko od lewych i koń kołysze się na boki -Chód lisi - przy postawie zbieżnej, przenosi kopyto łukiem na zewnątrz ale stawia niemal jedno przy drugim i może tu dochodzić do strychowania. Przy postawie iksowatej, francuskiej krowiej i rozwartej po postawieniu kończyny w odpowiednim stawie wykonywany jest ruch obrotowy na zewnątrz, zaś przy postawach beczkowatej, szpotawej i zwartej ruch obrotowy do wewnątrz.

• Z boku -

-postawa podsiebna i kozia -kopyta tępokończyste, wierzchołek toru przenoszenia kończyn jest przesunięty do przodu. Kopyto unoszone jest lekkim łukiem, w pierwszej fazie może być nawet wleczone po ziemi co powoduje szybsze ścieranie ściany przedniej, opuszczana jest po stromym torze

-postawa podsiebna i barania - kopyta ostrokończyste, przeciwnie zataczany łuk ma mniejszą wysokość a jego wierzchołek jest bliżej początku toru więc kopyto unoszone jest stromo do góry po czym opada łagodnie na ziemie po łuku długim i płaskim, dodatkowo po postawieniu może wystąpić dodatkowe przesunięcie do przodu, rzadziej poślizg co powoduje szybsze ścieranie kątów wyporowych i ścian przekątnych

-niskie unoszenie kopyt - nawet wleczenie, co powoduje ścieranie ścian przednich, powodem może być bolesność stawów lub usztywniony grzbiet - nieprawidłowe siodło lub wadliwe dosiadanie

-chód dwutaktowy - przy stawianiu na podłoże kopyta najpierw stawiane są kąty wyporowe i tył strzałki a potem cała strzałka i brzeg podstawowy co powoduje szybki ścieranie kątow wyporowych i ścian przekątnych - bolesność kopyta.

-ściganie - uderzanie kopyt kończyn tylnych o kończyny przednie może ono być

-proste - kończyna tylna uderza w przednią po tej samej stronie

- przekątne - np. tylna lewa uderza przednia prawą

KSZTAŁT PUSZKI KOPYTOWEJ

KSZTAŁT NIEPRAWIDŁOWY

• Z przodu




• Kopyto nierówne (b) - jedna ze ścian bocznych jest pionowa, jest ona bardziej obciążona i szybciej się ściera. Mniej obciążona ściana przeciwległa ściera się wolniej lecz mocniej rozrasta się na bok. Powstaje kopyto asymetryczne

• Kopyto skośne (c)- ściany boczne i przekątne są proste i skierowane ukośnie w bok, z jednej strony najczęściej nieco mniej z przeciwległej bardziej. Kość kopytowa również jest źle ustawiona. Widoczna jest od strony przyziemnej asymetria ramion strzałki i podeszwy

• Kopyto krzywe (d) - wada groźniejsza od poprzednich, również rurki rogu kopytowego ulegają wygięciu. Bardziej obciążone ściany boczna i przekątna staja się wypukłe a krawędź podeszwowa zagina się i podwija pod podeszwe. Ściana mniej obciążone jest wklęsła a krawędź podeszwowa w tej okolicy wywija się na zewnątrz i do góry co powoduje rozszerzenie a potem przerwanie linii białej.

• Kopyto płaskie (e) - ściany boczne i przedkątne są mocno pochylone, a podeszwa nie jest wklęsła. Obwód krawędzi podeszwowej jest większy od krawędzi koronowej, a strzałka bardzo szeroka.

• Kopyto wąskie (f) - ściany boczne ustawione sa pionowo, a krawędź podeszwowa ścian przedkątnych przebiega do wewnątrz od krawędzi koronowej

• Kopyto ścieśnione - ściany przedkątne podczas obciążania kopyta zamiast na zewnątrz schodzą się do środka, uciskając strzałkę, jest to następstwem upośledzonej mechaniki i ukrwienia oraz zanikania strzałki w kpycie wąskim

• Z boku




• Kopyto ostrokończyste (a)- o długiej ścianie przedniej, ustawionej pod kątem mniejszym niż 45° oraz niskich ścianach przedkatnych. Oś pęcinowo-kopytowa może być lekko załamana do tylu. Krawędź podeszwowa od spodu jest w ścianie przednie i linia biała są szerokie. Trzon podeszwy jest płaski. Kąty wyporowe na której spoczywa cała masa są wsunięte mocno pod kopyto. Ściany przednia i boczne ścieraja się wolniej niż tylne. Występuje przy postawach podniebnej i baraniej w przedniej oraz podniebnej i szablastej w tylnej.

• Kopyto tępokończyste (b)- strome, kozie, ściana przednia pod kątem 60° lub prawie pionowa, a ściany przedkątne są wysokie. Ściana przednia jest mocniej obciążona i szybciej się ściera. Ściana przedkątne i wsporowe wyrastają do długości równej z ściana przednią. Strzałka nie dotyka podloża, staje się wąska, kruszy się lub gnije. U koni z postawą podniebną i kozią z przodu i zasiebną i prostą tylną. U koni z kończyną niedźwiedzią.

• Kopyto koślawe (c)- o wklęsłej ścianie przedniej, z wygiętymi rurkami rogu kopytowego i ścianach przedkatnych bardzo długich o wypukłej krawędzi. Kopyto opiera się o ziemie w przedniej części, a kąty wyporowe często nie maja podparcia. Jest to wada wystepująca przy przykurczu ścięgien mięśni zginaczy

• Kopyto poochwatowe (d) - po przebytym ochwacie, ściana przednia jest wklęsła, a podeszwa plaska lub wypukła. Na powierzchni puszki widoczne są pierścienie rozszerzające się ku tyłowi, przednia część krawędzi podeszwowej wygina się w górę i traci kontakt z podłożem tworząc guzowate zgrubienie przed rozszerzona linią białą

1

• 
  

---