Pyt.1

Definicja makroekonomii

Makroekonomia - tłumaczy jak funkcjonuje gospodarka jako całość, jakie są problemy, jakie cele

Makroekonomia bada procesy gospodarcze w odniesieniu do całej gospodarki, posługuje się wielkościami agregatowymi odnoszącymi się do całej gospodarki

Wielkości agregatowe:

• globalna produkcja

• produkt krajowy, narodowy brutto,

• globalna konsumpcja,

• inwestycje

• wielkość bezrobocia

• wielkość zatrudnienia w gospodarce

• wielkość stopnia inflacji

Przedmiot makroekonomii:

Odnosi się do gospodarki jako całości

Dokonywanie wyborów bo istnieje zjawisko rzadkości tak jak w mikro trzeba dokonywa wyborów bo nie ma wystarczających środków na wszystko.

Makroekonomia - zajmuje się badaniem agregatowych wielkości ekonomicznych dotyczących całej gospodarki (takich jak: całkowita produkcja i konsumpcja) oraz badaniem wielkości ekonomicznych, dających się zidentyfikować tylko w skali „makro” (np.: inflacja, bezrobocie).

MAKROEKONOMIA bada procesy gospodarcze w odniesieniu do całej gospodarki.

Posługuje się wielkościami agregatowymi, np.:

• globalna produkcja

• produkt krajowy / narodowy brutto

• globalna konsumpcja

• bezrobocie

• wielkość zatrudnienia w gospodarce

• stopa inflacji

MAKROEKONOMIA zajmuje się również dokonywaniem wyborów w zjawisku rzadkości.

MAKROEKONOMIA -nawiązuje do całości.

Zagadnienia:

• rachunek dochodu narodowego

• wzrost gospodarczy

• bezrobocie

• inflacja

• państwo

• budżet

• polityka pieniężna / monetarna

• polityka fiskalna.

Pyt.2

Agregaty makroekonomiczne

Agregaty - to wielkości wypadkowe wielkość mikroekonomicznych występują w dwóch postaciach

● Zasób ● Strumień

ta wielkość która została wielkość dymaniczna

zgromadzona w danym to co się zmienia w czasie

przedziale czasu - napływ

( bezrobocie) - odpływ

zyski firmy za dany okres obrachunkowy

Ważne o czym piszemy czy o strumieniu czy o zasobach ( bezrobocie w grudniu zwiększyło się o .... )

Mierzymy w różnych jednostkach

● Naturalne ● Wartościowo- pieniężne

- bezrobocie - produkcja

- osoby - agregaty te mogą występować

w ujęciu

► nominalnym ►realnym

nominalne wartości wdł cen stałych

w cenach bieżących eliminuje

z danego momentu inflacyjne zmiany

- okresu cen

Zasoby - To wartości pewnych wielkości ekonomicznych wyznaczane w danym momencie czasu więc na dany dzień, godzinę, itd. Wielkość bezrobocia na dzień 31.12.2004 r. wyniosła 2.354 zasób np. wielkość pieniędzy lub innym przykładem będzie stan konta na konkretny dzień

Strumień - są to wielkości które badane są w danych przedziałach czasowych mają swój wymiar czasowy - rok, dzień, godzina, produkcja przedsiębiorstwa w danym roku, miesiącu tj. strumień.

Przykład : stan konta na konkretny dzień, to co jest związane z konkretną datą to - zasób a to co wpłynęło i wypłynęło to strumień

AGREGATY

• wielkość

• wypadkowe wielkości mikroekonomiczne występujące w dwóch postaciach:

AGREGATY

Zasób Strumień

- mierzymy na dany moment - wielkość dynamiczna, zmienia się w

czasu (cały czas się zmienia) czasie (coś wpływa i coś wypływa)

AGREGATY mierzymy w różnych jednostkach:

1. Jednostki naturalne.

2. Jednostki wartościowo - pieniężne.

Występują w ujęciu:

• Nominalnym - liczymy w cenach bieżących z danego momentu okresu.

• Realnym - liczymy w cenach stałych, eliminuje inflacyjne zmiany cen.

Pyt.3

Cele polityki makroekonomicznej.

Katalog celów makroekonomii - są to te cele które realizują gospodarki narodowe.

1. Wzrost gospodarczy Trzy podstawowe

2. Obniżenie bezrobocia cele występujące

3. Stabilizacja cen i wartości pieniądza w gospodarkach

( ograniczenie inflacji )

4. Równowaga zewnętrzna

( zrównoważony bilans płatniczy, większy import - niż eksport

EXPORT - IMPORT = EXPORT NETTO

sytuacja optymalna czyli równowaga

EXPORT > IMPORT = EXPORT NETTO JET DODATNI ( + )

korzystne dla kraju

IMPORT > EXPORT = EXPORT NETTO UJEMNY ( - )

jak finansować import

W krótkim okresie zwiększenie eksportu kosztem importu dążąc do równowagi

5. Równowaga budżetowa

zrównoważone finanse publiczne, państwo ma wydać tyle ile ma ( długi zaciągnięte dzisiaj , spłacane są w latach następnych

6. Dla Polski kiedyś wejście do Unii Europejskiej

gospodarka na wysokim poziomie - ochrona środowiska

7. Podniesienie poziomu życia, zwiększenie dobrobytu

Wzrost gospodarczy

Narzędzia makroekonomiczne - to te polityki które można wykorzystać do realizowania celów makroekonomicznych ( państwo korzysta w sposób wywarzony ) ingeruje tam gdzie trzeba

► pilnowanie monopolistów -

monopoliści muszą być w sektorze energetycznym, wodociągowym, kolej

► pomoc socjalna

Dobrobyt narodu jest sumą dobrobytu pojedyńczych podmiotów.

A ludzie kierują się tylko własnym interesem.

Wyznacza się kilka celów makroekonomicznych :

Podstawowymi celami makroekonomicznymi są :

► przede wszystkim jak najwyższy poziom i stały wzrost produkcji

► jak najwyższy poziom zatrudnienia

► jak najniższy poziom bezrobocia

► stabilność cen lub jak najniższy wzrost cen w gospodarce ( stosunkowo nie ulegające wysokiej zmianie )

Zrównoważone stosunki gospodarcze z zagranicą wyrażające się stałymi (  stabilnymi ) kursami walut.

Zbilansowanie w mniejszym lub większym stopniu bilansu handlu zagranicznego- realizacja tych celów znajduje odzwierciedlenie w gospodarce.

Wysokość produktu krajowego brutto może być determinowana przez inflację w latach 90 nominalny rósł a inflacja olbrzymia - skoczyła o 600 % to produkując to samo w tych samych cenach wzrastała produkcja.

Wysoki i rosnący poziom produktu wytworzonego w kraju.

Celem gospodarowania jest żeby ludzie w lepszy sposób zaspakajali swe potrzeby.

Wysokie zatrudnienie niższe bezrobocie pełne zatrudnienie jest to cel nierealny nie będzie już nigdy pełnego zatrudnienia bardziej zbliża się bezrobocie . Nie będzie zjawiska pełnego zatrudnienia.

Ustabilizowanie poziomu cen - wyeliminowanie inflacji, wzrost niewielki poziomu cen - korzystny dla inwestorów.

Nie da się wszystkich celów realizować jednocześnie np. pełne zatrudnienie i stabilność cen, w krótkim okresie czasu stabilność cen - wzrost bezrobocia ( największe polskie w całej Unii Europejskiej ).

Trudno wszystkie cele realizować trzeba dokonywać wyborów. Polityka gospodarcza dokonuje wyborów na podstawi priorytetów. Problem wyborów dotyczy celów które będziemy realizować.

Celem Banku Centralnego jest stabilizacja cen.

CELE MAKROEKONOMICZNE / KATALOG CELÓW/

-zależy w jakiej gospodarce funkcjonuje:

1. Wzrost gospodarczy

• przyrost PKB

Obniżenie bezrobocia

Stabilizacja cen i wartości pieniądza (walka z inflacją)

Równowaga zewnętrzna (zrównoważony bilans płatniczy)

• eksport i import

Exp - Imp = Exp netto


Exp netto = 0 równowaga


Exp > Imp Exp netto +


Imp > Exp Exp netto -

5. Równowaga budżetowa

• zrównoważone finanse.

Państwo powinno wydać tyle ile ma środków w budżecie. Jeżeli wyda więcej, to w przyszłości długi będzie spłacało społeczeństwo.

6. Dla Polski kiedyś wejście do U.E.

• ochrona środowiska

• Podniesienie poziomu życia, zwiększenie dobrobytu.

Pyt.4

Narzędzia realizacji celów polityki makroekonomicznej.

Narzędzia realizacji celów makroekonomicznych

1. polityka fiskalna - gromadzenie przez państwo dochodów

2. polityka pieniężna - stopy procentowe ustalane przez Bank Centralny

3. polityka dochodowa - sprowadzają się do tego, że państwo oddziaływuje na poziom dochodów przez ustalanie cen maksymalnych i minimalnych i płac minimalnych i maksymalnych

W 18 państwach UE jest minimalna praca

Niemcy mają - płace taryfowe umowa między związkami a pracodawcą w danej branży - mocna pozycja związków zawodowych

4. polityka wymiany gospodarczej z zagranicą - ograniczona możliwość korzystania z tego instrumentu bo istnieje Unia Europejska ( norma banana

5. kompromisy zawierane pomiędzy poszczególnymi krajami

NARZĘDZIA MAKROEKONOMICZNE

-to są te polityki gosp., które można wykorzystać do realizowania celów makroekonomicznych.

NARZĘDZIA REALIZACJI CELÓW MAKROEKONOMICZNYCH:

• Polityka fiskalna

• obejmuje działania gromadzenia dochodów przez państwo

2. Polityka pieniężna

• stopy procentowe ustalane przez Bank Centralny

3. Polityka dochodowa

• państwo oddziałuje na poziom dochodu przez ustalanie cen minimalnych i maksymalnych, oraz płac minimalnych i maksymalnych.

W 18 krajach UE jest ustalona płaca minimalna.

Niemcy - płace taryfowe. Związki zawodowe ustalają z pracodawcą w danej branży stawki płac.

4. Polityka wymiany gospodarczej z zagranicą.

Pyt.6

PKB (w cenach rynkowych, w cenach czynników wytwórczych)

Produkt Krajowy Brutto PKB (GDP - ang )

Jest miarą wytworzonej w kraju produkcji przez podmioty gospodarcze zlokalizowane na terenie danego kraju bez względu na to kto jest ich właścicielem ( to co w danym kraju jest wytworzone przez firmy które w danym kraju funkcjonują - obojętnie czy polskie czy zagraniczne. Można obliczać trzema metodami zawsze wychodzi ten sam wynik.

1. jako sumę wartości wytworzonych dób i usług

2. jako sumę dochodów z czynników produkcji

3. jako sumę wydatków na dobra i usługi







PKB = C + I+G +X

PKB może być obliczany albo w cenach rynkowych albo w PKB cen czynników produkcji różnica taka że w cenach rynkowych zawierają się podatki pośrednie ( in + powiększają w stosunku ) i obniżamy - pomniejszane o ewentualne subsydia




PKB_CX = PKB_CCH + podatki pośrednie - subsydia

PKB

Ceny realne - ceny stałe z okresu bazowego pozbawione zmian inflacyjnych.

Przykład:

W gospodarce wytwarzane są dwa dobra dobro A i dobro B są to jedyne dobra finalne znamy ilość tych dóbr oraz cenę jednostkową ( za ilość ) na podstawie tych danych należy w sztukach obliczyć:

• realny i nominalny PKB

• deflator PKB i

• stopę wzrostu realnego PKB

Metoda produktowa

sumowanie albo wartości dóbr finalnych albo sumowanie wartości dodanych

	Ilość w sztukach		Cena		Wartość nominalna		Wartość realna
	`90	`91	`90	`91	`90	`91	`90	`91
A	100	120	3	5	300	600	300	360
B	50	80	4	5	200	400	200	320
500	1000	500	680

Wartość produkcji będzie większa

Wartość nominalna = ilość x bieżąca cena z danego roku

Wartość realna w cenach stałych

Rok bazowy =>1990

Przyjmujemy, że ceny są stałe jak z 90 roku i w następnym, roku się nie zmieniły

Rok który przyjmujemy za bazowy to wartości realne i nominalne są takie same.

Realna wartość pokazuje o ile faktycznie wzrosła wartość produkcji

Wartość = ilość x cena

Wielkości realne mają wartość informacyjną







PKB _nominalny za '90 r. - 300 + 200 = 500

PKB _nominalny za '91 r. - 600 + 400 = 1000



PKB _realny za '90 r. - 300 + 200 = 500


PKB _realny za '91 r. - 360 + 320 = 680

PKB _{w cenach rynkowych} = C + I + G + Exp - Imp





PKB _{w cenach czynników produkcji} = PKB _{w cenach rynkowych} - podatki pośrednie + subsydia

Produkt

Krajowy

brutto

O ile wzrosły ceny

Inflacja

PKB realne '91 - PKB realne `90 Stopa wzrostu realnego PKB'91 = PKB realne '90 • 100 %

PKB realne `91

Wskaźnik zmian PKB realnego '90 = PKB realne '90 • 100

Wskaźnik jest sztuczny miernik jednostka

PKB .

PKB per capita = liczba mieszkańców

PKB per capita - ile średnio przypada na mieszkańca nie uwzględnia rzeczywistego wkładu nie uwzględnia dochodu i rozkładu dochodów w społeczeństwie

PKB (ang.GDP)

jest miara wytworzonej w kraju produkcji przez podmioty gospodarcze zlokalizowane na terenie danego kraju, bez względu na to kto jest ich właścicielem (to wszystko co zostało wytworzone w kraju, przez firmy w kraju).

PKB

- ceny realne

- ceny stałe z okresu bazowego pozbawione zmian inflacyjnych

PKB

- obliczamy w cenach rynkowych

- obliczamy w cenach czynników produkcji

Różnica jest taka, że w cenach rynkowych zawarte są podatki pośrednie (+ powiększają)




PKBCN = PKBCCW + PODATKI POŚREDNIE

- SUBSYDIA

ang. VAT = Value Added Tax (Podatek od wartości dodanej)

Pyt.7

PNB (w cenach rynkowych, w cenach czynników wytwórczych)








PNB _{w cenach rynkowych} = PKB + - = PNB

Przez obywateli nie ważne gdzie




Produkt

Narodowy

Netto




PNB _{w cenach rynkowych} = PKB _{w cenach rynkowych}+ dochody netto z zagranicy

PNB _{w cenach czynników produkcji} = PKB _{w cenach czynników produkcji} + dochody netto z zagranicy

PNB

• jest sumą dochodów otrzymywanych przez obywateli danego kraju z tyt. usług świadczonych przez czynniki produkcji (własności czynników produkcji) .

Usługi te mogą być świadczone również za granicą, jest on transferowany do kraju.

PNB to PKB pomniejszone o dochody netto z tyt. własności za granicą (czynniki produkcji).

Pyt.8

PNN, Dochód narodowy





Dochód narodowy



PNN ( DN) = PNB _{w cenach czynników produkcji} - A




Produkt Amortyzacja

Narodowy

Netto

Co możemy wydać ale pomniejszone o amortyzację

Różnica jest w amortyzacji

PNB to co wytwarzamy nie da się policzyć faktycznych dochodów netto z zagranicy są wyższe niż wykazują statystyki, ( dużo ludzi pracuje na czarno )

Dochód netto z zagranicy jest ujemny ale ludzie pracujący na czarno przywożą zarobione pieniądze i jest tego więcej

DN - to te pieniądze w stosunku do których możemy dokonać podziału, to co podmioty zaoszczędziły, to czym dysponują i wydatkują na dobra i usługi

DN - dochód narodowy




Spożycie Inwestycje








► Indywidualne ► Zbiorowe ● Indywidualne ● Zbiorowe

- to co idzie przez budżet

podatki dochód


PNN (DN) = C + I + G + Exp. - Imp. - pośrednie + subsydia + netto - A

^{w c. czyn. prod.} z zagranicy

dochód

PKB _{w cenach rynkowych} - podatki pośrednie + subsydia + netto - A


z zagranicy

PKB _{w cenach czynników produkcji} + dochód netto z zagranicy - A




PNB _{w cenach czynników produkcji}

C - wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję

I - przedsiębiorstwa na inwestycje

G - wydatki państwa na zakup dóbr i usług

Dochód Narodowy - jest to produkt narodowy netto wytworzony w gospodarce.

 DOCHÓD NARODOWY:

- wartość usług i dóbr wytworzonych

- efekty dóbr i usług rejestrowanych (obejmuje działalność gospodarczą rejestrowaną)

- obliczany jest w skali jednego roku.

Nominalny PNB (PNN) jest miarą produkcji danego roku w cenach bieżących.

Realny PNB (PNN) jest wyrażony w cenach stałych, w odniesieniu do roku bazowego.

Produkt narodowy netto (PNN) - jest to produkt narodowy brutto pomniejszony o koszty amortyzacji (zużycia kapitału). Jest miarą sensowniejszą niż PNB, ale rzadziej stosowaną ze względu na trudności w oszacowaniu kosztów amortyzacji. Ponadto w okresach jednorocznych zmiany PNB i PNN są mniej więcej równoległe.

PNN = PNB - koszty amortyzacji

DN - pieniądze w stosunku do których można dokonać podziału.( To co podmioty zaoszczędziły)

Podział:


DN





Spożycie Inwestycje







Indywidualne Zbiorowe Indywidualne Zbiorowe

Pyt. 9

PNB per capita ( - definicja jego wady i zalety jako miernika dobrobytu społecznego )

PNB per capita jest to realny PNB podzielony przez liczbę mieszkańców kraju

Pyt.11

Metody liczenia dochodu narodowego (metoda sumowania produktów, metoda sumowania dochodów, metoda sumowania wydatków)

I metoda wydatkowa

II metoda produktowa

III metoda dochodowa

Metoda produktowa

Polega liczeniu wartości produkcji wytworzonych dóbr i usług

Sumowanie dóbr i usług









lub

od tego od czego płacimy VAT dobro używane przez ostatecznego

nowa wartość która powstaje użytkownika cukier u konsumenta

na danym etapie procesu bezpośrednie

produkcyjnego wykorzystywane w procesie

( coś nowego co dany producent produkcji

wytwarza ) cukier w barze

Wartość gotowego sprzedanego produktu jest wyższa od sumy kosztów, bo do tego dochodzi wartość dodana

Przykład

Załóżmy że w gospodarce wytwarzane są tylko 3 dobra

Zboże

Mąka

Chleb

Zboża i mąka są dobrami pośrednimi

A chleb dobrem finalnym

Koszty produkcji zboża z za łożenia wynoszą 0,00 na podstawie danych zawartych w poniższej tabeli określ wysokość PKB wytwarzanego w tej gospodarce

ETAPY PRODUKCJI	WARTOŚĆ SPRZEDAŻY ∑ za jaką sprzedajemy	KOSZTY PRODUKCJI Koszty dóbr i usług pośrednich - wartość przeniesiona	WARTOŚĆ DODANA To o co jest do przodu producent
ZBOŻE dobro pośrednie	125,00	0	125,00
MĄKA dobro pośrednie	260,00	125,00	135,00
CHLEB dobro finalne	340,00	260,00	80,00
RAZEM	725,00	385,00	340,00


wartości dodanej

zawyżone o koszy PKB

Koszty nie są w PKB - musi być co roku wyższy

Metoda sumowania dochodów czynników produkcji

To co otrzymujemy praca, kapitał, ziemia z tytułu uczestnictwa w procesie produkcji

∑ to dochody które pochodzą z procesu produkcji tytułem uczestnictwa

• płace

• zyski

• odsetki

• dywidendy

• czynsz dzierżawny, renta gruntowa

∑ suma wartości dodanej musi być równa sumie dochodów czynników produkcji


wartości dodanej =

dochodów czynników produkcji

WARTOŚĆ DODANA To o co jest do przodu producent

125,00

135,00

80,00

340,00

Nie wolno dodawać w ramach tej metody transferów - bo nie są to pieniądze związane z bieżącą produkcją

• rent

• emerytur

• zapomóg

• stypendiów

Sumowanie wydatków na dobra i usługi finalne

C - wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję

I - przedsiębiorstwa na inwestycje

G - wydatki państwa na zakup dóbr i usług

PKB _{w cenach rynkowych} = C + I + G + Exp - Imp





PKB _{w cenach czynników produkcji} = PKB _{w cenach rynkowych} - podatki pośrednie + subsydia

Produkt

Krajowy

brutto





PNB _{w cenach rynkowych} = PKB + - = PNB

Przez obywateli nie ważne gdzie




Produkt

Narodowy

Netto




PNB _{w cenach rynkowych} = PKB _{w cenach rynkowych}+ dochody netto z zagranicy

PNB _{w cenach czynników produkcji} = PKB _{w cenach czynników produkcji} + dochody netto z zagranicy

1. METODA PRODUKTOWA

polega na sumowaniu wartości produkcji wytworzonych dóbr i usług

Suma wartości dodanej LUB Suma wartości dóbr finalnych i pośrednich

Wartość dodana - nowa wartość, która Dobro finalne - dobro używane przez

powstaje na danym etapie procesu prod. ostatecznego użytkownika ( np. cukier

u konsumenta)

Dobro pośrednie - wykorzystywane w procesie produkcji (np. cukier w barze)

II. METODA SUMOWANIA DOCHODÓW CZYNNIKÓW PRODUKCJI

DOCHODY:

• z pracy

• z kapitału

• z ziemi

Sumujemy te dochody, które pochodzą z uczestnictwa w procesie produkcji.

wartości dodanej =

dochodów czynników produkcji

III. METODA SUMOWANIA WYDATKÓW NA DOBRA I USŁUGI FINALNE

PKB = C + I + G + Exp - Imp

w cenach rynkowych

C - wydatki gospodarstw domowych na konsumpcje

I - inwestycje

G - wydatki na ceny dóbr i usług

PKB = PKB - podatki pośrednie + subsydia

cenach czynników w cenach

produkcji rynkowych

PNB = PKB + dochody netto z zagranicy

w cenach rynkowych w cenach rynkowych

dochody uzyskane dochody uzyskane

PKB + przez obywateli - przez podmioty = PNB

za granicą zagraniczne

dochody netto z zagranicy

Pyt.12

Delator -definicja ,wzór, zastosowanie

Deflator PKB - wskaźnik cen który pokazuje jak zmieniają się ceny wszystkich dóbr i usług ( wchodzących w skład PKB w roku badanym w stosunku do roku badanego

PKB nominalne

Deflator PKB = PKB realne • 100

Za ten sam okres

PKB nominalne '90 500

Deflator PKB '90 = PKB realne '90 • 100 = 500 • 100 = 100

Deflator to nie jest stopa to jest wskaźnik zbudowany ba bazie 100

Jeżeli deflator = 100 to nie było żadnych zmian cen, bo był to okres bazowy

PKB nominalne '91 1000

Deflator PKB '91 = PKB realne '91 • 100 = 680 • 100 = 100 = 147,06

Deflator = 147,06

Tzn. że był wzrost cen

Deflator = 147,06- stopa inflacji o ile wzrosły ceny = 47,06 % każda stopa jest w %

Deflator PKB - wskaźnik, który pokazuje jak zmieniały się wszystkie ceny dóbr i usług

wchodzących w skład PKB w roku badanym, stosunku do roku badanego.

PKB w cenach bież.

! liczymy za ten sam okres

PKB nom. (zawsze ten sam)

Delator PKB = x 100

PKB real.

PKB w cenach stałych

PKB nom. ′ 90 500

Def. PKB′ 90 = x 100 = x 100 = 100

PKB real. ′90 500

• = nie było żadnych zmian cen

100 ↑ wzrost

100 ↓ spadek

PKB nom. ′ 91 1000

Def. PKB′ 91 = x 100 = x 100 = 147,06

PKB real. ′91 680

wzrost cen

Deflator = 147,06 Stopa inflacji = 47,06 %

o ile % wzrosły ceny

Pyt.14

Amortyzacja

Amortyzacja - spożycie kapitału trwałego.

Pyt.15

Wartość dodana - definicja, sposób obliczania.

Wartość dodana - przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji.

Wartość dodana - Wartość czynników produkcji dokładana na każdym kolejnym etapie produkcji.

Pyt.16

Oszczędności

Oszczędności - niezwydatkowana część dochodu.

Pyt.17

Podatki pośrednie - definicja i rodzaje.

Podatki to : przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez Państwo na podstawie przepisów prawa.

Podatki pośrednie VAT akcyza - narzucana na towary,

na dobra luksusowe

( łodzie, jachty, broń, samochody, futra, perfumy)

na dobra szkodliwe społecznie (papieros, alkohol)

na dobra na które popyt jest sztywny ( zapałki, sól, energia elektryczna, gaz, ropa)

Państwo z tego tytułu ma największe wpływy do budżetu

Pyt.18

Podatki bezpośrednie - definicja i rodzaje.

Podatki to : przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne pobierane przez Państwo na podstawie przepisów prawa.

Podatki bezpośrednie - podatki płacone od przychodu

rolny, leśny, od nieruchomości od środków transportu, od psa, od spadków i darowizn

16 % 3%

PIT CIT - wpływają do budżetu państwa część wraca do budżetu gminy

Liniowy płacą go spółki z osobowością prawną - jedna stawka

PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych

19%, 30%, 40 %

37.024 zł od 2002 r. nie jest indeksowany o inflację zamrożenie progu dochodu i płaci się realnie wyższy podatek dochodowy

Podatki od dochodów indywidualnych mają charakter progresywny - im wyższy dochód tym wyższa stawka opodatkowania.

Pyt.19

Dobra i usługi finalne.

Dobra finalne - dobra nabyte przez ostatniego użytkownika.

Dobro finalne - jest to dobro używane przez ostatecznego użytkownika

może to być konsument lub producent -

w przypadku producenta mogą to być maszyny - ( dobra finalne ) blacha na samochody nie - dopiero samochód

Dobro konsumenta - to co używane jest w gospodarstwie domowym

np. jabłka w domu dobro finalne

u producenta - dobra pośrednie

mąka piekarz - dobra pośrednie

mąka w domu - dobra finalne

gospodarstwa domowe zakupują dobra konsumenta

dobra finalne - producent maszyn - urządzenia

Pyt. 20

Dobra i usługi pośrednie

Dobra pośrednie - są to dobra które stanowią nakład w kolejnym procesie produkcyjnym ( do dalszej produkcji )

Np. chleb w domu na kanapki dobro finalne

w garmażerii - dobro pośrednie

Dobro konsumenta - to co używane jest w gospodarstwie domowym

np. jabłka w domu dobro finalne

u producenta - dobra pośrednie

mąka piekarz - dobra pośrednie

w domu - dobra finalne

Dobra pośrednie - dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach.

Dobra pośrednie - będą dalej przetwarzane w procesie produkcji np. stal

Pyt. 21

Podstawowe pojęcia związane z bezrobociem ( bezrobotni, aktywni zawodowo, zasoby siły roboczej )

Bezrobotna osoba - to osoba która:

• nie pracuje

• poszukuje pracy

• jest zdecydowana podjąć pracę na typowych dla danej gospodarki warunkach ( warunki płacowe )

Zasoby siły roboczej a nie ogół ludności

interesują nas w

długim okresie

Zasoby siły roboczej - pewna wielkość stanowiąca część ludności aktywni zawodowo

Aktywni zawodowo - 17 % aktywnych zawodowo pracy nie znajduje ( tych co chcieli by pracować zawodowo )

Ludność w wieku produkcyjnym

Aktywni zawodowo bierni zawodowo

( zasoby siły roboczej )

zatrudnieni

bezrobotni

Struktura ludności w wieku produkcyjnym

Pyt.22

Mierzenie rozmiarów bezrobocia

Liczba bezrobotnych

Stopa bezrobocia = zasób siły roboczej * 100%

Pyt. 23

Typy bezrobocia (strukturalne, frykcyjne, klasyczne, keynesowskie, ukryte, jawne, naturalne, sezonowe, przymusowe, dobrowolne)

Rodzaje bezrobocia i jego przyczyny

Kryterium przyczyny pozostawania bez pracy:

1. bezrobocie strukturalne

2. bezrobocie frykcyjne

3. bezrobocie sezonowe

4. bezrobocie koniunkturalne ( cykliczne)

5. bezrobocie klasyczne ( dobrowolne)

6. bezrobocie keynesowskie

Bezrobocie

• jawne,

• ukryte,

• przymusowe

• naturalne

• krótko, średnio i długookresowe, chroniczne - według długości pozostawania bez pracy

Bezrobocie strukturalne - pojawia się wtedy gdy zmienia się struktura produkcji, a wraz z nią struktura popytu na pracę.

Bezrobocie to powstaje gdy są niedopasowania strukturalne produkcji

Struktura popytu - a struktura podaży

Gdy dynamicznie rezygnujemy z przemysłu ciężkiego występuje w każdej gospodarce rynkowej. Zanika produkcja pewnych produktów a potrzeba wysoce wyspecjalizowanych specjalistów w pewnych dziedzinach

Bezrobocie frykcyjne - wynika z niedoskonałości rynku pracy przejawiających się np. w braku pełnej informacji ( ani pracodawca ani pracobiorca)

Wynika z przestrzennego niedopasowania siły roboczej do miejsc pracy

Bezrobocie naturalne jest to 1 poziom minimalny bezrobocia występuje w każdej gospodarce rynkowej a wynikający z niedoskonałości rynku

Na bezrobocie naturalne składa się:

1. bezrobocie frykcyjne i część

2. bezrobocia strukturalnego ( związanego z dynamiką)

Naturalną stopę bezrobocia szacuje się na około 4-6 % to zależy od gospodarki

Siła robocza mobilna ( elastyczna) - możliwość przemieszczania w danym kraju bezrobocie naturalne jest mniejsze.

W Polsce i W Europie ludzie nie są skłonni do zmiany miejsca zamieszkania w poszukiwaniu pracy.

Bezrobocie sezonowe - wynika z sezonowości produkcji w niektórych branżach np. rolnictwie

Bezrobocie koniunkturalne - (cykliczne) występuje w sytuacji pogorszenia koniunktury gospodarczej ( mały popyt wewnętrzny) zmniejsza się zatrudnienie

Bezrobocie klasyczne ( dobrowolne) - rodzaj ten wskazywali klasycy ekonomii XVIII/XIX w. wynika z tego że pracownicy nie akceptują rynkowego mechanizmu kształtowania się płac i żądaniami ( np. za pośrednictwem związków zawodowych ) płac wyższych niż płace równowagi

Płaca

PL popyt SL podaż

PE

Wielkość zatrudnienia

Brak akceptacji - polityka związków zawodowych ( ograniczyć wpływ znieść płace minimalne).

Jest dobrowolne bo nie godzimy się na działanie rynku ( dobrowolne pozostanie bez pracy)

• nie opłaca się ludziom pracować za najniższe wynagrodzenie

Bezrobocie Keynesowskie ( przymusowe ) - występuje w sytuacji niedostatecznego popytu na towary - jeżeli nie ma popytu na dobro to nie ma popytu na pracę potrzebną do jego wytworzenia. Bezrobocie to ma charakter przymusowy gdyż nie zmniejszy się nawet gdyby pracobiorcy ( pracownicy ) zaakceptowali niższe stawki płac.

Nie zależna od woli pracobiorców.

Bezrobocie ukryte - występuje w sytuacji przerostu zatrudnienia tzn. gdy jest zatrudnionych więcej osób niż to wynika z potrzeb procesu produkcji. Bezrobocie ukryte występowało w gospodarkach centralnie sterownych a w gospodarce rynkowej występuje w rolnictwie w firmach państwowych np. kolej.

Bezrobocie jawne - pojawia się gdy pracownicy zbędni z punktu widzenia procesu produkcji tracą pracę

Rodzaje bezrobocia -

1. Bezrobocie strukturalne - długookresowe wynikające z niedopasowania popytu z podażą na pracę ( upadają niektóre gałęzie przemysłu długi okres przekwalifikowania, upadek PGR ów)

2. Bezrobocie frykcyjne - krótkookresowe towarzyszy każdej dynamicznie rozwijającej się gospodarce

3. Bezrobocie cykliczne - wynikające z niedostatecznego popytu

Wahania koniunktury gospodarczej dobra koniunktura załamanie gospodarcze i wzrost bezrobocia

4. 
   bezrobocie krótko i długo okresowe - naprawdę groźne jak ludzie są powyżej roku bezrobotni to trudniej im znaleźć pracę, traci się nawyk pracy, kwalifikacje

krótkookresowe ( do 3 miesięcy)

średniookresowe (do 2 lat)

długie - chroniczne (powyżej 2 lat)

5. bezrobocie naturalne - rozmiar bezrobocia

jeżeli bezrobocie nie przekracza bezrobocia naturalnego to rynek bezrobocia jest w równowadze

Występowało w gospodarce centralnie planowanej, obecnie występuje w

rolnictwie, administracji, w firmach państwowych (np. kolej).

płaca S podaż - ludzie oferujący pracę

nadwyżka podaży nad popytem

równowaga

D popyt - to przedsiębiorstwa

Q

D1 S1 Wielkość popytu i podaży

Pyt. 24

Koszty bezrobocia (prywatne i społeczne)

Koszty bezrobocia ( skutki )

Prywatne Społeczne

Dotyczą osoby bezrobotnej - te które dotyczą gospodarki

• utrata dochodów z tytułu pracy jako całości

• negatywne skutki natury psychiczno 1. konieczność świadczeń

- psychologicznej np. stres itp. socjalnych ( wypłata zasiłków)

2. osoby bezrobotne nie uczestniczą

w wytwarzaniu PKB

cześć dochodu którą

dysponuje państwo

Skutki bezrobocia: w aspekcie

Mikroekonomicznym

• dotyczą indywidualnej osoby

• zmniejszenie dochodów Makroekonomicznym

• pogorszenie sytuacji - zwiększenie obciążenia dla

• w społeczno - psychicznym budżetu wypłata zasiłków

aspekcie innych form pomocy socjalnej

patologie społeczne substytut pracy - zmniejszają się wpływy

można by zwiększyć produkcję

więcej wytworzyć gdyby wszyscy

byli zatrudnieni

Koszty prywatne- dotyczą osoby bezrobotnej:

- utrata dochodu z tyt. pracy

Koszty społeczne - są to koszty, które dotyczą gospodarki:

- konieczność wypłaty świadczeń socjalnych (wypłata zasiłków)

- osoby bezrobotne nie uczestniczą w wytwarzaniu PKB

Pyt. 25

Prawo Okuna

Artur Okun

Prawo Okuna - mówi jakie są straty w PKB w warunkach bezrobocia:

- na każdy jeden procent rejestrowanego bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia,

Wytwarzany PKB ( PKB rzeczywisty ) jest o 2-3 % mniejszy od PKB potencjalnego wytworzonego przy pełnym zatrudnieniu .

Pyt. 26

Polityka państwowa na rynku pracy (aktywna i pasywna).

Polityka państwa na rynku pracy

Polityka aktywna Polityka pasywna

Obejmuje działania służące obejmuje działania służące

obniżeniu stopy bezrobocia ( obejmujące ) łagodzenie

mogą one mieć charakter skutków bezrobocia

mikroekonomiczny - zasiłki

np. usprawnienie - zapomogi

pośrednictwa pracy, - inne świadczenia socjalne

dotowanie zatrudnień,

organizowanie szkoleń,

kursów, programy typu

praca i staże itp.

na konkretny rynek

do konkretnych grup

makroekonomiczne

obejmują stosowanie

instrumentów polityki

fiskalnej i pieniężnej,

obniżka podatków

1. Polityka pasywna - łagodzenie skutków bezrobocia ( nie likwidowanie)

• zasiłki dla bezrobotnych

• jednorazowe odprawy

• zasiłki przedemerytalne

2. Polityka aktywna - likwidowanie bezrobocia zmniejszenie jego rozmiarów np. przy pomocy

• polityki fiskalnej, pieniężnej ( ulgi podatkowe, wakacje podatkowe, tworzenie specjalnych stref ekonomicznych

• przy pomocy stóp procentowych ( wyspecjalizowane narzędzia )

► rozwój robót publicznych - budownictwo dróg, mieszkań, regulacja rzek

► przez Urząd pracy

► kursy w zakresie zmian kwalifikacji

► poszukiwanie pracy

► pomoc dla ludzi którzy chcą założyć własne firmy

► tanie kredyty

► specjalne programy dla młodocianych

Pyt. 27

Inflacja, deflacja.

INFLACJA - to proces wzrostu ogólnego poziomu cen, któremu towarzyszy spadek siły nabywczej pieniądza. Zjawiskiem odwrotnym do inflacji jest DEFLACJA - proces spadku ogólnego poziomu cen i wzrostu siły nabywczej pieniądza.

Inflacja - wiąże się z brakiem równowagi makroekonomicznej

Nadwyżka globalnego popytu nad globalną podażą

Ceny wzrastają > podaż

Inflacją nazywamy wzrost ogólnego poziomu cen mających charakter trwały, nieodwracalny i powszechny gdy następuje wzrost wszystkich cen ( nie tylko poszczególnych )

Jest nadwyżka popytu nad podażą

Inflacja stłumiona lub ukryta występuje wtedy gdy nadwyżce popytu nad podażą ( globalną ) nie towarzyszy wzrost cen ( ceny administracyjne kontrolowane )

Braki na rynku wtedy występują ( ceny usztywnione ).

Charakteryzuje się brakami , niedoborem, reglamentacją, kolejkami itp. ( np. w czasie wojny )

Inflacja otwarta, cenowa - wzrost cen

Gospodarka centralnie sterowana - gospodarka niedoborów - brak równowagi makroekonomicznej

Pyt. 28

Wskaźniki używane do mierzenia stopy inflacji.

Mierniki inflacji:

1. Deflator - średnie miary cen

- obejmuje ceny wszystkich dóbr i usług wytworzonych w danej gospodarce.

2. Indeks cen konsumpcyjnych(CPI)

mierzy on zmiany cen dóbr i usług konsumpcyjnych wchodzących w skład tzw. koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych

3. Wskaźnik cen dóbr i usług produkcyjnych (PPI)

- mierzy on średnie zmiany cen dóbr produkcyjnych wchodzących w skład tzw. „koszyka”.

STOPA INFLACJI - procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w okresie badanym w stosunku

do okresu bazowego zmierzony przy pomocy powyższych wskaźników

( na ogół mierzy się w CPI ).

Pyt. 29

Przyczyny inflacji.

Przyczyny inflacji :

(dlaczego ceny rosną )

1. przyczyny o charakterze popytowym ( inflacja popytowa ) wywołana przez czynniki które wpływają na globalny popyt

- wzrost płac któremu nie towarzyszy wzrost wydajności pracy ( rośnie popyt, ceny rosną)

- zwiększenie świadczeń transferowych lub obniżenie podatków ( becikowe)

2. przyczyny o charakterze podażowym wywołują inflację podażową ( kosztową) pchaną przez koszty - impuls inflacyjny ma miejsce od strony produkcji ( globalnej podaży )

• wzrost kosztów produkcji np. w wyniku wzrostu cen nośników energii ( ropa, gaz, itd. )

wzrost podaży pieniądza na taką przyczynę inflacji wykazali monetaryści

M Friedman - udowodnili oni że wzrost podaży pieniądza prowadzić będzie do inflacji

M ● V m = Y ● P

Krzywa Philipsa ilustruje zależność między bezrobociem a inflacją

stopa inflacji

płace realne

Stopa bezrobocia

W krótkim okresie czasu

Pyt. 30

Teorie wyjaśniające przyczyny inflacji ( popytowa teoria inflacji, monetaryzm).

1. Przyczyny o charakterze popytowym - wywołują inflację popytową.

Czynniki które wpływają na globalny popyt:

- wzrost płac, któremu nie towarzyszy wzrost wydajności pracy ( rośnie popyt, ceny rosną)

- zwiększenie świadczeń transferowych lub obniżenie podatków

2. Przyczyny o charakterze podażowym - wywołują inflację podażową (kosztową, pchana przez koszty).

Impuls inflacyjny po stronie globalnej podaży:

- wzrost kosztów produkcji np. w wyniku wzrostu cen nośników energii (cen ropy,

gazu...)

3. Przyczyny - wzrost podaży pieniądza.

Na taką przyczynę inflacji wskazywali monetaryści. M.Friedman - udowodnił, że

wzrost podaży pieniądza prowadzić będzie do inflacji.

, gdzie:

M - podaż pieniądza

- szybkość obiegu pieniądza

Y - dochód narodowy w ujęciu rzeczowym

P - ogólny poziom cen

Pyt. 31

Skutki inflacji.

Skutki inflacji _

1. destabilizuje gospodarkę - zniekształcona zostaje informacyjna funkcja pieniądza

( ceny nie informują o stopniu rzadkości dobra i podmiotom jest trudniej podejmować decyzje)

2. osłabiona zostaje skłonność do eksportu

3. osłabiona zostaje skłonność do oszczędzania i inwestowania ( nie opłaca się oszczędzać przedsiębiorstwa nie chcą wpadać w zadłużenie )

4. tracą podmioty otrzymujące stały dochód ( nie traci handel - bo dochód zależy od marży)

5. dokonuje się redystrybucja dochodów ( od tych co mają stały dochód o tych co mają dochód zmienny )

Koszt zdzieranych zelówek - ponosimy dodatkowe koszty i dodatkowy trud.

Koszt zmienianych kart dań - drukowanie cenników metkowanie ( dodatkowe obciążenia )

Negatywne skutki inflacji dotyczą inflacji wysokiej:

• pełzająca

• krocząca

• galopująca - kilkadziesiąt %

• hiperinflacja - powyżej 100 %

Inflacja jednocyfrowa poniżej 5 % jest pożądana i korzystna motywuje do poszerzania działalności.

Pyt. 32

Wzrost gospodarczy

Wzrost gospodarczy - jest to sytuacja w której ma miejsce poprawa relacji ilościowych w gospodarce tzn. rośnie produkcja, zatrudnienie, konsumpcja i inwestycje

Wzrost łatwo mierzalny przy pomocy mierników

WZROST GOSPODARCZY

-kiedy z okresu na okres odnotowuje się wzrost PKB.

- jest to sytuacja, w której ma miejsce poprawa relacji ilościowych w gospodarce, tzn. rośnie produkcja

zatrudnienie

konsumpcja

inwestycje

! Każdemu rozwojowi zawsze towarzyszy wzrost, natomiast nie zawsze wzrost będzie szedł w parze z rozwojem!

Z wykładu:

Wzrost gospodarczy jest to proces zwiększenia się zasobów dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych odzwierciedlający się we wzroście dochodu narodowego (DN).

Następuje wzrost realnego DN. Miarą wzrostu gospodarczego jest stopa wzrostu, która wyrażana jest ułamkiem:

r =
x 100 , gdzie

∆Dt +1 - przyrost DN w danym roku (np. DN z 2005r. - DN z 2004r.)

Dt - DN w roku poprzednim (DN z 2004r.)

Wzrost gospodarczy - fizyczne zmiany w gospodarce.

WZROST GOSPODARCZY

Różnica poziomu życia pomiędzy krajami bogatymi i biednymi jest coraz wyższa. Wynika to z tego, ze wzrost poziomu życia w krajach bogatych jest coraz szybszy.

WZROST GOSPODARCZY

proces rozszerzania zdolności produkcyjnych gospodarki nar.; pot. — przyrost realnego Produktu Nar. Brutto (PNB). W teorii ekonomii pojęcie wzrostu gospodarczego służy do opisania zmian ilościowych. Miarą wzrostu gospodarczego jest przyrost realnego PNB.

Realny PNB jest lepszą miarą wzrostu gospodarczego w długim okresie, kiedy są eliminowane krótkookresowe wahania cykliczne. Tempo wzrostu gospodarczego zależy od zasobów czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału) oraz postępu technicznego. Rozróżnia się ekstensywny wzrost gospodarczy, osiągany przez zwiększanie zasobów, np. wzięcie pod uprawę nowych areałów ziemi oraz — intensywny wzrost gospodarczy, osiągany przez zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów, np. przez zwiększenie wydajności z hektara gruntów ornych.

We współczesnym świecie procesy wzrostu gospodarczego przebiegają w różnym tempie w różnych regionach świata; najszybciej rozwija się region Azji Pd.-Wsch. (tzw. azjatyckie tygrysy), najwolniej kraje wysoko rozwinięte (Europa i Ameryka Pn.). Istnieją rozległe regiony, w których nie występuje wzrost gospodarczy (przede wszystkim Afryka) oraz kraje, w których tempo wzrostu gospodarczego jest ujemne (przede wszystkim kraje powstałe po rozpadzie ZSRR).

/ wg. Encyklopedii PWN/.

Pyt.33

Rozwój gospodarczy

Rozwój gospodarczy - to sytuacja w której poprawie ulegają relacje jakościowe

Każdemu rozwojowi zawsze towarzyszy wzrost

Rozwój gospodarczy - obejmuje aspekty jakościowe , np. przemiany strukturalne i organizacyjne w gospodarce, zmiany jakości produktów.

Wzrost i rozwój gospodarczy, są to dwa procesy gospodarcze, które występują jednocześnie, ale niekoniecznie ich wzrost jest jednocześnie taki sam. Rozwój gospodarczy zawiera w sobie wzrost gospodarczy.

Pyt.34

Czynniki wzrostu gospodarczego

1. Klasyczne czynniki w ujęciu historycznym ( praca, kapitał , ziemia )

Zwiększając ich ilość lub jakość ( wydajność, albo wzrost zatrudnienia albo wzrost produktywności pracy )

2. Czynniki socjokulturowe - obejmują kształt i zmiany w zakresie mentalności kultury i tradycji, religii ( jaka jest i jakie zmiany ) np. pozytywne oddziaływanie religii na proces wzrostu gospodarczego; protestancka etyka pracy ( bogactwo i majątek świadczą o pracowitości ) XVII i XIX w Europa- bogacenie Maks Weber opisał negatywne oddziaływanie religii - islam zakazuje zaangażowania w pracę ( zakaz pracy kobiet ) pozytywne - konfucjanizm i Japonia, Chiny, Korea

KLASYCZNE CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO W UJĘCIU HISTORYCZNYM:

I. Praca

1. wzrost zatrudnienia

2. wzrost produktywności pracy

II. Kapitał

1. majątek trwały brutto (przyrost ΔK / K w % -tach)

2. zwiększając efektywność majątku trwałego

3. wzrost kapitału

4. efektywność inwestycji

III. Ziemia

CZYNNIKI NIEBEZPOŚREDNIE:

I. Czynniki socjokulturowe

Obejmują postać(kształt), postęp, zmiany w zakresie mentalności kultury, tradycji, religii

(np. - protestancka etyka pracy - pracowitość

- Islam - religia zakazuje zaangażowania, marnotrawstwo i niewykorzystanie siły

roboczej (odsuwanie kobiet od pracy)

- Japonia, Chiny (kraje azjatyckie)- pracowitość, szybki rozwój techniki, technologii)

!z wykładu:

CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO:

1. KAPITAŁ

2. PRACA

3. ZIEMIA

Ad. 1

Relacje między rodzajami kapitału

kapitał kapitał

ludzki społeczny

(intelektualny) (kulturowy)

kapitał kapitał

finansowy rzeczowy

(fizyczny)

kapitał

naturalny

Kapitał ludzki

ekon. zasób wiedzy, umiejętności, zdrowia i energii witalnej zawarty w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określający zdolności do pracy, do adaptacji do zmian w otoczeniu oraz możliwości kreacji nowych rozwiązań.

Najbardziej kreatywny,wszystko to co człowiek sobą reprezentuje (kwalifikacje, wykształcenie, podaż pracy, dyscyplina itp.)

Kapitał społeczny (kulturowy)

czynniki kulturowe; czynniki te mogą, gdy występują w obfitości, stymulować rozwoju gospodarczy lub, gdy wystąpi ich niedobór — być barierą rozwoju gospodarczego.

Wyraża się w umiejętności pracy w grupach, organizowania się wokół jednej, wspólnej jedności (wartości).

Kultura społeczna jaką dany kraj reprezentuje.

Kapitał finansowy

pieniężny, umożliwia rozwój kapitału rzeczowego, kapitał stworzony przez człowieka.

Kapitał rzeczowy (fizyczny)

maszyny, urządzenia, wyposażenie, budowle, infrastruktura.

Kapitał naturalny

zasoby naturalne, ziemia (jej powierzchnia, atmosfera, wody, rośliny, minerały itp.)

Ad.2

Praca

Podaż pracy zależy od:

1. przyrostu naturalnego

2. struktury

3. migracji

W krajach z bezrobociem występuje nadwyżka podaży pracy nad popytem.

Kwalifikacje, wykształcenie uważa się za największy czynnik wpływający na wzrost rozwoju gospodarczego.

Kraje nisko rozwinięte cierpią na niedobór wykwalifikowanej kadry.

Kwestia szkolnictwa wiąże się najbardziej z rozwojem

- wydatki na szkolnictwo

- wydatki na badania naukowe

Kraje, które wydają najwięcej na badania naukowe:

1. Szwecja 4,27%

2. Finlandia 3,50%

3. Zalecenia komisji europejskiej 3,00%

4. USA 2,82%

5. UE 1,98%

6. Czechy 1,33%

7. Węgry 0,80%

8. Polska 0,70%

9. Słowacja 0,67%

10. Estonia 0,66%

Ad. 3

Ziemia

- położenie

- klimat

- zasoby naturalne

W ujęciu historycznym najwyżej rozwinięte kraje znajdowały się w pasie klimatu ciepłego (długie i ciepłe lato, krótkie i łagodne zimy).

W położeniu geograficznym:

- pasm górskich

- morza,

które odgraniczały dany kraj przed grabieżą.

Obecnie możemy niedostatki stworzone przez naturę przezwyciężać importując produkty potrzebne do rozwoju.

W związku z rozwojem gospodarczym człowiek zdołał się uniezależnić od czynników naturalnych

( czyli od ziemi z zasobów naturalnych), dzięki rozwojowi czynników intelektualnych.

Czynnik kulturowy - umiejętność pracy, współpracy w grupach (model szwedzki).

Czynnik kapitału;

Odgrywa bardzo istotną rolę, gdyż przesądza o możliwości produkcji. Aby powiększyć kapitał trzeba inwestować. Żeby mieć środki, trzeba oszczędzać. Łatwiej oszczędzać społeczeństwom bogatym, w krajach biednych- trudniej, bo nie ma z czego oszczędzać.

Bieda → małe oszczędności

Bogate → duże oszczędności → można inwestować

Oszczędności prywatne → inwestycje prywatne

Oszczędności państwowe → inwestycje państwowe

Żeby państwo mogło mieć oszczędności, musi oszczędzać społeczeństwo - czyli oszczędności prywatne.

Efektywność oszczędności państwowych jest niska.

W krajach biednych (duża korupcja):

- źródła finansowania - pożyczki -pułapka, w która wpadły kraje, które źle zainwestowały. Nie stworzyły inwestycji, które mogłyby stworzyć kapitał do spłaty pożyczek.

Zadłużenie Polski obecnie wynosi ok. 40 mld $ i rośnie, ponieważ w dalszym ciągu zaciągamy nowe kredyty.

Najbardziej zadłużone są kraje afrykańskie i kraje ameryki łacińskiej.

Kapitał zagraniczny inwestuje w danym kraju.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie:

- dokonana przez kapitał obcy

- wybudowanie przedsiębiorstwa od podstaw

- przejęcie kontroli nad istniejącym przedsiębiorstwem

- inwestycje portfelowe - zakup akcji firmowych na giełdach.

Pyt.35

Wzrost ekstensywny

Wzrost zatrudnienia wywołuje bezpośrednio przyrost dochodu narodowego w sensie ilościowym

I dlatego określa się taki wzrost jako ekstensywny.

Pyt.36

Wzrost intensywny

Efektywność pracy ludzkiej ocenia się jako przejaw zmian jakościowych i stad nazwa wzrostu gospodarczego, realizowanego tylko pod wpływem wydajności pracy - wzrost intensywny.

CZYNNIKI WZROSTU:

WZROST

Ekstensywny Intensywny

Ilość jakość

Pyt. 40

Polityka fiskalna - definicja, funkcje.

Polityka fiskalna obejmuje ogół czynności i decyzji których celem jest gromadzenie dochodów budżetowych przez państwo i rozdysponowanie ich na cele związane z realizacja polityki socjalno - gospodarczej.

Polityka fiskalna - której podmiotem jest budżet państwa polega na użyciu wydatków i przychodów budżetu państwa do osiągnięcia określonych celów takich jak :

• przeciwdziałania wahaniom cyklicznym w gospodarce

• ograniczenie bezrobocia

• stabilności cen

W polityce fiskalnej do dyspozycji są narzędzia zarówno po stronie dochodów jak i wydatków państwa.

Przy pomocy polityki podatkowej możemy oddziaływać na gospodarkę:

• ulgi podatkowe,

• zmiany stawek

• możemy wpływać na koniunkturę gospodarczą,

• możemy przeciwdziałać inflacji

• w walce z inflacją stosuje się wysokie stawki podatkowe

Polityka od strony wydatków - funkcja fiskalna - gromadzenie dochodów które później możemy wydawać

Dokonując określonych wydatków możemy kreować określone procesy gospodarcze np. możemy

1. subsydiować przedsiębiorstwa

2. subsydiować miejsca pracy - dla ludzi niepełnosprawnych co powoduje zmniejszenie bezrobocia.

3. wydatki na infrastrukturę ( najczęściej drogową ) tworzymy miejsca pracy, tworzymy popyt na dobra produkcyjne ( mogą się rozwijać sektory które dostarczając materiałów)

4. wydatki na rozwój budownictwa mieszkaniowego

Poprzez strukturę wydatków przy pomocy wydatków budżetu państwa możemy oddziaływać na gospodarkę zwiększając emerytury, renty, zasiłki podnosimy popyt globalny . jak popyt rośnie można więcej produkować.

Funkcje:

1. alokacyjna - wyraża się w ingerencji państwa w sferę inwestycji, zarówno w ujęciu branżowym, jak i przestrzennym.

2. redystrybucyjna - modyfikuje podział dochodu pomiędzy różne podmioty gospodarcze

w ramach gromadzenia, a następnie wydatkowania wpływów budżetowych, niweluje różnice w dochodach pomiędzy poszczególnymi podmiotami (uwzględnia społeczny aspekt podziału).

3. stabilizacyjna - polega na dążeniu do zapewnienia równowagi gospodarczej, czyli na kontrolowaniu popytu globalnego i dążeniu do pełnego wykorzystania czynników produkcji (czerpanie z oszczędności w czasie recesji, oszczędzanie w okresie rozwoju).

Pyt. 45

Budżet - definicja, zasady budżetowania.

BUDŻET PAŃSTWA - plan finansowy obejmujący dochody i wydatki państwa.

Budżet państwa to zezwolenie dla władzy wykonawczej na gromadzenie dochodów i dokonywania wydatków.

Plan finansowy dochodów ( przychodów ) i wydatków państwa

Budżet państwa opracowywany jest na okres 1 roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą ( senat, sejm zatwierdza ) staje się wtedy ustawą ( aktem najwyższej rangi jak nabierze mocy prawnej) zatwierdzany jest również przez Prezydenta.

Sporządzany jest wg 5 zasad:

1. zasada rocznego budżetowania - budżet sporządzany jest na okres 1 roku obrachunkowego

2. zasada jedności - budżetowa ustawa musi stanowić całość ( 1 ustawa )

3. zasada zupełności budżet musi obejmować wszystkie dochody i wydatki ( każda zmiana wymaga nowelizacji)

( Rezerwa budżetowa - pieniądze wydane na nie wiadomo co, nie mające celu)

4. zasada jawności - budżet jest podawany do wiadomości przez publikację w Dzienniku Ustaw

5. zasada równowagi budżetowej - budżet musi być zrównoważony od strony rachunkowej nie muszą być równe dochody i wydatki

Pyt. 46

Dochody budżetowe.

Strona dochodowa budżetu państwa:

• podatki - główne źródło dochodu budżetowego

• składki na ubezpieczenie społeczne

• cła

• dochody ze sprywatyzowanych przedsiębiorstw

• opłaty skarbowe

• opłaty notarialne

• opłaty sądowe

• i inne

Wśród wszystkich źródeł najistotniejsze są podatki

DOCHODY BUDŻETOWE:

1. podatki pośrednie:

- VAT - podatek od wartości dodanej

- akcyza - narzucana na towary, na dobra luksusowe, dobra szkodliwe, popyt na dobra

sztywny (zapałki, sól)

Podatki zawarte w cenach towarów, które kupujemy.

2. podatki bezpośrednie:

Podatki, które podatnik płaci od dochodu.

- podatek rolny

- podatek leśny

- podatek od środków transportu

- podatek od nieruchomości do budżetu gminy

- podatek od spadków i darowizn

- podatek od psa

- PIT

- CIT do budżetu państwa

3. Wpływy z prywatyzacji

4. Opłaty:

- sądowe

- skarbowe

- notarialne

Pyt. 47

Wydatki budżetowe

1. Wydatki związane z realizacją tradycyjnych funkcji państwa

- policja

- wojsko

- administracja

- wymiar sprawiedliwości

2. Wydatki związane z realizacją celów społecznych i socjalnych

- edukacja

- ochrona zdrowia

- kultura

- pomoc społeczna

3. Wydatki związane z interwencją państwa w gospodarce

- dotacje (pomoc publiczna)

-

4. Obsługa długu publicznego

Pyt. 48

Podatek - cechy podatku, rodzaje podatków.

Podatek -jest to świadczenie bezzwrotne. Jest świadczeniem pieniężnym, przymusowym.

1. podatki pośrednie:

- VAT - podatek od wartości dodanej

- akcyza - narzucana na towary, na dobra luksusowe, dobra szkodliwe, popyt na dobra

sztywny (zapałki, sól)

Podatki zawarte w cenach towarów, które kupujemy.

2.podatki bezpośrednie:

Podatki, które podatnik płaci od dochodu.

- podatek rolny

- podatek leśny

- podatek od środków transportu

- podatek od nieruchomości do budżetu gminy

- podatek od spadków i darowizn

- podatek od psa

- PIT

- CIT do budżetu państwa

Pyt. 49

System podatkowy w Polsce - rodzaje podatków.

System podatkowy

Zgodnie z Konstytucją RP z 1997 r. nakładanie podatków i innych danin publicznych może następować wyłącznie w drodze ustawy.

Polski system podatkowy dzieli się na

1. podatki bezpośrednie, czyli takie, których skutków nie można przerzucić na inny podmiot i są to:

• podatek dochodowy od osób fizycznych,

• podatek dochodowy od osób prawnych,

• podatek od spadków i darowizn,

• podatek od czynności cywilnoprawnych,

• podatek rolny,

• podatek leśny,

• podatek od nieruchomości,

• podatek od środków transportowych,

• podatek od posiadania psów,

2. oraz podatki pośrednie, tj. takie, których skutki można przerzucić na inny podmiot:

• podatek od towarów i usług (VAT)

• podatek akcyzowy,

• podatek od gier

Podatek dochodowy ma charakter powszechny i jest to bezpośredni podatek płacony od dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne, wynikających ze stosunku pracy, emerytur, rent, zasiłków, twórczości naukowej i artystycznej, kapitałów i autorskich praw majątkowych. Podstawą jego naliczania jest dochód, będący różnicą między przychodem a kosztami jego uzyskania. Jest on podatkiem progresywnym, podzielonym na trzy waloryzowane co roku progi opodatkowania. Stawki podatkowe wynoszą obecnie: 19%, 30% i 40%. Podatek dochodowy naliczany jest w momencie uzyskiwania dochodu i rozliczany przez pracodawcę lub podatnika po upływie roku podatkowego.

Oddzielnie opodatkowane są osoby prawne. W roku 2005 stawka podatku wynosi 19%.

Podatek VAT (Value Added Tax) to rodzaj podatku obrotowego. Obowiązuje w większości krajów, a w Polsce od 1993 r. Nazywa się go również podatkiem od wartości dodanej lub podatkiem od towarów i usług. Obowiązek płacenia VAT-u mają osoby prawne i jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, sprzedające towary lub usługi. Podstawą jego naliczania są faktury i dokumenty celne. Podatek ten ma charakter liniowy o dwóch stawkach podatkowych. Dla zdecydowanej większości towarów i usług stawkę podatku VAT ustalono na 22%. Energia i surowce energetyczne opodatkowane są w wysokości 7%, a dla towarów eksportowych stawka wynosi 0%.

Pyt. 50

Krzywa Laffera - definicja, postać graficzna, interpretacja ekonomiczna.

KRZYWA LAFFERA pokazuje zależność pomiędzy wysokością stopy podatkowej, a wysokością wpływu do budżetu z tytułu podatków.

Laffer udowodnił, że podatki nie powinny być zbyt wysokie i zbyt niskie (nie powinny hamować)

Krzywa Laffera - pokazuje zależność między wysokością stopy podatkowej a wysokością wpływu do budżetu z tytułu podatków

Budżet

Nastąpił wzrost dochodów budżetowych

Obniżyć podatki wtedy wzrośnie dochód

budżetowy

tx 19 % Stopa podatkowa

27 %

jednakże przekroczenie pewnej granicy spowoduje spadek dochodów budżetowych

Pyt. 51

Deficyt budżetowy i nadwyżka budżetowa - definicja.

Deficyt budżetowy to nadwyżka wydatków nad przychodami

Teoria neoklasyczna nie keinowska twierdzi że jest to bardzo zła sytuacja najkorzystniejsza jest jeżeli wydatki = dochodom

W czasach Keinsa zaczęto twierdzić że jest to korzystna sytuacja przy popycie globalnym

Deficyty budżetowe mają tendencję do utrwalania się bo wydatki budżetowe mają pewien stopień inercji - bezwładności trudno z nich zrezygnować nasze wydatki przewyższają dochody

• obronność ( wojsko)

• aparat administracji państwowej

• sądownictwo

• policja

• szkolnictwo

• służba zdrowia

• kultura

jak się raz zaczęło z czegoś korzystać to trudno z tego zrezygnować ( budowa autostrad, koleje )

DEFICYT BUDŻETOWY

- nadwyżka wydatków nad przychodami.

WYDATKI > DOCHODY

Występuje we wszystkich krajach UE. Sytuacja korzystna dla gospodarki państwa, w której występuje niski popyt globalny, który prowadzi do recesji.

Nadmierny deficyt budżetowy może prowadzić do inflacji. Bezpieczna granica deficytu budżetowego , nie powinien przekroczyć 3% PKB.

Budżet państwa pokrywa zbyt duży deficyt:

- zaciągając dług w bankach komercyjnych (krajowych i zagranicznych) - groźba wzrostu stóp procentowych,

- zaciąga dług publiczny

- dodrukowywanie pieniądza (najgorszy sposób, najbardziej inflacjogenny).

NADWYŻKA BUDŻETOWA

Jeżeli planowany dochód > planowanych wydatków - nadwyżka budżetowa występuje bardzo rzadko ( Norwegia, Irlandia )

- nadwyżka przychodów nad wydatkami.

PRZYCHODY > WYDATKI.

Zjawisko bardzo rzadko występujące w gospodarce. Występuje w Norwegii, gdzie są bardzo wysokie dochody z ropy naftowej. Mało ludności, duże dochody z zasobów naturalnych.

Pyt. 52

Sposoby finansowania deficytu budżetowego - wady i zalety każdego ze sposobów.

Sposoby finansowania deficytu budżetowego

1. Zwiększenie długu publicznego

wszystkie finansowe zobowiązania państwowe

spłata długu publicznego z odsetkami koszt obsługi długu publicznego obciąża wydatki w następnych latach

2. Zmiana systemu podatkowego -

obniżyć jak są za wysokie zwiększyć jak są za niskie

3. sprzedaż majątku narodowego w ramach prywatyzacji przedsiębiorstw ( 1 razowe źródło środków prywatyzuje się szybko, niestarannie )

4. zwiększenie podaży pieniądza

( nie wchodzi w rachubę bo większa podaż pieniądza prowadzi o inflacji )

Budżet państwa zapożycza się w Bankach Komercyjnych krajowych i zagranicznych na pokrycie deficytu budżetowego państwo\:

• może zaciągnąć dług publiczny

• może dodrukować pieniądze ( najgorsza metoda ) inflacjogenny sposób

Pyt. 53

Dług publiczny.

Dług publiczny - nazywamy całkowitą kwotę zadłużenia rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedanych papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu budżetowego

Kiedy powstaje:

• państwo emituje obligacje skarbu państwa wtedy podmioty gospodarcze które kupują obligacje skarbową stają się wierzycielami państwa.

- ma tendencje do narastania.

- nie powinien przekraczać 60% PKB /wg konstytucji/

- obecnie w Polsce dług publiczny wynosi ok. 50% PKB.

Pyt. 54

Koszt obsługi długu publicznego.

Pyt. 55

Polityka pieniężna - definicja.

Politykę pieniężną prowadzi Bank Centralny, polega ona na oddziaływaniu na podaż pieniądza przy pomocy określonych instrumentów.

Polityka pieniężna jest prowadzona przez Bank Centralny

Polega ona na oddziaływaniu na podaż pieniądza przy pomocy określonych instrumentów

Dwa rodzaje polityki pieniężnej :

1. Polityka ekspansywna - 2. Restrykcyjna polityka

( polityka taniego pieniądza ) monetarna ( polityka drogiego

polega ona na zwiększaniu podaży pieniądza)

pieniądza poprzez prowadził na początku lat 90

• zmniejszenie stopy rezerw nasz Bank Centralny

obowiązkowych polega na zmniejszaniu

• zmniejszenie stopy redyskonta podaży pieniądza poprzez

• skupowanie papierów - podwyższenie stopy rezerw

wartościowych w ramach operacji obowiązkowych

otwartego rynku - podwyższenie stopy redyskonta

- sprzedaż papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku

Pyt. 57

Podaż pieniądza

Podaż pieniądza- oznacza postawienie do dyspozycji przez instytucję finansową pewnej sumy pieniądza innym jednostką gospodarującym największym źródłem podaży pieniądza są operacje kredytowe banków komercyjnych

M ● V = P ● Y

M -podaż pieniądza

V - szybkość obrotu

P - poziom cen

Y - szybkość obiegu

Instrumenty oddziaływania na podaż pieniądza

( Bank Centralny )

1. stopa minimalnych rezerw obowiązkowych : określa ona jaki odsetek zgromadzonych depozytów Banki Komercyjne muszą przechowywać w postaci rezerw płynności

2. stopa redyskonta ( redyskontowa ) określa ona ile będą musiały zapłacić banki komercyjne redyskontując weksle w Banku Centralnym

3. operacje otwartego rynku : polega ona na kupowaniu i sprzedaży przez Bank Centralny różnych papierów wartościowych ( obligacje skarbowe, bony skarbowe oprócz weksli )

4. kredyt lombardowy - jest udzielany Bakom Komercyjnym przez Bank Centralny pod zastaw papierów wartościowych zwykle do 75 % ich wartości na ogół na bardzo krótkie terminy.

Jest to kredyt relatywnie drogi

Pyt. 58

Funkcje Banku Centralnego

1. funkcja banku baków - tzn. że Bank Centralny jest nadrzędną instytucją w systemie bankowym. Nadzoruje on działanie banków komercyjnych ( banki komercyjne składają sprawozdania do Banku centralnego)

2. funkcja banku emisyjnego - oznacza to że Bank Centralny jest jedyną instytucją mającą prawo do emisji pieniądza ( bilety Narodowego Banku Centralnego ) to pieniądze którymi się posługujemy to to co jest walutą danego kraju )

3. funkcja banku państwa - oznacza ona że Bank Centralny prowadzi rachunek skarbu państwa i rozliczenia jednostek budżetowych

Pyt. 59

Instrumenty oddziaływania na podaż pieniądza.

1. Stopa minimalnych rezerw obowiązkowych

- określa ona jaki odsetek zgromadzonych depozytów banki komercyjne muszą przechowywać w postaci rezerw płynności.

2. Stopa redyskonta

- określa ona ile będą musiały zapłacić banki komercyjne redyskontując weksle w Banku Centralnym.

3. Operacje otwartego rynku

polega ona na kupowaniu i sprzedaży przez Bank Centralny różnych papierów wartościowych ( obligacje skarbowe, bony skarbowe oprócz weksli )

4. Kredyt lombardowy

jest udzielany Bakom Komercyjnym przez Bank Centralny pod zastaw papierów wartościowych zwykle do 75 % ich wartości na ogół na bardzo krótkie terminy.

Jest to kredyt relatywnie drogi

Pyt. 60 i pyt. 61

Restrykcyjna polityka pieniężna, ekspansywna polityka pieniężna

Dwa rodzaje polityki pieniężnej :

1. Polityka ekspansywna - 2. Restrykcyjna polityka

( polityka taniego pieniądza ) monetarna ( polityka drogiego

polega ona na zwiększaniu podaży pieniądza)

pieniądza poprzez prowadził na początku lat 90

• zmniejszenie stopy rezerw nasz Bank Centralny

obowiązkowych polega na zmniejszaniu

• zmniejszenie stopy redyskonta podaży pieniądza poprzez

• skupowanie papierów - podwyższenie stopy rezerw

wartościowych w ramach operacji obowiązkowych

otwartego rynku - podwyższenie stopy redyskonta

- sprzedaż papierów wartościowych w ramach operacji otwartego rynku

zbiornik

Coś co płynie wpłynęło i wypłynęło

Metoda produktowa

wartości 2 dóbr finalnych wartość nominalna rośnie o 1000-500=500 100%

faktyczny przyrost produkcji

680 - 500 = 180 ∆ = 180 jednostek pieniężnych

Do gminy

Oszczędności - to część dochodu która nie została wydana na zakup dóbr i usług

PKB w cenach rynkowych - jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednim na dobra i usługi

PKB w cenach czynników wytwórczych - jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich

PKB wyrażony w cenach rynkowych jest więc wyższy od PKB w cenach czynników produkcji o wielkość podatków pośrednich ) pomniejszoną o sumę ewentualnych subsydiów do dóbr i usług )

Eksport netto różnica między eksportem i importem

Podatki zawarte w cenach towarów

Produkt w cenach rynkowych

Ceny czynników, wyników wytwórczych produkcji

PNB jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca ( kraju ) świadczenia usług przez czynniki produkcji.

PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za granicą

PNB w ujęciu nominalnym mierzy się w cenach bieżących, tj. takich które istniały , w okresie , gdy produkowano wchodzące w skład PNB dobra i usługi

PNB realny lub inaczej PNB w cenach stałych - koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określanym jako rok bazowy lub podstawowy.

Amortyzacja zwana inaczej spożyciem kapitału trwałego, jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem fizycznego lub ekonomicznego zużycia

Dochód narodowy - jest to produkt narodowy netto ( w cenach czynników produkcji. Jest to inaczej PNB pomniejszony o amortyzację posiadanego zasobu kapitału trwałego w danym okresie.

Dochody uzyskane przez podmioty zagraniczne

Dochody uzyskane przez obywateli naszego kraju za granicą

∑ wartości dodanej

suma wartości dodanej

∑ wartości dóbr finalnych

suma wartości dóbr finalnych

Dochód jest wartością dodaną to co w procesie produkcji wytworzył

w ramach tej metody

Dochody uzyskane przez podmioty zagraniczne

Dochody uzyskane przez obywateli naszego kraju za granicą

PKB w cenach bieżących

PKB w cenach stałych bazowych

Deflator PNB - jest to stosunek nominalnego PNB ( w cenach bieżących ) do PNB w ujęciu realnym ( w cenach stałych) wyrażony w postaci wskaźnika

Podatek od wartości dodanej

- 22%

- 7%

- 3%

- 0%

- zwolnienie

Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego ( danego ) procesu produkcji

Wartość dodaną oblicza się przez odjęcie od wartości dóbr wyprodukowanych w danym przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych nakładów czynników wytwórczych zużytych do produkcji tych dóbr.

Wartość dodana = wartość dóbr wyprodukowanych - suma kosztów rzeczowych nakładów czynników zużytych do produkcji

Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to albo dobra konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe, albo dobra kapitałowe ( inwestycyjne ) np. maszyny - nabywane przez przedsiębiorstwa

Dobra pośrednie to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach, gdzie są zużywane

bezrobotni

zatrudnieni

Ogół ludności

Osoby w wieku produkcyjnym

(osoby zdolne do pracy )

18-60 kobiety

18-65 mężczyźni

Osoby w wieku nieprodukcyjnym

Do 18 roku życia i po 60 i 65 roku życia

Osoby w wieku po produkcyjnym

przedprodukcyjny

Aktywni zawodowo

Wyrażają chęć do podjęcia pracy

Podstawowym motywem podjęcia pracy jest przymus ekonomiczny

Bierni zawodowo

Nie są zainteresowani podjęciem pracy

• gospodynie domowe

• studenci studiów dziennych

Bezrobocie którego uniknąć się nie da wynika z istoty gospodarki rynkowej

Wchodzą w skład bezrobocia naturalnego

Do 1roku

Powyżej roku

Stopa inflacji - jest to procentowy przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w ciągu roku.

Dochód narodowy w ujęciu rzeczowym

Ilość podaż pieniądza

Odpowiedzialny jest Bank Centralny zdaniem Monetarystów

Ogólny poziom

cen

Szybkość obiegu pieniądza

Polityka fiskalna to decyzje rządu dotyczące wydatków i podatków

---